مشروح سخنان استاد مظاهری سیف در #نشست_علمی 🔸به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی "روش شناسی مطالعات معنوی با تکیه بر آموزه‌های قرآنی" پایان هفته گذشته در سالن جلسات انجمن‌های علمی حوزه علمیه برگزار شد. مشروح این نشست در ذیل تقدیم می شود. 🔹در این نشست، حجت الاسلام حمیدرضا مظاهری سیف، رییس موسسه بهداشت معنوی به عنوان ارائه دهنده، موضوع خود را مطرح کرده، سپس حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و عضو انجمن اخلاق و آقای احمد شاکرنژاد، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به انتقاد و تکمیل این مباحث می‌پردازند. بر اساس این گزارش حجت الاسلام والمسلمین مظاهری سیف در ابتدای این نشست به ارائه مباحث خود پرداخت. 🔸وی با بیان این که روش شناسی مطالعات دینی به نظر موضوعی تازه است که جای خالی آن در فضای اندیشه دینی و حوزه علوم انسانی وجود دارد، اظهار داشت: جای امید است که با این طرح ایده این جا‌های خالی پر شود. 🔴 سه کاربرد مفهوم معنویت 🔹به طور کلی وقتی مفهوم معنویت را به کار می‌بریم، سه کاربرد دارد، نخست در رابطه با موضوعات معنوی و غیر مادی این مفهوم به کار می‌رود، وقتی حرف از امور معنوی زده می‌شود، فرشتگان، قیامت، خدا و روح و همه آنچه که مادی نیست و در مقابل امر مادی قرار می‌گیرد، به ذهن ما تبادر می‌کند که امور معنوی هستند. 🔸دومین کاربردی که از مفهوم معنویت اراده می‌شود، این است که به عنوان یک نهاد اجتماعی به نیاز‌های معنوی مردم پاسخ دهد، مجموعه‌ای از نقش‌ها، هنجارها، ساختار و سازمان‌هایی که در یک جامعه شکل می‌گیرد تا نیاز‌های مردم را به معنویت تأمین و ارضا کند. 🔹سومین کاربرد مفهوم معنویت، کاربرد علمی این مفهوم است، منظور، یک حوزه دانشی و مجموعه‌ای از مسائل است که اندیشمندان به آن می‌پردازند و به آن مسائل پاسخ می‌دهند، از این رو در قلمروی یک حوزه دانشی قرار می‌گیرد، این‌که آیا می‌توان حوزه دانشی را به صورت مستقل تعریف کرد یا در ضمن علوم دیگر، مجموعه مسائلی وجود دارد که سنخ خاصی پیدا کرده و به آن مسائل معنوی گفته می‌شود، در حوزه جامعه شناسی، روانشناسی، فلسفه دین، ممکن است قابل طرح وبررسی باشد. 🔸همانطور که در این مقاله، معنویت مطرح شده است، از آن با عنوان "استعداد روحی که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود" تعبیر شده است و همه انسانس‌ها از آن برخوردار هستند، به خصوص وقتی بخواهیم معنویت را در حوزه علوم انسانی یا علوم دینی مطرح کنیم، به نظر این تعریف گویایی است. 🔹ما تعاریفی موجود از معنویت را به دو دسته تقسیم کرده و بعضی از تعابیر کم مایه به تعبیر نلسون را کنار گذاشته و تعاریف غنی که چند شاخص و معیار برای معنویت مطرح کرده‌اند را به دو دسته تقسیم‌بندی و دسته اول را تجزیه و تحلیل کرده و به تعریف گفته شده از معنویت رسیدیم. 🔴رویکرد دینی، سبب غنای بیشتر تعاریف 🔸تعاریفی که رویکرد دینی دارند، معمولا غنی‌تر هستند و، چون رویکرد ما به این موضوع دینی بوده، این تعاریف را برگزیدیم، دسته دوم را به عنوان معیار در نظر گرفته و این تعریف را به آن عرضه کرده و بررسی ثانویه روی آن‌ها انجام شد و مشاهده کردیم که این تعریف را تأیید می‌کنند. خلاصه این‌که استعداد روحی که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود و همه انسان‌ها از آن برخوردار هستند، معنویت نام دارد. سؤال مهم پیش‌رو، این است که استعداد روحی چگونه قابل شناسایی و بررسی است؟ 🔹معمولا روح را یک موجود و پدیده ناشناختنی می‌دانیم که حتی به برداشت برخی از مفسران از این آیه، خداوند هم خیلی وارد بحث نشده و گویا راز مگویی است، اما به نظر این استعداد روحی را می‌توان شناخت و بروز و تجلیات استعداد روحی که برای ما قابل مشاهده و مطالعه است، در قالب تجربه‌های معنوی اتفاق می‌افتد، جایی که این استعداد تکاپو پیدا کرده و می‌خواهد در مسیر شکوفایی حرکت کند و به هر ترتیب رخ نشان داده و جلوه کرده و اثر می‌کند که تجربه‌های معنوی در اینجا پدید می‌آید که ممکن است این تجارب معنوی معطوف به شکوفایی یا تباهی این استعداد‌ها باشند، یعنی تجارب معنوی سالم و ناسالم داریم و می‌توان این دسته بندی را روی تجارب معنوی انجام داد، چنانچه در گذشته در رابطه با تجارب عرفانی یا دینی هم، تعبیر تجربه‌های رحمانی و شیطانی هم به‌کار می‌رفته است. 🔸موطن این تجارب معنوی وقتی بروز پیدا می‌کنند، همان عالم روح و جنبه ملکوتی وجود انسان است، اما آثاری را در سطح روانشناختی ما برجای می‌گذارند که قابل بررسی است، یعنی پدیدار‌های رواشناختی داریم که صرفا روانشناختی نبوده و نشان‌گر رویداد‌هایی در افق روحی وجود انسان است.