#گفتگو گزارشی از «بخش اول» گفتگوی خبرگزاری شبستان با دکتر معارف پیرامون جایگاه و شخصیت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها 📆 ۳۰ دی ۱۳۹۷ 🔹 حضرت زهرا سلام الله علیها فرزند رسالت است و دختر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، همسر امامت است و مادر ولایت. این در جای خود افتخار و موقعیتی را برای حضرت زهرا سلام الله علیها ایجاد می کند که می تواند بیانگر آثار تربیتی پیامبر در ایشان باشد و از مجموعه فضایل حضرت باشد که انتظار می رود. در حقیقت این که ما چنین توصیفی و نسبتی داشته باشیم، شأن حضرت را نشان داده ایم؛ اما جدای از این نسبت ها که درباره حضرت زهرا سلام الله علیها گفته شده و ممکن است برای برخی اذهان قانع کننده نباشد. 🔸 آیه ای از قرآن درباره موضوع مورد بحث می خوانم. در آیات انتهایی سوره مبارکه تحریم خدای تبارک و تعالی از زنانی با ما سخن می گوید که این زنان می توانند الگو و مثل برای همه مومنان باشند. قرآن می فرماید: "و ضرب الله مثلا للذین آمنوا امرات فرعون اذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران اللتی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین". 🔹 در این آیات دو بانو مطرح می شوند که خودشان منهای وابستگی به اطرافیان خود مَثَل و الگو واقع می شوند، آن هم نه مَثَل و الگو برای زنان مومنان، بلکه مَثَل و الگو برای همه مومنان اعم از مردان و زنان مومن. یکی از این دو، زن فرعون بود که در کاخ فرعون بود و به نوعی ملکه کاخ بود اما وقتی به حقیقت رسید و درک کرد که حضرت موسی فرستاده ای از جانب خداوند است به موسی ایمان آورد و به خاطر حمایت از موسی در برابر همسرش انواع آزارها و شکنجه ها را به جان خرید همچنان که در این آیات می فرماید خداوندا مرا خانه ای در بهشت قراره ده و مرا از قوم ظالمان قرار نده. آنچه در این باره می توان گفت این است که زن فرعون از حامیان حضرت موسی از همان دوره طفولیت حضرت بود و در راه عقیده خودش از همه آن موقعیت های اجتماعی و منصب ها و آسایش ها دست کشید و خداوند در این آیات می فرماید این خانم به خاطر این ویژگی برای همه مردان و زنان مؤمن الگو قرار داده شد. 🔸 خانم دیگری که در ادامه همین آیات معرفی شده و به خاطر پاکدامنی و عبادت هایش ستوده می شود حضرت مریم سلام الله علیها است که قرآن درباره ایشان می فرماید: مریم ابنت عمران اللتی احصنت فرجها / مریم دختر عمران که پاکدامن بود. باز در سوره آل عمران درباره ویژگی حضرت مریم می خوانیم که مریم برگزیده شد و ملائکه با او حرف می زدند و همین زن زمینه ساز به وجود آمدن پیامبری بزرگ به نام حضرت عیسی علیه السلام شد. 🔹 اما با همین نگرش وجود مبارک حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم یک الگو و مثال برای مومنان است اعم از زن و مرد، حتی اگر نگاهی کوتاه به برخی از فرازهای زندگی حضرت داشته باشیم می توانیم این نکته را به روشنی در حیات حضرت ملاحظه کنیم. بنده توفیق داشتم و کتاب کوچکی از حیث کمیت به نام "شخصیت شناسی فاطمه زهرا بر پایه کتاب و سنت" نگاشتم و در این کتاب قدری درباره شخصیت و جایگاه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از منظر آیات و روایات بحث کردم و از این دریچه شخصیت حضرت را مورد واکای و تبیین قرار دادم. با مطالعه این کتاب که برگرفته از آیات و روایات است ثابت می شود که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها موقعیت ممتازی در برخی از آیات قرآن دارند. 🔸 فی المثل وقتی پیامبر به مباهله می روند آیه ای نازل می شود که مناسبت با این واقعه دارد. در بخشی از آیه 33 سوره احزاب که آیه تطهیر است و در این باره نازل شده می خوانیم: " انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا." در آیه تطهیر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در مرکزیت اهل بیت علیهم السلام قرار می گیرند چون پیامبر صلی الله علیه وآله در خانه فاطمه زهرا سلام الله علیها خیمه ای را برپا می کند و خود حضرت و فاطمه زهرا و حضرت علی و حسنین در زیر آن قرار می گیرند و حضرت می فرماید این ها اهل بیت من هستند، این ها را از هر پلشتی پاکیزه قرار ده. از آن سو می بینیم که سوره کوثر تطبیقی جز با شخصیت حضرت زهرا ندارد و این از جمله مقامات حضرت است که خداوند در آیات سوره کوثر به پیامبر صلی الله علیه وآله می فرماید: ما به تو کوثر که خیر کثیر است عطا کردیم و به پیامبر می فرماید که به این مناسبت قربانی کن. ✅ انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی 🌐 Telegram / Eitaa

