زهرا (س) را مورد بررسی قرار دهیم و با شیوه مقابله حضرت با این سختی‌ها بیشتر آشنا شویم و آن شیوه را سرمشقی برای مقابله با سختی‌های زندگی خود قرار دهیم. در حریم فاطمیه مرغ دل پر می‌زند ناله از مظلومی زهرای اطهر می‌زند در سال پنجم بعثت فاطمه (س) به دنیا آمد و آن زمان اوج اذیت و آزار مشرکین مکه نسبت به پیامبر (ص) بود. فاطمه (س) در شعب ابوطالب و در زمان محاصره اقتصادی دشمن، پنج‌ساله بودند. در ده ساله ابتدای بعثت پیامبر (ص)، مشرکین بیش از نود جنگ بر پیامبر تحمیل کردند. حضرت فاطمه (س) شهادت تمام اقوام را تحمل کردند. ابن ابی الحدید معتزلی از واقدی نقل کرده که: در هنگام غزوه احد، فاطمه زهرا (س) با گروهی از زنان مدینه از خانه خارج شد و به سوی کوه احد به راه افتادند. در این بین چشمش به چهره مجروح پدرش افتاد. پدر را در آغوش گرفت و خون از صورت مبارکش پاک کرد. سپس آبی فراهم نمود و خون‌های چهره رسول خدا (ص) را شست و شمشیر او را پاک کرد و آبی به دست آن حضرت داد که بیاشامد، ولی نشد. حتی در برخی از منابع آمده که حضرت زهرا (س) به همراه ۱۳ از زنان دیگر مسلمانان، از ابتدا در این غزوه حضور یافتند و به رزمندگان نان‌وآب می‌رساندند و جراحاتشان را پانسمان می‌نمودند. حضرت زهرا (س) در سن پنج‌سالگی با مرگ مادرشان حضرت خدیجه روبرو می‌شود و در سن هجده‌سالگی، مرگ پدر را تحمل کردند. خلاصه آنکه تفسیر همه مشکلات زندگی حضرت زهرا (س) را می‌توان با این بخش از زیارت‌نامه آن حضرت تبیین نمود: «یَا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ لِمَا امْتَحَنَکِ بِهِ صَابِرَة؛ ای کسی که خداوند تو را آفرید و پیش از آفریدنت تو را امتحان کرد و تو را در آنچه امتحان کرد ثابت و صابر یافت.» شیوه راهبردی حضرت زهرا (س) در مقابل این همه سختی و مشکلات، «صبر و استقامت هنرمندانه» و زیبایی بوده که ایشان از خود بروز داده‌اند و آن حضرت با رفتارهای صبورانه خویش، بزرگ‌ترین درس عملی در برابر مشکلات را برای همگان به نمایش گذاشته‌اند. از آنجا که سبک زندگی فاطمی (س) ابعاد زیادی دارد و روحیه هنرمندانه «صبر و استقامت» بر تمامی زندگی آن حضرت سایه افکنده بود و حضرت در تمامی زوایای زندگی این راهکار عملی را در دستور کار خود قرار داده بود، در این جلسه تنها به صبر و استقامت در زندگی مشترک آن حضرت می‌پردازیم. هنر صبر و استقامت در زندگی مشترک یکی از محورهای مهم زندگی حضرت زهرا (س)، زندگی زناشویی ایشان بود که تقریباً مدت ده سال به طول انجامید و حضرت نیک می‌دانست که برای موفقیت در محیط خانه و منزل به کیمیای صبر و تحمل نیاز می‌باشد. در هر خانواده‌ای که عنصر صبر آسیب ببیند، بنای محبت و استحکام نیز آفت خواهد پذیرفت. درس گرفتن از زندگی پربار حضرت فاطمه (س)، راهکارهای ارزنده‌ای برای صبر پیشگی در برابر سختی‌ها در مقابل همه خانواده‌ها قرار می‌دهد. حضرت زهرا (س) در سن پایین با علی (ع) پیمان ازدواج بست و از میان خواستگاران، علی (ع) را با وجود زهد و ساده‌زیستی‌اش برگزید. محورهای صبر و شکیبایی حضرت فاطمه (س) در همسرداری و همراهی با علی (ع) را می‌توان در پنج مورد زیر برشمرد: ۱. تحمل سرزنش جاهلان و دشمنان علی (ع) حضرت فاطمه (س) زمانی به ازدواج با امام علی (ع) پاسخ مثبت داد که علی (ع) هیچ سرمایه‌ای نداشت و تنها دارایی او برای ازدواج، یک زره بود که آن هم صرف تهیه وسایل ضروری زندگی مشترکشان شد. آن وسایل عبارت بود از: حصیر، لیوان، گلیم، کوزه، آسیاب دستی، مشک، پوست گوسفند، پرده و... . از این رو، آن حضرت دائماً از سوی کسانی که از فلسفه حیات و رمز و راز سعادت و شأن و مقام او و علی (ع) بی‌خبر بودند، و همچنین از سوی عده‌ای از دشمنان حضرت علی (ع)، مورد سرزنش بود. سرزنش از این باب که چرا با فردی ثروتمندتر ازدواج نکرده تا از مشکلات زندگی برهد؟ و چرا از میان آن همه داوطلبان، ازدواج با علی (ع) را پذیرفته است؟ سرزنش از این بابت که او لباسی زیبا ندارد. خانه‌اش محقر و گلین است؛ هیچ‌گونه وسایل زینتی و تزئینی در خانه آنان وجود ندارد! سه روز پس از عروسی، پیامبر اسلام (ص) به خانه فاطمه (س) آمد و احوال او را جویا شد و از او پرسید: «شوهرت را چگونه یافتی؟» حضرت فاطمه فرمود: جمعی از زنان قریش نزد من آمدند و به من گفتند: رسول خدا تو را به ازدواج مردی تهی‌دست در آورده است. ولی «پدر جان! من شوهرم را بهترین شوهر یافتم» آنگاه پیامبر (ص) فرمود: «سوگند به خدا در خیرخواهی تو کوتاهی نکردم، شوهر تو در تقدّم به اسلام از همه پیش‌تر است و در علم، از همه عالم‌تر، و در حلم از همه بردبارتر است». سپس به حضرت فاطمه (س) سفارش کرد: «دخترم شوهر تو نیکو شوهری است در همه امور او را اطاعت کن». و آنگاه رو به علی (ع) کرد و فرمود: «با همسرت مدارا و مهربانی کن» این ملاک‌هایی که پیامبر (ص) و حضرت زهرا (س)

