⬅️ رسانه الشرق الاوسط عربستان در حاشیه اولین نشست "آسیای مرکزی + شورای همکاری خلیج فارس"، با وزیر امور خارجه تاجیکستان سراج‌الدین مهرالدین، در زمینه چشم انداز نشست جده و روابط تاجیکستان و عربستان به گفتگو پرداخت. الشرق‌الاوسط می نویسد: وزیر خارجه تاجیکستان از طرح مشترکی رونمایی کرد که نشان دهنده نقشه راه اقدامات شورای همکاری خلیج فارس و کشورهای آسیای مرکزی در سال های 2023-2027 است. سراج‌الدین مهرالدین تاکید کرد که شرایط ژئوپلیتیکی موجود، ایجاب می کند که یک طرح جدید برای همکاری بین دو منطقه ترسیم بشود. سراج‌الدین مهرالدین از چالش های مشترکی سخن گفت، که به همکاری دو منطقه ضرورت می بخشد: واضح است که تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و از طرفی تغییرات آب و هوایی در منطقه و سراسر جهان، تهدیدها و خطرات مشترکی را نه تنها برای ما، بلکه برای کل جهان ایجاد کرده است. ناآرامی‌ها و درگیری‌های نظامی در نقاط مختلف جهان از جمله بحران‌های خاورمیانه و منطقه آسیا؛ از سویی دیگر، تهدیدات مربوط به آب، بهداشت، کمبود مواد غذایی و تغییرات آب و هوایی، همکاری مشترک برای مقابله با این بحران ها را طلب می کند. برای حفظ صلح و امنیت بین المللی و منطقه ای و زندگی مسالمت آمیز مردم جهان باید در یک مبارزه مشترک شرکت کرد. همچنین افزود: چالش ها و بحران های موجود، از جمله رشد گروه های تروریستی و افراطی، قاچاق مواد مخدر و تغییرات آب و هوایی، تهدیدهای مشترکی هستند که نیازمند حفظ امنیت در امتداد مرز کشورهای مربوطه است. وزیر خارجه تاجیکستان در پاسخ به سوالی در مورد اولین نشست "آسیای مرکزی + شورای همکاری خلیج فارس" گفت: تغییرات سریع وضعیت ژئوپلیتیکی و تحولات سیاسی و اقتصادی در منطقه و جهان، نشان دهنده نیاز به مرحله جدیدی از روابط بین کشورهای دو منطقه، نیاز به ایده های جدید و ایجاد پلتفرمی برای همکاری مشترک است. وی افزود: جمهوری تاجیکستان از تلاش‌های پادشاهی عربستان سعودی برای تضمین توسعه اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و بشردوستانه در کشورهای جهان اسلام، استقبال می کند. در ادامه، سراج‌الدین مهرالدین از تصویب طرح مشترکی بین شورای همکاری خلیج فارس و کشورهای آسیای مرکزی برای سال‌های 2023 تا 2027 که در نشست جده به توافق طرفین رسید، خبر داد. سراج‌الدین در پاسخ به سوالی درباره روابط عربستان سعودی و تاجیکستان گفت: روابط ما مبتنی بر ارزش های فرهنگی مشترک و پیوندهای تاریخی است. وی تاکید کرد، که همکاری های تجاری و اقتصادی یکی از اولویت ها در روابط دوجانبه تاجیکستان و عربستان است. وی با اشاره به تشکیل شورای تجاری مشترک بین عربستان و تاجیکستان گفت: چشم انداز مساعدی برای گسترش همکاری و اجرای پروژه های مشترک در مناطق آزاد اقتصادی جمهوری تاجیکستان وجود دارد. بنابراین، من از سرمایه گذاران عربستان می خواهم که از این فرصت نهایت استفاده را ببرند. دولت تاجیکستان از ابتدای سال 2022 به شهروندان عربستان سعودی اجازه داد تا بدون ویزا وارد این کشور شوند؛ این گام ها برای توسعه و تقویت همکاری های تجاری بین دو کشور مهم