🔰 #یادداشت |اعتماد مصدق به آمریکا چگونه نهضت ملی شدن صنعت نفت را به شکست کشاند؟ - ۱
✏️ آمنه عسکری منفرد
📝خط رهبری به مناسبت ۲۸ مرداد سالروز وقوع کودتای آمریکایی - انگلیسی علیه دولت ملی دکتر مصدق و سرکوب جنبش ملی شدن صنعت نفت، در این يادداشت روایت تاریخی - تحلیلی حضرت آیتالله خامنهای از این جنبش و زمینهها و علل وقوع کودتا را براساس بیانات ایشان بازخوانی و تبیین میکند.
* ملی شدن صنعت نفت، نقطهٔ عطف تاریخی
🔸 تصویب قانون ملی شدن صنعت #نفت در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، یکی از نقاط عطف تاریخ مبارزاتی ملت ایران برای کسب حق خود و کوتاهی دست #استعمار پس از پنجاه سال از سرمایه ملی است که بهعنوان روزی تاریخی، در حافظه ملت ایران باقیمانده است:
«این دوران، دورانی است که سلطهٔ قدیمی انگلیسی یک ضربت محکم میخورد و خاطرات حکومت ملی، حکومت مردم و حضور مردم که سالیان درازی بود به کلی از ذهنها شسته و زدوده شده بود باز در ذهنها زنده میشود.»(۲۳/۱۰/۱۳۶۳) البته حرکت ملی این #نهضت «یک درخواست حدّاقلّی بود، دنبال استقلال اقتصادی و استقلال سیاسی و #استقلال همهجانبه نبود. نفت ما دربست در اختیار انگلیسها بود، در نهضت ملّی شدن صنعت نفت، درخواست این بود که نفت را از دست انگلیسیها بگیریم و دست خودمان باشد.» (۱۹/۱۰/۱۳۹۴) اما همین امر بر مستکبران گران آمد، چراکه «انگلیسیها در زمان قاجاریه به ایران آمدند و با رجال خائن آن روز، برای بردن نفت مملکت قراردادی شصتساله بستند!... تا #انگلیس بیاید و نفتی را که آن روز مثل آب خوردن به آن نیاز داشت، ببرد. واقعاً برای انگلیس، نفت ارزشمندترین کالا محسوب میشد… (اینها) سالهای متمادی این گنج را استخراج کردند و خوردند، بیآنکه به روی مبارکشان بیاورند که این غصبِ مالِ ملت ایران است.»(۱۴/۱۱/۱۳۷۳) اما با تصویب این قانون ملی «انگلیسیها آن تودهنی سخت را از ملت ایران خوردند.» (۲۴/۱۲/۱۳۶۳)
* انعکاس سیلی ایران بر گوش انگلیس در ماجرای ملی شدن صنعت نفت
🔹 ماجرای ملی شدن صنعت نفت در ایران سبب شد تا رستاخیزی عظیم در منطقهٔ غرب آسیا اتفاق افتد و فصل جدیدی نهفقط در تاریخ معاصر ایران بلکه در تاریخ معاصر منطقه باشد:
«در دنیای #عرب آنچنان انعکاس سیلی ایران بر بناگوش انگلیسیها عجیب بود که توانست ملتهای عرب را یکی پس از دیگری بیدار کند و در سه چهار سال بعدازآن حادثه در دنیای عرب، سالهای حادثهخیز بود…در هند هم انگلستان تازه شکستخورده بود؛ در مصر هم باروی کار آمدن افسران آزاد و سقوط رژیم سلطنتی فاروق، انگلیسها داشتند میلرزیدند. در یک چنین شرایطی بود که یک ضربهٔ محکم، انگلیسیها در ایران خوردند از ناحیهٔ مردم، از ناحیهٔ احساسات دینی مردم، از ناحیهٔ رهبری دینی و اسلامی مردم، از ناحیهٔ شخص #آیتالله_کاشانی.»(۲۹/۰۴/۱۳۶۳)
ضربه به انگلیس یک بعد ملی شدن صنعت نفت در منطقه بود، علاوه بر آن، این نهضت، سبب تحقق دیگر نهضتها نیز شد:
«#نهضت_ملی... به دنبال خودش... نهضتهای دیگری را هم آورد که یکی از مهمترینش،... نهضت ضد سلطنتی بود که سه – چهار سال بعد در عراق انجام گرفت.»(۲۹/۰۴/۱۳۶۳) حادثه، حادثهٔ بسیار مهمی بود.»(۲۴/۱۲/۱۳۶۳) همان وقت همه میگفتند که قیام مصر بهوسیلهٔ ناصر و قیام عراقیها بهوسیلهٔ آن سران کودتای عراقی، ناشی از حرکت ایران بود.» (۰۵/۰۹/۱۴۰۱)
* عناصر قدرت نهضت ملی صنعت نفت
🔸 در همه حوادثی که در عالم محقق میشود، عناصر و عوامل را باید در کنار هم دید و تحلیل کرد. در نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز عناصر مختلف ازجمله، ایمان مردم و حضور در میدان مبارزه، رهبری آیتالله کاشانی و تأثیر جریان فداییان اسلام را میتوان نام برد. در نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز، همراهی مردم در سایهٔ رهبری روحانیت بیدار مبارز، حرکت آفرین و تاریخساز گشت:
«در همهى تحولات و جنبشهاى گوناگون اجتماعى بزرگ، نقش مردم…[مهم] است. یعنى گسترش یک تحول، گسترش یک فکر، گسترش نفوذ یک مصلح اجتماعى، وابستهى به این است که با مردم چقدر ارتباط داشته باشد. هرچه ارتباط او و آن جریان و آن جنبش و آن تحول با مردم بیشتر باشد، امکان موفقیت او بیشتر است؛ اگر از مردم منقطع شد، دیرى نخواهد پائید، کارى نخواهد کرد.»(۲۰/۰۷/۱۳۹۰)
@rahbari_plus