بسم الله الرحمن الرحیم فیش منبر هنر صبر و استقامت در زندگی مشترک شیوه راهبردی حضرت زهرا (س) در مقابل این همه سختی و مشکلات، «صبر و استقامت هنرمندانه» و زیبایی بوده که ایشان از خود بروز داده‌اند و آن حضرت با رفتارهای صبورانه خویش، بزرگ‌ترین درس عملی در برابر مشکلات را برای همگان به نمایش گذاشته‌اند. ایجاد انگیزه بعد از عملیات خیبر، در اردوگاه موصل، همه اسرا را به بهانه‌های مختلف می‌زدند. تا اینکه یک روز پنجاه نفر را به همراه مرحوم آقای ابوترابی به اردوگاه موصل آوردند. شب اول آن‌ها را کتک نزدند؛ اما غروب روز بعد، پس‌ازاینکه آمار گرفتند و اسرا به آسایشگاه‌ها رفتند، سربازان عراقی کابل به دست به طرف آسایشگاه آقای ابوترابی، رفتند. ما متوجه مسئله شدیم و فهمیدیم که برنامه پذیرایی در پیش است. با هر زحمتی که بود خود را پشت پنجره آسایشگاه ایشان رساندیم؛ اما نتوانستیم از اتفاق‌های درون آسایشگاه آگاه شویم. تا اینکه صبح شد و از بچه‌ها ماجرا را پرسیدیم، جواب دادند: دیشب عراقی‌ها آقای ابوترابی را مجروح کردند و الآن در بیمارستان است. شاهدان و ناظران صحنه چنین تعریف می‌کردند: ما داخل آسایشگاه بودیم که در باز شد و ستوان ژاپنی (ما به او ژاپنی می‌گفتیم، چون چشمانش مثل ژاپنی‌ها بود و مرد بسیار بدشکل و بدقیافه‌ای بود) وارد شد و همه ما را در گوشه‌ای جمع کرد و گفت: ما به شما احترام کردیم؛ ولی شما احترام پذیر نیستید. سپس دستور داد ما را بزنند. بعد از آن پرسید: کدام یک از شما ابوترابی هستید؟ حاج‌آقا ابوترابی دستشان را بلند کردند. ایشان را وسط آسایشگاه بردند و با کابل محکم او را زدند. بعد از مدتی از ایشان خواستند تا به امام خمینی (ره) جسارت کند. (آنان معتقد بودند اگر زبان آقای ابوترابی باز شود و به امام (ره) توهین کند، عقده عراقی‌ها هم باز می‌شود؛ ضمن اینکه فتح بابی است تا دیگران هم این کار را بکنند.) بعد از امتناع مرحوم ابوترابی، این بافه‌ها بود که بالا و پایین می‌رفت و ایشان همچنان امتناع می‌کرد و یا زهرا! می‌گفت. ضربات پی‌درپی کابل بر پیکر نحیف این فرزند فاطمه می‌خورد و ایشان فقط صدا می‌زد: یا زهرا! یا زهرا! خلاصه، آن‌قدر با کابل به ایشان زده بودند که خون از سینه مبارکشان فواره زده و بی‌حال شده بود. آقای ابوترابی در این حال، اعلام می‌کند که ای مادرم زهرا (س)! اگر آن روز سینه مبارکتان در حمایت از رهبری شکست، من هم تا جایی که در حمایت از امام، سینه‌ام به خون، آغشته شد، استقامت کردم. به نظر شما آقای ابوترابی و امثال ایشان که مشکلات عدیده و بسیار زیاد را در راه دفاع از حریم ولایت و دین و وطن اسلامی، تحمل می‌کردند و صبر و استقامت می‌ورزیدند، این را از چه کسی آموخته بودند.؟ ما در سختی‌ها و مشکلات باید از چه کسی الگو بگیریم؟ آیا کسی هست که هم بتواند الگوی ما باشد و هم الگوی بزرگانی همچون مرحوم ابوترابی (ره) و هم الگوی ائمه (ع)؟ متن و محتوا بر اساس فرمایشات خود ائمه (ع)، حضرت زهرا (س) سرمشق ائمه (ع) و همه مؤمنان است. در توقیع شریفی که از ناحیه امام زمان (عج) صادر شده، چنین آمده است: «وَ فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ در دختر رسول خدا (ص) برای من الگویی نیکو است.» امام حسن عسکری (ع) حضرت فاطمه (س) را به عنوان حجت الهی بر ائمه (ع) معرفی نموده و می‌فرماید: ««نَََحْنُ حُجَجُ اللَّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ جَدَّتُنا فاطِمَةُ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْنا؛ ما (ائمّه) حجت خدا بر مردم هستیم و مادرمان فاطمه (س) حجت خدا بر ماست» یکی از اصحاب امام رضا و امام جواد (ع) به نام موسی بن قاسم می‌گوید: «روزی به محضر امام جواد (ع) رسیدم و گفتم که من به مکه می‌روم و طواف‌های من در روز اول به نیت رسول‌الله (ص)، روز دوم به نیت امام حسن (ع) و ... تا امام جواد (ع) بوده است، گاهی هم به نیت مادرتان طواف می‌کردم، ولی این کار در برنامه همیشگی من نبوده است. حضرت فرمودند اگر این دفعه به مکه مشرف شدی، بیش از همه برای مادرم فاطمه طواف کن که او از همه بالاتر است و این با فضیلت‌ترین عملی است که تو انجام می‌دهی.» دقت در روایات ذکر شده، ما را نسبت به جایگاه حضرت زهرا (س) آگاه می‌کند و تا حدودی شخصیت آن حضرت را برای ما تبیین می‌نماید و وقتی آن حضرت الگو و حجت بر ائمه (ع) به طریق اولی الگو و سرمشق و حجت بر ما نیز می‌باشد. بنابراین درس گرفتن از محضر ایشان برای ما ضروری است. فاطمیه فرصت مغتنمی است که در آن می‌توان علاوه بر تعظیم شعائر و عرض ارادت به محضر سیده نساء عالمین ـ بی بی فاطمه زهرا (س) و دیگر معصومین (ع) ـ روش هنرمندانه زیستن را از حضرت زهرا (س) آموخت. در زندگی کوتاه آن حضرت، انواع حوادث و مشکلات و مصائب متعددی رخ داده و به نوعی تمام زندگی حضرت (س) همراه با سختی مظلومیت بوده است. در این مجلس می‌خواهیم از این زاویه، زندگی حضرت