است. سراج‌الدین ادامه داد: بیش از 98 درصد برق در تاجیکستان از منابع تجدیدپذیر، یعنی انرژی سبز، به ویژه نیروی آبی تامین می شود. منابع آب نقش مهمی در سازگاری با تغییرات اقلیمی و همچنین کاهش پیامدهای آن دارد. افزایش بلایای طبیعی مرتبط با آب، پیوند ناگسستنی با منابع آب و تغییرات آب و هوایی دارد. ما قصد داریم تا سال 2050 با توسعه انرژی سبز، سهم خود را در اجرای استراتژی «ضایع صفر»، سازگاری با تغییرات اقلیمی 2030 و چندین سند ديگر، افزایش دهیم. (الشرق‌الاوسط، مصاحبه کامل خود با این دیپلمات را نشر نکرده و به اشاره به نکات مهم بسنده کرده است.) (این مصاحبه مربوط به ماه های گذشته بوده و به دلیل اهمیت آن، امروز در ماوراءالنهر منتشر گردید.) #آسیای_مرکزی #خلیج_فارس #عربستان_سعودی #تاجیکستان #امنیت #تروریسم #تغییرات_اقلیمی کانال #مرکز_مطالعات_تاجیکستان | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 تاجیکستان از انحلال یک عملیات تروریستی در آستانه جشن استقلال این کشور خبر داد ⬅️ شب ۳۰ اگوست، سه تاجیک تبار مسلح از خاک افغانستان وارد بدخشان تاجیکستان شدند. خبرگزاری دولتی تاجیکستان به نقل از کمیته امنیت ملی این کشور گزارش داد، سه‌شنبه ۵ سپتامبر پس از گذشت ۶ روز، محل استقرار تروریست ها شناسایی شد و نیروهای های امنیتی این کشور پس از محاصره سوژه ها، با مقابله مسلحانه آنها مواجه شدند که در آخر منجر به کشته شدن هر سه تروریست شد. 📄 بر اساس این گزارش، هر سه تروریست تاجیک‌الاصل و عضو گروه جماعت انصارالله بودند که با هدف اجرای یک عملیات تروریستی در آستانه جشن استقلال تاجیکستان، وارد خاک این کشور شده بودند. 📄 در پی این عملیات، تعداد زیادی سلاح، مهمات جنگی، تجهیزات درمانی، نقشه، اطلاعات مراکز دولتی و ۱۰ هزار دلار پول نقد نیز از مقر این سه نفر کشف شد. #آسیای_مرکزی #تاجیکستان #افغانستان #طالبان #تروریسم #امنیت کانال #مرکز_مطالعات_تاجیکستان | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 کاظمی قمی: آمریکا بدنبال ناامن سازی آسیای مرکزی و تأسیس پایگاه نظامی در این کشورها است ⬅️ به نقل از فارس، کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور ایران در امور افغانستان، ۷ مهر سال جاری در جریان پنجمین اجلاس فرمت مسکو به میزبانی شهر کازان در تاتارستان روسیه، ضمن اظهاراتی از اهداف و پشت پرده تحرکات آمریکا در منطقه سخن گفت. 📄 کاظمی قمی با اشاره به تداوم حمایت های واشنگتن از داعش بویژه شاخه خراسان آن، گفت: آمریکایی‌ها همچنان به شیطنت‌های خود در افغانستان ادامه می‌دهند و به‌ دنبال ایجاد دغدغه و نگرانی برای کشورهای منطقه، از جمله همسایگان افغانستان هستند. واشنگتن با تشدید بی‌ثباتی و ناامن‌سازی افغانستان قصد دارد شرایطی ایجاد کند که نگرانی و دغدغه همسایگان افغانستان و کشورهای منطقه ادامه داشته باشد. 