🛑📢امام علی (ع) در خطبه ۱۰۹ نهج البلاغه با چه اوصافی از «اهل بیت (علیهم السلام)» ياد كرده است؟ 🔹 #امام_علی (عليه السلام) آخرین بخش از خطبه ۱۰۹ #نهج_البلاغه را با ذكر اوصافى از #اهل_بيت (عليهم السلام) پايان مى دهد و رعايت فصاحت و بلاغت را با اين حُسن ختام به سر حدّ كمال مى رساند، مى فرمايد: «نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وَ مَحَطُّ الرِّسَالَةِ، وَ مُخْتَلَفُ [۱] الْمَلَائِكَةِ، وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ، وَ يَنَابِيعُ الْحُكْمِ؛ ما درخت پر بار نبوّت و جايگاه رسالت و محلّ رفت و آمد فرشتگان و معادن علم و چشمه سارهاى حكمتيم». تعبير به #شجره، اشاره به اين است كه #نبوّت همچون درخت پربارى است كه داراى شاخه ها و فروع مختلفى است. ريشه و ساقه آن، #پيغمبر_اكرم (صلى الله عليه و آله) و فرزندان او، شاخ و برگ هاى آن و هدايت مردم به سوى خدا، ميوه اين درخت است. در تعبير دوم، #خاندان_نبوّت را به بارانداز و فرودگاهى تشبيه مى كند كه رسالت، در آن از سوى خدا نزول پيدا كرده است و در تعبير سوم، #خانه_پيامبر (ص) را مركز رفت و آمد #فرشتگان_الهى مى شمرد و #امام_علی (عليه السلام) و فرزندانش كسانى هستند كه در اين خانه و خانواده، پرورش يافته اند و طبعاً آثار و بركات وحى در آنها پرتوافكن مى باشد. 🔹واژه #ملائكه در اينجا ممكن است كه اشاره به فرشتگان وحى باشد (جبرئيل و همراهانش) كه بر #پيامبر_اكرم (صلى الله عليه و آله) نازل مى شدند؛ يا اشاره به معناى اعمّى باشد كه ساير فرشتگانى را كه به عنوان خدمت يا بشارت در اين خانواده رفت و آمد داشته اند، شامل شود و در هر حال، منظور اين نيست كه فرشته وحى بر غير پيامبر (ص) نازل مى شده است. تفاوت «شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ» و «مَحَطُّ الرِّسَالَةِ» از اين نظر است كه #پيامبر (صلى الله عليه وآله) داراى دو مقام بود: #مقام_نبوّت، كه همان خبر دادن از سوى خداست و #مقام_رسالت، كه تبليغ آن است، يا به تعبير ديگر: نبىّ مأمور ابلاغ است و رسالت معمولا توأم با امامت و رهبرى و اجرا مى باشد، و منظور از #معادن_علم آن است كه #امامان_اهل_بيت (عليهم السلام) وارث علوم پيامبر (ص) و حافظ كتاب و سنّت بودند. 🔹در شأن نزول آيه شريفه «وَ تَعِيَها أُذُنٌ وَاعِيَةٌ؛ [حاقه، ۱۲] گوش شنوا اين پيام ها را در خود نگه مى دارد» در روايات متعدّدى كه در منابع فراوانى از اهل سنّت نقل شده، آمده است كه #پيغمبر_اكرم (ص) فرمود: «سَأَلْتُ رَبِّی أَنْ يَجْعَلَهَا أُذُنَ عَلِىٍّ؛ از پروردگارم تقاضا كردم كه اين گوشِ شنوا را گوش #علی (علیه السلام) قرار دهد»، و به دنبال اين دعا #علی (علیه السلام) مى فرمود: «مَا سَمْعِتُ مِنْ رَسُولِ اللهِ شَيْئاً فَنَسِيتُهُ؛ [۲] من هيچ سخنى را بعد از آن از رسول خدا (ص) نشنيدم كه فراموش كنم؛ بلكه هميشه آن را به خاطر داشتم». حديث «عَلِىٌّ مَعَ الْقُرآنِ، وَ الْقُرآنُ مَعَ عَلِىٍّ؛ [۳] #علی (ع) همواره با #قرآن است و قرآن با علی (ع) است»، و همچنين حديث «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِىٌّ بَابُهَا؛ [۴] من شهر علمم و #علی (عليه السلام) درِ آن است»، از احاديث معروفى است كه در كتب شيعه و اهل سنّت وارد شده و همه گواه بر اين است كه اين خانواده، معادن علم و سرچشمه هاى حكمت بوده اند. 🔹تفاوت «معادن» و «ينابيع» از اين نظر است كه «معدن» چيزى است كه معمولا مردم به سراغ آن مى روند و از آن بهره مى گيرند؛ ولى «ينابيع» (به معناى چشمه ها) چيزى است كه مى جوشد و به سوى مردم سرازير مى شود. امام (عليه السلام) در پايان اين سخن مى فرمايد: «نَاصِرُنا و مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ، وَ عَدُوُّنَا وَ مُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ؛ [۵] ياور و دوستدار ما در انتظار رحمت حقّ است و دشمنِ كينه توز ما در انتظار مجازاتِ حقّ است». اين سخن بدان معنا نيست كه آنها چنين انتظارى را واقعاً دارند؛ بلكه به اين معناست كه بايد منتظر چنين عاقبت شومى باشند و در واقع نوعى تهديد به عذاب الهى است، در دنيا و آخرت. پی نوشت‌ها [۱] «مختلف از مادّه «اختلاف» كه در اينجا به معناى رفت و آمد است. بنابراين «مختلف» يعنى محلّ رفت و آمد. [۲] الدر المنثور فى تفسير المأثور، سيوطى، كتابخانه آية الله مرعشى نجفى، ۱۴۰۴ق، ج ‏۶، ص ۲۶۰ [۳] الأمالی، طوسى، دار الثقافة، ۱۴۱۴ق، ‏چ اول‏، ص ۴۷۹ [۴] صحيفة الإمام الرضا(ع)، على بن موسى، كنگره جهانى امام رضا (ع)، مشهد، ۱۴۰۶ق، ‏چ اول‏، ص ۵۸ [۵] «سَطوه» در اصل به معناى پريدن بر روى كسى و مقهور ساختن اوست، و از آنجا كه يكى از لوازم آن مجازات كردن است، در خطبه بالا و مانند آن به اين معنا به كار رفته است. 📕پيام امام امير المؤمنين(ع)‏، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلامية‏، چ اول‏، ج ۴، ص ۶۱۳ منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت) #اهل_بیت #پيامبر #پيامبر_اكرم #امام #معصوم