برای ازدواج بیان کردند، ما چقدر در ازدواج فرزندانمان ملاک‌های دینی را در نظر می‌گیریم؟ آیا به همان اندازه‌ای که به مادیات و وضع مادی دختر و خانواده‌اش یا خواستگار دخترمان اهمیت قائلیم، برای دین‌داری طرف مقابل فرزندانمان نیز توجه داریم؟ چقدر می‌توانیم در برابر وسوسه‌های این‌چنینی صبر و تحمل داشته باشیم؟ همه این موارد از قشر صبر بر طاعت الهی است که یکی از مصادیق بارز صبر و تحمل قلمداد می‌شود. حضرت زهرا (س) نه تنها خود بر مشکلات و سختی‌ها صبر می‌نمود بلکه این صبر را به گونه به دیگران نیز منتقلمی نمود. امیرالمؤمنین (ع) دراین‌باره می‌فرماید: «وَ لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ‏ عَنِّی‏ الْهُمُومُ‏ وَ الْأَحْزَان‏؛ هرگاه به چهره فاطمه (س) می‌نگریستم، تمام غم و اندوهم برطرف می‌شد.» ۲. تحمل سختی‌های کار منزل و خدمت در خانه حضرت زهرا (س) در زمان حیات بابرکتش کارهای سنگین و طاقت‌فرسای خانه را انجامی داد. کارهایی از قبیل آسیاب کردن گندم، جارو و نظافت منزل، طبخ غذا، نگهداری از فرزندان خردسال، و ... البته امروزه در برخی از مناطق کشور ما نیز این کارها بر دوش زنان است و هنوز برخی از شیرزنان هستند که این‌چنین کارهای سنگینی را بر دوش می‌کشند، ولی اغلب زنان جامعه ما تن‌پرور شده‌اند و برای انجام کوچک‌ترین کارهای منزل مستخدم می‌گیرند و یا به دیگران می‌سپارند. حضرت فاطمه (س)، کارهای خانه را با حضرت علی (ع)، تقسیم کرد و خمیر کردن آرد، نان پختن، تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه (س) باشد و کارهای بیرون از خانه از قبیل جمع‌آوری هیزم و تهیه مواد اولیه غذایی را علی (ع) انجام دهد. از امام صادق (ع) نیز در این‌باره نقل شده است: «تقسیم کار با رهنمود رسول خدا (ص) انجام گرفت؛ وقتی آن حضرت بیان داشت که کارهای داخل منزل را فاطمه (س) و کارهای بیرون از خانه را علی (ع) انجام دهد، فاطمه (س) با خوش‌حالی این‌گونه فرمود: «جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه‌ای خوش‌حال شدم؛ زیرا رسول‌الله (ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، باز داشت.» در حدیث آمده: روزی رسول خدا (ص) وارد خانه دخترش زهرا (س) شدند و مشاهده کردند که دختر و دامادش هر دو مشغول کارند و به کمک یکدیگر در کنار آسیاب دستی نشسته و به آرد کردن می‌پردازند، آن حضرت پس از سلام و احوال‌پرسی فرمودند: ایُکُمَا اعیی؟ کدام‌یک خسته‌ترید تا من جای او بنشینم و کار را به پایان برسانم.؟ علی (ع) عرض کرد: یا رسول‌الله دخترت فاطمه (س) جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: «هنگامی که رسول خدا (ص) فاطمه را دید لباسی از پشم شتر پوشیده و با دست؛ آسیا می‌گرداند و فرزند خود را شیر می‌دهد، اشکش روان شد و به فاطمه (س) عرض کرد: دختر عزیزم از تلخی و سختی‌های دنیا به خاطر شیرینی و حلاوت آخرت در گذر. حضرت فاطمه (س) فرمودند: «یَا رَسُولَ اللَّهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ عَلَى‏ نَعْمَائِهِ‏ وَ الشُّکْرُ لِلَّهِ؛ ای فرستاده خدا (ص)، من پروردگار را برای نعمت‌هایش سپاسگزاری می‌کنم.» در این هنگام خداوند این آیه را نازل کرد: «وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی» ما چقدر در برابر مشکلات زندگی مشترک که در اکثر زندگی‌ها وجود دارد، قدرت تحمل داریم؟ چقدر فرزندانمان را برای طی کردن روزهای سخت و بحرانی آموزش و تعلیم داده‌ایم؟ تا چه اندازه در برابر مشکلات مالی و اقتصادی همسران خود صبور هستیم و اعتراض نمی‌کنیم؟ امام صادق (ع) می‌فرماید: «مِنْ‏ بَرَکَةِ الْمَرْأَةِ خِفَّةُ مَئُونَتِهَا؛ از برکات اخلاقی و فکری زن خوب این است که هزینه و خارجش کم باشد.» آن حضرت در روایت دیگری می‌فرماید: «وَ المَرْأَةُ الصَّالِحَةُ أَحَدُ الْکَاسِبَیْن‏؛ زن خوب زنی است که در اداره خانه و صرفه‌جویی در مصرف، یاور و همکار شوهر به‌حساب آید.» متأسفانه یکی از مشکلات امروز جامعه ما، روحیه رفاه‌طلبی هست که در فکر اکثر افراد جامعه به نوعی رسوخ پیدا کرده است و باید این فرهنگ غلط از خانواده‌ها گرفته شود. توجه داشته باشیم که حضرت زهرا (س) دختر حاکم جامعه اسلامی بود و می‌توانست با استفاده از این موقعیت بهترین زندگی را برای خودش مهیا کند و امتیازات زیادی برای خودش و فرزندانش کسب نماید. ولی با این وجود زندگی زاهدانه را برگزید و هنرمندانه در برابر همه سختی‌ها و مشکلات صبر و استقامت ورزید. ۳. تحمل فراق امیر‌المؤمنین علی (ع) در طول جنگ‌های صدر اسلام سخت بودن غیبت پدر خانواده یک‌طرف، انجام کارهای منزل طرف دیگر، رسیدگی به امور فرزندان خردسال را هم اضافه کنید. تازه حضرت امیر وقتی برمی‌گشتند خستگی سفر و زخم‌ها و جراحت‌های احتمالی را هم در نظر بگیرید. یک زن تا چه حد باید سعه‌صدر و استقامت داشته باشد تا بتواند بین همه این کارها را جمع کند هم کانون زندگی خانوادگی را گرم نگه دارد و هم رابطه صحیح خود را با ولی و امام خود حفظ نماید.

