چه کردی که از نام و مزار و زائر تو هم می‌ترسند... ⚫️ شهادت مظلومانه زائران حاج قاسم سلیمانی در پی حادثه تروریستی گلزارشهدای کرمان، تسلیت باد. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 بیانیه جنبش "وطندار" تاجیکستان در پی حادثه تروریستی کرمان ⬅️ داداجان عطاالله روزنامه‌نگار، سیاستمدار و رهبر جنبش "وطندار" تاجیکستان، در پی حادثه تروریستی کرمان، بیانیه این جنبش را در صفحه فیس‌بوک خود منتشر نمود که به شرح ذیل است: 👇👇ادامه

بیش از صد کُشته و زیاده از دوصد زخمی در یک روز زمستانی کار دست کیست؟ سالهاست، که امریکا و اسرائیل، ایران را تهدید می‌کنند. مخصوصاً، بعد جنگ با فلسطین. دو شیطان، یکی کوچک و دیگری کلان آرزو می‌کنند که در خریطه جهان ایران نباشد. اگر باشد، هم ایرانی باشد که از واشنگتن یا تل‌آویو اداره شود. مثل اکثر کشورهای خاور میانه. اگر ایران نباشد، دنیا انگشتری بی نگین است. اگر دنیا روشن است، این روشنی از نور و فروغ و چراغ ایران است! بسی کسان و ناکسان در دنیا هستند، که با حسادت به آزادگان و فرزانگان این مملکت می‌نگرند. هیچ کشوری در دنیا نیست، که مثل ایران بدخواه داشته باشد. ترور امروزه در کرمان حمله شغالان به قرارگاه شیران است. سخن گفتن در مورد این حمله وحشیانه سخت مشکل است. آنهایی که به این جنایت دست زدند، باید بدانند، که ایران را هیچ گاه نمی‌توانند، به زانو بنشانند. ایران تنها به خدا سجده می‌کند. ایرانی، که قریب نیم سده است که نصف دنیا تحریمش کردند، ولی ایران یک قدم به عقب برنگشت. ایران، کوهی‌ست که از سنگ‌پرتایی بدخواهان ابرویش خم نخورد. این کوه عظیم همیشه پابرجاست. این کوه بلند ناموس نام دارد. این کوه بلند عزّت نام دارد. این کوه بلند را هیچ ابرقدرتی نمی‌تواند فتح بنماید. در تمام دنیا بلندترین قلّه‌ای که هست و می‌نماید، ایران نام دارد. مکان شهیدان جنّت باد! به عزاداران کرمان تسلیت می‌گوییم. با ملّت عزیز ایران غم‌شریکیم. تاجیکستان با شماست! پاینده باد ایران! دشمنانت خار و ذلیل گردند و سنگهایی، که به تو می‌اندازند، سنگ قبرشان باد! خدا یارت، ایران تنها! داداجان عطاالله‌یف، راهبر جنبش مردمی «وطندار» برلین 04. 01. 2024 #ایران #تاجیکستان #کرمان #حاج_قاسم_سلیمانی کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 بریتانیا وارد بازی بزرگ جدید می شود اولین اجلاس سران بریتانیا و آسیای مرکزی در سال ۲۰۲۴ برگزار خواهد شد 👇👇ادامه

⬅️ آسیای مرکزی به یکی از مهم‌ترین مناطق جهان تبدیل شده است و شاهد رقابت ژئوپلیتیکی بین بازیگران کلیدی هستیم. در این میان روسیه و کشورهای آسیای مرکزی با روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چند صد‌ساله به هم پیوند خورده‌اند و روسیه در این رقابت چند قدم جلوتر از رقبا است. از طرفی نیز بخش مهمی از تحرکات کشورهای غربی در آسیای مرکزی به دنبال تضعیف نفوذ روسیه است و حول این محور می چرخد. 📄 پس از ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، کره جنوبی، ژاپن، هند و چین، بریتانیا نیز تصمیم به اصلاح سیاست خود در اين منطقه گرفت و قصد دارد در سال جاری نشستی را با آسیای مرکزی در سطح سران C5+1 برگزار کند. به همین منظور، کمیته روابط خارجی پارلمان بریتانیا گزارشی تحت عنوان «کشورها در چهارراه: دخالت بریتانیا در آسیای مرکزی» تهیه و منتشر کرد که وضعیت سیاسی داخلی در قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان را مشخص می کند. فقدان استراتژی خود بریتانیا در منطقه را تجزیه و تحلیل می کند و توصیه های عملی برای تغییر موثر وضعیت به دولت ارائه داده است. به عبارت دیگر، بریتانیا در حال آماده شدن برای جهش سیاست خارجی خود به سمت آسیای مرکزی است. این گزارش هشت فصلی استدلال می‌کند که "نه تنها مشارکت بیشتر با آسیای مرکزی می‌تواند به طور بالقوه برای دو طرف سودمند باشد، بلکه باید به عنوان یک ضرورت ژئوپلیتیک به آن دیده شود." 