#نهج_البلاغه نکوهش غفلت از مرگ وَ تَبِعَ جِنَازَةً فَسَمِعَ رَجُلًا يَضْحَكُ، فَقَالَ: كَأَنَّ الْمَوْتَ فِيهَا عَلَى غَيْرِنَا كُتِبَ، وَ كَأَنَّ الْحَقَّ فِيهَا عَلَى غَيْرِنَا وَجَبَ، وَ كَأَنَّ الَّذِي نَرَى مِنَ الْأَمْوَاتِ سَفْرٌ عَمَّا قَلِيلٍ إِلَيْنَا رَاجِعُونَ، نُبَوِّئُهُمْ أَجْدَاثَهُمْ وَ نَأْكُلُ تُرَاثَهُمْ كَأَنَّا مُخَلَّدُونَ بَعْدَهُمْ، ثُمَّ قَدْ نَسِينَا كُلَّ وَاعِظٍ وَ وَاعِظَةٍ وَ رُمِينَا بِكُلِّ فَادِحٍ وَ جَائِحَةٍ. امام(عليه السلام) در تشييع جنازه اى شركت داشت، صداى خنده بلند كسى را شنيد، پس امام(عليه السلام) فرمود: گويى مرگ در دنيا بر غير ما نوشته شده و گويى حق آن بر غير ما واجب گشته و گويى اين مردگانى را كه مى بينيم مسافرانى هستند كه به زودى به سوى ما باز مى گردند. ما آنها را در قبرشان جاى مى دهيم و ميراثشان را مى خوريم (و چنان غافل و بى خبريم كه) گويى بعد از آنها ما جاودانه مى مانيم. به علاوه ما هر واعظ و اندرز دهنده اى را فراموش كرده ايم در حالى كه هدف حوادث سنگين و آفات نابود كننده قرار گرفتيم (با اين حال چه جاى غفلت و فراموشى است؟!). #حکمت۱۲۲

#نهج_البلاغه معرفی بهترین انسان‌ها وَ قَالَ (علیه السلام): طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِي نَفْسِهِ، وَ طَابَ كَسْبُهُ، وَ صَلَحَتْ سَرِيرَتُهُ، وَ حَسُنَتْ خَلِيقَتُهُ، وَ أَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ، وَ أَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ لِسَانِهِ، وَ عَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ، وَ وَسِعَتْهُ السُّنَّةُ، وَ لَمْ يُنْسَبْ إلَى الْبِدْعَةِ. [قال الرضي رحمه الله تعالى أقول و من الناس من ينسب هذا الكلام إلى رسول الله (صلی الله علیه وآله) و كذلك الذي قبله] امام عليه السلام فرمود: خوشا به حال كسى كه در نزد خود كوچك (و متواضع) است (و در نظر مردم بزرگ وعزيز) و كسى كه كسب و كار او طيّب و حلال باشد و باطنش پاك و صالح، كسى كه اخلاق او نيكو باشد و ما زاد بر مصرف زندگى خود را در راه خدا انفاق كند و كسى كه سخنان زائد زبانش را نگه مى‌دارد و آزار او به مردم نمى‌رسد و آن كس كه سنت براى او كافى است و بدعتى از او سر نمى‌زند. [مرحوم سيّد رضى مى‌گويد: بعضى از مردم اين كلام حكمت‌آميز و همچنين كلامى را كه قبل از آن است به رسول خدا صلي الله عليه وآله نسبت داده‌اند.] #حکمت۱۲۳

#نهج_البلاغه تفاوت غیرت زن و مرد وَ قَالَ (علیه السلام): غَيْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ، وَ غَيْرَةُ الرَّجُلِ إِيمَانٌ. امام(عليه السلام) فرمود: غيرت زن كفر است و غيرت مرد ايمان. #حکمت۱۲۴