، بلکه تنها اذانی که بگوید: بگو که اشهد ان علی ولی الله بگو که لحن مناجات من غم آهنگ است بگو آی مردم! این همان علی است که پیغمبر در جلوی چشمان شما دستش را بالا آورد، حالا عده‌ای همان دست‌ها را با طناب بستند! و کشان‌کشان به سوی مسجد می‌برند! ای‌وای بر شما! بگو که فاطمه در حشر اگر ناز کند کُمیت جمله شفاعت کنندگان لنگ است بلال به این مردم یک پیغام دیگری را هم برسان: بگو که فاطمه این یکی دو روز مهمان است سفر به خیر بگویید وقت ما تنگ است هنگامی که بلال به درخواست حضرت زهرا ارواحنا فداه به سمت مأذنه می‌رفت، حضرت به فضه فرمود: «بستر مرا نزدیک در ببر تا صدای اذان را بهتر بشنوم.» فضه بستر حضرت ارواحنا فداه را در مکانی که امر فرموده بودند آماده کرد و بانوی پهلو شکسته در آن جای گرفت. آنگاه بلال اذان را شروع کرد و گفت: (الله اکبر). با صدای او حضرت زهرای اطهر ارواحنا لتراب مقدمه الفداه ناله‌ای کردند. تا هنگامی که بلال گفت: (اشهدُ اَنَّ مُحَمَّدً رَسُولُ الله)، صدای ناله حضرت ارواحنا فداه بلند شد و عرض کردند: «یا ابتاه! یا رسول الله! نامت بر مناره ها گفته می شود و جسمت در قبر است. وای پدرم!» آنگاه حضرت بیهوش شدند، و حسنین (ع) دوان دوان نزد بلال آمدند و گفتند: «بلال، اذان را قطع کن که مادرمان از هوش رفت.» زهرا جان! شما نام بابا را شنیدید و بی‌هوش شدید؛ اما چه گذشت بر بانوان و دختران حسینت که از کوفه تا شام، صدای قرآن خواندن را از سربریده می‌شنیدند و می‌دیدند و وقتی صدا به ناله بلند می‌کردند با تازیانه آنان را می‌زدند .... منبع: . روش داستانی. . رنج غربت داغ حسرت (خاطرات آزادگان از دوران اسارت)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره). . بحار الأنوار، ج‏۵۳، ص۱۸۰. . عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، ج۱۱، ص۱۰۳۰. . الکافی، ج ۴، ص۳۱۴. . شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص ۳۵ – ۳۶. . عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، ج‏۱۱، ص ۲۵۱. . کتاب المزار- مناسک المزار (للمفید)، ص ۱۷۸. . الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏۱، ص ۳۶. . کشف الغمه فی معرفته الائمه (ع)، ج۱، ص ۳۶۲. . نهج‌الحیاة، ص ۱۶۸. . مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۴۸. . بحارالانو.ار، ح۴۳، ص ۵۰. . المناقب لآل ابی طالب (ع)، ج۳، ص۳۴۲. . ضحی/۵. . الکافی، ج۵، ص ۵۶۴.. . امالی للصدوق، ص ۶۱۴. . زندگانی حضرت فاطمه (س)، رسولی محلاتی, ص۷۰. . المؤسسة الکبری عن فاطمة الزهراء (س)، ج ۱۴، ص ۱۲۵.