📄 نویسندگان این گزارش توصیه می کنند از طریق «تعامل دیپلماتیک مداوم در سطح بالا» از نفوذ فزاینده روسیه و چین در منطقه جلوگیری شود. در نشستی در قالب C5+1 بین سران کشورهای آسیای مرکزی و نخست وزیر انگلیس، مسائل مربوط به گسترش تعاملات اقتصادی و تعمیق سرمایه‌گذاری‌ها مطرح شود و به‌ عبارتی طرح کلان غرب برای رفع نیازهای منطقه و حذف روسیه، با بریتانیا ادامه یابد. تحریم ها به احتمال زیاد مورد بحث قرار خواهد گرفت. کارشناسان معتقدند نخست‌وزیر بریتانیا در نشست مذکور، غیر مستقیم به مسئله روابط این منطقه با روسیه اشاره خواهد کرد و و در مقابل وعده‌های کلانی خواهد داد. #آسیای_مرکزی #غرب #بازی_بزرگ_جدید #روسیه #چین کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 ملاقات معاون وزیرخارجه ازبکستان و سفیر آمریکا ⬅️ ۴ ژانویه، مظفر مدرحیم‌اف معاون وزیر امور خارجه ازبکستان با جاناتان هنیک سفير ایالات متحده آمریکا در این کشور به گفتگو نشست. 📄 در این دیدار، تشدید گفتگوهای سیاسی و افزایش همکاری‌های تجاری، اقتصادی و سرمایه گذاری و همچنین برنامه و جنبه‌های سازمانی رویدادهای مشترک برنامه‌ریزی شده برای سال 2024 مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 📄 طرفین همچنین حول چشم‌انداز تقویت روابط ازبکستان و آمریکا در چارچوب توافقات حاصل شده به بحث و گفتگو پرداختند. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‌📰 اطلاعیۀ وزارت اطلاعات دربارۀ حادثۀ تروریستی کرمان ⬅️ به گزارش ماوراءالنهر و به نقل از ایرنا، روابط عمومی وزارت اطلاعات از جزئیات حادثه تروریستی کرمان پرده برداشت. به نقل از روابط عمومی وزارت اطلاعات، از دو تروریست معدوم انتحاری، یک نفر ملیت تاجیکستانی داشته و هویت تروریست دوم هنوز به صورت قطعی احراز نشده است. با شناسایی عوامل و انتقال تروریست‌ها به داخل کشور، اولین عملیات دستگیری عوامل مذکور در غروب روز حادثه انجام شده است. در بامداد روز پنج‌شنبه ۱۴ دی اقامتگاه مورد استفادۀ دو تروریست معدوم در حومۀ شهر کرمان شناسایی و نیز ۲ عنصر پشتیبانی و تأمین کنندۀ اقامتگاه مذکور، شناسایی و بازداشت شدند. در ادامۀ عملیات، ۹ نفر از شبکۀ پشتیبانی تیم تروریستی و مرتبطان آن در ۶ استان کشور شناسایی و بازداشت شدند. قطعاً این عملیات تا بازداشت آخرین فردی که به هر شکل و به هر اندازه در پشتیبانی از جنایتکاران مورد نظر دخالت داشته‌ است، استمرار خواهد یافت. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 وجود عوامل تاجیک در حادثه تروریستی کرمان، از سوی وب‌سایت نزدیک به طالبان پیش‌بینی شده بود ⬅️ وب‌سایت المرصاد نزدیک به اداره استخبارات طالبان و رویکردی ضدداعش دارد. المرصاد پیش از اطلاعیه وزارت اطلاعات ایران، در یک گزارش با تکیه بر منابع خود ادعا کرده بود که احتمالا داعش در حادثه تروریستی کرمان از عوامل تاجیک استفاده کرده است. 📄 المرصاد در گزارش خود تأکید می کند که تاجیکستان تبدیل به یک مرکز جذب نیرو برای داعش شده و استفاده داعش از نیروهای تاجیک افزایش یافته است. همچنین در اقدامات تروریستی اخیر داعش در خاک افغانستان نیز از نیروهای تاجیک استفاده شده است. در این گزارش همچنین ادعا می شود که کمیته امنیت تاجیکستان با برخی عوامل داعش خراسان ارتباط دارد و برای کاهش فشارها به دولت تاجیکستان، خواستار پنهان کردن هویت نیروهای تاجیک داعش است. ✍️ به اعتقاد کارشناسان، فضای بسته دینی در تاجیکستان و اقدامات ضداسلامی دولت این کشور از مهمترین عوامل گرایش جوانان تاجیک به گروه‌های تروریستی است و اسلامگرایان تاجیکستان چه رادیکال و چه معتدلینشان، از اقدامات ضداسلامی دولت به ستوه رسیده‌اند. توجه به این مسئله این سوال را نیز مطرح می کند؛ باوجود اینکه شاهد افزایش حضور نیروهای تاجیک در اقدامات تروریستی داعش هستیم، چرا داعش خراسان تاکنون هیچگونه حساسیتی به تاجیکستان نشان نداده و خود تاجیکستان مصون از تهدیدات این گروه تروریستی است؟ #کرمان #داعش #حادثه_تروریستی #تاجیکستان کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 مصاحبه اختصاصی ماوراء‌النهر با دکتر بهرام زاهدی کارشناس جهان اسلام و آسیای مرکزی ⬅️ موضوع: انگیزه و چرایی بکارگیری اتباع تاجیک توسط #داعش در عملیات های تروریستی اخیر #کرمان #حادثه_تروریستی #تاجیکستان #تاجیک #حاج_قاسم_سلیمانی #ایران کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 روندهای متداخل امنیتی جدید در آسیای مرکزی (1) یادداشت امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی برای مؤسسه مطالعات راهبردی شرق 👇👇ادامه

