بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
#دعای_چهل_و_چهارم_صحیفه - بخش اول
دعای چهل و چهارم صحیفۀ سجادیه علیه السلام، دعای حضرت هنگام ورود به #ماه_مبارک_رمضان است.
به صورت کلی برای بررسی، شرح و توضیح دعاهای صحیفۀ سجادیه علیه السلام چند مرحله لازم است طی شود؛
#مرحلۀ_اول: چند مرتبه دعا از ابتدا تا انتها مرور شود.
#مرحلۀ_دوم: مسیر دعا ترسیم شود.
#مرحلۀ_سوم: مفردات، نکات صرفی و نکات نحوی ای که نیاز به بررسی دارد مراجعه و بررسی گردد.
#مرحلۀ_چهارم: در صورت نیاز به شرح و تفسیر به شروح یا تفاسیر مراجعه شود.
#مرحلۀ_پنجم: با نگاه هدایتی محتوای دعا تنظیم شود و نکات آن استخراج گردد.
مراد از نگاه هدایتی آن است که شخص دقت کند در دعا پیرامون «خداشناسی»، «انسان شناسی»، «هستی شناسی»، «وظیفه شناسی»، «آفت شناسی یا آسیب شناسی» و «دشمن شناسی» چه نکات و مطالبی مطرح شده است.
پس از انجام این مراحل شخص می تواند مطالب به دست آمده در سرفصل های مذکور را به صورت ترتیبی یا موضوعی تنظیم کند.
تنظیم به صورت ترتیبی به این معناست که در بررسی هر فراز به مجموعۀ نکات توجه کرده و استخراج کند.
تنظیم به صورت موضوعی به این معناست که یک موضوع مثلا خداشناسی مورد توجه قرار گیرد و تا انتهای دعا نکات مربوط به آن استخراج گردد.
به نظر می رسد شیوۀ نخست به شیوۀ هدایتی نزدیک تر است.
نسبت به دعای چهل و چهارم صحیفه یعنی دعای حضرت سجاد علیه السلام هنگام ورود به ماه مبارک رمضان نیز می توان این مراحل را دنبال کرد.
#سیر_کلی_دعا به این شرح است که: دعا با حمد خداوند متعال آغاز می شود، حمدی متناسب با فضای ورود به ماه مبارک رمضان. همان فضایی که دعا در آن صادر شده است. از این رو پس از مقدمه چینی، خداوند بر قرار دادن نعمت بزرگ ماه مبارک رمضان به عنوان یکی از راه های احسان الهی برای رسیدن به رضوان حضرتش ستایش شده است و بلا فاصله فضایل ماه مبارک بیان گردیده است. فضائلی که از یک سو توصیف و بیان حقیقت است و از سوی دیگر توصیه و ارائه ی راهکار و دستورالعمل برای استفاده بهینه از این ماه.
سپس به جایگاه و عظمت شب قدر اشاره شده و در ادامه درخواست هایی مطرح گردیده است. درخواست معرفت و شناخت عظمت این ماه و التزام به وظائف مقرر در آن.
بعد از این فراز ها به بخش عظیمی از اعمال اساسی این ماه اشاره شده و شرایط مطلوب انجام آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است. و البته در قالب دعا تقید و التزام به آنها و انجام آنها از خدواند متعال خواسته شده است .
فرازهای این بخش با حدود 8 مرتبه صلوات بر پیامبر و اهلبیت ایشان علیهم السلام همراه گردیده، مطلبی که از آداب ویژه دعا و شرائط استجابت آن است. و دعا با صلواتی خاص بر پیامبر و خاندان مکرم ایشان علیهم السلام پایان یافته است.
#دعای_چهل_و_چهارم_صحیفه - بخش دوم
متن دعا: و كان من دعائه عليه السلام عند دخول شهر رمضان:
مطلب اول: حمد، سپاس و ستایش خداوند:
بر توفیق حمد
1. الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِحَمْدِهِ وَ جَعَلَنا مِنْ اهْلِهِ، لِنَكُونَ لِاحْسانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ، وَ لِيَجْزِيَنا عَلى ذلِكَ جَزاءَ الْمُحْسِنِينَ
نعمت بزرگ هدایت و دینداری
2. وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَبانا بِدِينِهِ، وَ اخْتَصَّنا بِمِلَّتِهِ، وَ سَبَّلَنا في سُبُلِ إِحْسانِهِ، لِنَسْلُكَها بِمَنِّهِ الى رِضْوانِهِ، حَمْداً يَتَقَبَّلُهُ مِنَّا وَ يَرْضى بِهِ عَنَّا.