باز هم یک سؤال اساسی! تا به حال به علت طلاق‌های بسیار زیاد در کشور فکر کرده‌اید؟ دقت کرده‌اید که بیشتر طلاق‌ها در سال‌های اول زندگی صورت می‌گیرند؟ به این مطلب نیز توجه داشته‌اید که خانواده‌ها هم نسبت به مسئله طلاق کم‌توجه شده‌اند و حتی در برخی موارد خدای‌ناکرده آتش‌بیار معرکه جدایی و طلاق، خانواده‌های زوجین می‌باشند! البته که این عارضه و درد اجتماعی، عوامل مختلفی دارد، ولی به یقین می‌توان گفت که عدم تحمل و جزع‌وفزع و آماده نبودن و مهارت نداشتن زوج‌های جوان در مواجهه با مشکلات زندگی، اعم از اقتصادی، فرهنگی، عاطفی، ارتباطی و نداشتن هنر صبر و استقامت ورزی از اساسی‌ترین عوامل بروز طلاق هست. ۴. تحمل رنج و غم‌های علی (ع) و همراهی با وی این بخش از صبر و استقامت حضرت زهرا (س) بیشتر با توجه به زمان بعد از رحلت پیامبر اسلام (ص) بر می‌گردد. جمله زیر را بسیار شنیده‌اید: «هرگاه که خانه می‌آمدم و نگاهم به فاطمه می‌افتاد، همه غم و غصه‌هایم برطرف می‌شد.» فاطمه (س) پس از مرگ پدر عمر چندانی نکرد، فاصله وفات او با پیامبر (ص) را حدود ۲ تا ۳ ماه ذکر کردند. ولی همین مدت کوتاه به تنهایی معادل با تمام رنج‌ها و محنت‌های دوره‌های گذشته حیات بود. آنچه فاطمه (س) در گذشته از جام بلا نوشیده بود، اینک تجدید خاطره شده و مجدداً با همان شدت و بلکه بیشتر در برابر او حضور یافتند. خود مرگ پدر یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌هایی است که به دختر وارد می‌شود، به‌ویژه اگر پدر حضرت رسول باشد و دختر فاطمه و بضعة الرسول و پاره تن پیغمبر. مصیبت بعدی که بلافاصله اتفاق افتاد برپایی سقیفه ملعونه و غصب خلافت امیرالمؤمنین بود که حضرت را بر آن داشت که در مسجد آن خطبه غرای فدکیه را ایراد فرمایند و به غاصبین خلافت حقیقت را گوشزد کنند. حضرت زهرا (س) شاهد آن بود که بر گردن شکننده در قلعه خیبر ریسمان انداختند و او را کشان‌کشان به مسجد بردند تا از او بیعت بگیرند. در این دوران طاقت‌فرسا، زهرا (س) باید وظیفه خود را در دفاع از حریم ولایت انجام می‌داد تا جایی که باید سینه و پهلویش به دست شقی‌ترین اشقیاء در هم می‌شکست و فرزند بزرگوارشان سقط می‌گردید. این‌ها که گفته شد و ما برای همه آن‌ها اشک می‌ریزیم درواقع مصیبت‌ها و ابتلائات زندگی حضرت زهرا (س) بود. ولی می‌بینیم که حضرت با آن ایمان و اعتقاد صحیحی که داشتند و با بصیرت و بینش دقیق این مسیر را باکمال صبر و استقامت طی کردند و همه توانشان را گذاشتند که از حریم ولایت دفاع کنند. چه آن زمانی که پدرشان در قید حیات بودند و گردوغبار از چهره ایشان می‌زدودند و مرهم دردهایشان و مونس تنهایی پدر بودند و چه زمانی که همسرشان به عنوان ولی مؤمنان انتخاب شدند و در دفاع از حریم ولایت کوتاهی نکردند. در کل فاطمه (س) در زندگی مشترک به دشواری‌های سختی مبتلا شد که اگر نبود مقاومت و ایستادگی او، و اگر نبود ظرفیت بالای روحی و تحمل فاطمه (س)، ناگوارهای سختی برای او پدید می‌آمد. مادران شهدا نیز در دوران ما مصداق واقعی هنرمندی در صبر و استقامت در رنج‌ها و مصیبت‌ها هستند. مادر شهیدی نزد امام خمینی (ره) می‌رسد، عکس اول را نشان می‌دهد: «این پسر اولمه، محسن»؛ عکس دوم را روی آن می‌گذارد: «این پسر دومم، محمد، سنش دو سال از محسن کمتره»؛ عکس سوم را بالا می‌گیرد و تا می‌خواهد حرفی بزند، می‌بیند که شانه‌های امام (ره) از گریه می‌لرزد. عکس‌ها را جمع می‌کند و زیر چادرش می‌گیرد و به‌طور جدی می‌گوید: «۴ تا پسر را دادم تا اشک شما را نبینم!» آیا می‌توان گفت این صبر و تحمل، یک صبر معمولی و عادی است؟ این‌یک مقاومت و ایستادگی هنرمندانه و زیبا است که این مادر شهید و دیگر مادران شهدا از خود بروز داده‌اند. گریز و روضه حضرت زهرا (س) کوه صبر و استقامت بود؛ اما کاری کردند که بالاخره همین زهرا (س) در بستر بیماری افتاد و ذره ذره در مقابل دیدگان امیرالمؤمنین (ع) آب شد. تا اینکه بعد از ماجرای جسارت به حضرت زهرا ارواحنا فداه در کوچه، حال حضرت وخیم تر شد و در بستر افتاد. آنقدر غم و اندوه بر حضرت زهرا ارواحنا فداه مستولی بود که ساعت به ساعت از حال می‌رفت. در یکی از روزها بلال را فراخواند و از او خواستند اذان بگوید تا یاد روزهای پیامبر (ص) برایشان زنده شود. چراکه بلال بعد از شهادت آن حضرت برای کسی اذان نگفته بود. بلال! اذان بگو که، یاس کبود دل‌تنگ است اذان بگو که اذان تو، آسمان رنگ است اذان بگو که پس از رحلت رسول خدا مصاحب دل من، ناله شباهنگ است اذان بگو به صدای بلند، افشا کن که پشت پرده ایمان، فریب و نیرنگ است بلال برو بالای مأذنه بگو چه خبر شده! بگو که پاره تن پیغمبر (ص) رنج‌ها دیده! اذان بگو که بدانند بعد پیغمبر نصیب آینه‌های خدانما سنگ است نه من غبار یتیمی نشسته بر رویم ببین جمال آینه‌هایم مکدر از زنگ است بی‌بی زهرا (س) دل‌تنگ اذان بلال شده، ولی نه هر اذانی