📄 در ادامه با اشاره به جزئیات بیشتر، تاکید کرد: واشنگتن قصد دارد با تقویت داعش خراسان، ابتدا کشورهای آسیای میانه را ناامن کند و در ادامه به بهانه مبارزه با داعش در این کشورها پایگاه تاسیس کند. #آسیای_مرکزی #آمریکا #بازی_بزرگ_جدید #تروریسم کانال #مرکز_مطالعات_تاجیکستان | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 ملاقات سفیر تاجیکستان و وزیر دفاع کویت ۹ اکتبر، زبیدالله زبیدزاده سفیر تاجیکستان و احمد الصباح معاون نخست وزیر و وزیر دفاع کویت به گفتگو نشستند. در این گفتگو، طرفین حول همکاری های دوجانبه امنیتی و دفاعی به تبادل نظر پرداختند. در ادامه نیز به تقویت همکاری ها در زمینه امنیتی تاکید شد. https://mfa.tj/en/main/view/13548/meeting-with-deputy-prime-minister-minister-of-defense-of-kuwait #آسیای_مرکزی #تاجیکستان #کویت #امنیت #تروریسم کانال #مرکز_مطالعات_تاجیکستان | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📄 از سال ۲۰۰۱، در قرقیزستان نیز پایگاه هوایی ماناس در نزدیکی بیشکک تبدیل به یکی از مهمترین ایستگاه های آمریکا در منطقه شد. سال ۲۰۰۹، به اعتقاد برخی، تحت فشار کرملین، بیشکک تصمیم به قطع همکاری های نظامی با آمریکا در خاک خود گرفت؛ اما همان سال دوباره قراردادی ۵ ساله با طرف آمریکایی منعقد شد. نهایت در سال ۲۰۱۴، به تصمیم پارلمان قرقیزستان، آمریکا پایگاه هوایی ماناس را ترک نمود. 📄 در آن سالها، ناتو نیز از برخی پایگاه های هوایی و نظامی ازبکستان و تاجیکستان همچون پایگاه ترمذ، استفاده می کرد. ❗️ پس از آن دوران، در آستانه خروج کامل آمریکا از افغانستان، برخی نشریه‌های غربی اخباری مبنی بر برنامه ریزی ایالات متحده برای بازگرداندن پایگاه های نظامی خود به آسیای مرکزی منتشر کردند. آوریل ۲۰۲۱ "نیویورک تایمز" نوشت، مقامات آمریکایی در حال مذاکره با طرف های قزاق، ازبک و تاجیک در این زمینه هستند. 📄 البته گفتنی‌ست، تمامی این سالها، همکاری های نظامی آمریکا با اکثر کشورهای آسیای مرکزی در حوزه های آموزشی، تبادل تجربیات و حتی تسلیحات، جاری بوده و تاکنون ادامه دارد. ⬅️ حال پس از آغاز درگیری های اوکراین، آمریکا مجددا عزم خود را برای بازگشت به منطقه جزم کرده است. مانوئل میکالر سفیر آمریکا در تاجیکستان، در یکی مصاحبه خود در پاسخ به سوالی در مورد همکاری های نظامی، خبر تلاش های واشنگتن برای احداث پایگاه نظامی در تاجیکستان را رد نکرد و تنها پاسخ داد، که ما در صورت میل کشورهای میزبان، با آنها همکاری خواهیم کرد. 📄 مسکو نیز از تریبون های مختلف، از تلاش واشنگتن برای حضور نظامی آمریکا در آسیای مرکزی خبر می دهد و از خطرات و پیامدهای آن سخن می گوید. به نقل از تاس در ۱۱ اکتبر سال جاری، الکساندر بورتنیکوف، رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه در نشست شورای سران سازمان‌های امنیتی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در باکو، با تکیه بر منابع خود، از طرح کلان سرویس های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا برای ایجاد ناامنی در مرزهای جنوبی روسیه خبر داد. وی اظهار داشت، که آمریکا و بریتانیا در حال انتقال تروریست ها به آسیای مرکزی هستند و اولویت این شبه نظامیان، تصرف آسیای مرکزی و ایجاد "کمربند ناامنی" در مرزهای جنوبی روسیه است. کارشناسان معتقدند، که آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم به آسیای مرکزی نیز وارد خواهد شد. کرملین نیز، مکررا سعی به روشنگری در این زمینه دارد و از اهداف و انگیزه های غرب برای حضور در آسیای مرکزی سخن می گوید. 