■●مقالات دکتر دینانی کلیات زندگی #ابن_طفیل●■ ■ابوبکر محمد بن عبد الملک بن محمد بن طفیل قیسی (معروف به ابن طفیل) در اوائل قرن ششم هجری در وادی آش نزدیک غرناطه به دنیا آمد و بیشتر ایام زندگی خود را به تدریس و طبابت سپری کرد در اوائل سال ۵۴۹ هـ. (۱۱۵۴ م)به دستگاه حکومت موحدان در افریقا راه یافت و نزد ابوسعید بن عبدالمومن مقام و منزلتی والا به دست آورد. هنگامی که ابویعقوب یوسف به تخت حکومت نشست ابن طفیل پزشک مخصوص وی شد و از کار طبابت برای عموم دست برداشت. در سال ۵۸۰ هـ.(۱۱۸۴ م) ابویعقوب یوسف در جنگ کشته شد و فرزندش ابویوسف یعقوب منصور بجای وی حکومت را به دست گرفت. درپی این حادثه به هیچ وجه از مقام و منزلت ابن طفیل کاسته نشد و در دربار ابویوسف نیز همچنان از احترام خاص برخوردار بود ولی این ایام زودگذر بود و ابن طفیل بیش از یک سال زنده نماند و بسال ۵۸۱ هـ.ق./۱۱۸۵ م. در مراکش درگذشت.(عمر فروخ، تاریخ الفکر العربی/۶۲۳) ■●بیشتر کسانی که درباره اسم و نسب ابن طفیل به تحقیق و بررسی پرداخته اند عنوان قیسی را در پایان اسم وی آورده اند زیرا این اشخاص بر این عقیده اند که ابن طفیل به قبیله عربی قیس منسوب است و در اصل، نژاد و تبار عربی دارد. دکتر عمر فروخ محقق معاصر از جمله کسانی است که در این مسأله تردید کرده و عربی تبار بودن ابن طفیل را محل شک دانسته است. حسن محمود عباس در کتاب خود تحت عنوان حی ابن یقطان و روبینسون کروزو این مسأله را مطرح ساخته و قول عمر فروخ را در این باب نقل کرده است(حسن محمود عباس،۱۸). البته خود دکتر عمر فروخ در کتاب «تاریخ الفکر العربی الی ایام ابن خلدون»(۱)

■●مقالات دکتر دینانی کلیات زندگی #ابن_طفیل●■ ■●استادان و شاگردان ابن طفیل●■ درباره استادان ابن طفیل اطلاع دقیق و استواری در دست نیست. این مسأله نیز روشن نیست که وی علم و فلسفه را در کجا و در چه مدت آموخته است آنچه معلوم و مسلم است این است که در زمان ابن طفیل قرطبه و اشبیلیه از مراکز مهم علم و فلسفه بشمار می آمده است. عبد الواحد مراکشی در کتاب «المعجب فی تلخیص اخبار المغرب» که یکی از مهمترین منابع تحقیق در این باب است با صراحت ابوبکر بن صائغ ،معروف به ابن باجه را از جمله استادان ابن طفیل بشمار آورده است. عین عبارت وی در این باب چنین است:«…ابوبکر محمد ابزن طفیل احد فلاسفه المسلمین کان متحققا بجمیع اجزا الفلسفه قرأ علی جماعه من المتحققین بعلم الفلسفه ممنهم ابوبکر ابن الصائغ المعروف عندنا بابن باجه…» (عبد الواحد مراکشی، ۲۴۰) همان سان که در این عبارت مشاهده می شود عبدالواحد مراکشی با صراحت تمام ابن باجه را در زمره استادان ابن طفیل دانسته و از ذکر نام اشخاص دیگر خودداری کرده است. اما آنچه خود ابن طفیل در رساله حی ابن یقطان ابراز داشته با سخن عبدالواحد مراکشی هم آهنگ و سازگار نیست، زیرا وی ضمن انتقاد از کارهای ابن باجه گفته است. من هرگز شخص او را ملاقات نکرده ام(حی ابن یقطان).باتوجه به آنچه خود ابن طفیل در این باب ابراز داشته است بسیار مشکل بنظر می رسد که بتوان سخن عبدالواحد مراکشی را درست و استوار بشمار آورد(۲)

■●مقالات دکتر دینانی کلیات زندگی #ابن_طفیل●■ ■●در ادامه بخوانید:  شبهه آکل و مأکول●■ ■●استاد بدیع الزمان فروزانفر در مقدمه ای که بر کتاب «زنده بیدار» نوشته به این مساله توجه کرده و سخن عبدالواحد مراکشی را با آنچه خود ابن طفیل در «حی ابن یقطان» ابراز داشته ناسازگار خوانده است، ولی برای رفع این تهافت و ناسازگاری تدبیری اندیشیده و راه حلی را پیش نهاد کرده است او می گوید: سخن عبدالواحد مراکشی در این باب به حسب زمان مستبعد نیست و بی هیچ شک ابن طفیل مدتی از عهد ابن باجه را که وفاتش در سال ۵۳۳ یا ۵۲۵ واقع شده دریافته است ولی چون خود وی در رساله حی ابن- یقطان میگوید که ابن باجه را دیدار نکرده است گفتار عبد الواحد مراکشی مورد تردید تواند بود، هرچند ممکن است که شهرت ابن باجه به الحاد و تعطیل و مخالفت شرایع که چندین بارش به خطر مرگ افکنده بود، موجب شده باشد که ابن طفیل انتساب خود را در مراحل تعلیم به وی مخفی نگاه دارد و از این پیوند بیزاری جوید.(فروزانفر،/۳) #آثار_ابن_طفیل مورخان برای ابن طفیل آثار بسیار نقل کرده اند. این آثار، بیشتر در فلسفه، اعم از طبیعیات و الهیات است. رساله ای در نفس و نامه هایی که میان او و ابن رشد رد و بدل شده نیز در فهرست آثار این حکیم ذکر شده است. ولی با کمال تأسف باید گفت چیزی از این همه آثار جز رساله «حی ابن یقطان» به دست ما نرسیده است. نسخه خطی «اسرار- الحکمه المشرقیه» که در کتابخانه «اسکوریال» موجود است چیزی جز قسمتی از رساله «حی ابن یقطان» نیست. ■●گویا نام اصلی کتاب چنین بوده است: «رساله حی ابن یقطان فی اسرار الحکمه المشرقیه استخلصها من درر جواهر الفاظ الرئیس ابی علی ابن سینا،الامام الفیلسوف الکامل العارف ابوبکر ابن طفیل»(حنا الفا خوری،ج ۲/۶۱۵).ابن طفیل در علم طب نیز دارای تألیفات است. از جمله ارجوزهئی است در طب که لسان الدین خطیب آن را ذکر کرده است. ■●کتاب دیگری تحت عنوان زیر به وی منسوب است: «مراجعات و مباحث بین ابی بکر ابن طفیل و بین ابن رشد فی رسمه للدوا فی کتابه الموسوم بالکلیات».این حکیم در علم هیئت و امور فلکی نیز آثاری از خود بجای گذاشته است. ابن رشد در شرح اوسط بر کتاب آثار علویه ارسطو که ترجمه لاتینی آن موجود است به یکی از این آثار اشاره کرده است.او میگوید:ابن طفیل به نظام بطلمیوسی درمورد افلاک اعتراض داشت و خود نظام جدیدی را پیشنهاد می کرد. همانگونه که در سابق گذشت شاگرد ابن طفیل،بطروحی نیز در مقدمه کتاب مشهور خود که درباره افلاک است به این مطلب اشاره کرده است.(۳)