السلام علیک یا ام الحسن و الحسین، یا بضعة الرسول. امروز به اندازه تمام کارهایی که در این هفتاد و پنج روز روی زمین مانده بود، فاطمه یک تنه کار کرد، خانه اش را آب و جارو کرد ،بدن بچه هایش را شستشو داد ،موهای زینبش را شانه کرد ،لباسهایشان را عوض کرد، مثل قدیمها برایشان نان درست کرد، انقدر بچه ها خوشحال شدند. از خوشحالی بلافاصله از حجره بیرون رفتند، مادر هم همین را میخواست که بچه ها بیرون بروند. فرمود سلمی بیا، بستری که تا امروز کنار دیوار پهن کرده بودی بلکه دیوار کمکم کند بتوانم راه بروم این بستر را بیاور وسط حجره پهن کن ،اخه علی دارد می آید، الله اکبر، این را حتی اهل سنت هم نقل کرده اند . تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. بستر را اورد وسط حجره پهن کرد، تا امیرالمومنین وارد شد این صحنه را دید، علی هم تعجب کرد، بلدی ،جوابی که زهرا داد، این را نمیخواهم بگویم، فرمود سلمی دختر ابی رافع قبل از اینکه علی بیاید یک سفارش به تو میکنم، مبادا بگذاری علی کتف و شانه ام را نگاه کند، الله اکبر، همین لحظه امیرالمومنین وارد شد ، سلمی میگوید من آمدم پیام زهرا را برسانم خود علی پیش دستی کرد فرمو دمیدانم چه گفته ، فرموده فلایکشفن لی احدا کتفه ،مبادا کتف و شانه ام را به احدی نشان دهی، از شما میپرسم، مگر این کتف و شانه چه شده بود؟. این همان کتف و شانه ای است که ان قنفذ لکزها بنعل السیف. ناله بزن یا زهرا.... @mohtavayerozeh