📄 الکساندر بورتنیکوف در نشست مذکور، همچنین اظهار داشت: آمریکا و ناتو به بهانه مهار تهدید تروریسم در افغانستان، فعالانه خدمات خود را در زمینه نظامی-فنی و امنیت مرزی در جمهوری‌های آسیای مرکزی گسترش داده است. #آسیای_مرکزی #تاجیکستان #آمریکا #روسیه #بازی_بزرگ_جدید #امنیت #تروریسم #افغانستان کانال #مرکز_مطالعات_تاجیکستان | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📄 می گوید: غرب به رهبری ایالات متحده نیروهای قابل توجهی از سازمان‌های تروریستی تحت کنترل خود در افغانستان را برای نفوذ به کشورهای آسیای مرکزی و منطقه خودمختار اویغور‌سین‌کیانگ چین آماده کرده است. این منجر به گشودن جبهه جدیدی علیه روسیه و اختلال در پروژه های اقتصادی چین می شود. 📄 با گفته این کارشناس، آمریکایی ها اجرای این طرح را احتمالا زمانی آغاز کنند که در اوکراین ناکام شوند و وضعیت برای آنها نامطلوب پیش‌ برود. ایالات متحده امروز محرک اصلی «بازی بزرگ» در برابر روسیه است و در افغانستان همه پیش‌نیازها را برای ایجاد یک بحران مسلحانه در آسیای مرکزی ایجاد کرده است. 📄 وی افزود: قبلا سیاستمداران افغانستان از انتقال شبه نظامیان به شمال توسط هلیکوپترهای بی‌نشان خبر داده بودند. البته برای همه روشن بود که این کار توسط نیروهای ناتو انجام می شود. همچنین نباید فراموش کرد، زمانی که این شبه نظامیان با طالبان یا نیروهای مسلح ملی افغانستان درگیر شدند، غرب در میدان حاضر شد و از آنها به طور کامل حمایت نمود. نقش اصلی را در این میان ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان ایفا کردند. 📄 این کارشناس ادامه داد: "شبه نظامیانی که توسط غرب آموزش دیده‌اند، آماده نفوذ به کشورهای همسایه آسیای مرکزی هستند." وی همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده و متحدانش در هر زمانی که اوضاع در اوکراین رو به نزول باشد، آماده خواهند بود تا جبهه جدیدی را برای مقابله با فدراسیون روسیه باز کنند. #آسیای_مرکزی #آمریکا #روسیه #اتحادیه_اروپا #اوکراین #افغانستان #تروریسم #بازی_بزرگ_جدید کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📄 هرکدام از روندهای فوق‌الذکر می‌توانند به صورت مجزا به بروندادهای مختلفی منجر شوند. ظهور بازیگران جدید در عرصه نظامی و دفاعی با قابلیت تغییر توازن، از یک سو موقعیت #روسیه را در منطقه به مرور تضعیف کرده و می‌تواند به افزایش تنش‌ها در منطقه منجر شود و از طرف دیگر با تقویت زیرساخت‌های نظامی و دفاعیِ کشورهای منطقه و به‌ویژه با پوشش ضعف‌های روسیه می‌تواند امنیت را در #آسیای_مرکزی به ارمغان آورد. با این حال، در صورتی که این ظرفیت‌ها در مقابل روسیه تعریف شود می‌تواند تحت تأثیر محرکه‌های خارجی سناریویی مشابه اوکراین را به وجود آورد که، بی‌ثباتی یکی از نتایج آن خواهد بود. کاهش نقش سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی اگرچه یک روند قطعی