بر خصوص نعمت ماه مبارک رمضان
3. وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ، شَهْرَ رَمَضانَ،
مطلب دوم: برخی از ویژگیهای ماه مبارک
شَهْرَ الصِّيامِ، وَ شَهْرَ الإِسْلامَ و شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ التَّمْحِيصِ ، وَ شَهْرَ الْقِيامِ، «الَّذي انْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ»، فَأَبانَ فَضيلَتَهُ عَلى سائِرِ الشُّهُورِ بِما جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُماتِ الْمَوْفُورَةِ وَ الْفَضائِلِ الْمَشْهُورَةِ. فَحَرَّمَ فيهِ ما أَحَلَّ في غَيْرِهِ، إِعْظاماً ، وَ حَجَرَ فيهِ الْمَطاعِمَ وَ الْمَشارِبَ إِكْراماً ، وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتاً بَيِّناً، لا يُجیز جلّ و عزّ اَنْ يُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لا يَقبل انْ يُؤَخَّرَ عَنْهُ، ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً واحِدَةً مِنْ لَيالِيهِ عَلى لَيالِي الْفِ شَهْرٍ ، وَ سَمَّاها لَيْلَةَ الْقَدْرِ، «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ امْرٍ سَلامٌ»، دائِمُ الْبَرَكَةِ الى طُلُوعِ الْفَجْرِ، عَلى مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ، بِما احْكَمَ مِنْ قَضائِهِ.
مطلب سوم: درخواست ها
درخواست شناخت عظمت ماه
- اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
- وَ أَلْهِمْنا مَعْرِفَة فضْلِه وَ إِجْلالَ حُرْمَتِهِ،
- وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حظَرْتَ فيهِ ،
درخواست روزه مطلوب
- وَ أَعِنَّا عَلى صِيامِهِ بِكَفِّ الْجَوارِحِ عَنْ مَعاصِيكَ، وَ اسْتِعْمالِها فيهِ بِما يُرْضِيكَ، حَتّى لا نُصْغِيَ بِاسْماعِنا الى لَغْوٍ، وَ لا نُسْرِعَ بِأَبْصارِنا الى لَهْوٍ، وَ حَتَّى لا نَبْسُطَ أَيْدِيَنا الى مَحْظُورٍ وَ لا نَخْطُوَ بِأَقْدامِنا الى مَحْجُورٍ، وَ حَتَّى لا تَعِيَ بُطُونُنا الّا ما احْلَلْتَ، وَ لا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنا الّا بما مثّلتَ، وَ لا نَتَكَلَّفَ الّا ما يُدْنِي مِنْ ثَوابِكَ، وَ لا نَتَعاطى إِلّا الَّذي يَقِي مِنْ عِقابِكَ، ثُمَّ خَلِّصْ ذلِكَ كُلَّهُ مِنْ رِياءِ الْمُرائِينَ وَ سُمْعَةِ الْمُسْمِعِينَ ، لا نَشْرَكُ فيهِ أَحَداً دُونَكَ وَ لا نَبْتَغِي فیهِ مُراداً سِواكَ.
درخواست نماز مطلوب
- اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَقِفْنا فيهِ عَلى مَواقِيتِ الصَّلَواتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِها الَّتي حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِي فَرَضْتَ و وظائفها التی وظفت وَ أَوْقاتِها الَّتي وَقَّتَّ، وَ أَنْزِلْنا فيها مَنْزِلَةَ الْمُصِيبِينَ لِمَنازِلِها، الْحافِظِينَ لِارْكانِها، الْمُؤَدِّينَ لَها في أَوْقاتِها، عَلى ما سَنَّهُ عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ فِي رُكُوعِها وَ سُجُودِها وَ جَمِيعِ فَواضلِها، عَلى أَتَمِّ الطُّهُورِ وَ اسْبَغِهِ وَ أَبْيَنِ الْخُشُوعِ وَ أَبْلَغِهِ.