⬅️ مقدمه وضعیت امنیتی آسیای مرکزی در طول یک سال اخیر بسیار حساس بوده‌ است. طی این مدت مؤلفه‌ها و متغیرهای امنیتی جدیدی در منطقه ظهور کرده و یا بازیگران سنتی نوع و جهت بازیگری امنیتی خود را تغییر داده‌اند. این موضوع سبب شده تا روندهای متداخل جدیدی در ساختار امنیتی منطقه به‌وجود بیاید. البته این روندها از قبل وجود داشتند، اما در قالب تحرکات جدید بازتولید شده و یا با شدت بیشتری ظهور کرده‌اند. برونداد تداخل، تعارض و تعامل این روندها در سطوح مختلف دینامیسم امنیتی منطقه آسیای مرکزی را برمی‌سازد که منافع بازیگران مختلف نیز در چارچوب این دینامیسم امنیتی قابلیت تحقق خواهد داشت. از این حیث فهم و شناسایی این روندها در کنار برآورد جهت‌ها و بروندادهای آتی آنها می‌تواند کمک زیادی به ترسیم منافع راهبردی در آسیای مرکزی کرده و متضمن تحقق آنها در آینده باشد. ⬅️ روندهای متداخل در طول یک سال اخیر پنج روند متداخل در حوزه امنیتی در آسیای مرکزی به وجود آمده است که به اختصار به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود. بدیهی است که این روندها همگی مکمل و آلترناتیوهای دیگری داشته و دارند و در اینجا صرفاً به جهت وجوه تمایز و نقش‌های متفاوت از این روندها به‌عنوان روندهای اصلی یاد شده است. 1. ظهور بازیگران جدید در عرصه نظامی و دفاعی با قابلیت تغییر توازن: این روند به‌عنوان بخش مکمل روندی است که می‌توان آن‌ را «ظهور گرایش‌های جدید غیرروسی در حوزه تسلیحات در آسیای مرکزی» در نظر گرفت. واقعیت آن است که تا پیش از این روسیه و در برخی مواردِ محدود، چین، تأمین‌کنندگان اصلی تسلیحات و تجهیزات دفاعی کشورهای آسیای مرکزی بودند. بازیگران دیگر در صورت تأمین در حوزه‌های غیرراهبردی حضور داشتند. در واقع حضور بازیگران دیگر در عرصه‌ها و سطوحی صورت می‌گرفت که توازن منطقه‌ای به نفع روسیه و چین را بر هم نمی‌زد. از این حیث کشورهای آسیای مرکزی با هدف تأمین تسلیحات متنوع، پرکردن خلاءهای موجود، دریافت کمک‌های خارجی و تلاش برای بومی‌سازی برخی تجهیزات به سمت بازیگران دیگر می‌رفتند. تأمین برخی خودروهای زرهی، تجهیزات توپخانه‌ای، تجهیزات انفرادی، تجهیزات نظارت و پایش و جمع‌آوری اطلاعات میدان نبرد، قطعات یدکی خودروهای زرهی و ... جزو مهم‌ترین خریدهای نظامی کشورهای آسیای مرکزی تا پیش از این بود. با این حال، اکنون به نظر می‌رسد این حوزه‌ها با بازیگری ترکیه و ایران در حوزه پهپادی، ورود ناوهای جنگی جدید به دریای خزر، و یا پیشنهادهای اخیر فرانسه برای فروش جنگنده‌های رافائل و یا سامانه‌های پدافندی مستر گراند 400 در آستانۀ تغییر توازن قرار گرفته‌اند. در عین ‌حال برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر واگذاری هواپیماها و هلیکوپترهایی که از افغانستان، به تاجیکستان و ازبکستان پناهنده شدند، به این دو کشور توسط آمریکا نیز وجود دارد که تحقق این امر، نقش بسزایی در نیروی هوایی این کشورها ایفا خواهد کرد. گفتنی است که تاجیکستان اخیراً در یک فرمان دولتی تمامی 18 فرودگاه مناطق مرزی را به وزارت دفاع واگذار کرد. #آسیای_مرکزی #تاجیکستان #قرقیزستان #قزاقستان #ازبکستان #ترکمنستان #امنیت #غرب #شرق کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 توسعه همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری محور گفتگوی سران ترکمنستان و امارات ⬅️ در جریان سفر قربانقلی بردی محمداف رئیس شورای مردمی ترکمنستان به ابوظبی، سران دو کشور طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این ملاقات، طرفین حول همکاری در زمینه‌های انرژی تجدیدپذیر، امنیت غذایی، توسعه زیرساخت‌ها و سایر صنایع مهم به گفتگو پرداختند. 📄 آنها از شرایط فعلی همکاری‌ها و توسعه روابط دوجانبه قدردانی کردند و بر تعهد خود برای گسترش همکاری در زمینه‌های مختلف تاکید نمودند. #آسیای_مرکزی #ترکمنستان #امارات #سرمایه‌_گذاری کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 روندهای متداخل امنیتی جدید در آسیای مرکزی (2) یادداشت امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی برای مؤسسه مطالعات راهبردی شرق 👇👇ادامه