دشتی جنوبی خوش ان روزی که ما در خانه مادر داشتیم ───┤ ♩♬♫♪♭ ├─── مراسم مجازی فاطمیه اول شهادت ام الائمه https://eitaa.com/joinchat/2482897156C1b6633b93c

ای خوش آن روزی که ما، در خانه مادر داشتیم دیده از دیدار رخشارش، منور داشتیم هر کسی جسم عزیزش روز بر دارد، ولی ما که جسم مادر خود را به شب برداشتیم! کاش آن روزی که مادر گفت: پهلویم شکست! ما دم در، حق حفظ جان مادر داشتیم کاش آن روزی که تنها مادر ما را زدند ما یکی را در میان کوچه، یاور داشتیم! کاش محسن را نمی‏کشتند، تا ما غنچه‏ یی یادگار از آن گل رعنای پرپر داشتیم! کاش آن ساعت که دانستیم بی مادر شدیم جای آغوشش به خاک تیره، بستر داشتیم! این در و دیوار می‏گرید به حال ما، که ما مادری بشکسته پهلو پشت این در داشتیم! مادر ما، رفت از دنیا در آن حالی که ما گریه بر حالش سر قبر پیمبر داشتیم! (میثم) از دل می‏ سراید شعر جانسوزش، بلی از عنایت ما به او چون لطف دیگر داشتیم غلامرضا سازگار (میثم)

#شهادت_حضرت_زهرا_سلام_الله_علیها #شهید_گمنام زمزمه فاطمیه و شهید گمنام سبک دامن کشان رفتی.... گمنام و تنهایی درست مثلِ مادر /۳/ سربازِ مولایی درست مثلِ مادر /۳/ تویی پرچمدارِ نهضتِ مولا دَمِ رفتن گفتی ذکرِ یازهرا سلامُ اللّه  سلامُ اللّه مادرت نمی‌دونه  چی اومد سرت؟ /۳/ بی‌حرم شدی تو هم  مثِه مادرت /۳/ موندی تک و تنها درست مثلِ مادر /۳/ افتادی رو خاکا  درست مثلِ مادر /۳/ گلِ هجده ساله خوش اومدی شاید تشنه‌لب دست و پا زدی گلِ زهرا سلامُ اللّه امّا رویِ نیزه‌ها  نرفته سرت /۳/ همسفرِ دشمنا   نشد خواهرت /۳/ دامن کشان رفتی  دلم زیر ُو رو شد /۳/ چشمِ حرامی با ... حرم روبه‌رو شد /۳/ بیا برگرد خیمه اِی کس و کارم منو تنها نگْذار اِی علمدارم علمدارم علمدارم آب به خیمه نرسید  فدای سرت /۳/ حسین قامتش خمید فدای سرت /۳/ #حسین_ایمانی

با رفتنت خالی مکن دور و برم را پاشیده تر از این مگردان لشگرم را ای نیمه ی مجروحِ من،ای کاش با تو در خاک بگذارند نیمِ دیگرم را بعد از تو ای سرو شکسته تا قیامت از خجلتم بالا نمی گیرم سرم را باور نمی کردم که روزی پیش چشمم از پا بیندازد غلافی همسرم را تو بینِ آتش رفتی و من گُر گرفتم حالا بیا و جمع کن خاکسترم را هرشب حسن در خواب می گوید:مغیره دست از سرش بردار کُشتی مادرم را دیروز اگر در پیشِ طفلانم حرم سوخت فردا بسوزانند با طفلان حرم را *صَلَّ اللهُ عَلَی العُریان، صَلَّ اللهُ عَلَی العَطشان....* از کربلا دیشب صدایی را شنیدم انگار طفلی گفت: عمه! معجرم را...