#نهج_البلاغه تعریف دقیق اسلام وَ قَالَ (علیه السلام): لَأَنْسُبَنَّ الْإِسْلَامَ نِسْبَةً لَمْ يَنْسُبْهَا أَحَدٌ قَبْلِي؛ الْإِسْلَامُ هُوَ التَّسْلِيمُ وَ التَّسْلِيمُ هُوَ الْيَقِينُ وَ الْيَقِينُ هُوَ التَّصْدِيقُ وَ التَّصْدِيقُ هُوَ الْإِقْرَارُ وَ الْإِقْرَارُ هُوَ الْأَدَاءُ وَ الْأَدَاءُ هُوَ الْعَمَلُ. امام عليه السلام فرمود: اسلام را چنان تفسير مى‌كنم كه هيچ كس پيش از من آن را چنين تفسير نكرده باشد؛ اسلام همان تسليم است و تسليم همان يقين و يقين همان تصديق است و تصديق همان اقرار و اقرار همان ادا است و ادا همان عمل. #حکمت۱۲۵

#نهج_البلاغه نکوهش کوتاهی در بندگی وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ قَصَّرَ فِي الْعَمَلِ ابْتُلِيَ بِالْهَمِّ، وَ لَا حَاجَةَ لِلَّهِ فِيمَنْ لَيْسَ لِلَّهِ فِي مَالِهِ وَ نَفْسِهِ نَصِيبٌ. امام(عليه السلام) فرمود: كسى كه در عمل كوتاهى كند به اندوه گرفتار مى شود و خدا به كسى كه در مال و جانش نصيبى براى او (جهت انفاق در راه خدا) نيست اعتنايى ندارد. #حکمت۱۲۷

#نهج_البلاغه توصیه‌ای بهداشتی وَ قَالَ (علیه السلام): تَوَقَّوُا الْبَرْدَ فِي أَوَّلِهِ وَ تَلَقَّوْهُ فِي آخِرِهِ، فَإِنَّهُ يَفْعَلُ فِي الْأَبْدَانِ كَفِعْلِهِ فِي الْأَشْجَارِ، أَوَّلُهُ يُحْرِقُ وَ آخِرُهُ يُورِقُ. امام عليه السلام فرمود : از سرما در آغاز آن (در پاييز) بپرهيزيد و در آخرش (نزديك بهار) از آن استقبال كنيد، زيرا در بدن‌هاى شما همان مى‌كند كه با درختان انجام مى‌دهد؛ آغازش مى‌سوزاند و آخرش مى‌روياند و برگ مى‌آورد. #حکمت۱۲۸

#نهج_البلاغه عظمت خدا و ناچیزی دیگران وَ قَالَ (علیه السلام): عِظَمُ الْخَالِقِ عِنْدَكَ، يُصَغِّرُ الْمَخْلُوقَ فِي عَيْنِكَ. امام(عليه السلام) فرمود: عظمت آفريدگار در نظر تو مخلوق را در چشمت كوچك مى كند. #حکمت۱۲۹

#نهج_البلاغه ناپایداری دنیا و اهمیت تقوا وَ قَالَ (علیه السلام) -وَ قَدْ رَجَعَ مِنْ صِفِّينَ فَأَشْرَفَ عَلَى الْقُبُورِ بِظَاهِرِ الْكُوفَةِ-: يَا أَهْلَ الدِّيَارِ الْمُوحِشَةِ وَ الْمَحَالِّ الْمُقْفِرَةِ وَ الْقُبُورِ الْمُظْلِمَةِ، يَا أَهْلَ التُّرْبَةِ، يَا أَهْلَ الْغُرْبَةِ، يَا أَهْلَ الْوَحْدَةِ، يَا أَهْلَ الْوَحْشَةِ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ سَابِقٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ لَاحِقٌ؛ أَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُكِنَتْ، وَ أَمَّا الْأَزْوَاجُ فَقَدْ نُكِحَتْ، وَ أَمَّا الْأَمْوَالُ فَقَدْ قُسِمَتْ. هَذَا خَبَرُ مَا عِنْدَنَا، فَمَا خَبَرُ مَا عِنْدَكُمْ؟ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى أَصْحَابِهِ فَقَالَ: أَمَا [وَ اللَّهِ] لَوْ أُذِنَ لَهُمْ فِي الْكَلَامِ لَأَخْبَرُوكُمْ أَنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى. امام عليه السلام از ميدان (پرغوغا و مملو از تأسف) صفين باز گشته بود، به كنار قبرستانى كه پشت دروازه كوفه بود رسيد (رو به سوى آنها كرده) فرمود: اى ساكنان خانه‌هاى وحشتناك و سرزمين‌هاى خالى و قبرهاى تاريك! اى خاك‌نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! و اى وحشت‌زدگان! شما در اين راه پيشگام ما بوديد و ما نيز به دنبال شما خواهيم آمد؛ اما خانه‌هايتان را ديگران ساكن شدند، همسرانتان (اگر جوان بودند) به نكاح ديگران درآمدند و اموالتان (در ميان ورثه) تقسيم شد. اينها خبرهايى است كه نزد ماست، نزد شما چه خبر؟ سپس امام عليه السلام رو به‌سوى اصحاب و ياران كرد و فرمود : آگاه باشيد اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده مى‌شد به شما خبر مى‌دادند كه بهترين زاد و توشه (براى سفر آخرت) تقوا و پرهيزگارى است». #حکمت۱۳۰