2️⃣ کاهش نقش سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی و افزایش استقلال کشورها: روند دیگری که به‌وضوح در طول یک سال اخیر محسوس بوده است افزایش روندهای واگرایانه در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی و در مقابل، تقویت توان دفاعی بومی کشورهای منطقه بوده است. یک عامل کلیدی این موضوع، درگیری مسکو در جنگ اوکراین و افزایش هزینه‌های تعامل نظامی و دفاعی با #روسیه است. این موضوع کشورهای #آسیای_مرکزی را به سمت تقویت توان نظامی داخلی و افزایش بودجه‌های دفاعی سوق داده است. در قرقیزستان برای اولین بار شاهد خرید تسلیحات از تأمین‌کنندگان خارجی بوده‌ایم و در قزاقستان نیز در سال جدید رشد 6 درصدی بودجه دفاعی و رسیدن آن به مرز 1.5 میلیارد دلار را شاهد بوده‌ایم. در حوزه رزمایش‌های نظامی نیز شاهد افزایش موارد مستقل و بروز تنش در رزمایش‌های سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی بوده‌ایم. رزمایش برادری فناناپذیر که سال گذشته بدون قرقیزستان و در یک روند برنامه‌ریزی نشده در تاجیکستان برگزار شده بود، در سال جاری به میزبانی قرقیزستان برگزار شد اما این بار ارمنستان در آن حضور نداشت. گمانه‌زنی‌ها در خصوص خروج قزاقستان از این سازمان به حدی زیاد شده است که وزارت دفاع این کشور دو مرحله آن را تکذیب کرده است. قرقیزستان اخیراً یکی از مهم‌ترین رزمایش‌های خود را در حوزه تاکتیکی با حضور یگان پهپادی تازه‌ تأسیس به صورت مستقل برگزار کرد و ترکمنستان نیز کماکان رزمایش‌هایی را بزرگ‌تر از گذشته برگزار می‌کند. توافق‌های این کشورها با ترکیه به‌عنوان یک عضو ناتو در عین اعتراض‌های تند مقام‌های روس، کماکان ادامه دارد. این موضوع سبب شده تا حتی با وجود تصویب 20 سند در نشست اخیر این سازمان در مینسک، عملاً نتوان امید زیادی برای روند رو به رشد آن داشت. مهم‌ترین دستاورد این سازمان در طول یک سال اخیر توافق با تاجیکستان و قرقیزستان برای تشکیل یک شبکه یکپارچه پدافندی بوده است. 3️⃣ تهدیدهای فزاینده از سمت #افغانستان: خروج نیروهای نظامی #آمریکا و ائتلاف بین‌المللی از افغانستان بدون اطلاعِ کشورهای آسیای مرکزی و البته بدون در نظر گرفتن نگرانی‌های این کشورها بود. در حالی که یک شراکت راهبردی مبتنی بر اتصال آسیای مرکزی و جنوبی بین کشورهای این منطقه و دولت افغانستان در حال شکل‌گیری بود، این خروج به فروپاشی دولت در افغانستان و به قدرت رسیدن #طالبان به‌عنوان یک بازیگر غیرقابل پیش‌بینی و با عدم‌قطعیت زیاد منجر شد. اکنون که بیش از دو سال از این وضعیت می‌گذرد دولت طالبان کماکان به‌عنوان یک دولت، به رسمیت شناخته نشده است و همین خود سدی بزرگ پیش‌روی کشورهای آسیای مرکزی محسوب می‌شود. تصمیم‌های پرمناقشه طالبان نظیر ممنوعیت کشت خشخاش و طرح‌های بلندپروازانه‌ای نظیر کانال قوش‌تپه در کنار فقدان پیش‌بینی‌پذیری رفتارها در تنش‌های احتمالی، کشورهای آسیای مرکزی را از هر نوع مقابله به مثل، خلع سلاح کرده است. از سوی دیگر علی‌رغم قابلیت‌های گسترده امنیتی و دفاعی طالبان، کماکان تردیدهای زیادی در خصوص توانایی کنترل گروه‌های مختلف (به‌ویژه با حمایت‌های خارجی) وجود دارد. افزایش پولاریزاسیون در ساختار نظام بین‌الملل و احتمال تبدیل شدن افغانستان و حتی آسیای مرکزی به‌عنوان عرصه‌ای برای نبردهای نیابتی بین غرب با روسیه و چین نیز بر این نگرانی‌ها افزوده است. ماه گذشته رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه صریحاً از طرح آمریکایی‌ها برای ایجاد یک کمربند ناامنی در مرزهای جنوبی روسیه خبر داد. فرمانده ستادکل نیروهای سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی نیز اخیراً تهدید‌های ناشی از عدم کنترل مناسب مناطق مرزی در افغانستان را مورد تأکید قرار داده بود. این وضعیت تشابه رفتارهای کشورهای منطقه و همگرایی بیشتر با تمام بازیگران فعال در افغانستان را به دنبال داشته است. درعین‌حال کشورهای آسیای مرکزی را به دلیل رفتار اخیر غرب (در خروج غیرمسئولانه) و تبعات احتمالی نزدیک شدن به روسیه و چین، به سمت بازیگری مستقل و عملیاتی در افغانستان سوق داده است. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 روندهای متداخل امنیتی جدید در آسیای مرکزی(3) یادداشت امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی برای مؤسسه مطالعات راهبردی شرق 👇👇ادامه

