🔰 بازتاب منشور روحانیت در قاب تلویزیون
▪️ نیم‌نگاهی به سریال «سرزمین مادری»
✍️ سید محمدحسین دعائی
فصل دوم سریال موفق «سرزمین مادری» هم به پایان رسید؛ سریالی پُرمضمون و خوش‌ساخت که نه به‌درستی دیده شد، نه ضریب رسانه‌ای پیدا کرد و نه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در همین رابطه به چند نکته اشاره می‌کنم:
🔸 از توفیقات «سرزمین مادری» در عرصۀ کارگردانی، انتخاب بازیگر، چهره‌پردازی و طراحی صحنه که بگذریم، باید بر این نکته تأکید کرد که این سریال، بدون فروغلتیدن در ورطۀ نمادزدگی، دلالت‌های نمادین فراوانی داشت. یعنی در ضمن برخورداری از یک داستان جذاب و به‌دنبال یک شخصیت‌پردازی قوی، توانست حجم قابل‌توجهی از مطالب را نیز با نمادسازی‌های زیرکانه و ظریفانۀ خود به مخاطب منتقل کند:
▪️ شخصیت اصلی داستان ـ یعنی «رهی» ـ در واقع نماینده شخصیت سیال و ممتد جامعۀ ایرانی در طول تاریخ ـ خصوصا دوران معاصر ـ است: یتیم، مظلوم، مهربان، متشخص، معنویت‌گرا، هوشمند، هنردوست، جسور، پویا، خستگی‌ناپذیر، آرمان‌خواه، عدالت‌طلب، حق‌جو و ظلم‌ستیز. به‌علاوه آن‌که انتخاب نام «رهی» ـ به‌معنای راهرو، آزادشده یا هواخواه ـ برای این شخصیت را هم می‌توان در همین راستا تحلیل کرد.
▪️ حضور «رهی» در میان «بهادری‌ها» ـ به‌عنوان یک خانوادۀ امروزی، با سبک زندگی مدرن ـ ، ارتباط او با «پروانه» و در نهایت دل‌کندنش از این فضا، می‌تواند استعاره‌ای از نسبت جامعۀ سنتی ایران با عالم تجدد باشد.
▪️ همچنان‌که حملۀ نیروهای ساواک ـ بعد از ماجراهای پانزده خرداد ـ به منزل «رهی»، دستگیری او و سقط‌شدن فرزندش نیز پرداختی نمادین از افول موقت نهضت و به ثمر نرسیدن تلاش‌های انقلابیون در آن مقطع زمانی است.
🔸 یکی دیگر از وجوه مثبت سریال «سرزمین مادری»، تبیین هنرمندانۀ بخش‌هایی از تاریخ معاصر ایران است؛ همان امر مهم و در عین حال مهجوری که اساسی‌ترین سلاح جبهۀ فکری و فرهنگی انقلاب در نبرد جاری این روزها، یعنی نبرد روایت‌هاست. برخی از واقعیت‌های تاریخی روایت‌شده در این سریال از این قرارند:
▪️ فراز و فرود مبارزات مردم ایران بر ضد سلطنت پهلوی
▪️ دسته‌بندی‌های سیاسی قبل از انقلاب
▪️ فساد درباریان، خصوصا اشرف
▪️ نفوذ بهائیان در دستگاه حاکم
▪️ جنایات ساواک
▪️ فقر عمومی و شکاف طبقاتی
▪️ ناکامی گروه‌های غیردینی ـ مثل حزب توده و ملی‌گراها ـ در مواجهه با رژیم
▪️ نقش عالمان دینی ـ مثل آیة الله کاشانی، شهید نواب صفوی و امام ـ در پیشبرد مبارزات
🔸 به نظر نگارنده بدیع‌ترین ویژگی سریال «سرزمین مادری» آن بود که توانست برای نخستین‌بار، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های «امام خمینی رضوان الله علیه» ضریب رسانه‌ای داده و آن را با زبان هنر تبیین کند؛ همان دغدغه‌ای که به‌طور مشخص و شفاف، در «منشور روحانیت» به آن پرداخته شده: «جریان‌شناسی سکولاریسم مذهبی» با تمرکز بر «انجمن حجتیه» و «گروه موسوم به ولایتی‌ها»؛ انجمن و گروهی که هم قبل از پیروزی انقلاب، یکی از مهم‌ترین موانع پیشرفت نهضت بوده و هم بعد از پیروزی انقلاب، دست از مقابله با حرکت امام و مهم‌ترین مبنای آن، یعنی «اسلام سیاسی» برنداشتند. برخی از ویژگی‌های این طیف که سریال «سرزمین مادری» توانسته آن‌ها را به تصویر بکشد، از این قرارند:
▪️ اعتقاد به جدایی دین از سیاست
▪️ تحریف آموزۀ مهدویت و انتظار
▪️ ساده‌اندیشی و ظاهربینی
▪️ تموّل مالی و رفاه‌زدگی
▪️ عافیت‌طلبی و دنیادوستی
▪️ تحجر، تقدس‌مئابی، قشری‌گرایی و تمرکز کور بر ظواهری مثل: تلاوت قرآن، ذکرگفتن، روضه‌خوانی، ترک غیبت، حفظ حجاب و ...
