⚡️خطر تعمیم‌گرایی در فضای مجازی 🖋مهدی شجریان( استاد حوزه و دانشگاه/دکتری فلسفه اسلامی) 🔹 در این ایام کرونایی بازار اظهارنظر گروه‌های مرجع هم داغ شده است. حوزوی‌ها هم مثل بسیاری دیگر از حوادث اجتماعی در این میان نظراتی بعضاً پرحرارت ابراز می‌کنند و البته برخی نگاه‌های نادر آن‌ها در جهان مجازی بیشتر کلیک می‌شود. بین طوفان کلماتی که ردوبدل می‌کنند بعضی سخنان در تقابل آشکار با توصیه‌های بهداشتی جامعه پزشکان است. یکی می‌گوید حرم‌ها شفاخانه‌اند و نباید خالی شوند. دیگری می‌گوید اجتماعات مذهبی هویت ماست و شفا از بیماری در همین نقاط است. آن‌یکی گفته است واکسن این ویروس همان دست دادن و روبوسی است و مردم نباید صله‌رحم را ترک کنند و ... 🔹 اصلاً در مقام قضاوت این اظهارات نیستم و تأمل در این نحوه برداشت‌های بسیار کلی از اطلاقات و عمومات برخی نصوص را به مجال دیگری واگذار می‌کنم. دیدم برخی دیگر از حوزوی‌ها ـ که البته کمتر در فضای مجازی دیده و شنیده می‌شوند ـ این اظهارات را نقد تند و گزنده می‌کنند و بعضاً مسئولین حوزوی را به مقابله قانونی با این افراد و حذف آن‌ها از بدنه حوزوی‌ها ترغیب می‌کنند و دست‌آخر به‌زعم خودشان درجه بلاهت و سفاهت این افراد را اندازه‌گیری می‌کنند و بر خطرناک بودن چنین اظهاراتی اصرار فراوان می‌کنند‌. 🔹 حاشیه بنده دقیقاً به همین نقطه خطرناک بودن این اظهارات است. دگراندیشی همیشه در حوزه بوده و هست و حذف آن دردی را دوا نمی‌کند. به گمانم خطرناک‌تر از این کلمات، تعمیم‌گرایی بی‌جایی است که در ذهن توده جامعه ما و کاربران فضای مجازی وجود دارد. مردم ما به‌مجرد اینکه بینش، گرایش یا کنشی را در یک صنف می‌بینند آن را به همه تسری می‌دهند. خدا نکند که پلیسی رشوه بگیرد آن‌وقت همه پلیس‌ها را به باد انتقاد و توهین می‌گیرند؛ یا پزشکی مسئولانه طبابت نکند آنگاه همه را شایسته بدترین درشت‌گویی‌ها می‌شمارند. ستاره اقبال این اندیشه تعمیم‌گرا برای صنف روحانیون بلندتر است. خاطره بد مردم از یکی از آن‌ها به همه سرایت داده می‌شود. همه را دزد می‌دانند چون دزدی در این صنف دیده‌اند و همه را دروغ‌گو و دغل‌کار می‌شمارند چون موارد تلخی را دیده یا شنیده‌اند. تعمیم در این صنف گاهی به دین هم سرایت داده می‌شود و ضعف‌های کردار و گفتار و رفتار ما به دین هم نسبت داده می‌شود. همان کاری که امروز برخی دین‌ستیزان و مذهب گریزان با دیدن این اظهارات شاذ می‌کنند و بر پایه آن‌ها دین و مذهب را مخالف علوم تجربی و بهداشت عمومی و مقوله‌ای بی‌اساس و خرافی قلمداد می‌کنند. 🔹 به گمانم وقت آن رسیده که هرکدام از ما خصوصاً در مواجه با جهان مجازی به این بلوغ برسیم که «هرکسی مسئول گفتار و رفتار خودش است» و تنها نماینده بینش و گرایش و کنش خویشتن است. اگر من نوعی سخنی می‌گویم این فهم من است نه شعار صنف من یا بالاتر از آن سخن دین من. 🔹 «تنوع‌باورها» و رفتارها در هر صنف، امری کاملاً طبیعی است و حوزویان استثنا نیستند بلکه شاید تنوع بیشتری در این امور از دیگر اصناف دارند‌. وقت آن رسیده که مرزهای برداشت‌های شخصی خود را از هویت صنفی خود و حقیقت دین جدا کنیم. رواست که دگراندیشان حوزوی مانند هر دگراندیش دیگری از هر صنفی سخن بگویند و نارواست اگر با برخورد پلیسی به‌جای «پاسخ‌های مستدل» آن‌ها را از شاخه‌های یک صنف غرس کرد و عملاً مسیر «آزادی اندیشه» و «آزادی بیان» را مسدود ساخت. آنچه لازم است بستن دست‌های فاعل (گوینده) نیست بلکه باز کردن چشم و گوش قابل (شنونده) است تا این‌چنین بی‌مهابا یک اندیشه را به‌کل یک صنف یا بالاتر حقیقت یک دین سرایت ندهد. 🔹 اگر «تعمیم‌گرایان» قبل از تعمیم چند ثانیه در جهان مجازی جستجو کنند و سراغ دیدگاه‌های مخالف یک صنف را نیز بگیرند‌ اینجاست که مثلاً در همین بحث کرونا خواهند دید بسیاری از حوزویان اصیل‌تر و باسابقه‌تر نظراتی کاملاً موافق با توصیه‌های پزشکی دارند و عمل به دستورات آن‌ها را تا مرز وجوب شرعی برای حفظ جان و دفع خطر و ... بالا می‌برند. 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ حجت‌الاسلام مداح و «وَتُعِزُّ مَن تَشَاءُ» 🔹 این روزها عکس بی‌کیفیتی از طلبه‌ای زانو بغل گرفته در پلکان یکی از بیمارستان‌ها، هزاران بار دست‌به‌دست شده‌ و تحسین و هم‌دردی میلیون‌ها نفر از ایرانیان را برانگیخته‌است. شرح ماجرا ظاهرا کوتاه است. طلبه‌ای که همسر بارادرش دچار کرونا بود، در حالی که خود در بیمارستان مشغول خدمت به سایر بیماران بوده خبر فوت همسرش را می‌شنود و در گوشه‌ای که کسی نبیند می‌گرید... 🔹 اما چرا گاهی اوقات برخی تصاویر یا افراد این‌گونه دل‌های میلیون‌ها نفر را می‌سوزاند و هزاران نفر بدون آنکه او را دیده باشند برایش مرثیه‌سرائی می‌کنند؟ مگر نه این است که هم‌اکنون هزاران نفر از پرسنل خدوم بیمارستان‌ها در حال خدمت به بیماران هستد و متاسفانه صدهانفر نیز براثر بیماری کرونا جان خود را از دست داده‌اند؟ 🔹 ماجرای شهید حججی شاید از این جهت مثال خوبی باشد. هزاران نفر از جوانان این کشور و سایر کشورها به عنوان مدافعان حرم مشغول دفاع از کیان اسلام و اهل‌بیت بودند. صدهانفر به شهادت رسیدند و تصاویر بسیاری از آنان منتشر شد. تک‌تک این عزیزان مایه‌ی افتخار ایرانیان بوده و هستند اما یک تصویر آن هم عکسی که به دست دشمن منتشر شد ناگاه دل‌های میلیون‌ها نفر از ایرانیان را بی‌تاب کرد. ایران را عزادار او نمود و آنچنان موجی در کشور ایجاد کرد که هیچ‌گاه فراموش نخواهد شد. 🔹 به جرات می‌توان گفت در دستگاه محاسبات الهی اتفاقات و تقدیراتی برای انسان‌ها وجود دارد که از فهم و درک عقول بشر خارج است. گاه انسانی گمانم را آنچنان عزت می‌بخشد که هیچ دستگاه تبلیغاتی را توان مقابله با آن نیست و گاه برخی انسان‌های به ظاهر مقتدر و قوی را آنچنان ذلت می‌دهد که همت تبلیغات شرق و غرب هم برای اون بی‌فایده است.« قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاءُ وَتَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَاءُ»(آل‌عمران/26) اما براساس روایات و آیات می‌توان گفت قطعا خلوص انسان‌ها در این عزت بی تاثیر نیست. خلوصی که حاصل مراقبت‌ها و تقوا و ورع است. 🔹 در عین احترام به همه‌ی خدمت‌گزاران عرصه‌ی پزشکی و جهادی بویژه آنانی که در روزهای اخیر بخاطر در معرض قرار گرفتن این بیماری جان خود را از دست داده‌اند، تمام قد به احترام خلوص حجت‌الاسلام محمد مداح می ایستیم و سر تعظیم فرود می‌آوریم. http://mobahesat.ir/22734 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ نگاهی به وقایع اخیر قم 🔸 جای خالی بزرگان حوزه احساس می‌شود! 🔹 اتفاق غم‌بار تجمع و هتک حرمت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه( س) آن هم به بهانه تعظیم این بانو! بار دیگر قم را مورد توجه افکار عمومی قرار داد. بررسی زمینه و ابعاد این ماجرا می‌تواند به جلوگیری از اتفاقات مشابه کمک کند: 🔹 در روزهای نخست انتشار خبر ویروس کرونا و شناخت چند مبتلا در قم، رسانه‌های معاند باردیگر اقدام به عقده‌گشائی خود ازین شهر نمودند. عده‌ای با هدف دین‌ستیزی و برخی دیگر با اغراض سیاسی. متاسفانه عدم آگاهی کامل رسانه‌ها و جریان‌های مهم کشور از واقعیت امر و اینکه اساسا کانون این بیماری در قم نبوده‌است، عملا میدان را برای حملات باز گذاشت و تا چند روز رسانه‌های مدافع این شهر حالت انفعالی داشتند. 🔹 واکنش نسجنیده‌ی تولیت آستان حضرت معصومه و از سوی دیگر اصرار ستاد برگزاری نمازجمعه قم مبنی بر برگزاری نمازجمعه بر دوقطبی‌سازی‌های ایجاد شده از سوی دشمنان دامن زد. دوقطبی «شفاء» و «دواء» امری نبود که با ادبیات غیر منطقی قابل تبیین باشد. جالب آنکه در همین زمان تولیت آستان مقدس رضوی و شاه‌چراغ بدون اصرار و دامن زدن بر دوگانگی‌ها اعلام نمودند آماده‌ی همکاری با مسئولان درمانی و سایر مسئولان هستند. 🔹 پس از چند روز از این ماجرا قم مجددا به کانون خبری تبدیل شد. اما این‌بار بخاطر مجاهدت‌های طلابی که علیرغم خطر بالا خود را به بیمارستان‌ها رساندند. از تقویت روحیه‌ی بیماران گرفته تا امور خدماتی و برخی امور دیگری که کمتر کسی با دریافت پول حاضر به انجام آن‌هاست. اوج این مجاهدت‌ها با انتشار خبر درگذشت همسر یکی از این طلاب، جامعه را تحت تاثیر خود قرار داد و «من حیث لایحتسب» بسیاری از تبلیغات شوم علیه روحانیت را خنثی کرد. 🔹 دقیقا در همین زمان بود که انتشار خبر بسته شدن درب‌های حرم حضرت معصومه آن هم به صورت موقت و با توجه به ایام عید صفحه‌ی خبر را برگرداند. متاسفانه یکی از کانال‌های حوزوی با عنوان انقلابی براساس معیارهای سیاسی خود فراخوان تجمع و جلوگیری از این اقدام را صادر کرد. اگرچه نصایح دلسوزان موثر نشد اما پس از مدتی این کانال از موضع خود عقب‌نشینی کرد. امید است این اتفاق درسی باشد که این گروه نگاه و تصمیمات خود را معیار مطلق سنجش دیگران ندانند. 🔹 اما بخش اصلی ماجرا، فراخوان و تجمع عده‌ای بود که در سال‌های اخیر همیشه زمینه‌ی تنش و بحران‌آفرینی را به صورت مستقیم و غیر مستقیم فراهم کرده‌اند. فارغ از اینکه این گروه چه نام و عنوانی دارند مهم این است که با تمسک به مقدس‌ترین اعتقادات، زمینه‌ی هجمه به تشیع را فراهم می‌کنند. تجمع این گروه در مقابل حرم حضرت معصومه اگرچه ظاهرا با دغدغه‌ی دینی و مکتب اهل‌بیت است اما مانور و قدرت‌نمائی این جریان فکری به شمار می‌رود. 🔹 در این بین روش اجرای تصمیمات توسط متولیان امر هم جای تعجب دارد. باتوجه به برخی واکنش‌ها به اعمال محدودیت در اماکن مقدس چرا متولیان امر تنها به بیانیه و دستورالعمل اکتقا کردند؟ لازم بود زمینه‌ی اجرای این تصمیم – که در زمان خود جای بررسی دارد- با بزرگان و مراجع درمیان گذاشته می‌شد. حتی جا داشت با برخی از علما و مراجعی که منتقد این تصمیم بودند مشورت و رایزنی می‌شد ولزوم این تصمیم برای آنها تبیین می‌شد. 🔹 در کنار همه‌ی این اتفاقات اظهار نظر و حمله‌ی مولوی عبدالحمید به «جامعة المصطفی العالمیه »نیز در جای خود جالب توجه است. گویا دو لبه‌ي قیچی درحال بهره‌برداری از ماجرای ویروس کرونا هستند.هر دو در تلاش‌اند با به‌هم ریختن روان جامعه، عقده‌های نهفته‌ی خود را نسبت به نظام اسلامی عیان و تلافی کنند. 🔹 در این بین جای خالی بزرگان و مراجع شدیدا احساس می‌شود. این بزرگواران باید ضمن نقش‌آفرینی جدی در این موضوع، با روش‌های مناسب از گسترش آن جلوگیری کنند. از سوی دیگرباید دید مسئولان امنیتی کشور چه تدابیری را اتخاذ خواهد کرد. آیا زمان آن نرسیده است که برخی ملاحظات کنار گذاشته شود و با اعضای اصلی جریان افراطی شیعی برخورد جدی شود؟ http://mobahesat.ir/22743 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ پیام عبدالحمید برای عبدالحمید ✏حجت‌الاسلام دکتر محسن الویری 🔹 اخیرا یک قطعه فیلم شش دقیقه و چهار ثانیه‌ای به تاریخ جمعه 23 اسفند به صورت رسمی از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر شیخ الاسلام مولوی عبدالحمید در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است .در این عبارات که امیدوارم آن را پس از دو بار گوش دادن، امانت‌دارانه نقل کرده باشم، نوزده گزاره وجود دارد که جز دو گزاره هنجاری توصیه رجوع به الله و توبه کردن، دیگر گزاره‌های وصفی آن، زمینه‌ساز طرح پرسشهای زیادی است. 🔹 بخشی از گزاره‌های وصفی سخن آقای عبدالحمید را با آمار و اطلاعات رسمی و قابل اعتماد می‌توان ارزیابی کرد، مانند برخورداری جامعه المصطفی از بالاترین بودجه، و یا منشأ طلبه چینی داشتن شیوع کرونا در ایران که حتما نهادهای ذی‌ربط در این زمینه اطلاع‌رسانی خواهند کرد. ولی نقطه کانونی این بحث ایجاد ارتباط بین سه مقوله بی‌احترامی برخی گروههای مطرود در ایران به برخی از اصحاب پیامبر و گذر کردن ویروس کرونا از چند کشور و ورود آن به ایران از طریق جامعه المصطفی و انگیزه و قلمرو فعالیتهای جامعه المصطفی است. این سه‌ مقوله وقتی در پیوند با هم دیده شود، پرسشهایی نو برمی‌انگیزد: 🔸 دسته‌ای از این پرسشها به انبوه نمونه‌های نقض این پیوند برمی‌گردد. توجیه جناب شیخ‌الاسلام برای گسترش این بیماری در بیش از 140 کشور جهان چیست؟ با چه منطقی می‌توان گسترش این ویروس را در سرزمینهایی که حرمت صحابه در آنها پاس داشته می‌شود تبیین کرد؟ آیا همه کشورهای هدف این ویروس ویرانگر، نهادهایی مانند جامعه المصطفی دارند؟ و انبوهی از پرسشهایی از این دست. 🔸 دسته‌ای دیگر از پرسشها، ناظر به زمینه و زمانه بیان این سخنان است: در این شرایط که در کنار این همه دشواری بی‌نظیر در یک قرن اخیر، مردم نجیب کشورمان یک زیبایی ماندگار دیگر به نمایش گذاشته‌اند، این سخن چه اولویتی دارد؟ چه ضرورتی برای بیان آن در این شرایط وجود دارد؟ از نقد یک نهاد علمی که حقیر به دلیل تدریس طولانی در آن جا بسیار سخت می‌توانم با موضع‌گیری شما همراهی داشته باشم چگونه می‌توان دفاع کرد؟ اکنون زمانه همدلی است یا آسیب‌شناسی؟ اکنون که آشکار شدن واقعیت زندگی غربیها، بار دیگر بزرگی مردم ما و فرهنگ غنی ما را به رخ جهانیان کشیده است، از این سخن بوی ناهمدلی به مشام نمی‌رسد؟ و دهها پرسش از این دست. 🔹 اکنون اجازه میخواهم از یک عبدالحمید دیگر در تاریخ یاد کنم که دانشجویان و دانش‌آموختگان تاریخ تمدن اسلامی با او نیک آشنایند. عبدالحمید بن یحیی که به احتمال زیاد اصالت ایرانی داشت و کاتب مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی بود، او کاتب پرآوازه‌ای است که سخنانی نغز از او باقی مانده است. از جمله، این سخن (که در انساب الاشراف، ج 4، ص 164 آمده) از اوست: من كان منطقه اكثر من عقله كان منطقه عليه، و من كان عقله اكثر من منطقه كان منطقه له. هر که سخن گفتنش بیش از خردورزی‌اش باشد، سخن او به زیان او خواهد شد و هر که خردورزی‌اش بیش از سخن گفتنش باشد، سخن او به سود او خواهد شد. 🔸 مسعودی نیز (در مروج الذهب، ج 3، ص 249) خاطره‌ای زیبا از او نقل کرده است: گفته شده است که مروان آن هنگام که از پایان یافتن فرمانروایی خود اطمینان یافت به عبدالحمید گفت به این نیاز رسیده‌ام که تو به دشمنان من بپیوندی و تظاهر به خیانت به من کنی، شگفتی آنها از ادب تو و نیاز آنها به کتابت تو آنها را به خوش‌گمانی در باره تو وامی‌دارد، در این حالت، اگر توانستی در زنده بودن من به من سود رسان وگرنه از حفظ حرمت من پس از مرگم ناتوان نخواهی بود. عبدالحمید در پاسخ گفت: آن چه به من پیشنهاد کردی سودمندترین گزینه برای تو و زشت‌ترین گزینه برای من است، من راهی جز شکیبایی ندارم تا این که خداوند گشایشی ایجاد کند و یا با تو کشته شوم، و چنین گفت: وفاداری را پنهان دارم و نیرنگ آشکار کنم؟ ـ چه کسی برای من عذر و بهانه‌ای می‌آموزد که ظاهر آن مردم‌پسند باشد؟ 🔹 وجه شبه این داستان بایستگی پای‌بندی به وفای نهفته در دل است. عبدالحمید تاریخ به عبدالحمید سیستان ما یادآور می‌شود که شما که در دل به این مرز و بوم و آیین وفا دارید، به گونه‌ای سخن نگویید که دشمنان بر پایه ادب و علم شما به شما خوش‌گمان شوند. ما اکنون بیش از هر زمان دیگر نیازمند همدلی هستیم. مشاهده متن کامل یادداشت: http://mobahesat.ir/22747 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡️زیارت عاشورا از دور و رفع حوائج 🖋مریم هدایت اخیراً پستی با عنوان "کرونا و دفع آن با زیارت عا‌شورا" منتشر شده‌است که در آن، تأثیر زیارت عاشورا در برطرف نمودن بلایا مورد چالش است. 📝آنچه نویسنده در پی بیان آن است به فرق بین «زیارة الحسین ع» و «زیارة قبر الحسین ع» در روایات بر می‌گردد؛ که محدثان و شارحان روایات طی نقل روایات مربوط به آن و فقیهان ضمن بیان احکام مربوطه، بدان توجه نموده‌اند و در کتب خود از آن بحث کرده‌اند و کشف جدیدی نیست. 📝روایتی که زیارت عاشورا را نقل می‌کند از کتاب کامل‌الزیارات است که از معتبرترین مصادر نقل زیارات ائمه ع به شمار می‌رود . وجود قرائنی در آن روایت، نشان می‌دهد ثواب‌های ذکر شده، به خواندن آن زیارتنامه از دور نیز تعلق می‌گیرد. از جمله: 1- پس از بیان ثواب‌های زیارت قبر امام حسین ع در روز عاشورا، راوی از امام باقر ع ثواب کسی که از راه دور زیارت کند را می‌پرسد. 2- در ادامه، علقمه از حضرت باقر ع دعایی برای زیارت از نزدیک و دعایی برای زیارت از دور طلب می‌کند. 3- علقمه در انتها گوید امام باقر ع فرمود اگر می‌توانی هر روز عمرت با این زیارت آن حضرت را زیارت کنی چنان کن که ان‌شاءالله همه آن ثواب‌ها برایت خواهدبود. (کامل الزیارات، ص 179) ⬅بنابراین خواندن زیارت عاشورا، فقط برای کسی نیست که در روز عاشورا در کربلا نزد قبر امام حسین ع حاضر باشد و از راه دور هم می‌توان آن زیارت را به امید برخورداری از آثار مذکور خواند. 📝آثاری که برای زیارت عاشورا نقل و سبب پایبندی متدینان به آن زیارت شده‌است منحصر به یک روایت نیست بلکه روایات متعددی برای بیان آثار قرائت "متن زیارت عاشورا" وجود دارد: 🔖 برای نمونه، در روایتی که متن کنونی زیارت عاشورا به همراه دعای بعد از آن نقل شده‌است؛ در انتهای روایت از قول امام صادق ع به صفوان چنین آمده‌است: ای صفوان، اگر حاجتی برایت پیش آمد، هر جا بودی به این زیارت، زیارت کن و این دعا را بخوان و حاجتت را از پروردگارت بخواهد که برآورده‌شود از سوی خدا و خداوند، به امتنان، وعده خود به رسولش را خلاف نخواهد فرمود و الحمدلله (مصباح‌المتهجد- 2:782) 📌نویسنده روایات دیگری را که مضمونی شبیه به روایت مورد بحث او دارند –هر چند سندی متفاوت و بعضاً متن متفاوت‌تری دارند- با آن روایت یکسان دانسته، گمانه شایعه بودن آن آثار را مطرح می‌کند و اضافات را افزوده‌های راوی یا شارح یا املاکننده شمرده‌است. این احتمال، ▪علاوه بر اینکه نیاز به دلیل اثباتی دارد، ▪اشکالاتی در پی دارد همچون: - ناآشنایی با پدیده تقطیع در روایات، - تقطیع را دلیل بر زاید بودن اضافات دانستن، - ناسازگاری با کیفیت دقیق و مضبوط جمع روایات و ... 📌 اولاً احتمال اضافه‌شدن به متن روایات با این مقایسه‌های ساده اثبات‌شدنی نیست. ثانیاً حتی اگر بتواند از عهده اثبات چنان احتمالی برآید با روایات متعدد دیگری که صراحتاً آثاری را برای خواندن متن زیارت عاشورا چه می‌کند؟ 📌ایشان طی پستی دیگر، آثار نقل شده برای خواندن زیارت عاشورا را با سه چالش درونی روبرو می‌داند و 📌چکیده چالش‌های مطرح شده اینستکه: - متن زیارتنامه عاشورا بی‌ربط به شفابخشی است. - انتظار شفابخشی از آن متن عجیب و دور از واقع است. - امامان ع بلا را از خود دور نکرده‌اند پس از دیگران نیز نمی‌توانند دور کنند. حال آنکه 1⃣ این نحو ربط‌یابی برای ما که همه تأثیرات اسباب در عالم را نمی‌شناسیم درست نیست. کسی که فقط بخواهد با علوم طبیعی به حقایق امور این عالم پی ببرد مثل مورچه‌ای است که روی کاغذی حرکت قلم را می‌بیند. او فقط نوک قلم و سیاه شدن کاغذ در تأثیر آن را می‌بیند. اگر کسی بالاتر از آن را ببیند، دستی که آن قلم را می‌چرخاند، مغزی که به آن دست فرمان می‌دهد را هم می‌بیند و آنها را نیز در سیاه‌شدن کاغذ مؤثر می‌داند. در دفع و رفع بیماری نیز اسباب و تأثیرات آنها منحصر به شناخت بدن و تأثیرات آن از خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و میکروب و ویروس نیست بلکه اسباب و امورات معنوی هم دخالت دارند هرچند شاید ما هنوز آن اثار را نمی‌شناسیم. 