4️⃣ افزایش مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی: وضعیت امنیتی و اطلاعاتی در کشورهای آسیای مرکزی بسیار حساس شده است. در #ازبکستان در فرایند انتقال قدرت، "رستم عنایت‌اف" مهم‌ترین چهره امنیتی این کشور برکنار شد. در قرقیزستان با به قدرت رسیدن "سادیر جباروف" یک #انقلاب روی داد و یک چهره‌‌ی انقلابی همچون "کامچی‌بیک تاشیف" با سوابق پرحاشیه در رأس سرویس امنیتی قرار گرفت. در #تاجیکستان، رحمان در یک بازی بزرگ امنیتی و اطلاعاتی تمام نیروهای اپوزیسیون را حذف کرد و در بدخشان با یک چالش بسیار بزرگ همراه شد. در قزاقستان نیز یک شبه‌کودتا (به عقیده دولت) با محوریت "کریم‌ ماسیم‌اف"، مرد شماره یک امنیتی این کشور روی داد و شرایط شکل‌گیری دولت جدید را دگرگون کرد. تنها در ترکمنستان ثبات نسبی در حوزه امنیتی و اطلاعاتی وجود داشته است. در چنین شرایطی که سرویس‌های امنیتیِ تقریباً جدید در تمام کشورهای منطقه به قدرت رسیده‌اند، مشارکت‌ها و تبادلات امنیتی و اطلاعاتی یکی از شاخصه‌های رفتاری ملموس تلقی می‌شود. درعین‌حال این وضعیت در شرایطی روی داد که تنش بین غرب و روسیه به بالاترین سطح خود در طول دوره پس از فروپاشی شوروی رسیده و غرب نفوذ در آسیای مرکزی و تعمیق شکاف‌های این کشورها با #روسیه را به طور رسمی و جدی در دستور کار قرار داده است. چنین طرحی مستلزم بازیگری مستقیم و منسجم اطلاعاتی-امنیتی است. موضوع تحریم‌ها و تلاش‌های روسیه برای دور زدن آنها با استفاده از کشورهای منطقه نیز در کنار پیوستگی و تداخل این موضوع با منافع الیگارشیک، بر حساسیت‌ها افزوده است. آخرین فاکتور تاثیرگذار بر این روند نیز جنگ غزه و ظهور واکنش‌های رادیکال به منافع و حضور #رژیم_صهیونیستی در منطقه بوده است که می‌تواند روند مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی را بیش از پیش تشدید کند. بسته بودن ذاتی فضای کشورهای منطقه در کنار سرویس‌های امنیتی نسبتاً قدرتمند، شرایط پیچیده‌ای را از این حیث به‌وجود آورده است. 5️⃣ ظهور بازیگران جدید هسته‌ای در منطقه: تا پیش از این، تنها از #قزاقستان می‌توانستیم به‌عنوان یک بازیگر هسته‌ای در آسیای مرکزی نام ببریم. این کشور در دهه 1990 برخی زیرساخت‌های هسته‌ای شوروی سابق را در اختیار داشت که به مرور همگی را تعطیل و یا به روسیه منتقل کرد. با این حال اکنون پس از دو دهه، به نظر می‌رسد شرایط در منطقه در حوزه هسته‌ای در آستانۀ تغییر و دگرگونی است. دو کشور قزاقستان و ازبکستان به‌عنوان قدرت‌های منطقه‌ای آسیای مرکزی در شرف هسته‌ای شدن قرار دارند. به نظر می‌رسد هر دو کشور با روس‌اتم برای احداث اولین نیروگاه هسته‌ای مدرن خود به نتیجه و جمع‌بندی اولیه رسیده‌اند. در قرقیزستان نیز توافق مشابهی با روس اتم برای احداث راکتورهای کوچک هسته‌ای به دست آمده است. درعین‌حال وضعیت اورانیوم نیز در جهان به‌ویژه پس از جنگ اوکراین و تحولات آفریقا به طوری متحول شده که باز هم نقش کشورهای آسیای مرکزی را در عرصه هسته‌ای ارتقاء داده است. استخراج اورانیوم و شکل‌گیری چرخه‌هایی از فراوری سوخت هسته‌ای موضوعی است که در نتیجه این وضعیت در حال رشد است. به‌ویژه در ازبکستان این رشد محسوس بوده است. کشورهایی همچون تاجیکستان و قرقیزستان هم که قبل‌تر صادرات اورانیوم را ممنوع کرده بودند، به دلیل درآمدهای سرشار از این حوزه، احتمالا بازگشت به عرصه صادرات اورانیوم را در تصمیم‌های خود جای خواهند داد. بدین ترتیب در آسیای مرکزی با بازیگرانی مواجه خواهیم بود که در آستانه هسته‌ای شدن قرار دارند و با در نظر گرفتن چهار روند فوق‌الذکر این مشخصه، اهمیت مضاعفی خواهد یافت.   #آسیای_مرکزی #غرب #شرق #روسیه #آمریکا کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 روندهای متداخل امنیتی جدید در آسیای مرکزی (پیامدها و چشم‌انداز پیش‌رو) ⬅️ پیامدها و چشم‌انداز پیش‌رو: 👇👇ادامه