سائر درخواست ها
- وَ وَفِّقْنا فِيهِ لِأنْ نَصِلَ أَرْحامَنا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ،
- وَ انْ نَتَعاهَدَ جِيرانَنا بِالإِفْضالِ وَ الْعَطِيَّةِ،
- وَ انْ نُخَلِّصَ أَمْوالَنا مِنَ التَّبِعاتِ،
- وَ انْ نُطَهِّرَها بِإِخْراجِ الزَّكَواتِ،
- وَ انْ نُراجِعَ مَنْ هَجَرَنَا ،
- وَ انْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنا،
- وَ انْ نُسالِمَ مَنْ عادانا، حاشا مَنْ عُودِيَ فيكَ وَ لَكَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِي لا نُوالِيهِ، وَ الْحِزْبُ الَّذِي لانُصافِيهِ.
- وَ انْ نَتَقَرَّبَ الَيْكَ فيهِ مِنَ الأَعْمالِ الزَّاكِيَةِ بِما تُطَهِّرُنا به مِنَ الذُّنُوبِ، وَ تَعْصِمُنا فِيه مما نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُيُوبِ، حَتّى لا يُورِدَ عَلَيْكَ احَدٌ مِنْ مَلائِكَتِكَ إِلّا دُونَ ما نُورِدُ مِنْ أَبْوابِ الطَّاعَةِ لَكَ وَ أَنْواعِ الْقُرْبَةِ الیک
#دعای_چهل_و_چهارم_صحیفه - بخش سوم
درخواست ویژه و مؤکد
اللَّهُمَّ انِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هذا الشَّهْرِ وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فيهِ، مِنْ ابْتِدائِهِ الى وَقْتِ فَنائِهِ، مِنْ مَلَكٍ قَرَّبْتَهُ، اوْ نَبِيٍّ ارْسَلْتَهُ، اوْ عَبْدٍ صالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، انْ تصلی علی محمد و آله و اهلنا فیه لما وعدت اولیاءک من کرامتک و اوجب لنا فیه ما اوجبت لاهل المبالغه فی طاعتک واجعلنا فی نظم من استحق الرفیع الاعلی برحمتک
ادامه درخواست ها
- اللهم صل علی محمد و آله و جَنِّبَنا الإِلْحادَ في تَوْحِيدِكَ ، وَ التَّقْصِيرَ في تَمْجِيدِكَ، وَ الشَّكَّ في دينِكَ ، وَ الْعمى عَنْ سَبِيلِكَ، وَالاغفال لحرمتک وَ الانْخِداعَ لِعَدُوِّكَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ.
- و اذا کان لَكَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ مِنْ لَيالِي شَهْرِنا هذا رِقاباً يُعْتِقُها عَفْوُكَ وَ يَهَبُها صَفْحُكَ، فَاجْعَلْ رِقابَنا مِنْ تِلْكَ الرِّقابِ، وَ اجْعَلْنا لِشِهْرِنا مِنْ خَيْرِ اهْلٍ وَ أَصْحابٍ،
- اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْحَقْ ذُنُوبَنا مَعَ إِمْحاقِ هِلالِهِ، وَ اسْلَخْ عَنّا التَّبِعاتنا مَعَ انْسِلاخِ أَيَّامِهِ، حَتّى يَنْقَضِيَ عَنّا وَ قَدْ صَفَّيْتَنا فیه مِنَ الْخَطِيئاتِ وَ اخلَصْتَنا فیه مِنَ السَّيِّئاتِ.
- اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ انْ مِلْنا فيهِ فَعَدلْنا، وَ انْ زُغْنا فیهِ فَقَوِّنا، وَ انِ اشْتَمَلَ عَلَيْنا عَدُوُّكَ الشَّيْطانُ فَاسْتَنْقِذْنا مِنْهُ،
- اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِيَّاكَ، وَ زَيِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَكَ، وَ أَعِنَّا فِي نَهَارِهِ عَلَى صِيَامِهِ، وَ فِي لَيْلِهِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَيْكَ، وَ الْخُشُوعِ لَكَ، وَ الذِّلَّةِ بَيْنَ يَدَيْكَ حَتَّى لَا يَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَيْنَا بِغَفْلَةٍ، وَ لَا لَيْلُهُ بِتَفْرِيطٍ .
- اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِي سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَيَّامِ كَذَلِكَ مَا عَمَّرْتَنَا، وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيها خالِدُونَ، وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ، أَنَّهُمْ إِلى رَبِّهِمْ راجِعُونَ، وَ مِنَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ.
مطلب چهارم: صلوات ویژه
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِي كُلِّ وَقْتٍ وَ كُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَى كُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى مَنْ صَلَّيْتَ عَلَيْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِكَ كُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِي لَا يُحْصِيهَا غَيْرُكَ، إِنَّكَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِيدُ.
توضیح و شرح:
فراز اول:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِحَمْدِهِ وَ جَعَلَنا مِنْ أهْلِهِ، لِنَكُونَ لِاحْسانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ، وَ لِيَجْزِيَنا عَلى ذلِكَ جَزاءَ الْمُحْسِنِينَ،
توضیح و شرح
1. کیفیت هدایت الهی:
الف) هدایت ابتدایی با فطرت ، عقل ، نفس ملهمه و پیامبران علیهم السلام.
ب) هدایت پاداشی
نگاه هدایت جویانه به فراز اول
1. الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِحَمْدِهِ وَ جَعَلَنا مِنْ اهْلِهِ، لِنَكُونَ لِاحْسانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ، وَ لِيَجْزِيَنا عَلى ذلِكَ جَزاءَ الْمُحْسِنِينَ،
1- خداوند هادی است.
2- خداوند به واسطۀ نعمت هایی که به انسان عطا فرموده شایستۀ حمد است.
3- انسان می تواند حامد باشد (یعنی شناخت حمد و پرداختن به حمد برای انسان ممکن است)
4- انسان موظف به حمد و ستایش الهی است.
5- انسان به هدایت الهی و به توفیق الهی اهل حمد می شود (شناخت و معرفت حمد و ورود در جرگۀ حامدان به توفیق الهی است)
6- معرفت حمد و توفیق حمد، نعمت الهی است (که حمد جدید می طلبد)
7- انسان با ورود در جرگۀ حامدان مستحق عنایت مجدد الهی می شود (لیجزینا علی ذلک جزاء المحسنین)
4. وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَبانا بِدِينِهِ، وَ اخْتَصَّنا بِمِلَّتِهِ، وَ سَبَّلَنا في سُبُلِ إِحْسانِهِ، لِنَسْلُكَها بِمَنِّهِ الى رِضْوانِهِ، حَمْداً يَتَقَبَّلُهُ مِنَّا وَ يَرْضى بِهِ عَنَّا.
1- تکرار حمد خدا مطلوب است و شایسته است انسان بر تک تک نعمت های الهی، حامد باشد.
2- ذکر نعمت های الهی در مقام حمد مطلوب است.
3- هدایت، دین داری و در صراط مستقیم بودن از نعمت های بزرگی است که حمد خداوند بر آنها در اولویت و تقدم است.
4- انسان با حمد الهی می تواند مورد رضایت خداوند واقع شود (حمد انسان را در معرض رضا و خرسندی خدا قرار می دهد)
5- خداوند با قرار دادن مسیرهای هدایت در حق انسان احسان نموده است (وَ سَبَّلنا فی سبیل احسانه)
#دعای_چهل_و_چهارم_صحیفه - بخش چهارم
6- انسان با لطف عظیم خدا ، توفیق پیمودن راه های سعادت را می یابد (لنسلکها بمنّه)
7- حرکت در راه های سعادت، انسان را به رضوان الهی می رساند (لنسلکها بمنه الی رضوانه)
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ، شَهْرَ رَمَضانَ، شَهْرَ الصِّيامِ، وَ شَهْرَ الإِسْلامَ و شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ التَّمْحِيصِ ، وَ شَهْرَ الْقِيامِ، «الَّذي انْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ»، فَأَبانَ فَضيلَتَهُ عَلى سائِرِ الشُّهُورِ بِما جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُماتِ الْمَوْفُورَةِ وَ الْفَضائِلِ الْمَشْهُورَةِ.
1. ماه رمضان ماه خداست (شهره)
2. ماه رمضان یکی از راه های رسیدن به رضای الهی است.
3. خداوند به واسطۀ قرار دادن چنین راهی در خور ستایش است. و انسان موظف به ستایش خدا بر این نعمت عظیم است.
#ماه_مبارک_رمضان
#صحیفۀ_سجادیه
#دعا
@mekafil