2⃣ اینکه کسی بگوید متن زیارت عاشورا، ذکر مصائب است و آن بزرگواران خود در معرض بلا بودند و از خود دفع بلا نکردند پس این زیارت در دفع بلا تأثیر ندارد، مثل آن است که کسی در پاسخ اینکه کودک برای رشد،علاوه بر غذا به آرامش و آغوش مادر هم نیاز دارد بگوید: - در سلول‌های کودک – آنطور که آزمایش‌ها نشان می‌دهد- جز آب و مواد غذایی چیزی نیست (چالش اول) - چطور مادری که خودش در فرآیند به دنیا آمدن این فرزند آنقدر زجر و درد و رنج می‌کشد می‌تواند منشأ آرامش و محبت برای فرزندش باشد؟ (چالش دوم) - اگر او آرامش و امنیت داشت، درد و ناآرامی‌های دوران بارداری و زایمان را از خود دور می‌کرد (چالش سوم). 🔹مشاهده متن کامل: http://mobahesat.ir/22738 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡️سال 98؛ روحانیون شهیری که درگذشتند 🔸سالی که گذشت همراه با حزن و اندوه هایی بود. نخستین روزهای سال بود که سیل ویرانگری کشور را فرا گرفت و جان بسیاری را ستاند. در این روزهای پایان سال نیز بیماری فراگیری رخ نموده و غم را افزون کرده است. برخی از سرشناسان حوزه و روحانیت نیز در سال گذشته رخ در نقاب خاک کشیدند. 🔹مراجع در این میان درگذشت دو تن از روحانیون که در جایگاه مرجعیت بودند مورد توجه قرار گرفت. آیت الله قربانعلی محقق کابلی از مراجع افغانستانی مقیم در قم بود که در نود سالگی درگذشت. وی از شاگردان امام خمینی، سید عبدالاعلی سبزواری و آیت الله خویی بود یکی دیگر از مراجعی که در سال گذشته درگذشت، آیت الله سید محمد شاهرودی بود. وی فرزند آیت الله سید محمود شاهرودی مرجع تقلید نجف در دهه پنجاه شمسی بود که پس از آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی زعامت شیعیان را بر عهده داشت. 🔹فقیهان آیت الله شیخ حسین حقانی هم از جمله روحانیونی بود که در سال گذشته دیده از جهان فرو بست. او تولیت مدرسه علمی حقانی را بر عهده داشت. پدرش علی حقانی بانی این مدرسه بود و حسین به همراه آقایان بهشتی و مشکینی و مهدی تهرانی نخستین هیئت مدیره این مدرسه را بر عهده داشتند. آیت الله سید محمد رضا موسوی خِرسان از فقهای برجسته حوزه نجف نیز در 86 سالگی دیده از جهان فرو بست. وی آخرین بازمانده از گروه هشت نفره ای بود که آیت الله خویی در جریان شورش شیعیان عراق علیه رژیم صدام در انتفاضه شعبانیه سال 1991 برای اداره امور نجف تعیین کرد. یکی دیگر از شاگردان مرحوم خویی نیز در تهران درگذشت. آیت الله سید محمد تقی نقوی قائنی از فقهایی بود که در نجف تحصیل کرد. در تهران مجالس درس و موعظه برپا می کرد. وی تفسیر قرآن "ضیاء الفرقان" و همچنین شرح نهج البلاغه "مفتاح السعاده" را نیز نگاشته بود. او 18 خرداد ماه در 90 سالگی در تهران چشم از جهان فروبست. آیت الله سید حسین شمس هم از درگذشتگان سال 98 بود. وی از اساتید برجسته حوزه مشهد نقل شده است که وی به همراه سید جلال الدین آشتیانی و شخص دیگری، درس خارج کفایه خصوصی علامه طباطبایی را درک کرده اند. وی جهت تأسیس یک مرکز دینی شیعه به ترکیه مهاجرت کرده بود که در این کشور دیده از جهان فروبست و بنا به وصیتش در نجف اشرف به خاک سپرده شد. در آخرین روزهای سال، آیت الله سید هاشم بطحایی نیز رخ در نقاب خاک کشید. وی اولین استاندار و نماینده امام در استان چهارمحال و بختیاری بود. وی همچنین نماینده ولی فقه و امام جمعه گلپایگان بود و در مجلس خبرگان رهبری در دوره پنجم از تهران نیز حضور داشت. 🔹محققین در سال گذشته، دو تن از محققین برجسته نیز دیده از جهان فرو بستند. یکی از آنها شیخ محمد آصف محسنی بود. وی از شاگردان آیت الله خویی محسوب می شد و در افغانستان به فعالیت می پرداخت. او به فعالیتهای سیاسی نیز می پرداخت و از مؤسسان حزب حرکت اسلامی افغانستان محسوب می شد. وی از مدافعان تقریب مذاهب اسلامی بود. یکی از غم انگیزترین وقایع سال گذشته درگذشت علامه سید جعفر مرتضی عاملی بود. وی تاریخ پژوه نامدار شیعه بود. آثار مهمی از قبیل الصحیح من سیره النبی الاعظم و الصحیح من سیره الامام علی (ع) را تالیف کرده بود. او همچنین در خصوص زندگی سیاسی ائمه شیعه به تحقیق پرداخته و برخی برداشتهای ناصواب در این خصوص را رد کرده بوداین محقق برجسته در شب رحلت پیامبر (ص) در سن 75 سالگی در بیروت درگذشت. یکی از برجسته ترین محققین کشور که در این سال درگذشت، مرحوم سید هادی خسروشاهی بود. آثار وی بالغ از هشتاد جلد کتاب بود. علاوه بر این 120 جلد کتاب نیز با تحقیق، توضیح یا مقدمه ی وی چاپ و منتشر شده بود. او آثار برخی از متفکران اسلامی را جمع آوری و منتشر کرده بود. 🔹ائمه جمعه در سال گذشته یکی از امامان جمعه دیده از جهان فروبست که روحیه و مرام متفاوتی داشت. حجه الاسلام اصغر جدایی امام جمعه بیله سوار اردبیل بود که در سالهای اخیر با سخنان و رفتارهای متفاوت خود، محبوبیتی به دست آورده و مورد توجه رسانه ها قرار گرفته بود که به دلیل بیماری سرطان در یازدهم اردیبهشت ماه در بیمارستان خاتم الانبیاء تهران دیده از جهان فرو بست. یکی از تلخترین وقایع امسال برای روحانیت، شهادت امام جمعه کازرون بود. شیخ محمد خرسند امام جمعه کازرون پس از بازگشت از مراسم احیای شب بیست و سوم رمضان در مقابل منزل خود مورد سوء قصد قرار گرفت و با ضربات چاقو به شهادت رسید. اینگونه تعرض به روحانیت، پیش از این نیز گزارش شده بود. در همدان نیز طلبه ی جوانی مورد سوء قصد قرار گرفت و به شهادت رسید. متن کامل گزارش: http://mobahesat.ir/22752 🔻🔻🔻 @mobahesat

اختصاصی مباحثات/ حجت‌الاسلام والمسلمین نظری منفرد: 🔹مردم باید دستورات بهداشتی را عمل کنند 🔹براساس قاعده تزاحم و شرایط اضطراری ناچار به بستن حرم‌ها به صورت موقتی هستیم 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ پیشنهاد مباحثات برای این روزهایی که «در خانه می‌مانیم» 🔹 روزهایی را سپری می‌کنیم که به ناچار باید در خانه بمانیم.اغلب مخاطبان مباحثات جامعه‌ی نخبگانی حوزوی و دانشگاهی هستند و با کتاب و نشریات مختلف علمی مانوس هستند. اما در عین‌حال مباحثات برای این روزهای خانه‌نشینی پیشنهاد می‌کند «گفت‌وگوهای تصویری مباحثات» را هم تماشا کنید. تنوعی است بین مطالعه‌ی کتاب با کمی فاصله گرفتن از شبکه‌های اجتماعی! 🔹 اگرچه تاکنون این گفت‌وگوها نزدیک به 750هزاربار دیده یا بارگیری شده‌است اما ممکن از برخی از شما مخاطبان عزیز تعدادی از آنها را تماشا نکرده‌اید. تحریریه‌ی مباحثات از خداوند متعال رفع همه‌ی مشکلات و بلایا را آرزومند است و سالی خوب همراه با توفیقات بیشتر معنوی و مادی برای همگان خواستار است. 🔸 مشاهده‌ی لیست کامل برنامه‌ گفت‌وگوهای تصویری : https://www.aparat.com/mobahesat/videos 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ ضرورت حفظ هویت جمعی صنفی پیشنهادی به مدیران و تصمیم گیران حوزه ✒️حجت‌الاسلام محمد لیاقت 🔹چند سال پیش به شوخی پیشنهادی مطرح کردم؛ پیشنهادی مبنی بر «طراحی یونیفرم و لباسهای متفاوت برای تیپ های مختلف شخصیتی حوزوی»؛ با این توضیح که پوشش های مختلف یا رنگ های مختلف برای لباس طلبگی روحانیون با دستگاه فکری متفاوت، طراحی شود. همانطور که مثلا در گذشته ای نه چندان دور (و یا حتی الان) نجفی ها(؛ دستگاه فکری نجفی) عمامه ی نجفی می بستند یا فیلسوف ها به گونه ای دیگر و زهّاد از روحانیت پوشش خاص خود را داشتند. 🔹 در آن روزها، اشتراک هویتِ صنفی که در قالبِ اتحاد عنوان روحانی و لباس متحد الشکل برای همه روحانیون عالَم، نِمود پیدا می کرد، به شدت فکرم را مشغول خود کرده بود چرا که در مسائل مختلف، نه تنها در روحانیون، اتحاد فکری و رفتاری نمی دیدم که در پاره ای از مسائل بسیار مهم و اساسیِ اجتماعی اتفاقا اختلافات جدّی و اثر گذار بر اظهارنظرها و کنش های اجتماعیِ آنها را از نزدیک مشاهده می کردم برخی در پایه های معرفت شناسی اشعری مسلک ــ برخی نسبت تقابلی با انقلاب اسلامی ــ برخی اخباری متحجّر ــ برخی روشنفکر غرب زده ــ برخی حتی شاید روزی یک دقیقه هم مطالعه ندارند ــ برخی کانتکس ذهنیشون در تحلیل وقایع اجتماعی، روی سال بعثت تنظیم شده ــ برخی نسبت به اشخاص به شدت مطلق گرا ــ برخی اساسا طیف دیگری از روحانیت را کافر می پندارند ــ برخی گویا هیچ گونه تامل و تفکری در عمر خویش نسبت به سازمان متبوع خویش نداشتند 🔹 آن ایام، مسئله ی من این شده بود که اگر فردا روزی، مفتخر به لباس روحانیت شدم، با این اشتراک ظاهریِ هویتِ سازمانی، با خیل گسترده ای از طلاب که مردم ـ به اشتباه و البته در بستر شانتاژ رسانه ای موجودـ رفتارهای هر فرد را به کلِّ این مجموعه تعمیم میدهند،چه می شود کرد؟ 🔹 ممکن است فرد یا جریانی از این سیستمی که من علقه ی سازمانی به آن دارم، مواضعی نامعقول و ناپسند داشته باشند و رفتار آن ها، خود به خود اعتماد، وزانت و آبروی تمامی افرادِ این مجموعه را زیر سوال ببرد؛ آبرویی که سرمایه ی ارتباط با مخاطبینِ تبلیغِ دینی است و نتیجتا در اثر این نقیصه، باب خدمت در راستای رسالت طلبگی، برای سایر اعضاء منسدّ شود چاره چیست؟ چه کار باید کرد؟ 🔸مشاهده متن کامل یادداشت: http://mobahesat.ir/22765 🔻🔻🔻 @mobahesat

مباحثات/شبکه‌های اجتماعی 🔹مستندی متفاوت از خدمات جهادی طلاب: ⚡️گفت‌وگو با یکی از خواهران طلبه که مشغول تغسیل و تکفین فوت‌شدگان کرونایی است https://www.instagram.com/tv/B-NXS2npzSV/?igshid=t7vb01obb5di 🔻🔻🔻 @mobahesat

مباحثات/ درگذشت آیت‌الله سیدجعفر کریمی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و هیات استفتائات دفتر امام و بعثه مقام معظم رهبری را تسلیت عرض می‌کنیم. 🔹به گفته منابع مطلع درگذشت ایشان بر اثر بیماری قلبی بوده‌است. 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡️کرونا، برخورد نزدیک با اندیشه‌های دور 🖋فریدالدین فریدعصر، پژوهشگر حوزه دین و فلسفه 🔹از پیامدهای شیوع ویروس کرونا در ایران، یکی هم داغ شدن نزاع طب اسلامی و پزشکی جدید است. کسانی که با مباحث فلسفه علم آشنایند، به فراست دریافته‌اند که ورود این نزاع از سطح مباحثه نظری به کارزار عملی در همین یکی دو ماه اخیر، چه تجدیدنظرهایی را در باب علم اسلامی موجب خواهد شد. بسیاری از فرضیه‌ها یا نظریه‌هایی که در زمان عافیت و بی‌عملی در محافل علمی، بی‌رقیب طرح و ترویج می‌شوند، با وقوع طوفان‌هایی مانند کرونا به سختی در معرض امتحان و بازپرسی قرار می‌گیرند. 🔹 این نوشته تلاش می‌کند تا با تشخیص و تحریر محل نزاع در اختلاف طب اسلامی و پزشکی مدرن، ریشه‌های فکری را که خاستگاه دو طرف نزاع بوده‌، واکاود و تناقض‌های رفتاری این روزها را یادآوری کند. 🔹 در این راستا به دو مساله «منشاء یا خاستگاه علم» و نیز «روش علمی بودن» توجه شده است و متناسب با طرفین اختلاف، باورهای رایج در پس هرکدام تبیین اجمالی شده است. 🔹 ممکن است گفته‌شود که باورهای مورد اشاره در این نوشتار مورد اتفاق همه اهل علم در حوزه و دانشگاه نیست. اما اگر به پیش‌فرض‌ها و بنیان‌های باورها توجه شود، زود روشن خواهد شد که طیفی از این باورها به نحو مشکّک در جامعه ایمانی از یک سو و در فرهنگ مدرن از سوی دیگر حضور دارد. 🔹ماجرای این نزاع زمانی به اوج می‌رسد که بدانیم امروز مخاطب این هر دو اندیشه، انسان پسامدرن است. انسانی که اگر هم دین‌دار باشد نه سنتی است و نه مدرن. او سنت را به مثابه یک نوستالژی جذاب مزه مزه می‌کند، اما در عین بی‌اعتمادی به علم مدرن، به آن تن می‌دهد. 🔸مشاهده متن کامل یادداشت: http://mobahesat.ir/22773 🔻🔻🔻 @mobahesat

مباحثات/ 🔹اینفوگرافی بخشی از کمک‌های نقدی و غیرنقدی دفتر حضرت آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی برای جامعه پزشکی و مراکز خدمات رسانی به بیماران مبتلا به کرونا 🔹گفتنی است مراجع عظام تقلید از نخستین روزهای انتشار خبر شیوع بیماری، از طرق مختلف نقش موثری در هدایت جامعه برای مقابله با این ویروس داشته‌اند. 🔻🔻🔻 @mobahesat

مباحثات/ 🔹جمعی از علما و فضلای برجسته حوزه علمیه قم در پیامی مشترک، درگذشت آیت الله سید جعفر کریمی مسئول شورای استفتائات مقام معظم رهبری و عضو شاخص جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را تسلیت گفتند. 🔹در این پیام آمده است: درگذشت فقیه بزرگوار، مرحوم آیة الله آقای حاج سیّد جعفر کریمی رضوان الله تعالی علیه، قلب دوستداران و ارادتمندان این عالم بزرگ را به درد آورد. 🔹پیام افزوده است: این عالم بزرگوار در روزگار تبعید امام خمینی (ره) و اقامت ایشان در نجف اشرف، از افراد برجسته و پرتلاش حلقه‌ درسی و علمی ایشان بود. در سالهای پس از پیروزی انقلاب نیز به حکم امام خمینی(ره) در شورای عالی اقتصاد، و نیز ریاست دادگاه عالی انتظامی قضات، ایفای نقش کرد. 🔹در پیام علما و فضلای حوزه علمیه قم آمده است: آیت الله کریمی همچنین در مجلس خبرگان قانون اساسی و نیز دو دوره در مجلس خبرگان رهبری عضویت داشت و در همه این مدت، به تحقیق و تدریس و پاسخ دهی به استفتائات شرعی اهتمام جدی گماشت. ایشان همچنین چندین دهه، عضو اصلی  شورای استفتائات رهبری و نیز بعثه مقام معظم رهبری در حج بودند و به خدمات ارزشمند خود در این عرصه استمرار بخشیدند. 🔹پیام تاکید کرده است که اینک و در آستانه هفتمین روز درگذشت آن عالم خدمتگزار، ضایعه رحلتش را به ساحت حضرت ولی عصر (عج)، مقام معظم رهبری، حوزه مقدسه علمیه، شاگردان گرامی و خانواده معزّز ایشان تسلیت عرض نموده، و رحمت و مغفرت و علوّ درجات آن فقید سعید را از خدای رحمان مسئلت می کنیم. 🔹در پایان این پیام، دعای"فرحمه الله رحمة واسعة، و أسکنه فی أعلی علّیین مع أجداده الطاهرین، صلوات الله علیهم أجمعین" در حق این عضو جامعه مدرسین ذکر شده است.  ⚡️حضرات آیات و حجج اسلام، ابراهیم امینی، سید جواد شهرستانی، محمد محمدی ری شهری، رضا استادی، علی اکبر مسعودی، سید مصطفی محقق داماد، مرتضی مقتدایی، احمد مروی، علیرضا اعرافی، محمود محمدی عراقی، شیخ مصطفی هرندی، سید عباس صالحی، سید محمد غروی، محمد جواد فاضل، سید عبدالفتاح نواب، محسن فقیهی، سید علی قاضی عسکر، شیخ علی کورانی، سید محمدرضا حسینی جلالی، حسین ملکا، مرتضی جوادی آملی، احمد واعظی، حمید پارسانیا، محمدعلی مهدوی راد، محمد مهدی معراجی، مهدی مهریزی، احمد عابدی، محمد حسین فلاح زاده، رضا مختاری، مهدی نجف، محمد حسن مظاهری، محسن الویری، محمد تقی سبحانی، رضا برنجکار، سید محمد کاظم طباطبایی، عبدالهادی مسعودی و رسول جعفریان از صادرکنندگان این پیام هستند. 🔻🔻🔻 @mobahesat

یادداشت وارده/ دفاع بی‌دردسر وهجمه کم‌خاصیت 🖋سید محمود مظلومی/استاد حوزه علمیه قم 🔹چندی پیش در سالروز میلاد قمر منیر بنی‌هاشم گزارش خبرنگار محترمی از قاب جادوئی تلویزیون پخش شد که علی‌الظاهر به اشتباه جمله‌ای را گفت که مورد انتقاد به‌حق مدافعین حریم ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام قرار گرفت. ایشان در آن بیان بجای تعبیر به تبعیت ابالفضل علیه‌السلام از «امام زمان خویش» تعبیر به تبعیت از «ولی‌فقیه زمان خویش» می‌نماید، که ناگفته پیدا است تعبیر بسیار نادرستی است و همانطور که حضرات منتقدین هم اشاره فرموده‌اند طبق بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام «لایقاس بآل محمد من هذه‌الامة احد». لکن خود مستحضرید که برد منفی این بیان در حد گفتار در همان لحظه یا نهایتا یک گفتمان‌سازی بعیدالطریقی بود که شاید بسنده کردن به یک تذکر مختصر هم کفایت می‌کرد. 🔹اما غفلت عمومی‌ای که در بین حضرات مدافعین حریم اهل‌بیت علیهم‌السلام و اعزه وطلاب گرانسگ (ادام‌الله عزهم) فراگیر شده غفلتی نابخشودنی و خوابی بمانند خواب چوپان در کنار گرگهای درنده است که اگر دیر به داد آن برسند جز ذلت دنیا وسرافکنی عُقبی در محضر چهره‌های نورانی آل‌الله نتیجه‌ای نخواهد داشت. 🔹چندی است در مشهد مقدس شخصی به تعبیر خودش صوفی مسلک و همفکران‌اش تمام سرمایه‌های تشیع را به سخره گرفته و مُدرس عقاید شیعه در میان طلاب و حتی دانش‌آموزان گشته بطوری که اداره امور جوانان آستان مقدس رضوی علیه افضل‌التحیة والسلام در اختیار اینان است. 🔹یادم هست در اوان جوانی به فلسفه علاقه‌ای وافر داشتم وبدین منظور و جهات دیگر از مشهد به قم هجرت نمودم تا فلسفه را بیطرفانه بفهمم و قضاوت کنم، وبه نصایح بزرگان کمتر گوش دادم که این جمله را در گوشم زمزمه می‌کردند که طبق فرمایش علی علیه‌السلام در تمثیل برای استفاده از بیانات آل‌الله علیهم‌السلام «یردونه ورود الهیم العطاش»، باید همانند تشنه بر استخر ولایت ایستاد تا سیرابت کنند (کنایه از اینکه اگر خودت را جای دگر سیر کرده‌ای حتی دریای اهل‌بیت برایت مفید نیست). لکن از همان اوان که گفتند اصالة‌الوجود، نفهمیدم اصالت یعنی فرش، یعنی عرش، یعنی پدر، یعنی مادر، یعنی چه. گفتند عرض بدون جوهر نمی شود، گفتم خب جوهر هم بدون عرض نمی‌شود و شکل نمی‌گیرد و ده‌ها سؤال انباشه وبی‌پاسخ دیگر. اما بالاخره ما را اینگونه توجیه کردند که لسان فلسفه لسان مبارزه با ملحدان و آتوئیست‌ها و در یک کلمه دین‌ناباوران است، تا با شمشیر برهان و استدلال و مغلطه و سفسطه و ... دهان یاوه‌گویان ضد دین را ببندند و در مخاصمه روانی و رسانه‌ای غالب گردند، که سلمنا قبول کنیم و دین مبین اسلام را نعوذ بالله عاجز از تسلیم کردن بی‌دینان بدانیم و مناظرات عقائدی ائمه مظلوم‌مان را نعوذ بالله به تاریخ پیوسته بپنداریم. 🔹ولی این آقایان مشارالیه چندی است در مشهد کارگاه دوره معارف کاربردی را در حد وسیع و در اردوگاه های اطراف مشهد (در میان مکاتب عقائدی بی خاصیت مشهد) به‌پا کرده و زیرکانه بجای بحث نبوت‌شناسی یا امامت‌شناسی آن را تبدیل به راهنماشناسی نموده‌اند. اینان نبوت را تقسیم به تشریعی وانبائی، وبرای راه یافتگان خود مقام تشریع قائلند و با نوشتن کتبی چون تطهیرالشیعة عن حدیقة‌الشیعة، شهید عارف و ... فقهای ما همچون مقدس اردبیلی وشهید اول (رض) را به مسلخ کینه‌توزانه و جاهلانه خود می‌برند. 🔹در خود آستان مقدس رضوی دوره کشوری تربیت استاد عقائد اسلامی برگزار و از میان هزاران داوطلب 170 طلبه جوان با دل پاک ولی از همه‌جا بیخبر را در کام اژدهای جهل خود می‌ریزند و آنها را بر دامن جوانان پاک شیعه می نشانند. 🔹راستی در دوره عقائد اسلامی غیر از فلاسفه‌ی مطرح عقائد شناس دیگری وجود نداشت؟! آیا اسمی از تراث کلامی شیعه به نحو صحیح در آن دوره ها برده می‌شود؟ راستی مگر قرار نبود این به ظاهر اساتید فلسفه فقط بی‌دینان را به صراط دینداران دعوت کنند، از کی استاد عقائد شده‌اند ما خبر نداریم؟! 🔹اینجاست که با کمال خجلت از طرف خودم و همه کسانی که در کوچکترین مضال مدافعان ولایت‌اند از محضر ثامن‌الحجج علیه‌السلام پوزش می‌طلبم و شرمندگی خودم را از طلبه بودن و سرباز درگاه آن بزرگواران ابراز می‌نمایم. به امید ظهور آن کسی که به تعبیر امیر علیه السلام «يَعْطِفُ‌الْهَوَى عَلَى‌الْهُدَى إِذَا عَطَفُواالْهُدَى عَلَى‌الْهَوَى وَ يَعْطِفُ الرَّأْيَ عَلَى‌الْقُرْآنِ إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى‌الرَّأْيِ»‌ 💥توجه: این یادداشت لزوما دیدگاه مباحثات نیست و آماده دریافت نظرات مخاطبان هستیم. http://mobahesat.ir/22778 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ دستگاه روحانیت و ضرورت موضع‌گیری در قبال الهیات کنونی ✏ محمد فروزمند(طلبه سطح عالی حوزه) 🔹 شاید اولین و اصلی‌ترین سوال در حوزه الهیاتی این باشد که آیا اساسا قائل به نوعی از بحران در حوزه الهیات کنونی هستیم یا خیر؟ آیا می‌پذیریم که بعد از انقلاب و مخصوصا در دو دهه ی اخیر الهیات ما نتوانسته جوابگوی پرسشگری های عقول پرسشگر و تامین کننده نیازهای دینی و دنیایی نیازمندان باشد؟ آیا همانگونه که برخی از سیاسیون و اندیشه‌ورزان حوزه سیاست قائل به انسداد سیاسی در حوزه حکمرانی جمهوری اسلامی شده‌اند ما هم می پذیریم که در حوزه الهیات دچار انسداد شده‌ایم و یا اینکه به انسدد قائل نیستسم و بحران‌های الهیاتی را به یکسری از خلاءها، خطاها و احیانا کم‌کاری ها نسبت می‌دهیم. در فرض دیگر هم می‌توانیم وضعیت کنونی را بحرانی ندانیم و در مجموع نمره الهیات موجود را در نسبت با هجمه های معرفتی عقیدتی و فشارهای مادی معیشتی تمدن غرب نمره‌ی قابل قبولی بدانیم. به هر حال به نظر می‌رسد بحران کرونا با ظهور و شدت بیشتری که دارد موجب شده که ما موضع خود را در قبال الهیات پس از انقلاب مشخص کنیم و در قدم بعد به آسیب‌شناسی، باز خوانی، بازیابی و احیانا در افکندن طرحی نو در این زمینه بپردازیم. 🔹 به نظر نگارنده چگونه پرداختنِ به مسائل الهیاتی از قبیل نقش خدا در نظام هستی، جبر و اختیار، اراده انسانی، مسئله علم و دین، مسئله شرور، عدل الهی، قضا و قدر و … بستگی به موضع اختیار شده در قبال الهیات جاری دارد. 🔹 متاسفانه علیرغم اینکه حوزه و دستگاه روحانیت به عنوان متولیان رسمی دین مسئول اصلی پرداختن به چالش‌ها و مسائل الهیاتی موجود هستند در طی این مدت کمتر به بحث و ارائه نظر در این موارد پرداخته و اغلب به دادن نسخه و تجویزاتی برای دفع این بحران بسنده کرده‌اند و درمقابل اصحاب علوم انسانی در دانشگاه‌ها بیشترین نقش را در ارائه تحلیل و پرداختن به اینگونه مسائل داشته‌اند. چرایی این عدم توجه و کمتر پرداختن روحانیت به مسائلی از این دست ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد و از جمله دلایل آن همان‌گونه که ذکر شد مشخص نکردن موضع و عدم تصور صحیح از نسبت خود با الهیات موجود و فهم بازخوردهای آن در جامعه است. 🔹 در بحران اخیر و در میان اصحاب علوم انسانی جریان مدعی روشنفکری دینی اصلی‌ترین جریانی است که در تلاش است تا با تفسیر و قرائت خاص خود از دین، پروژه اصلی خود را که همانا اثبات امکان دینداری در قالب درانداختن الهیاتی جدید و متناسب با اقتضائات عصر مدرن است را به پیش برد. بنابراین این جریان علیرغم اینکه از یکسو اختلافات بنیادین و مبنایی با قرائت رسمی حاکم از دین دارد اما از سوی دیگر مدعی به ظهور آوردن الهیاتی است که تا حدی جوابگوی نیازهای انسان مدرن خواهد بود و بحران‌ها و مشکلات الهیات کنونی را نخواهد داشت. قابل توجه است که این جریان موضع خود را در مواجه با الهیات حاضر کاملا مشخص کرده است. 🔹 تا زمانی که حوزه و روحانیت به عنوان متکفل و متولیان رسمی بسط و اشاعه دین برآورد صحیحی از نسبت کارکرد الهیات کنونی در قبال جامعه نداشته باشند و موضع خود را مشخص نکنند عملا وارد فضای نقد و تبادل نظر نخواهند شد و در چنین وضعی نه تنها راه به روی هر گونه اصلاح احتمالی بسته خواهد شد بلکه فضا برای به صحنه آمدن گفتمان های الهیاتی رقیب باز شده و بیش از پیش مرجعیت دینی روحانیت از دست خواهد رفت. 🔹 نکته دیگر اینکه در این بزنگاه فرصتی پدید آمده تا نهاد حوزه بار دیگر نسبت خود را با جریاناتی نظیر روشنفکری، نو اندیشی و اصلاح‌گری دینی به عنوان مطرح‌ترین جریانات مدعی بسط و اصلاح تفکر دینی مشخص کند و در صورت به رسمیت شناختن آن ها در یک فضای آزاد و به دور از پیش فرض‌های عقیدتی سیاسی وارد دیالکتیک و گفتگو شود. البته قبل از آن لازم است به این سوال پاسخ دهد که آیا اساسا این جریانات را رقیب و مانعی در برابر اشاعه فرهنگ و تفکر دینی می‌داند و یا اینکه ظهور و بروزشان را از جهاتی – و نه الزاما به تمامه – موجب رشد و شکوفایی دین و به طور کلی الهیات حال حاضر تلقی می‌کند. 🔻🔻🔻 @mobahesat

مباحثات/ بازنشر پرونده به مناسبت 19 فروردین سالروز شهادت شهید محمدباقر صدر 🔹 گفت و گو با دکتر عبدالله نصری هرمنوتیک اجتهاد در آرای شهید صدر 🔻 http://mobahesat.ir/8107 /////////// 🔹 بر اساس روایت شیخ علی کورانی؛ حزب الدعوة، حزب نجفی‌ها 🔻 http://mobahesat.ir/5516 ////////// 🔹 در همایش «اندیشه سیاسی شهید صدر» بیان شد: از نگاه شهید صدر، دولت در متن دین و پدیده‌ای وحیانی است 🔻 http://mobahesat.ir/13915 ////////// 🔹 شهید سید محمدباقر صدر و طراحی نظام معرفتی اسلامی 🔻 http://mobahesat.ir/6962 ////////// 🔹 انديشه‌های حكمی و اجتهادی شهيد صدر منتشر شد 🔻 http://mobahesat.ir/1421 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡️کدام امید و کدام ناامیدی؟! ✒️سید محمدامین درخشانی (طلبه حوزه علمیه قم) 🔹"تا این امیدتان ناامید نگردد فرج امام زمان فرا نمی‌رسد! " شاید شما هم بارها این جمله را شنیده باشید. غالب این افراد چنین می‌پندارند که" اگر امید همین چند مجاهد هم از تلاش برای اقامه قسط و داد ناامید شود" آنگاه همه یک صدا حجة بن الحسن را صدا خواهند زد و منجی خواهد آمد. 🔹پیامبر اکرم می‌فرمایند: افضل اعمال امتی انتظار الفرج من الله. (کمال الدین ج2، ص 644) فرج و گشایش در هنگام وقوع در سختی و مضیقه است، یعنی کسی تا احساس تنگنا نکند، به دنبال گشایش نمی‌گردد. گشایش مطرح در حدیث الهی و ربانی است نه عادی و معلولی. پس در مفهوم انتظار فرج هم ناامیدی و احساس تنگنا از شرایط فعلی وجود دارد هم امید به آینده‌ای گشوده از تنگناها. 🔹این "ناامیدی و احساس عجز" و "امید فرج الهی" مطرح در حدیث کاملا مطلوب و باعث رشد و سعادت بشر و ظهور منجی است، اما ممکن است کسی مصداق دیگری را جایگزین کند و بین امید و ناامیدی مطلوب و نامطلوب خلط کند، در این نوشتار سعی بین تفکیک همین دو مقوله می‌باشیم. 🔹 می‌توانیم تمام افراد انسانی در زمان خویش را چنین دسته بندی کنیم: الف. انسان‌های که از شرایط حاضر جهان (=عصر غیبت) احساس سختی ندارند، (=امیدواری نامطلوب) که خود دو گروه هستند: 🔸 انسان‌های که بالفعل احساس سختی ندارند، یعنی مرفهان اعم از مقدس و غیر مقدس. (مرفهان مقدس اولین گروه قاعدین هستند.) انسان‌های که بالقوه احساس سختی ندارند، یعنی اگرچه دارای مشکلات مادی-روحی است و تا حدی احساس نارضایتی دارد، اما معتقد است که اگر نظم حاکم بر جهان فعلی که همان تمدن غربی است، به صورت کامل اجرا شود، او نیز از مشکلاتش رها خواهد شد، به عبارت دیگر نسخه‌های موجود در دنیای غیرالهی فعلی را درمان دردهای خود می‌داند. این گروه طیفی وسیعی از مذهبی و غیر مذهبی را شامل می‌شود و نقطه مشترک همه اینها این است که تغییرات را دوست دارند و تغییر مورد نظر آنها توسعه یافتگی به مفهوم غربی آن است،(امید نامطلوب) البته طیف غیر مذهبی این گروه به دنبال تغییرات فقط با روش‌های عادی است ولی طیف مذهبی این گروه برخی به روش‌های عادی امید دارند، و برخی دیگر چنین تغییر اساسی در کل جهان را فقط به دست منجی ممکن می‌دانند و به همین خاطر چندان تلاشی نمی‌کنند و دیگران را از تلاش بیهوده منع می‌کنند. تمرکز بر گروه اخیر بسیار مهم است، این افراد قسمت عمده‌ی قاعدین را شکل می‌دهند(گروه دوم از قاعدین)، یعنی کسانی که به شرایط فعلی و تمدن مدرن بسیار خوش‌بین هستند ولی تحقق چنین چیزی را فقط به دست منجی می‌دانند. اینها همان کسانی هستند " در غرب اسلام را می‌بینند ولی مسلمان نمی‌بینند" پس به منجی‌ای نیاز دارد که اسلام(=تمدن غربی) را در جهان پیاده‌سازی کند و کافرانی که به اسلام عمل می‌کند را مسلمان کند!‌ ب. انسان‌های که از شرایط حاضر جهان (=عصر غیبت) احساس تنگنا دارند،(= ناامیدی مطلوب) اینها نیز چند گروه می‌شوند: 🔸کسانی که آینده‌ای روشن پیش روی خود نمی‌بینند، پس برای تغییر تلاشی نمی‌کنند. اینها نیز گروه دیگری (سوم) از قاعدین زمان ما هستند. (=ناامیدی نامطلوب) 🔸 کسانی که به واسطه امید به ظهور شخص امام زمان آینده جهان را روشن می‌بینند ولی با تلاش مخالف هستند و می‌گویند همه باید به عجز و ناامیدی برسند تا امام زمان ظهور کند. اینها نیز گروه دیگری (چهارم) از قاعدین زمان ما هستند. (ناامیدی از شراطی فعلی مطلوب ولی نه چندان عمیق و شدید) 3. کسانی که به فرج الهی ایمان دارند و برای وصول به آن تلاش و مجاهدت می‌کنند. عدالت‌طلبان و مصلحان معتقد به مهدویت در این قسم جای می‌گیرند. (ناامیدی از شراطی فعلی مطلوب ولی نه چندان عمیق و شدید) 🔹نکته مهم مقایسه این دو گروه اخیر است: این دو گروه اگرچه هر دو از شرایط فعلی ناامید هستند ولی گروه اول از حیث نظری فقط با بن‌بست‌های جهان معاصر روبرو می‌شود و احساس عجز عمیق در وجود او شکل نمی‌گیرد ولی گروه دوم هم به صورت نظری و هم عینی با بن‌بست‌های جهان حاضر روبرو می‌شود و احساس ناامیدی از شریط فعلی به شکلی عمیق در وجود او احساس می‌شود، پس مجاهدان بیشترین ناامیدان از زمانه‌ی خویش و امیدواران به آینده روشن هستند. متن کامل یادداشت: http://mobahesat.ir/22791 🔻🔻🔻 @mobahedat

⚡ کرونالوژیِ تصویرِ برساختهء رسانه‌ها از دین و روحانیت ✏ حسینعلی رحمتی(استاد حوزه و دانشگاه) 🔸 جستار حاضر در صدد پاسخ به این سوال است که به رغم دیدگاههای متفاوت و گاه متضادی که از سوی روحانیون، به عنوان مبلغان دین، درباره کرونا (و موضوعاتی شبیه آن) بیان می شود، چرا برخی گروه ها و کانال های موجود در فضای مجازی یا شبکه های ماهواره ای فارسی زبان عمدتا سخنان کسانی را برجسته سازی رسانه ای می کنند که از پشتوانه منطقی و عقلی ضعیف تر، و ظرفیت تحقیر و تمسخر بالاتری برخوردار است. این در حالی است که اخلاق رسانه ای اقتضا می کند درباره یک موضوع، انواع دیدگاه کامل و درست بیان، و سپس نقد شود. نگارنده با بهره گیری از «مغالطه پهلوان پنبه» (Straw-man Fallacy) تلاش می کند یکی از دلائل یا انگیزه های چنین رفتاری را بیان کند.. 🔹 وقایع کروناییه این ایام در کنار مصایب و مشکلاتی که برای جامعه ما ایجاد کرد، و امیدوارم هرچه زودتر پایان یابد، در عرصه دین و دینداری مباحثی را موجب شد که به احتمال بسیار زیاد حتی پس از دفع این ویروس نیز ادامه خواهد یافت، و از این منظر شکل گیری شاخه ای از دین پژوهی که من عنوان «مطالعات دینی کرونا-محور»را برای آن پیشنهاد می کنم، بعید نیست (البته کرونا در این جا می تواند استعاره ای از حوادث طبیعی یا غیر طبیعی فراگیر باشد، نه صرفا یک ویروس خاص که در چند ماه اخیر منتشر شده است).. 🔹 برای آسیب شناسی نگاهِ رسانه های فوق به گفتار و رفتار مبلغان دین، و نهایتا به خود دین، باید دو ساحت را از یکدیگر متمایز کرد: یکی «واقعیتِ موجود» و دیگر «واقعیتِ برساختهء رسانه ها». بی توجهی به این تفکیک موجب می شود که مخاطبِ غافل از نقشِ «حقیت-ساز» (Truth-Maker) رسانه، تصویر ناقص یا دست کاری شده ای از واقعیت را به جای تصویر واقعی بپذیرد و تحت تاثیر «قیومیّت و هژمونی رسانه» اولا شالوده معرفت شناسانه باورهای دینی خود را مورد تردید یا تغییر قرار دهد، ثانیا بر اساس این تصویر جدید، نوع رفتار خود با دیندارانی که همسایه، همشهری، هم دین، یا هم وطن او هستند را بازتعریف کند؛ رفتاری که بر اساس سامانه های ارزشی پیشین او ممکن است حتی غیراخلاقی به شمار آید. به عنوان مثال بنگرید به میزان خشونت های کلامی و توهین و تمسخرهای منتشر شده در شبکه های اجتماعی درباره مردم قم یا درباره طلاب و روحانیون؛ خشونت هایی که در مواردی در فضای حقیقی نیز بازتولید شد. 🔹 در حالی که «اخلاق حرفه ای» (Professional Ethics) و «اخلاق رسانه» (Media Ethics) اقتضا می کند که در انتقال خبر، واقعیت و صداقت مراعات شود، مشاهده می شود که در برخی شبکه های اجتماعی یا شبکه های ماهواره ای از قبیل «من و تو» یا «صدای آمریکا»، از بین نظرات متنوع روحانیون، دیدگاه گروه اول، که معقول و منطقی تر است، یا اصلا مطرح نمی شود یا به صورت ناقص منتشر می شود، اما دیدگاه های گروه دوم که برای مخاطب «نامعقول تر»، «غیرقابل دفاع تر» و حتی «تمسخرآمیزتر» است به صورت پررنگ تر مطرح می شود. 🔹 چرا این تصویر گزینشی یا مخدوش ارائه می شود؟ دلایل متعددی را می توان مطرح کرد که به نظر نگارنده، «یکی» از آنها ترس از تردید مخاطب این رسانه ها نسبت به تصویر نادرستی است که آنان پیش تر و در طول زمان از دین و دینداران ارائه کرده اند. رسانه ای که (به دلائل مختلف که در جای خود باید بررسی شود) به طور مستقیم و غیرمستقیم در طی چند سال از یک سو دین را برای مخاطبان خود به عنوان امری مربوط به زمان های گذشته و عامل عقب ماندگی جوامع، و از سوی دیگر، دین داران (و به طور خاص مبلغان دین) را انسان های غیرمنطقی، بی سواد، خرافاتی و دین ستیز معرفی کرده است، حالا اگر بخواهد سخنان روحانیونی را منتشر کند که معقول و منطقی سخن می گویند، یا باید از مدعای پیشین خود دست بکشد یا باید به نقد علمی این دیدگاه ها بپردازد. 🔹 و نکته آخر: در برابر این واقعیت سازی و فریب رسانه ای چه باید کرد؟ این موضوعی است که جداگانه و به طور مفصل باید بررسی شود ولی در این جا به طور مختصر باید گفت مبلغان دینی برای ایفای هرچه بهتر مسئولیت خود در عصر حاضر لازم است اولا دفاع معقول و منطقی از دین را وجهه همت خود سازند، ثانیا با تحولات فکری و فرهنگی و اجتماعی جامعه امروز ایران که متاثر از عوامل گوناگون، به ویژه گسترش شبکه های اجتماعی و شبکه های ماهواره ای است، بیش از پیش آشنا شوند. البته مخاطبان رسانه ها نیز اخلاقا موظفند ضمن توجه به تنوع دیدگاه های دینی، با تقویت سواد رسانه ای، به کارگیری عقل انتقادی، و مراجعه به منابع متعدد، خود را از افتادن در دام مغالطه های رسانه ها نجات دهند. مشاهده متن کامل یادداشت: http://mobahesat.ir/22815 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ سراشیبی فقاهت به روزنامه‌نویسی ✏احمد صادق‌نیا 🔹 حجت‌الاسلام والمسلمین استاد سروش محلاتی در چند فایل صوتی و با معیار قرار دادن خاطرات دهه‌ هفتاد مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به برخی نتایج بسیار مهم و مبنایی در حکمرانی جمهوری اسلامی ایران رسیده است. «نظام خطابه محور»، «نظام خودسری پذیر»، «نظام مدیریت دوگانه»و... از جمله آنان است. 🔹 همه کسانی که در متن نظام جمهوری اسلامی ایران بوده‌اند، از جایگاه خاص و کاملا تاثیرگذار مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی آگاه و بدان معترف هستند. در این بین خاطرات روزنگاشت ایشان نیز یکی از اسناد مهم وقایع چهل ساله جمهوری اسلامی ایران است. اما آنچه که انگیزه اصلی نگارش این نقد شده است اقدامی دور از مبانی تحقیقی و منصفانه در چند فایل صوتی اخیر توسط استاد سروش محلاتی است. یکی از اصول و روش‌های مهم برای نتیجه‌‌یابی کلی درباره مجموعه رفتارهای حاکمیتی، نگاهی جامع به همه‌ی دیدگاه‌های مختلف است. اساسا معیار قرار دادن تک خاطره بدون حتی درصدی احتمال خطا در دیدگاه و روایت، اقدامی دور از انصاف و دور از شأن و ساحت محققین و اندیشمندان است. بنده نگاه کاملا منفی درباره روایت و خاطرات مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی را دور از انصاف می‌دانم و به همین میزان نیز اعتماد مطلق را هم کاملا نادرست. اقدامی که متاسفانه جناب سروش محلاتی در این مجموعه مطالب مرتکب شده است. 🔹 ایشان بدون ذره‌ای احتمال خطا در روایت، یا نادرستی در دیدگاه‌های راوی خاطرات، به نتایج کلی حکمرانی در جمهوری اسلامی دست یافته است. از جناب سروش محلاتی جای تعجب است که ندانند عرصه سیاسی توأمان با رقابت، همیشه دیدگاه‌ها و روایت‌های بازیگران این عرصه‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. منافع سیاسی، حزبی، اقتصادی و... قدرتمندان باعث می‌شود واقعیات را آنگونه که مطابق منافع خودشان است، ببینند و روایت کنند. 🔹 برای نمونه در فایل نخست به ماجرای هشدار رهبری در خصوص «ثروت‌های بادآورده»پرداخته شده است. آنگونه که آقای هاشمی روایت کرده است مسئولان مختلف با گرایش‌های سیاسی گوناگون در گفت‌وگو با ایشان از تاثیرات نامطلوب این مواضع ابراز نگرانی کرده و آن را تهدیدی بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی دانسته‌اند. این در حالی است که همگان بر نوع نگاه‌های اقتصادی و مبانی عدالتی مرحوم آقای هاشمی واقف بوده و مخالفت ایشان با نظر رهبری در این زمینه را به خوبی می‌دانند. طبیعی است که -حتی ناخواسته- زاویه دید ایشان در نوع دریافت دیدگاه‌ها و روایت آن تاثیر مستقیم داشته باشد. اما از یک پژوهشگر فقهی جای تعجب است که حتی احتمال چنین تاثیرپذیری را ندانسته و روایت‌های مطرح شده را تمام واقعیت موجود انگارد. 🔹 اگرچه خارج از موضوع بحث است، اما خطای بعدی استاد سروش محلاتی این است که هنوز متوجه نشده است که مفاسد اقتصادی و هزاران اختلاس و مانور ثروت در دهه‌ی اخیر، حاصل سه دهه بی‌توجهی به رانت‌بازی اربابان ثروت و قدرت است -از دولت آقای هاشمی گرفته تا احمدی‌نژاد- و اگر از همان اواسط دهه هفتاد این هشدارها جدی قلمداد می‌شد، امروزه مفاسد اقتصادی در این حد گسترش نمی‌یافت. گویا جناب سروش محلاتی در فضایی دیگر از مردم ایران زندگی می‌کنند و متوجه نیستند این مفاسد مردم را چگونه به ستوه آورده است! 🔹 با عرض پوزش و تاسف باید نکته‌ای را صراحتا بیان کرد. اگرچه تصور نمی‌کردم به این زودی زمان بیان آن فرا رسیده باشد! بسیاری از خوانندگان نخبگانی آثار استاد سروش محلاتی-از طیف‌های مختلف حوزه و دانشگاه با گرایش‌های گوناگون سیاسی- معتقد بودند مبانی ورود ایشان به مسائل و زاویه دید و مبنای نقد، براساس کینه‌ی خاصی است که ایشان نسبت به برخی افراد یا جایگاه‌های حاکمیتی دارند. 🔹 جالب اینجاست که این درک و فهم از شخصیت ایشان با انتشار فایل‌های اخیر و مورد بحث، از سطح نخبگانی به سطح عمومی هم گسترش یافته و حتی یک مخاطب با سطح اطلاعات عمومی هم می‌تواند به خوبی منشأ این نگاه را درک کند. به اعتقاد بنده خیلی زود بود که استاد سروش محلاتی جایگاه خود را از یک محقق حوزوی به یک ستون‌نویس روزنامه تقلیل دهد. در واقع خود ایشان باعث شده‌اند نام‌شان از لیست محققین به گزارش‌نویسان ساده و پرغلط منتقل شود و نباید در آینده از بی‌توجهی به آثار و سخنان خود گله‌مند باشند. http://mobahesat.ir/22824 🔻🔻🔻 @mobahesat

✔پاسخ دکتر محمد محمدرضایی به مدعیات دکتر عبدالکریم سروش در مسأله«خدا به هر دردی نمی‌خورد» 🔸چندی پیش به مناسبت انتشار ویروس کرونا در جهان، مصاحبه‌ای از دکتر عبدالکریم سروش، تحت عنوان "خدا به هر دردی نمی‌خورد" در رسانه‌های مجازی منتشر شد. در ادامه پاسخ دکتر محمدرضایی را به ایشان می خوانید. 🔶مطالب دکتر سروش: 🔹هیچ دلیل عقلی و نقلی معتبری نداریم که امام مدفون در خاک، صدای زائران را بشنود و به آنها پاسخ بدهد و یا اساساً قدرت برآوردن حاجات آنها را داشته باشد. 🔹آتش غرب‌زدگی توسط برخی افراد نادان همه چیز غربی را از غربال انکار گذارند، علوم انسانی غربی را و حالا طب غربی را. 🔹این که در زمان میرزای شیرازی، شیعیان با خواندن زیارت عاشورا وبا را برطرف کردند، قطعاً دروغ بوده و یک دروغ تفرقه‌افکنانه است که یک نوع خداپرستی قبیله‌گرایانه را تبلیغ می‌کند. 🔹خدا به هر دردی نمی‌خورد و این که شما در هر حادثه‌ای پای خدا را به میان بکشید، قطعاً خطا است. خدا به درد تنهایی روح می‌خورد، به درد عاشقی می‌خورد. 🔹امید ضعیفی دارم که مساله شرّ در الهیات اسلامی همانند الهیات غربی جدی گرفته شود. با مساله شرور باید ارتباط خود را با خدا از نو تعریف کنیم. 🔷پاسخ های دکتر محمدرضایی  🔸سروش: امامان، صدای زائران را نمی شنوند. نقد: برخلاف دیدگاه آقای سروش، آیات و روایات، دلالت بر آن دارند که پیامبر گرامی اسلام(ص) و حضرات معصومین که به جهت عنایت ویژه خداوند به آنها و به جهت مقام و منزلت آنها نزد خداوند هم سخن ما را می‌شنوند و هم می‌توان از آنها درخواست نمود که برای آموزش ما به درگاه خداوند دعا کنند. 🔸 سروش: انکار طب و علوم انسانی غربی نقد: طب غربی اولاً دستاورد کل بشریت است، نه تنها غربیان و ثانیاً بزرگان و مراجع تقلید در حوزه کرونا هیچ کدام طب غربی را انکار نکرده، بلکه همواره سفارش کرده‌اند که دستوارت پزشکی را رعایت نمایید. سردمداران علوم انسانی غربی، اولاً این علوم را براساس مادی‌گرایی و تجربه‌گرایی محض بنا نموده و ثانیاً انسان را که موضوع این علوم است، حیوانی برخاسته از تنازع بقاء و بریده از مبداء و منتها می‌دانند ... مسلماً دانشی که براساس این مبانی شکل بگیرد، نمی‌تواند تصویر درستی از انسان ارائه بنماید. 🔸سروش: خداپرستی قبیله‌گرایانه و دروغ بودن قرائت زیارت عاشورا و توسل به امام حسین(ع) جهت رفع وبا. نقد: اصولاً فلسفه بهشت و دوزخ و عدالت خدا، دلالت بر آن دارد که انسان‌ها در این عالم در پذیرش سخنان حق به اختیار خود برابر نیستند، برخی مفسد و کافر و برخی دیگر مومن و پرهیزکارند و از این رو، عدالت خداوند اقتضاء می‌کند که به دو شیوه متفاوت با آنها برخورد نماید.این سخن دکتر سروش که "اگر خداوند تفاوتی بین بندگان قایل شود و حاجات یکی را بپذیرد و حاجات دیگری را نه و یا به کمک یکی برود و به کمک دیگری نه، خداپرستی قبیله‌گرایانه است"، به هیچ وجه با آموزه‌های قرآنی سازگاری ندارد. 🔸سروش: توسل به امام حسین(ع) (قرائت زیارت عاشورا) در رفع بیماری وبا قطعاً دورغ است. نقد: کسانی که خداوند را از سر اخلاص بخوانند و یا برای برآورده شدن حاجات خود به انبیاء و اولیای الهی متوسل شوند، در صورت مصلحت، حاجات آنها برآورده می شود و جای انکار ندارد.نتیجه این که اگر شیعیان، متوسل به امام حسین(ع) شوند و از او بخواهند که در حق آنها دعا کند تا مورد عنایت خاص الهی قرار گیرند یا بیماری آنها برطرف گردد، جای انکار ندارد. 🔸سروش: خدا به هر دردی نمی‌خورد نقد: از دکتر سروش سوال می‌شود پس چه کسی کارگردان عالم هستی است؟ مشکل بت‌پرستان چه بود که این قدر مورد مذمت قرآن قرار گرفته‌اند؟ آنها هم اعتقاد داشتند که خدا به هر دردی نمی‌خورد و در برخی حوادث، پای خدا در میان نیست و به جای خدا اله ها و بت‌ها این وظیفه را به عهده گرفته‌اند. اگر خدا به هر دردی نمی‌خورد و در برخی حوادث حضور ندارد، چه کسی مدبر آن حوادث است؟ این سخن خطای محض است که با عرض معذرت بیشتر شبیه اعتقاد بت‌پرستان عصر جاهلیت است. 🔸سروش: تغییر و رنسانس الهیات اسلامی و یا سکولاریسم شیعی و کرونا نقد: از مطالب ایشان برمی‌آید: در اروپا بعد از رنسانس مساله شرّ را جدی گرفتند، اما در الهیات اسلامی همانند آنجا مساله شرّ جدی گرفته نشده است. تفاوت الهیات اسلامی با غربی هم در رویکرد و پرداختن به مساله شر است و هم در یکسان انگاشتن رنج و شر. تعجب آن است که دکتر سروش آرزو می‌کند که همان گونه که مساله شرّ برای الهیات غربی مشکل آفرین است و در اعتقاد به وجود خدا مشکل پیدا کرده‌اند و خدا را عاجز از رفع شرور می‌دانند، در الهیات اسلامی نیز این گونه شود و از نو ارتباط خود را با خدا تعریف کنند. ادامه مطلب 👇👇👇 http://mobahesat.ir/22834 لینک متن کامل pdf 👇👇👇 http://mobahesat.ir/wp-content/uploads/2020/04/111.pdf 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ گزارش ویژه نخست‌وزیر جدید عراق کیست و مواضع ایران چه خواهد بود؟ 🔸 مقدمه بعد از مطرح شدن گزینه‌هایی برای پذیرش نخست وزیری، سرانجام عدنان الزرفی از طرف برهم صالح به عنوان نخست‌وزیر معرفی شد، وی سابقه سه دوره استانداری نجف، نمایندگی در پارلمان، دبیرکلی تشکل الوفاء را بر عهده داشته است. اما به علت نزدیکی به آمریکا نتوانست مورد حمایت گروه‌های شیعه قرار گیرد و مجبور به کناره‌گری شد. در این بحبوبه بود که نام مصطفی الکاظمی مسئول سازمان امنیت عراق برای تصدی‌گری پست نخست‌وزیری در محافل سیاسی مطرح شد. دیدگاه موافق و مخالفی در میان گروه‌های شیعه، کرد و اهل سنت در مورد وی وجود دارد. در این گزارش سعی شده به صورت مختصر مواضع الکاظمی و سایرین موردبررسی قرار گیرد. 🔹 زندگی‌نامه مصطفی عبداللطیف مشتت ملقب به مصطفی الکاظمی 52 سال سن دارد، او دارای مدرک فوق‌لیسانس حقوق است. وی از معارضین رژیم صدام بوده و مدت طولانی را نیز در خارج از کشور گذرانده و در سال ۱۹۸۹ به‌طور غیابی به اعدام محکوم شده بود. کاظمی مدت زیادی را به کار روزنامه‌نگاری مشغول به فعالیت بود و سردبیری مجله الاسبوعیه را به‌عهده داشت، مدتی سردبیر بخش عراق پایگاه اینترنتی بین‌المللی مونیتور شد و مقاله‌هایی به منظور ترویج افکار همزیستی اجتماعی در عراق، حفظ آینده و جایگاه تاریخی کشور و رفع نقاط ضعف نظام سیاسی جدید آن نوشت. گفته می‌شود که وی فردی مستقل و به هیچ‌یک از احزاب سیاسی عراقی وابستگی ندارد. 🔹 مواضع گروهای مختلف عراقی: 🔺 شیعیان: پنج فراکسیون بزرگ شیعه عراق شامل «الفتح» (هادی العامری)، «دولت قانون» (نوری المالکی)، «جریان ملی حکمت» (سید عمار حکیم)، «جنبش العطاء» (فالح الفیاض) و حزب فضیلت اسلامی در نشست اخیر خود در خانه «هادی العامری» درباره معرفی الکاظمی به عنوان نامزد فراکسیون‌های شیعه برای تصدی پست نخست‌وزیری عراق به اجماع نظر رسیدند. 🔺 جریان صدر جریان صدر عراق که به تنهایی در میان احزاب عراق در اکثریت است و در طول یکسال گذشته تلاش فراوانی برای بازگرداندن آرامش در عراق کرده از الکاظمی حمایت کرده است، این جریان معتقد است وی مشرف به پرونده‌های مفسدین عراقی است و دولت آتی قادر به مبارزه جدی با فساد است. 🔺 حزب ا... عراق مهمترین مخالف کاظمی برای تصدی پست نخست‌وزیری گردان‌های حزب‌الله هستند،آنان با صدور بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف، آن را «انحطاط» در عرصه سیاسی عراق دانستند؛ ابو آلاء الولائى دبیر کل كتائب سيدالشهداء در توييتى معنادار پس از انتخاب الكاظمى به نخست‌وزیری نوشت: هنگامی‌که فروختن خون شهيد كارت عبورى براى رسيدن به قدرت باشد، انتقام عنوانى براى كرامت وفاداران خواهد بود؛ و هنگامی‌که به‌هم‌ریختگی دليلى بر ناتوانى و فروپاشى باشد، پايدارى به‌مثابه وفادارى به خون‌های شهدا خواهد بود. 🔺 کردهای عراق در سطح کردها الکاظمی با استقبالی کم سابقه همراه شده است. در همین راستا شاهد هستیم که علاوه بر حمایت همه‌جانبه رسانه‌های خبری اقلیم کردستان، نهاد نخست وزیری این اقلیم در اطلاعیه ای، از تماس تلفنی مسرور بارزانی نخست وزیر با مصطفی کاظمی مامور تشکیل دولت جدید عراق اعلام پشتیبانی و تاکید کرده است که اقدامات دو جانبه ای برای حل و فصل مسائل و مشکلات میان اقلیم و دولت فدرالی با تکیه بر قانون اساسی عراق انجام گیرد. اتحادیه میهنی کردستان عراق که برهم صالح رئیس‌جمهور عراق نیز وابسته به آن است با صدور بیانیه‌ای رسماً از نامزدی الکاظمی اعلام حمایت کرده است. 🔺 حمایت نسبی آمریکا از الکاظمی آمریکا از تعیین الکاظمی برای تصدی پست نخست وزیری استقبال کرده است. دیوید شنکر، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاورمیانه در سخنانی از تعیین مصطفی الکاظمی، رئیس دستگاه اطلاعات عراق به عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور استقبال کرده و گفته است، الکاظمی در مسؤولیت‌های پیشین خود ثابت کرد که یک شخصیت ملی و باکفایت است. شنکر ابراز امیدواری کرد که الکاظمی هرچه سریع‌تر موفق به تشکیل یک دولت مستقل و قوی شود. 🔹 نتیجه‌گیری انتخاب مصطفی الکاظمی هرچند با اما و اگرهایی همراه بوده است، ولی باید توجه داشت اگر مسائل یا نکاتی هم باشد، الآن زمان عنوان یا بحث در موردآن نیست. در چند ماه اخیر سخنانی از تجزیه عراق، تقسیم آن به اقالیم مختلف و ... به کرات شنیده شد. همدلی امروز مسئولان عراقی و اعلام ائتلاف مجدد بیت شیعی در مسئله کاظمی درواقع آب سردی بود بر این آتش تندروی هدایت‌شده از بیرون مرزهای عراق. تأملی در تحولات عراق در ۷ ماه گذشته که با ناآرامی و اغتشاش آغاز شد و در بی‌سامانی و فقدان ثبات استمرار یافت حتماً سیاسیون عراق را به این جمع‌بندی رسانده است که همدلی امروز را در در دوره زمانی پیش رو و تشکیل کابینه ادامه دهند. 