📄 هرکدام از روندهای فوق‌الذکر می‌توانند به صورت مجزا به بروندادهای مختلفی منجر شوند. ظهور بازیگران جدید در عرصه نظامی و دفاعی با قابلیت تغییر توازن، از یک سو موقعیت #روسیه را در منطقه به مرور تضعیف کرده و می‌تواند به افزایش تنش‌ها در منطقه منجر شود و از طرف دیگر با تقویت زیرساخت‌های نظامی و دفاعیِ کشورهای منطقه و به‌ویژه با پوشش ضعف‌های روسیه می‌تواند امنیت را در #آسیای_مرکزی به ارمغان آورد. با این حال، در صورتی که این ظرفیت‌ها در مقابل روسیه تعریف شود می‌تواند تحت تأثیر محرکه‌های خارجی سناریویی مشابه اوکراین را به وجود آورد که، بی‌ثباتی یکی از نتایج آن خواهد بود. کاهش نقش سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی اگرچه یک روند قطعی و پایدار نیست، اما می‌تواند حداقل برای کشورهای کوچکی همچون #تاجیکستان و #قرقیزستان که اساساً امکان و توانِ استقلال در حوزه نظامی و دفاعی را ندارند خبر بدی باشد. تضعیف بنیان‌های این سازمان و تمرکز بیشتر بر حوزه‌های روابط دوجانبه (در تعامل با روسیه) این کشورها را به‌ویژه از جانب تهدیدهای افغانستان و یا جریان‌های ضدامنیتی داخلی نظیر افراط‌گرایی و #تروریسم و یا جدایی‌طلبی آسیب‌پذیرتر خواهد کرد. با این حال برای کشورهای بزرگ‌تر منطقه نظیر #قزاقستان این روند می‌تواند به معنای تقویت استقلال و توانمندی در حوزه‌ نظامی در عین حفظ روابط دوجانبه با روسیه باشد. 📄 ظهور تهدیدهای فزاینده و در واقع عدم قطعیت از جانب افغانستان، مهم‌ترین فاکتور تاثیرگذار بر امنیت منطقه‌ای آسیای مرکزی است. عاملی که هم به صورت مستقل و هم در ارتباط با سایر روندهای فوق‌الذکر بر امنیت منطقه تاثیرگذار است. #افغانستان به نحوی تعیین‌کننده رفتارهای امنیتی کشورهای جنوبی در آسیای مرکزی (شامل ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان) بوده و در سطح منطقه‌ای نیز ضمن جلب نظر قرقیزستان و قزاقستان نگرانی ویژه روسیه را نیز در بر داشته است. افزایش مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی که متأثر از تحولات افغانستان، جنگ اوکراین و حتی جنگ اخیر در غزه، در آسیای مرکزی به منصه ظهور رسیده است، بیش از آن که یک عامل امنیت‌ساز باشد، روندی ضدامنیتی محسوب می‌شود. اگرچه سرویس‌های امنیتی کشورهای منطقه با اعمال سطح بالایی از اقتدار، تلاش زیادی برای بهره‌مندی از چنین رقابت و مشارکتی می‌کنند، اما همان طور که راهبرد چندوجهی در سیاست خارجی این کشورها هیچ‌گاه موفقیت کامل نداشته و هزینه‌های آن بیش از آورده‌های آن بوده است، در این زمینه نیز با توجه به حساسیت‌ها و آسیب‌پذیری‌ها به نظر نمی‌رسد منافع خاصی نصیب کشورهای منطقه شود. بلکه بازی روی لبه‌های تیغ، حتی می‌تواند زمینه‌ساز سقوط و فروپاشی برخی ساختارهای امنیتی سرویس‌های منطقه باشد. همانطور که در قبال قزاقستان شاهد چنین فرایندی با محوریت کریم ماسیم‌اف بودیم. 📄 در نهایت هسته‌ای شدن کشورهای منطقه اگرچه در عرصه‌های کارکردی مزیت‌های زیادی در تأمین انرژی برای آن‌ها خواهد داشت و در سطح سیاسی یک پرستیژ مهم محسوب می‌شود، اما در زمینه امنیتی، بازتولید وابستگی به روسیه و آسیب‌پذیری بیشتر در مقابل تهدیدهای موجود را در بر خواهد داشت. کما این که در جریان اعتراض‌های ژانویه 2022 در قزاقستان شاهد آن بودیم که عملاً ساختارهای امنیتی و انتظامی این کشور توان کافی برای محافظت از مراکز حساس #بیولوژیک در این کشور را نداشتند و اساساً ورود نیروهای واکنش سریع سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی با هدف محافظت از این مراکز انجام گرفت. در همین راستا به طور کلی #هسته‌ای شدن کشورهای آسیای مرکزی، افزایش آسیب‌پذیری امنیتی آن‌ها را در بر خواهد داشت.   یادداشت امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی برای مؤسسه مطالعات راهبردی شرق کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 بازیگران جهانی بدنبال روابط نزدیکتر با آسیای مرکزی هستند ⬅️ مارک تمنیکی روزنامه‌نگار و تحلیلگر شورای آتلانتیک در واشنگتن، در یک مصاحبه با آستانه‌تایمز قزاقستان به بررسی روابط بازیگران جهانی و منطقه‌ای با آسیای مرکزی پرداخت. 👇👇ادامه