▪️ حمله به امام با بهانه‌هایی مثل: ایجاد آشوب در جامعه، به خیابان‌کشیدن مردم و به هدر دادن خون آن‌ها
▪️ معرفی امام به‌عنوان یک عالم تک‌رو و انکار حمایت دیگر علماء از جریان مبارزات
▪️ سکوت در برابر نفوذ بهائیت، در عین ادعای مبارزه با آن
▪️ همکاری با ساواک
▪️ و مخالفت با فلسفه و عرفان
🔸 آری؛ همچنان‌که امام بزرگوار ـ به‌شکل مکرر ـ نسبت به خیانت‌ها و خطرات بالفعل و بالقوه این جریان هشدار داده و همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بارها از تهدید بزرگ «سکولاریسم مذهبی» ـ در حوزهها و هیئات ـ یا شکل‌گیری آنتی‌تز انقلاب در قم سخن گفته‌اند، لازم است که مدیران حوزوی نیز به این مسئله و نحوۀ مقابله با آن توجه ویژه‌ای داشته و برای آگاه‌سازی طلاب جوان در این عرصه، اقدام مؤثری انجام دهند؛ اقدامی که شاید بتوان از تبدیل «منشور روحانیت» به یک متن درسی و قراردادن آن در برنامۀ آموزشی حوزه‌های علمیه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق آن نام برد.
🔸 به‌علاوه آن‌که باید خط‌شکنی سریال «سرزمین مادری» در کشیدن نقاب از چهرۀ جریان‌های مذهبی مخالف انقلاب را به فال نیک گرفته و همۀ زمینه‌های لازم برای تداوم، توسعه و توفیق این جهاد رسانه‌ای را فراهم آورد.
🏷 #نوشتار #یادداشت #سرزمین_مادری #منشور_روحانیت #سکولاریسم
🆔 @Smh_Doaei
🔰 بازتاب منشور روحانیت در قاب تلویزیون
▪️ نیم‌نگاهی به سریال «سرزمین مادری»
✍️ سید محمدحسین دعائی
فصل دوم سریال موفق «سرزمین مادری» هم به پایان رسید؛ سریالی پُرمضمون و خوش‌ساخت که نه به‌درستی دیده شد، نه ضریب رسانه‌ای پیدا کرد و نه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در همین رابطه به چند نکته اشاره می‌کنم:
🔸 از توفیقات «سرزمین مادری» در عرصۀ کارگردانی، انتخاب بازیگر، چهره‌پردازی و طراحی صحنه که بگذریم، باید بر این نکته تأکید کرد که این سریال، بدون فروغلتیدن در ورطۀ نمادزدگی، دلالت‌های نمادین فراوانی داشت. یعنی در ضمن برخورداری از یک داستان جذاب و به‌دنبال یک شخصیت‌پردازی قوی، توانست حجم قابل‌توجهی از مطالب را نیز با نمادسازی‌های زیرکانه و ظریفانۀ خود به مخاطب منتقل کند:
▪️ شخصیت اصلی داستان ـ یعنی «رهی» ـ در واقع نماینده شخصیت سیال و ممتد جامعۀ ایرانی در طول تاریخ ـ خصوصا دوران معاصر ـ است: یتیم، مظلوم، مهربان، متشخص، معنویت‌گرا، هوشمند، هنردوست، جسور، پویا، خستگی‌ناپذیر، آرمان‌خواه، عدالت‌طلب، حق‌جو و ظلم‌ستیز. به‌علاوه آن‌که انتخاب نام «رهی» ـ به‌معنای راهرو، آزادشده یا هواخواه ـ برای این شخصیت را هم می‌توان در همین راستا تحلیل کرد.
▪️ حضور «رهی» در میان «بهادری‌ها» ـ به‌عنوان یک خانوادۀ امروزی، با سبک زندگی مدرن ـ ، ارتباط او با «پروانه» و در نهایت دل‌کندنش از این فضا، می‌تواند استعاره‌ای از نسبت جامعۀ سنتی ایران با عالم تجدد باشد.
▪️ همچنان‌که حملۀ نیروهای ساواک ـ بعد از ماجراهای پانزده خرداد ـ به منزل «رهی»، دستگیری او و سقط‌شدن فرزندش نیز پرداختی نمادین از افول موقت نهضت و به ثمر نرسیدن تلاش‌های انقلابیون در آن مقطع زمانی است.
🔸 یکی دیگر از وجوه مثبت سریال «سرزمین مادری»، تبیین هنرمندانۀ بخش‌هایی از تاریخ معاصر ایران است؛ همان امر مهم و در عین حال مهجوری که اساسی‌ترین سلاح جبهۀ فکری و فرهنگی انقلاب در نبرد جاری این روزها، یعنی نبرد روایت‌هاست. برخی از واقعیت‌های تاریخی روایت‌شده در این سریال از این قرارند:
▪️ فراز و فرود مبارزات مردم ایران بر ضد سلطنت پهلوی
▪️ دسته‌بندی‌های سیاسی قبل از انقلاب
▪️ فساد درباریان، خصوصا اشرف
▪️ نفوذ بهائیان در دستگاه حاکم
▪️ جنایات ساواک
▪️ فقر عمومی و شکاف طبقاتی
▪️ ناکامی گروه‌های غیردینی ـ مثل حزب توده و ملی‌گراها ـ در مواجهه با رژیم
▪️ نقش عالمان دینی ـ مثل آیة الله کاشانی، شهید نواب صفوی و امام ـ در پیشبرد مبارزات
🔸 به نظر نگارنده بدیع‌ترین ویژگی سریال «سرزمین مادری» آن بود که توانست برای نخستین‌بار، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های «امام خمینی رضوان الله علیه» ضریب رسانه‌ای داده و آن را با زبان هنر تبیین کند؛ همان دغدغه‌ای که به‌طور مشخص و شفاف، در «منشور روحانیت» به آن پرداخته شده: «جریان‌شناسی سکولاریسم مذهبی» با تمرکز بر «انجمن حجتیه» و «گروه موسوم به ولایتی‌ها»؛ انجمن و گروهی که هم قبل از پیروزی انقلاب، یکی از مهم‌ترین موانع پیشرفت نهضت بوده و هم بعد از پیروزی انقلاب، دست از مقابله با حرکت امام و مهم‌ترین مبنای آن، یعنی «اسلام سیاسی» برنداشتند. برخی از ویژگی‌های این طیف که سریال «سرزمین مادری» توانسته آن‌ها را به تصویر بکشد، از این قرارند:
▪️ اعتقاد به جدایی دین از سیاست
▪️ تحریف آموزۀ مهدویت و انتظار
▪️ ساده‌اندیشی و ظاهربینی
▪️ تموّل مالی و رفاه‌زدگی
▪️ عافیت‌طلبی و دنیادوستی
▪️ تحجر، تقدس‌مئابی، قشری‌گرایی و تمرکز کور بر ظواهری مثل: تلاوت قرآن، ذکرگفتن، روضه‌خوانی، ترک غیبت، حفظ حجاب و ...
▪️ حمله به امام با بهانه‌هایی مثل: ایجاد آشوب در جامعه، به خیابان‌کشیدن مردم و به هدر دادن خون آن‌ها
▪️ معرفی امام به‌عنوان یک عالم تک‌رو و انکار حمایت دیگر علماء از جریان مبارزات
▪️ سکوت در برابر نفوذ بهائیت، در عین ادعای مبارزه با آن
▪️ همکاری با ساواک
▪️ و مخالفت با فلسفه و عرفان
🔸 آری؛ همچنان‌که امام بزرگوار ـ به‌شکل مکرر ـ نسبت به خیانت‌ها و خطرات بالفعل و بالقوه این جریان هشدار داده و همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بارها از تهدید بزرگ «سکولاریسم مذهبی» ـ در حوزهها و هیئات ـ یا شکل‌گیری آنتی‌تز انقلاب در قم سخن گفته‌اند، لازم است که مدیران حوزوی نیز به این مسئله و نحوۀ مقابله با آن توجه ویژه‌ای داشته و برای آگاه‌سازی طلاب جوان در این عرصه، اقدام مؤثری انجام دهند؛ اقدامی که شاید بتوان از تبدیل «منشور روحانیت» به یک متن درسی و قراردادن آن در برنامۀ آموزشی حوزه‌های علمیه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق آن نام برد.
🔸 به‌علاوه آن‌که باید خط‌شکنی سریال «سرزمین مادری» در کشیدن نقاب از چهرۀ جریان‌های مذهبی مخالف انقلاب را به فال نیک گرفته و همۀ زمینه‌های لازم برای تداوم، توسعه و توفیق این جهاد رسانه‌ای را فراهم آورد.
🏷 #نوشتار #یادداشت #سرزمین_مادری #منشور_روحانیت #سکولاریسم
🆔 @Smh_Doaei
🔰 جریان‌شناسی «سکولاریسم مذهبی» در «منشور روحانیت»
🔸 دو راه استکبار ـ به‌دنبال یأس از نابودی مطلق روحانیت و حوزهها ـ برای ضربه‌زدن به این نهاد مهم:
▪️ ارعاب و زور
▪️ خدعه و نفوذ
🔸 تمرکز استکبار بر «نفوذ» در پی از کار افتادن حربۀ ارعاب و تهدید در قرن معاصر
🔸 اولین حركت دشمن برای نفوذ به نهاد روحانیت: القای شعار جدایی دین از سیاست و جاانداختن آن در جامعه
🔸 بارزترین نتیجۀ این حرکت: شکل‌گیری طیفی از مذهبی‌های سکولار و مخالف با اسلام سیاسی
🔸 مهم‌ترین مصادیق این طیف: انجمن حجتیه و گروه موسوم به ولایتی‌ها
🔸 تعابیر و توصیفات امام دربارۀ این طیف:
▪️ روحانیون ناآگاه و بازی‌خورده
▪️ مقدس‌نما‌‌های متحجر، بی‌شعور و واپس‌گرا
▪️ مقدسین نافهم و ساده‌لوحان بی‌سواد
▪️ روحانی‌نما‌ها و مقدس‌مئاب‌‌ها
🔸 جملات عجیب و دردناک امام دربارۀ آسیب‌ها و خیانت‌های انجمنی‌ها و ولایتی‌ها:
▪️ آن‌قدر كه اسلام از مقدسین روحانی‌نما ضربه خورده است، از هیچ قشر دیگری نخورده است.
▪️ خون‌دلی كه پدر پیرتان از متحجران خورده است، هرگز از فشار‌ها و سختی‌های دیگران نخورده است.
▪️ ضربات روحانیت ناآگاه و آگاه وابسته، به‌مراتب كاری‌تر از اغیار بوده و هست.
▪️ در ۱۵ خرداد ۴۲ گلولۀ حیله، مقدس‌مئابی، تحجر، زخم زبان و نفاق، هزاربار بیشتر از باروت سرب، جگر و جان را می‌سوخت و می‌درید.
🔸 مهم‌ترین شاخصه‌های انجمنی‌ها و ولایتی‌ها در مقابله با نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام:
▪️ منحصردانستن فقاهت به احكام فردی و عبادی و ممنوع‌دانستن دخالت در سیاست برای فقیه
▪️ فضیلت‌دانستن حماقت روحانی در معاشرت با مردم و معرفی آن به‌عنوان ملاک احترام و تکریم
▪️ مخالفت با مبارزه به‌خاطر شیعه‌بودن شاه
▪️ حرام‌دانستن همه‌چیز، کفردانستن یادگیری زبان خارجی و گناه‌شمردن تعلیم فلسفه و عرفان و نجس‌دانستن اهل آن
▪️ هموارسازی مسیر آمریكا و پهلوی برای کندن ریشه‌ی دیانت و اسلام
▪️ متهم‌کردن نیروهای مؤمن انقلابی به: بی‌نمازی، كمونیسم، وابستگی به انگلیس، آمریكا و روسیه، التقاط، حلال‌كردن حرام‌‌ها و حرام‌كردن حلال‌‌ها، حلال‌کردن قمار و موسیقی، كشتن زنان آبستن، تحریم نبرد با دشمنان خدا، به‌سخره‌گرفتن فرهنگ شهادت و شهیدان و اظهار طعن‌‌ها و كنایه‌‌ها نسبت به مشروعیت نظام
🔸 مهم‌ترین گزاره‌های انجمنی‌ها و ولایتی‌ها در مخالفت با مبارزه:
▪️ شاه سایۀ خداست.
▪️ با گوشت و پوست نمی‌توان در مقابل توپ و تانک ایستاد.
▪️ ما مكلف به جهاد و مبارزه نیستیم.
▪️ جواب خون مقتولین را چه كسی می‌دهد؟
▪️ حكومت قبل از ظهور امام زمان علیه السلام باطل است.
🔸 نتیجه قهری تداوم نگاه این طیف در حوزهها: تبدیل وضع آن به وضع كلیسا‌‌های قرون وسطی
🔸 مهم‌ترین تناقض‌های فکری و رفتاری انجمنی‌ها و ولایتی‌ها:
▪️ دیروز در سیاست دخالت نمی‌کردند؛ اما امروز تا مرز براندازی نظام و کودتا جلو رفته‌اند.
▪️ دیروز سر به آستانۀ دربار می‌ساییدند؛ اما امروز به روحانیون عزیز و شریف انقلابی تهمت و‌هابی‌گری و بدتر از آن می‌زنند.
▪️ دیروز می‌گفتند مبارزه با شاه حرام است؛ اما امروز می‌گویند مسئولین نظام كمونیست شده‌اند.
▪️ دیروز هرگونه فساد و فحشا را برای ظهور امام زمان ارواحنا فداه راهگشا می‌دانستند؛ اما امروز از این‌كه در گوشه‌ای خلاف شرعی كه هرگز خواست مسئولین نیست رخ می‌دهد، فریاد وااسلاما سر می‌دهند.
▪️ دیروز مبارزه را تحریم کرده و به نفع شاه اقدام می‌کردند؛ اما امروز انقلابی‌تر از انقلابیون شده‌اند.
▪️ دیروز با سكوت و تحجر خود آبروی اسلام و مسلمین را ریخته و پشت پیامبر و اهل بیت را شكستند؛ اما امروز خود را بانی و وارث ولایت معرفی کرده و حسرت ولایت دوران شاه را می‌خورند.
🔸 تأکید امام بر تداوم سکولاریسم مذهبی در جامعه:
▪️ هنوز این تفکر در حوزهها وجود دارد و باید مراقب بود كه اندیشۀ جدایی دین از سیاست از اهل جمود به طلاب جوان سرایت نكند.
▪️ طلاب جوان باید بدانند كه پروندۀ تفكر این گروه همچنان باز است و فقط شیوۀ مقدس‌مئابی و دین‌فروشی عوض شده است.
🔸 مهم‌ترین الزامات مراقبت از انقلاب در مواجهه با سکولاریسم مذهبی:
▪️ حفظ اتحاد و الفت در بین روحانیت انقلابی به‌عنوان یک وظیفه‌ی شرعی و الهی
▪️ صرف‌نظر از تصورات و ایده‌های شخصی و نادیده‌گرفتن اختلاف‌سلیقه‌ها، اختلاف‌برداشت‌ها و حتی ضعف‌مدیریت‌ها
▪️ اولویت‌دادن به مقابله با ابرقدرت‌ها به‌عنوان سرچشمۀ همۀ مشکلات و نارسایی‌ها
▪️ مراقبت از افکار عمومی جامعه با انتخاب تعبیر و لحن صحیح
▪️ خودداری از بی‌اعتبارکردن مسئولان نظام و جلوگیری از ورود بی‌تفاوت‌ها و بی‌دردها به صحنۀ انقلاب
▪️ بصیرت نسبت به حقیقت انقلاب و واقعیت کارنامۀ آن
🏷 #نوشتار #تلخیص #منشور_روحانیت #سکولاریسم
🆔 @Smh_Doaei