#گفتگو 🌀 بخش دوم 🔸 فاطمه زهرا سلام الله علیها در 9 سالگی همسر علی علیه السلام می شود و علی در آن روزگار گرفتارترین و پرمشغله ترین فرد است و شب و روز ندارد و دایم یا در ماموریت است یا در جنگ و عهده دار امور این زندگی و تربیت فرزندان این خانه که بعدها سلسله امامت با وجود آن ها تداوم می یابد و به منصه ظهور می رسد کسی جز فاطمه زهرا سلام الله علیها نیست. حضرت بنا به روایات مشهور چند ماه پس از رحلت پیامبر در 18 سالگی وفات می کنند و حاصل زندگی مشترک حضرت فاطمه و امیرالمومنین در آن روزها چهار بچه قد و نیم قد هستند. علی که مرد اول جبهه های جنگ است با کدام خاطر جمع می تواند این همه ماموریت را انجام دهد. غیر از این است که می داند بار اداره خانه و تربیت فرزندان بر دوش حضرت فاطمه است و در حقیقت خیالش از این بابت آسوده است؟ 🔹 از آن سو می بینیم بعد از رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله آن وقت که امر امامت و حکومت امیرالمومنین علی علیه السلام در جامعه اسلامی دچار چالش شد باز چهره درخشان حضرت زهرا سلام الله علیها را این بار در قامت مدافع ولایت و امامت می بینیم. حضرت در این برهه با زنان انصار ملاقات می کرد و روز غدیر را به آن ها یادآوری می کرد یا در مساله فدک احتجاجاتی با خلیفه وقت داشت تا جایی که در برخی منابع نوشته اند که توانست باغ فدک را که هدیه پیامبر بود بازپس بگیرد. همه این اتفاقات نشان می دهد که حضرت فاطمه سلام الله علیها انسان در صحنه و واقف به مسئولیت های اجتماعی و سیاسی است و از حق خود و همسرش دفاع می کند. ما از یک زن دیگر چه انتظاری داریم؟ 🔸 آیا می توان گفت که این چنین انسانی یک انسان ناموفق است و نتوانسته از ظرفیت های خود بهره بگیرد؟ فاطمه زهرا سلام الله علیها همسر ناموفقی در برابر حضرت علی علیه السلام است؟ دختر ناموفقی در برابر پیامبر صلی الله علیه وآله است؟ مادر ناموفقی در برابر فرزندانش است؟ فاطمه زهرا سلام الله علیها را در هر صحنه ای که می بینیم او در قامت انسانی متعالی و موفق ظاهر می شود. 🔹 ما در حقیقت با یک زنی روبرو هستیم که توانسته آن رشد و شکوفایی اخلاقی و معنوی را در درجه ای عالی به تحقق برساند. این است که وقتی به عبادت های ایشان نگاه می کنیم می بینیم ممتاز و در اعلی درجه است وقتی به انفاق و رسیدگی به همنوعان نگاه می کنیم ممتازی حضرت در این عرصه هم به چشم می آید. پسرش امام حسن علیه السلام می گوید من دیدم که مادر مشغول دعا و مناجات بود. اما در دعا دیدم که همسایه ها را دعا می کند و برای آن ها خیر و سعادت و هدایت می خواهد. گفتم مادر درباره ما دعایی نکردی اما دعایت درباره همسایه ها بود و مادر فرمودند الجار ثم الدار و این نگاه متعالی و شگفت حضرت فاطمه سلام الله علیها است که همسایه ها را در اولویت می بیند. 🔸 در صورتی که ما امروز در جامعه خودمان می بینیم که این نگاه بسیار کم رنگ است و البته آغاز اغلب انحراف ها از همین نقطه است که منافع فردی به منافع دیگران ارجح شمرده می شود. 🔹 حضرت می فرماید الجاز ثم الدار و اگر همین یک جمله کوتاه ملکه رفتاری ما می شد ما اول به همسایه توجه می کردیم در آن صورت کیفیت روابط ما بسیار متحول می شد و این گونه نبود. ما وقتی به سیمای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نگاه می کنیم می بینیم که حضرت در هر صفتی از صفات والای انسانی در جایگاه درخشان و ممتازی قرار دارند و این نه یک تعصب یا عرق مذهبی است. تاریخ به ما می گوید که حضرت چنین بوده اند. آیات و روایات اجازه چنین تلقی و برداشتی را به ما می دهند. این گونه هم نیست که حضرت را منحصر به یک حوزه خاص کنیم نه بلکه حضرت به مثابه نوری هستند که هر کجا پا می گذارند آنجا را روشن می کنند خواه آن جایی که حضرت ورود می کنند روابط اجتماعی باشد و خواه مربوط به موضوعات معنویت و آخرت گرایی در همه این زمینه ها حضرت درخشان هستند و پیشتاز. 🔸 به خاطر این که متوجه آن مثال و الگو بودن ایشان نیستیم. وقتی انسانی به جایگاهی می رسد که الگو و مثل قرار می گیرد یعنی اگر کسی پشت چنین انسانی قرار بگیرد و جای پای خود را سعی کند در جای پای او بگذارد راه سعادت را رفته است. الگو یعنی این که شما دیگر آسوده هستی که راه را گم نخواهی کرد اما ما متاسفانه گاه این درخشش و پیشتازی و تلالو را به درستی نمی بینیم. فاطمه زهرا سلام الله علیها یک الگوی بسیار موفق برای انسان است چه این انسان زن باشد و چه مرد چون آن فضایل اخلاقی در حقیقت جنسیت ندارد و طبق همان الهامی که از آیات قرآن می گیریم همچنان که آسیه همسر فرعون یا مریم دختر عمران الگوهایی برای مومنان معرفی می شوند حضرت فاطمه هم الگویی برای همه مؤمنان است. ✅ انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی 🌐 Telegram / Eitaa