و پایدار نیست، اما می‌تواند حداقل برای کشورهای کوچکی همچون #تاجیکستان و #قرقیزستان که اساساً امکان و توانِ استقلال در حوزه نظامی و دفاعی را ندارند خبر بدی باشد. تضعیف بنیان‌های این سازمان و تمرکز بیشتر بر حوزه‌های روابط دوجانبه (در تعامل با روسیه) این کشورها را به‌ویژه از جانب تهدیدهای افغانستان و یا جریان‌های ضدامنیتی داخلی نظیر افراط‌گرایی و #تروریسم و یا جدایی‌طلبی آسیب‌پذیرتر خواهد کرد. با این حال برای کشورهای بزرگ‌تر منطقه نظیر #قزاقستان این روند می‌تواند به معنای تقویت استقلال و توانمندی در حوزه‌ نظامی در عین حفظ روابط دوجانبه با روسیه باشد. 📄 ظهور تهدیدهای فزاینده و در واقع عدم قطعیت از جانب افغانستان، مهم‌ترین فاکتور تاثیرگذار بر امنیت منطقه‌ای آسیای مرکزی است. عاملی که هم به صورت مستقل و هم در ارتباط با سایر روندهای فوق‌الذکر بر امنیت منطقه تاثیرگذار است. #افغانستان به نحوی تعیین‌کننده رفتارهای امنیتی کشورهای جنوبی در آسیای مرکزی (شامل ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان) بوده و در سطح منطقه‌ای نیز ضمن جلب نظر قرقیزستان و قزاقستان نگرانی ویژه روسیه را نیز در بر داشته است. افزایش مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی که متأثر از تحولات افغانستان، جنگ اوکراین و حتی جنگ اخیر در غزه، در آسیای مرکزی به منصه ظهور رسیده است، بیش از آن که یک عامل امنیت‌ساز باشد، روندی ضدامنیتی محسوب می‌شود. اگرچه سرویس‌های امنیتی کشورهای منطقه با اعمال سطح بالایی از اقتدار، تلاش زیادی برای بهره‌مندی از چنین رقابت و مشارکتی می‌کنند، اما همان طور که راهبرد چندوجهی در سیاست خارجی این کشورها هیچ‌گاه موفقیت کامل نداشته و هزینه‌های آن بیش از آورده‌های آن بوده است، در این زمینه نیز با توجه به حساسیت‌ها و آسیب‌پذیری‌ها به نظر نمی‌رسد منافع خاصی نصیب کشورهای منطقه شود. بلکه بازی روی لبه‌های تیغ، حتی می‌تواند زمینه‌ساز سقوط و فروپاشی برخی ساختارهای امنیتی سرویس‌های منطقه باشد. همانطور که در قبال قزاقستان شاهد چنین فرایندی با محوریت کریم ماسیم‌اف بودیم. 📄 در نهایت هسته‌ای شدن کشورهای منطقه اگرچه در عرصه‌های کارکردی مزیت‌های زیادی در تأمین انرژی برای آن‌ها خواهد داشت و در سطح سیاسی یک پرستیژ مهم محسوب می‌شود، اما در زمینه امنیتی، بازتولید وابستگی به روسیه و آسیب‌پذیری بیشتر در مقابل تهدیدهای موجود را در بر خواهد داشت. کما این که در جریان اعتراض‌های ژانویه 2022 در قزاقستان شاهد آن بودیم که عملاً ساختارهای امنیتی و انتظامی این کشور توان کافی برای محافظت از مراکز حساس #بیولوژیک در این کشور را نداشتند و اساساً ورود نیروهای واکنش سریع سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی با هدف محافظت از این مراکز انجام گرفت. در همین راستا به طور کلی #هسته‌ای شدن کشورهای آسیای مرکزی، افزایش آسیب‌پذیری امنیتی آن‌ها را در بر خواهد داشت.   یادداشت امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی برای مؤسسه مطالعات راهبردی شرق کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr