سوال
قرآن به عنوان
«تبیانا لکل شیء»
یعنی همه چیز درونش بیان شده است، چه تعریفی از مهدویت به عنوان مهمترین اصل شیعه ارائه داده است؟ مفهوم مهدویت در زبان قرآن و روایات به چه صورت است؟
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پاسخ
بله، قرآن «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْء»
هست شکی در این نیست، به همین خاطر پیغمبر خدا فرمود؛ قرآن ظهری (ظاهری) دارد و بطنی (باطنی) دارد. اینکه ما از ظاهر قرآن فکر کنیم همه چیز به دست می آید خُب نه! باطنی هم دارد. این باطن چه طور به دست می آید؟ از طریق روایات
«لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» [79/ واقعه]
به باطن قرآن نمی تواند دست پیدا کنند جزء افراد معصوم. یکی از تفاسیر آیه همین است که انسانهای معصوم می توانند به باطن قرآن دست پیدا کنند. پس اگر می خواهیم
«تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْء»
قرآن را درک کنیم باید به روایت ها هم رجوع بکنیم.
اما اینکه می گویید قرآن چه تعریفی از مهدویت دارد.. وقتی سه جای قرآن داریم
«لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ» که اسلام کل جهان را می گیرد.. خُب باید فکر کنیم این چه زمانی قرار است صورت بگیرد؟ وقتی خدای متعال در آیه [55] سوره نور می گوید صالحین جانشینان روی زمین می شوند یا [5] سوره قصص ما مستضعفان را وارثان روی زمین قرار می کنیم، تمام اینها یک نگرش مهدویست.
🔹صراحت آیه قرآن آیه [16] سوره حدید می گوید؛
«لا یَکُونُوا کَالَّذینَ أُوتُوا الْکِتاب» شبیه اهل کتاب یک وقتی شما مسلمین نشوید
«فَطالَ عَلَیْهِمُ الأَمَد...»
پس زمان بر آنها طولانی شد
«فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ»
قساوت قلب پیدا کردند. این آیه چه چیزی را دارد می رساند؟
می گوید مثل اهل کتاب نشوید که موسی (ع) سی شب رفت کوه طور، ده شب دیگر به آن اضافه کردیم در آن ده شب قوم بنی اسرائیل دیدند منجی یشان نیامد منحرف شدند، می گوید شما مسلمانها یک وقتی مثل اینها نشوید، شما منتظران! مثل اینها یک وقتی نشوید فکر کنید زمان طولانی شد. قرآن این طور دارد مهدویت را تبیین می کند.
از آن طرف اصل عنوان امامت را قرآن مطرح کرده وقتی می گوید «أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولی الأمرِ»
صراحتا اولی الامر را اینجا کنار خدا و رسول آورده، یعنی یکی هست مثل اینها باید مطلقا از او اطاعت بکنید! فخر رازی از مفسرین بزرگ اهل سنت می گوید که این اولی الامر جزء انسان معصوم کس دیگری نمی تواند باشد.
📖وقتی خدا در آیه [4] سوره قدر می گوید؛ «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ»
خُب، این ملائکه و روح شب قدر به چه کسی نازل می شوند برای کل امر. اینها تبیین های مهم بحث مهدویت است که در قرآن صورت گرفته و ما بالای سیصد آیه مهدوی داریم که باید رویش کار بشود و متأسفانه سخنران های ما زیاد سمتش نمی روند. اگر تبیین شود فوق العاده نجات بخش است اینها از کلیات بحث است.
اما اینکه مفهوم مهدویت در زبان قرآن و روایات به چه صورت است.. خود کلمه مهدی که اسم مفعول است، یعنی مورد هدایت واقع شده. یعنی خدا این فرد را هدایت کرده. مهدویت هم که یک مصدر جعلی است، جعلی منظور حدیث جعلی نیست! بحث مصدر جعلی قواعد صرف و نحو عربی است، مصدر جعلی از باب هدایت که مورد هدایت شده و مواردی که مربوط به مباحث آخرالزمان و حکومت صالحان و اینها هست را مهدویت می گویند.
🔅مفهموم مهدویت در قرآن همان بحث حکومت صالحان است که قرآن ذکر کرده، خُب حکومت صالحان کی هست؟ چه زمانی قرار است؟
آیه [5] سوره قصص «وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمُ أَئِمَّه و نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ» آیه بعدی [6/قصص] «وَ نُرِی فِرْعَوْنَ وَ هَامان..»
فرعون و هامان را نشان می دهیم. چه را نشان می دهی؟ حکومت مستضعفین را. این حکومت کی قرار است شکل بگیرد؟ حکومت مهدوی و آخرالزمانیست.
📄در روایات هم که متعدد ذکر شده. آیه [17] سوره حدید «اعْلِّمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الأَرْض بَعدَ مَوْتِها..» بدانید خدا زمین را زنده می کند.. امام صادق (ع) می گوید زنده کردن زمین بعد از مرگ مراد زمان غیبت است که خدا از طریق عدالت زمین مرده را زنده می کند اینها حکومت مهدویست. اینها ذکر شده.
پس این طور نیست بگوییم قرآن هیچ چیزی نیاورده! اصلا آیاتی از قرآن جزء حکومت امام زمان (عج) امکان ندارد صورت بگیرد، مخصوصا سه بار تکرار می کند «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ» که اسلام تمام زمین را خواهد گرفت. خُب این آیه چه موقع می تواند به فعلیت برسد؟ زمان ظهور.
#پرسش_پاسخ
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پاسخ دهنده:
استاد_احسان_عبادی
(جزو اساتید مهدویت ، پژوهشگر تاریخ و محقق)