#نهج_البلاغه خوبی‌های دنیا (بخش اول حکمت ۱۳۱) وَ قَالَ (علیه السلام) -وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا يَذُمُّ الدُّنْيَا-: أَيُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْيَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا [الْمُنْخَدِعُ] الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِيلِهَا، أَ [تَفْتَتِنُ] تَغْتَرُّ [بِهَا] بِالدُّنْيَا ثُمَّ تَذُمُّهَا؟ أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَيْهَا أَمْ هِيَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَيْكَ؟ مَتَى اسْتَهْوَتْكَ أَمْ مَتَى غَرَّتْكَ؟ أَ بِمَصَارِعِ آبَائِكَ مِنَ الْبِلَى أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِكَ تَحْتَ الثَّرَى؟ كَمْ عَلَّلْتَ بِكَفَّيْكَ وَ كَمْ مَرَّضْتَ بِيَدَيْكَ؟ تَبْتَغِي لَهُمُ الشِّفَاءَ وَ تَسْتَوْصِفُ لَهُمُ الْأَطِبَّاءَ غَدَاةَ، لَا يُغْنِي عَنْهُمْ دَوَاؤُكَ وَ لَا يُجْدِي عَلَيْهِمْ بُكَاؤُكَ، لَمْ يَنْفَعْ أَحَدَهُمْ إِشْفَاقُكَ وَ لَمْ تُسْعَفْ فِيهِ بِطَلِبَتِكَ، وَ لَمْ تَدْفَعْ عَنْهُ بِقُوَّتِكَ وَ قَدْ مَثَّلَتْ لَكَ بِهِ الدُّنْيَا نَفْسَكَ وَ بِمَصْرَعِهِ مَصْرَعَكَ. امام علیه السلام شنيد مردى در محضرش نكوهش دنيا مى‌كند (در حالى كه از غافلان بود) به او فرمود : اى كسى كه نكوهش دنيا مى‌كنى (و دنيا را به خدعه و نيرنگ و فريبندگى متهم مى‌سازى) تو خودت تن به غرور دنيا داده‌اى و به باطل‌هاى آن فريفته شده‌اى (عيب از توست نه از دنيا) تو خود فريفته دنيا شده‌اى سپس دنيا را مذمت مى‌كنى (و گناه را به گردن آن مى‌افكنى؟) تو ادعا مى‌كنى كه دنيا بر تو جرمى روا داشته يا دنيا چنين ادعايى بر تو دارد؟ چه زمانى دنيا تو را به خود مشغول ساخت، يا كى تو را فريب داد؟ آيا به محلى كه پدرانت به خاك افتادند و پوسيدند تو را فريب داده؟ يا به خوابگاه مادرانت در زير خاك؟ چه‌قدر با دست خود به بيماران پرداختى و چه‌قدر آنها را پرستارى كردى؟ درخواست شفا براى آنها مى‌كردى و از طبيبان، راه درمان آنها را مى‌خواستى، در آن روزهايى كه داروىِ تو به حال آنها سودى نداشت و گريه تو فايده‌اى نمى‌بخشيد، و دلسوزى آميخته با ترس تو براى هيچ يك از آنها سودى نداشت و كوشش‌ها و كمك‌هايت براى آنها نتيجه‌اى نمى‌داد و با نيرويت دفاعى از آنها نكردى (و سرانجام با همه اين تلاش و كوشش‌ها مرگ گريبانشان را گرفت و به همه چيز پايان داد). دنيا با اين نمونه‌ها (كه براى تو گفتم) وضع تو را نيز مجسم ساخته و با قربانگاه‌هاى او (براى ديگران)، قربانگاه تو را! #حکمت۱۳۱

#نهج_البلاغه اقسام مردم و دنیا وَقَالَ عَلَيهِ السَّلامُ: الدُّنْيَا دَارُ مَمَرٍّ لا دَارُ مَقَرٍّ، وَالنَّاسُ فِيهَا رَجُلانِ: رَجُلٌ بَاعَ فِيهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا، وَرَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا. امام (عليه السلام) فرمود: دنيا سراى عبور است نه سراى اقامت و مردم در دنيا دو گونه اند: بعضى خود را فروختند و خويش را هلاک کردند و بعضى خود را خريدند و آزاد کردند. #حکمت۱۳۳

#نهج_البلاغه دوستان واقعی وَقَالَ عَلَيهِ السَّلامُ: لا يَکُونُ الصَّدِيقُ صَدِيقاً حَتَّى يَحْفَظَ أَخَاهُ فِي ثَلاثٍ: فِي نَکْبَتِهِ، وَغَيْبَتِهِ، وَوَفَاتِهِ. امام (عليه السلام) فرمود: دوست انسان، دوست نخواهد بود مگر اين که برادر خود را در سه حالت فراموش نکند: به هنگامى که دنيا به او پشت مى کند و در زمانى که غايب است و پس از مرگش. #حکمت۱۳۴

#نهج_البلاغه چهار ارزش برتر وَقَالَ عَلَيهِ السَّلامُ: مَنْ أُعْطِيَ أَرْبَعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً: مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَةَ، وَمَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ، وَمَنْ أُعْطِيَ الْإِسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ، وَمَنْ أُعْطِيَ الشُّکْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ. امام (عليه السلام) فرمود: کسى که توفيق چهار چيز را پيدا کند از چهار چيز محروم نخواهد شد: کسى که توفيق دعا يابد از اجابت محروم نمى گردد و کسى که توفيق توبه پيدا کند از قبول آن محروم نمى شود و کسى که توفيق استغفار يابد از آمرزش محروم نمى گردد و کسى که توفيق شکرگزارى پيدا کند از فزونى نعمت محروم نخواهد شد. ...................................... (قالَ الرَّضِىُّ وَتَصْديقُ ذلِکَ کِتابُ اللهِ قالَ اللهُ فِي الدُّعاءِ: (ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَکُمْ) وَقالَ فِي الْإِسْتِغفارِ: (وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُوراً رَحِيماً) وَقالَ فِي الشُّکْرِ: (لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّکُمْ) وَقالَ فِي التَّوْبَةِ: (إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِکَ يَتُوبُ اللّهُ عَلَيْهِمْ وَکانَ اللّهُ عَلِيماً حَکِيماً)). مرحوم سيّد رضى مى گويد: تصديق و تأييد اين گفتار (درباره امور چهارگانه و نتايج آن) در قرآن مجيد است. خداوند در مورد دعا مى فرمايد: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت کنم»، درباره استغفار مى فرمايد: «هرکس کار بدى انجام دهد يا بر خويشتن ستم روا دارد سپس از خداوند آمرزش طلب کند خدا را آمرزنده و مهربان خواهد يافت»، درباره شکر مى فرمايد: «هرگاه شکر نعمت به جا آوريد نعمت را بر شما افزون مى کنم»، و درباره توبه مى فرمايد: «توبه (و بازگشت به رحمت خداوند) براى کسانى است که کار بدى از روى جهالت انجام مى دهند سپس به زودى توبه مى کنند و به سوى خدا بازمى گردند آنها کسانى هستند که خداوند توبه آنها را مى پذيرد و خداوند دانا و حکيم است» #حکمت۱۳۵