🔸 مشاهده متن کامل گزارش: http://mobahesat.ir/22863 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ به بهانه ۲۸ فروردین، سالروز درگذشت علامه سید حیدر جوادی یادی از عالِم هندوستان 🔹 تعدد ادیان در هندوستان، سبب نشده که دین اسلام مورد توجه قرار نگیرد. دومین دین رسمی این کشور را اسلام تشکیل می‌دهد. در نسب نامه برخی عالمان مسلمان نیز نامی از هندوستان دیده می‌شود. میرزا ابوالحسن جلوه از جمله عارفان و فیلسوفان عهد قاجار است که در گجرات هندوستان زاده شده بود. وی اما به ایران آمد و درس و مشق فلسفه آموخت و از نامداران این عرصه لقب گرفت. در نسب نامه امام خمینی نیز نام سید احمد موسوی هندی – پدر بزرگ وی- دیده می‌شود. سید مرتضی پسندیده برادر بزرگتر امام- در خاطرات خود، حضور نیاکانش در هند را توصیف کرده بود. 🔹 در این میان، نام روحانی پر نویسی به نام علامه سید حیدر جوادی نیز به چشم می‌خورد که یکی از عالمان شیعه در هندوستان محسوب می‌شد. وی در ۱۳۱۷ ش در روستایی از توابع ﷲ آباد هند به دنیا آمده بود. به تحصیل حوزوی گرایش یافته و عازم نجف می‌شود. از محضر حضرات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، محمد باقر صدر نیز بهره می‌بَرَد. ده سال حضور او در نجف سبب اخذ اجازه‌های روایی و حسبیه از مراجع نجف نیز می‌شود. 🔹 وی پس از تحصیل در نجف، برای انجام خدمات به کشور خود باز می‌گردد. موج گرایش به مادی گرایی هندوستان را فرا گرفته و او را بر آن می‌دارد تا در این زمینه به نگارش کتبی اقدام کند. بیش از یکصد تألیف و پنجاه ترجمه را به انجام می‌رساند. ترجمه و تفسیر قرآن، نهج البلاغه، مفاتیح الجنان، صحیفه‌ی سجادیه به زبان اردو در کارنامه‌ی او ثبت شده است. او همچنین سخنرانیهای عدیده‌ای می‌کند. پانزده هزار نوار صوتی و تصویری از او به جای مانده است. 🔹 علاوه بر تألیف و تدریس، به امور اجتماعی نیز اقدام می‌کند و دهها مسجد، مدرسه، حسینیه، درمانگاه را در هندوستان پایه گذاری می‌کند. وی همچنین اقدام به تأسیس سازمان «تنظیم المکاتب» می‌کند. این سازمان، فعال در امور دینی و تدریس کتب اسلامی است. وی همچنین سفرهای بسیاری به اروپا و امریکا جهت تبلیغ اسلام انجام می‌دهد. 🔹 از مرحوم جوادی اشعاری نیز بر جای مانده است که در مجموعه‌های منظوم سلام کلیم، کلام کلیم، سوز اسلام منتشر شده است. 🔹 اقدامات و فعالیتهای جوادی در زمینه امور دینی سبب شد تا رهبر معظم انقلاب در حکمی، وی را به وکالت از خود در هندوستان منصوب کند. این روحانی فعال هندی اما عمر کوتاهی داشت و در ۲۸ فروردین ماه ۱۳۷۹ زمانی که ۶۲ سال بیشتر نداشت، دیده از جهان فروبست و در زادگاه خود، به خاک سپرده شد http://mobahesat.ir/22871 🔻🔻🔻 @mobahesat

پاسخ وارده: 🔹با سلام چندی پیش شخصی به نام سید محمود مظلومی که به عنوان استاد حوزه علمیه قم معرفی شده بود یادداشتی را در سایت و کانال ایتای مباحثات منتشر نمود که حاوی مطالب غیر علمی و اهانت به حجة الاسلام و المسلمین وکیلی از اساتید حوزه علمیه مشهد مقدس بود بهمین جهت نکاتی را از باب تذکر عرض می نمایم . 🔹اولا نویسنده به استاد لقب صوفی مسلک داده اند اگر منظور از صوفی معنای رایج امروزی است که با خانقاه دراویش مرتبط هستند و اعمال مخالف شریعت مرتکب می شوند این تهمتی بیش نیست و نویسنده اگر تقوا دارد توبه نموده و حلالیت طلب کند. 🔹 ثانیا ادعا نموده اند که استاد وکیلی تمام سرمایه های تشیع را به سخره گرفته اند واقعا جای تعجب است کسی استاد حوزه باشد و به راحتی قضیه موجبه کلیه اینچنینی به کار ببرد منظور از سرمایه های تشیع چیست ؟ سرمایه های تشیع روایات اهل بیت در درجه اول و خواجه نصیر ها ،علامه حلی ها ،شهیدین ،سیدین ،شیخین و آثار آنها در مرتبه بعدی می باشند واین افترایی دیگر به استادی است که عمرطلبگی خود را در احیای این سرمایه های گرانقدر صرف نموده است. 🔹ثالثااز مطاوی کلام ایشان به دست می آید که معتقدند اگر کسی بخواهد با فلسفه دهان منکرین دین را ببند به معنای این است که نعوذ بالله دین را عاجز و مناظرات ائمه را دور انداخته است. در حالی که یکی از اهداف خواندن فلسفه درک مطالب غامض اعتقادی در بیان اهل بیت است .یکی از اساتید فلسفه می فرمودند اگر مخالفان فلسفه بتوانند خطبه های توحیدی حضرت امیر علیه السلام را برای ما توضیح دهند دست از فلسفه بر می داریم به راستی فهمیدن مناظرات امام رضا با عمران صابئی بدون خواندن فلسفه میسور است؟ 🔹رابعا اگر محتوای کتابهای ایشان و کارگاه های مذکور از جهت علمی مشکلی داند آنها را نقد علمی کنید شما کتاب جایگزین بنویسید اینکه دور بایستیم و فقط تخریب کنیم آیا وضعیت اعتقادی جوانان ما رو به رشد و کمال میرود. 🔹خامسا پرسیده بودید آیا جز فلاسفه مطرح عقائد شناس دیگری وجود نداشت !؟ جواب شما این که در همین مشهد بودند و هستند کسانی که به اسم بیان عقائد نتوانستند کاری پیش ببرند و فقط شبهات اعتقادی در نسل جوان افزایش پیدا کرده است به طوری که حضرت آیت الله سبحانی جای خالی کتابهای دوره معارف کاربردی را گوشزد نمودند بگذریم از تعاریف مقام معظم رهبری از این گروه به اعتقاد شما صوفی مسلک. 🔹سادسا راههای دیده شدن در فضای علمی منحصر به توهین و افترا نیست راههای دیگر را امتحان کنیم. در پایان از شما می خواهم تقوای الهی را پیشه کنید وبا همان خجلت و شرمندگی که خود ابراز داشتید به سوی حق برگردید. و السلام علی من اتبع الهدی 🔻🔻🔻 @mobahesat

⚡ دکتر مهدی گلشنی در گفت‌ؤگو با مباحثات تبیین کرد: جامعۀ دینی باید به یافته‌های علم احترام بگذارد/غرور بعضی از حاکمان باعث شد که هشدارهای کرونائی جدی گرفته نشود 🔸 مقدمه:حواشی پیش آمده در خصوص عمل به دستورات پزشکی توسط برخی از اساتید حوزه و حامیان طب سنتی این سوال جدی را مطرح کرده‌است که آیا اساسا بین آموزه‌های دینی و علمی تقابل و تضادی وجود دارد؟ در این بین نقش حاکمیت و نظام چگونه می‌تواند باشد؟ دکتر مهدی گلشنی در گفت‌وگوی اختصاصی با مباحثات به این سوالات پاسخ داده‌است. وی فیزیک‌دان و نظریه‌پرداز ایرانی، پژوهشگر فلسفه علم،استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است. دکتر مهدی گلشنی از برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در عرصهٔ فیزیک و برندهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است. 🔹 بنده کار علمی را بخشی از دین می‌دانم، اما با ابزار خودش. نماز و روزه به روش خاص خود هستند. کار علمی هم با کاوش علمی و تجربه و نظریه‎پردازی وغیره همراه است. اما همان‌طور که وقتی شما در خیابان می‌روید، مجاز هستید که بین خطوط حرکت کنید و نباید تخلف کنید، و باید یک‌سری قواعد را رعایت کنید. در مورد علم هم گروهی از اصول حاکم است و این اصول از خود علم گرفته نشده‌اند. مثلا، اینکه ما می‌توانیم جهان را بفهمیم، یا می‌توانیم جهان را به زبان ریاضی توضیح دهیم. اینها را نمی‌توانیم با تجربه ثابت کنیم. دین هم گروهی از اصول را مطرح کرده است که در علم تاثیر دارد. یکی از آنها همین است که ما می‌توانیم جهان را بفهمیم. اتفاقا سخن انیشتین این بود: اینکه ما می‌توانیم جهان را بفهمیم، از دین گرفته شده است.دین با ابزارهای خودش علم را در بر دارد و باید مراعات یافته‌های علم را کرد. جامعۀ دینی هم باید به یافته‌های علم احترام بگذارد. 🔹 منطق این است که اسلام به ما دائرة المعارف پزشکی تحویل نداده است. کار اسلام هدایت است. اتفاقا از ما خواسته است که خودمان برویم و کشف کنیم که چه کارهایی را به چه طریقی می‌توان انجام داد. یک مرد عربی در حضور پیامبر(ص) شتر خود را رها کرد و گفت: «توکلت علی ﷲ» پیامبر اکرم(ص) به او فرمود: «اعقل و توکَل»، یعنی شتر را پایبند بزن و توکل بر خدا کن. پس توکل، دعا به درگاه الهی و غیره باید باشد، اما سایر ابزارها همچون عقلانیت و محکم‌کاری و تدبیر نیز باید وجود داشته باشد. بنابراین، وظیفه یک مسلمان این است که برای بیماری همراه با دعا به پزشک هم رجوع کند. در دورۀ تمدن اسلامی دقیقا این برداشت وجود داشت. پس دستور و کار علمی سر جای خودش است و باید دستوراتش را عمل کرد، ولی ضمنا دعا هم باید کرد، چون هر دو موثر است. 🔹 یکی از کارهای خیلی خوبی که در بحث کرونا اتفاق افتاد، هشدارهای سریع وزارت بهداشت بود. متاسفانه بعضی از دولت‌مردان خیلی به آنها توجه نکردند. دستورات وزارت بهداشت خیلی عاقلانه بود. اگر همان اول اقدام می‌شد، و در همان ده پانزده روز اول کشور به کلی قرنطینه شده بود و جلوی مسافرت‌ها را می‌گرفتند، الان مشکلات ما خیلی کم‌تر بود. به نظر من جهالت، غرور در بعضی از حاکمان و عدم توجه به نصایح نخبگان باعث شد که ما این موضوع را خیلی جدی نگیریم. بنابراین، بسیاری از امکانات از دست ما خارج شد. اما با این وجود، هیچ‌گاه دیر نیست. 🔹 ما با حادثه‌ای مواجه شدیم که در دهه‌های گذشته بسیار کم‌سابقه بوده است. این حادثه تمام جهان را فراگرفته و مصیبت‌های زیادی به بار آورده است. به نظر من مهم‌ترین کاری که می‌توان انجام داد، این است که در جهت خوداتکایی کشور درس بگیریم، و برای حوادثی این‌چنین آمادگی خود را زیاد کنیم. برخی از کشورها یاد گرفته‌اند که این کار را انجام دهند. باید در جهت استفادۀ از دین و عقل و علم نیز هشیارانه عمل کنیم. به نظر من اگر جامعۀ ما آگاه شود که جای هر چیزی کجا است، آن وقت خسارات ما در این گروه از حوادث بسیار کمتر خواهد بود.به طور خلاصه، بنده در دراز مدت این شری را که اتفاق افتاد، وسیله خیر کثیر برای آینده می‌بینم. امیدوارم که عاجلاً از آن استفاده عقلانی شود. 🔸 مشاهده متن کامل گفت‌وگو: http://mobahesat.ir/22801 🔻🔻🔻 @mobahesat