#تاریخ_ایران_باستان
🔻جشن اسپندارمذگان
۵ اسفند در تقویم زرتشتی، مصادف با ۲۹ بهمن در تقویم هجری خورشیدی، جشن اسپندارمذگان است.
✅اسپندارمذگان، عشقبازی در لجنزار
اسپندارمذگان (اسفندگان) روز گرامیداشتِ اسپَندارمَذ است. او در جهان مادی، مأمور مراقبت از زمین و تقویتِ باروَری در جهان است، و روز 5 اسفند (و به عبارتی 29 بهمن) در میان برخی از ایرانیان باستان، روز پاسداشتِ او قلمداد شده است. برخی از این روز، با نام #روز_عشق و معادلِ ولنتاین غربیها یاد میکنند. اگر ما چنین برداشتی را بپذیریم و برای آن اصالت قائل شویم، پس لازم است بپرسیم که این روز ولنتاین ایرانی (!) اساساً روز عشق چه کسی به اسپندارمذ است؟! برای دریافتن پاسخ، به اوستا (مهمترین متنِ عقیدتی ایران باستان) و متون تفسیری زرتشتی مراجعه میکنیم.
در اوستا آمده است که اسپندارمذ (آرمیتی) دختر اهورامزدا است.[1] و از سویی در اوستا آمده است که اهورامزدا با اسپندارمذ وصلت کرد و از این وصلت، فرزندانی متولد شدند. در کتاب سوم دینکرت (مهمترین دانشنامه زرتشتی) هم به روشنی میخوانیم که اسپندارمذ، دختر اهورامزدا (خدای زرتشتیان) است و اهورامزدا عاشق او میشود و با او وصلت و از او فرزند دار میشود.
در حقیقت باید گفت، که اسپندارمذ، معشوق پدرِ خود (اهورامزدا) بود، آن هم عشقی (و از نوعی) که در شریعت الهی، پلید و ناپاک خوانده شده و امروزه هیچ ایرانی مسلمان، بلکه حتی ایرانیانِ نامسلمان نیز حاضر به گرامیداشتِ آن نیستند. عجیبتر اینکه در عصر ساسانیان، موبدان زرتشتی، شاهان و اشراف اصرار داشتند که این عشق نامتعارف و غیرعادی (و روابط جنسی میان پدر و دختر) به رسم آنچه بین اهورامزدا و دخترش گذشت، در جامعه نیز پیاده شود.[4] برای نمونه، شاپور اول (پادشاه ساسانی)، با دخترش «آدور آناهید» ازدواج کرد
📚 پینوشت:
[1]. خرده اوستا، گزارش موبد اردشیر آذرگشسب، تهران، ۱۳۵۴، ص ۳۳.
اوستا، به گزارش ج. دوستخواه، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۹۱. ج ۱، صص ۴۷۱ و ۵۲۹. ابراهیم پورداود، یشتها، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۷۸. ج ۲، ص ۱۹۰. جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب آسانا، متون پهلوی، ترجمه سعید عریان، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۱.
کتاب سوم دینکرد، دفتر اول، به اهتمام فریدون فضیلت، تهران: انتشارات فرهنگ دهخدا، ص 143-146. یان ریپکا، تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه،
✅ اسپندارمذگان، جشن جن پرستی
در متن فوق گفتیم که خدای زرتشتیان (اهورامزدا) عاشق دختر خودش #اسپندارمذ میشود، وصلت میکنند و دارای فرزندانی هم میشوند که جشن اسپندارمذگان متعق به همین اسپندارمذ و همین عشق ناپاک است.
◀️ در بخشهای مختلفی از اوستا(کتاب دین زرتشتی) برخی موجودات (از جمله اسپندارمذ، ایزدبهرام، ایزدمهر و...) مورد پرستش قرار میگیرند.
جالب است که در خرده اوستا و در دعاهای روزانه و نیایشهای زرتشتی (که حتی امروزه هم توسط زرتشتیان در مراسمها خوانده میشود) این نیایش و پرستشها وجود دارد.
از زرتشتیان میپرسیم که اینها چه هستند؟ میگویند اینها امشاسپندان و ایزدان هستند. میگوییم امشاسپندان چه هستند؟ میگویند: فرشتگان مقرّب! ایزدان هم فرشتگان معمولی!
✅در اوستا، از چهره و شکل و شمایل اسپندارمذ چیزی نداریم. اما چهره و ماهیت دو فرزند اسپندارمذ به دقت بیان شده است! ایزدبهرام به صورتهای مختلفی ظاهر میشود. مثلا به صورت یک گاو زرد گوش! و به صورت یک شتر پرنده! اما جالبتر آنکه ایزد بهرام به شکل یک گراز تیزچنگال خال خالی که پرواز هم میکند هم ظاهر میشود. شاخ هم دارد!در مهریَشت اوستا هم ایزدبهرام و ایزدمهر (پسران اسپندارمذ) ستایش شده اند و آمده که آنان، مغز دشمنان خود را متلاشی کرده و کمر آنان را در هم میشکند و به گونهای مخالفین خود را میکشد که مو و پوست و خون و گوشت آنان در هم آمیخته شود و آنان از دیدن این صحنه لذت میبرند.
◀️از این توصیفات اوستایی روشن میشود که این دو، جن هستند. نه فرشته. طبیعتاً مادرشان اسپندارمذ هم باید جن باشد. نه فرشته. چون فرشته که نمیتواند جن بزاید. همانطور که کلاغ ماده نمیتواند قناری بزاید!
✅ از نگاه قرآن:
قرآن میگوید کسانی که به گمان خود فرشتگان را میپرستند در حقیقت جنّیان را عبادت میکنند. نه فرشتگان را[سوره سبأ: 40-41] روزی که خداوند همه آنان را بر میانگیزد، سپس به فرشتگان میگوید: آیا اینها شما را پرستش میکردند؟ آنها میگویند: خداوندا تو منزّهی (از اینکه همتایی داشته باشی). تنها تو ولیّ ما هستی، (آنها ما را پرستش نمیکردند) بلکه جنّ را پرستش مینمودندو اکثرشان به آنها ایمان داشتند».
📚 پینوشت:
[1]. خرده اوستا، ترجمه موبد اردشیر آذرگشسب، تهران: 1354، صص 16، 51، 115-134 و...
خرده اوستا، ترجمه موبد اردشیر آذرگشسب، همان، ص 117-119. اوستا، به گزارش دکتر ج. دوستخواه،همان، ج 1، ص 370.