تمنیکی در ابتدا اظهار داشت، که امروزه پنج کشور آسیای مرکزی به آرامی در حال فاصله گرفتن از روسیه و چین هستند؛ اما در عین حال به آنها متکی نیز هستند. آنها به دنبال ایجاد مشارکت‌های جدید با سایر کشورها بوده و از طرفی به نظر می رسد ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا نیز مشتاق برقراری روابط با آسیای مرکزی هستند.  وی در مورد تأثیر روسیه و چین بر تصویر سیاسی و اقتصادی آسیای مرکزی گفت: پس از استقلال کشورهای این منطقه، چالش‌هایی مانند ادامه فساد و جنگ برای قدرت، دولت‌ها را از دستیابی به پتانسیل کامل خود باز داشت و مداخله مداوم روسیه و نفوذ چین نیز کار در این ایالت ها را تضعیف نمود. به عنوان مثال، روسیه در تلاش است آسیای مرکزی را به اتحاد با خود حول گاز وادار کند و قدرت انرژی خود را افزایش دهد. در عین حال، چین نیز مشارکت انرژی خود را با آسیای مرکزی گسترش داده تا این پنج کشور به چین وابسته شوند. روسیه از نظر تعداد یعنی 20000 شرکت با سرمایه خارجی در قزاقستان، رهبری انکارناپذیر است. چین شروع به تقویت روابط تجاری خود با آسیای مرکزی کرده و از طرفی بزرگترین مصرف کننده گاز منطقه است. چین 21 درصد از گردش مالی تجارت خارجی قزاقستان را به خود اختصاص داده است؛ چنانی که تجارت دوجانبه آنها بین ژانویه و آگوست 2023 به 19 میلیارد دلار رسید که 22.6 درصد بیشتر از مدت مشابه در سال 2022 است. تمنیکی معتقد است پس از تحولات اخیر منطقه بویژه اوکراین، آسیای مرکزی به آرامی در حال دور شدن از روسیه و چین است و از طرفی روابط خود با غرب را گسترش داده است. وی همچنین بر توسعه روابط کشورهای ترک منطقه به رهبری ترکیه و سازمان‌ کشورهای ترک توجه داشت. اتحادیه اروپا نیز تبدیل به یکی شرکای تجاری اصلی آسیای مرکزی شده است. داده های کمیسیون اروپا نشان می دهد که واردات اتحادیه اروپا از آسیای مرکزی همچنان در حال افزایش است (67 درصد در سال 2022) و صادرات از اتحادیه اروپا به آسیای مرکزی نیز در سال 2022 (با 77 درصد) افزایش یافته است. اروپایی ها متعهد به ایجاد مشارکت قوی تر با کشورهای منطقه هستند بویژه در زمینه انرژی. انرژی و مواد خام عمده واردات از آسیای مرکزی به کشورهای اروپایی است. از طرفی دیدار مقامات دو طرف افزایش یافته و بر اهمیت ادامه روابط تاکید دارد. اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی به گسترش گفت‌وگوها ادامه می‌دهند و به دنبال منافع مشترک در توسعه حیاتی معدنی و ایجاد راه‌حل‌های پایدار در انرژی و حمل‌ونقل هستند. این نکته قابل توجه است که چین سومین شریک بزرگ صادرات و واردات اتحادیه اروپا در سال 2022 بود. از این رو اروپایی‌ها به دنبال گسترش تجارت خود با چین از طریق تقویت روابط خود با آسیای مرکزی خواهند بود.  در اولین نشست سران "C5+1" پنج رهبر آسیای مرکزی و جو بایدن، چشم انداز همکاری اقتصادی آسیای مرکزی و ایالات متحده ترسیم شد. آنها یک ابتکار تجاری جدید برای تکمیل تعاملات دیپلماتیک ایجاد کردند و ایالات متحده علاقه خود را برای سرمایه گذاری و توسعه ساختار انرژی آسیای مرکزی ابراز کرد. در بخشی از این دیدار، بایدن از رهبران آسیای مرکزی به خاطر همکاری امنیتی منطقه‌ای قدردانی کرد و متعهد شد که در امنیت مرزها، مبارزه با تروریسم و اجرای قانون با آنها همکاری کند. این روزنامه‌نگار با اشاره به گزارش منتشر شده توسط کمیته مجلس عوام بریتانیا در 10 نوامبر سال گذشته، ادامه داد: بریتانیا نیز بر اهمیت تقویت روابط خود با آسیای مرکزی تاکید کرده است. همکاری بریتانیا با آسیای مرکزی از استقلال منطقه از چین و روسیه دفاع خواهد کرد. در این گزارش از دولت بریتانیا خواسته شده است که با اقتصاد آسیای مرکزی برای کاهش وابستگی آنها به روسیه در میان مدت و بلندمدت کار کند. سال نوی میلادی نیز، شاهد برگزاری اولین نشست سران آسیای مرکزی و بریتانیا خواهیم بود. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 تحلیلگر نظامی روس: غرب در حال برنامه‌ریزی یک کودتای جدید در قزاقستان است ⬅️ ولادیمیر پروخاتیلوف تحلیلگر و محقق نظامی روس در یک مصاحبه، به درگیری‌های سرد احتمالی جهان در سال ۲۰۲۴ پرداخت. وی پس از بررسی وضعیت جنگ در اوکراین و خاورمیانه، از احتمال وقوع یک کودتای دیگر در #قزاقستان خبر داد و معتقد است که سال ۲۰۲۴ احتمال درگیری‌های داخلی به رهبری #غرب در #آسیای_مرکزی وجود دارد. پروخاتیلوف گفت: "من نگران وضعیت آسیای مرکزی هستم، جایی که #ایالات_متحده_آمریکا و بریتانیا به سادگی (در حال توسعه نفوذ خود هستند) و در همه زمینه‌ها فعال‌تر شده اند؛ آنها سعی می کنند قزاقستان را از #روسیه جدا کنند. من بعید نمی دانم که غرب تلاش کند کودتای ژانویه 2022 را در این کشور تکرار کند، همه پیش نیازها برای این کار وجود دارد." وی ادامه داد: "دنیل روزنبلوم سفیر آمریکا به سراسر قزاقستان سفر می کند و با سران منطقه ارتباط برقرار می کند. آنها سعی خواهند کرد از طریق رهبران محلی اوضاع را متزلزل کنند." وی همچنین معتقد است رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توکایف به این مسئله آگاه است و مقاومت خواهد کرد. پروخاتیلوف همچنین معتقد است که یک انقلاب دیگر نیز می تواند قرقیزستان را تهدید کند. وی رئیس کمیته امنیت ملی قرقیزستان کامچی‌بک توشایف (شخصی نزدیک به واشنگتن) را تهدیدی به ثبات این کشور دانست. به گفته پروخاتیلوف، ارتش و وزارت داخلی قرقیزستان همسو با مسکو هستند که به اعتقاد وی، در صورت تغییر این معادله، درگیری در آسیای مرکزی محتمل خواهد بود. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

📰 سفر وزیر امور خارجه ترکیه به تاجیکستان؛ توسعه همه‌جانبه روابط محور گفتگوی وزرای خارجه دو کشور ⬅️ 9 ژانویه 2024، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه وارد دوشنبه شد و 10 ژانویه، سراج‌الدین مهرالدین وزیرخارجه تاجیکستان با همتای ترک خود به گفتگو نشست. 📄 طرفین حول همکاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری، آموزشی، علمی، فرهنگی، بهداشتی، گردشگری، امنیتی، مبارزه با تروریسم و همچنین تقویت چارچوب قانونی همکاری‌ها به تبادل نظر پرداختند. همچنین همکاری‌های دو کشور در چارچوب سازمان‌های بین المللی و منطقه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. 📄 در نتیجه نشست هیئات وزارت خارجه دو کشور، طرفین یادداشت برنامه همکاری وزارتخانه‌های خارجه تاجیکستان و ترکیه 2024-2026 را امضا کردند. کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 ترکیه دامنه دیپلماتیک خود را در آسیای مرکزی افزایش می دهد؛ گفتگوی کلیدی وزیر خارجه ترکیه با همتای تاجیک خود 👇👇ادامه

⬅️ 10 ژانویه 2024، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه در جریان سفر رسمی خود به دوشنبه، با سراج‌الدین مهرالدین وزیر امور خارجه تاجیکستان گفتگو کرد. این گفتگو طیف گسترده‌ای از روابط دوجانبه، همکاری متقابل در پلتفرم های جهانی و مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی را پوشش می داد. 📄 سفر فیدان به تاجیکستان پس از دیدار با همتای قرقیزش، گواهی بر چشم‌انداز ترکیه برای تعمیق روابط با کشورهای آسیای مرکزی اعم کشورهای ترک است. این گفتگوها حول روابط دوجانبه با تاکید بر تقویت همکاری‌های اقتصادی و رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی منطقه‌ای بود و به طور ویژه بر آمادگی ترکیه برای تقویت روابط در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، تجارت، تبادل فرهنگی و توسعه زیرساخت‌ها تاکید نمود. این تلاش دیپلماتیک بخشی از تلاش‌ گسترده‌تر ترکیه برای گسترش نفوذ خود در آسیای مرکزی و جایگاه خود به عنوان یک بازیگر کلیدی در چشم انداز ژئوپلیتیک منطقه است. فیدان بر اهمیت ثبات در آسیای مرکزی برای امنیت جهانی تاکید داشت و از هدف ترکیه برای پیشبرد طرح‌های صلح در منطقه پرده برداشت. وزیرخارجه ترکیه همچنین به چالش های ناشی از تروریسم و افراط‌گرایی اشاره نمود و بر دیدگاه مشترک ترکیه و تاجیکستان در مقابله با این تهدیدات تاکید کرد. فیدان از تعهد ترکیه به تامین امنیت منطقه‌ای در آسیای مرکزی سخن گفت و بر ضرورت همکاری نزدیک برای خنثی سازی تهدیدات احتمالی و حفظ صلح و ثبات در منطقه تاکید کرد. یادداشت وب سایت خبری و تحلیلی BNN کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر: @mavaraonnahr

‍ 📰 گفتگوی رئیس جمهور تاجیکستان و وزیر خارجه ترکیه؛ تعمیق روابط امنیتی در مرکز توجه ترکیه ⬅️ چهارشنبه ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه در جریان سفر خود به تاجیکستان، با امامعلی رحمان رئیس جمهور این کشور به گفتگو نشست. 👇👇ادامه