مبادا مادری در بستر مرگ رخ اطفال غم پرور ببیند مبادا مادری را، دختر خُرد بوقت مرگ در بستر ببیند کانال تشبیهات و تمثیلات این سیدبزرگوار حجت الاسلام سیدعباس هاشمی https://eitaa.com/joinchat/1846083769C2e0a27be44

اشعارآیینی _ متن نوحه،مدح ومرثیه اهلبیت درباره حضرت فاطمه زهرا (س) ازمحمد علی مجاهدی (پروانه) ندارد کودکی طاقت که نیلی ز سیلی صورت مادر ببیند هزاران بار اجل بر مرد خوشتر که سیلی خوردن همسر ببیند چه حالی می کند پیدا خدایا اگر این صحنه را حیدر ببیند مگو رو کرده پنهان تا مبادا رخش را ساقی کوثر ببیند تواند آنکه مولا بی نگاهی رخ محبوبه داور ببیند خسوف مه کسوف آفتابست نخواهد خصم بد اختر ببیند مبادا باغبانی در بهاران خزان نخل بار آور ببیند مبادا در بهار زندگانی که نخلی چیده برگ و بر ببیند مبادا عندلیبی لانه خویش ز برق فتنه در آذر ببیند وز آن جانسوزتر احوال مرغی است که جای لانه، خاکستر ببیند میان شعله در از درد نالید که یا رب قاتلش کیفر ببیند ولی از روی مولا شرم دارد که مسمارش بخون اندر ببیند مبادا خواهری، غلطیده در خون برادر را به پشت در ببیند مبادا نو گلی گلبرگ خود را به دست باد یغما گر ببیند مبادا مادری در بستر مرگ رخ اطفال غم پرور ببیند مبادا مادری را، دختر خُرد بوقت مرگ در بستر ببیند خدا را فضه زینب را صدا کن مبادا پهلوی مادر ببیند ندارد طاقتی زهرای اطهر که زینب را به چشم تر ببیند چه جانسوز است و جانفرسا خدایا که داغ مادری دختر ببیند چه باشد حال غواصی که ناگاه صدف را خالی از گهر ببیند چه حالی دارد آن مرغی که از جفت بجا در لانه مشتی پر ببیند چسان مولا از این پس خانه خویش تهی از دخت پیغمبر ببیند نهان کن چادر و سجاده اش را مبادا زینب مضطر ببیند برو دیوار و در را شستشو کن مگر این صحنه را کمتر ببیند

ارسال محتوای تبلیغی برای روحانیون، مبلغین، طلاب دعوت به گروه محتوای تبلیغی مناسبتی از طریق لینک https://eitaa.com/joinchat/387842242Ceeb934db50 دعوت به کانال محتوای روضه https://eitaa.com/joinchat/1969356889C89c77887dd

روضه ام ابیها، حجت الاسلام سیدمحسن بحرانی ارسال محتوای تبلیغی برای روحانیون، مبلغین، طلاب دعوت به گروه محتوای تبلیغی مناسبتی از طریق لینک https://eitaa.com/joinchat/387842242Ceeb934db50 دعوت به کانال محتوای روضه https://eitaa.com/joinchat/1969356889C89c77887dd

ارسال محتوای تبلیغی برای روحانیون، مبلغین، طلاب دعوت به گروه محتوای تبلیغی مناسبتی از طریق لینک https://eitaa.com/joinchat/387842242Ceeb934db50 دعوت به کانال محتوای روضه https://eitaa.com/joinchat/1969356889C89c77887dd

«مقدمه» آنچه می خوانید شرحی است بر سلسله مباحثی که از این پس با عنوان «آموزه های زندگانی حضرت زهرا(س)» خواهیم داشت. در نخستین قسمت به عنوان مقدمه، ضمن شرح ضرورت این مباحث، دورنمایی نیز از محورها و فصلهای پیش بینی شده ارائه می گردد. دریافت دیدگاهها و پرسشهای شما خوانندگان عزیز در باره زندگانی صدیقه کبرا(س) و مسایل پیرامونی آن و نحوه طرح فرازهای زندگی و شعاعهایی از شخصیت آن بانوی بزرگ با جهت گیری الگودهی، می تواند بر غنا و کاربردی تر شدن مباحث کمک کند. در انتظار دریافت پرسشها و نقطه نظرهای تکمیلی شما نیز هستیم.«پیام زن» آغاز سخن ما ز بالاییم و بالا می رویم ما ز دریاییم و دریا می رویم ما از اینجا و از آنجا نیستیم ما ز هر جاییم آنجا می رویم همه ما انسانها با آغاز رشد خود به دنبال «نمونه»، «الگو» و «اسوه» هستیم. تا با بهره گیری از گفتار و پیروی از رفتار او، راه روشن و پرنویدی در زندگی خود شروع کنیم و پاسخ خود را برای «چگونه زیستن» به دست آوریم. این شیوه تربیتی در آموزه های فکری فرهنگی، جایگاه ویژه ای دارد و با عبارت «اسوه حسنه(1)» بدان توجه شده است و از دیرباز اندیشمندان روانشناس و جامعه شناس به آن پرداخته اند(2). صاحبان فکر و اندیشه با اشاره به آثار گرانبهای آن در فضیلت خواهی و کمال جویی، بصیرت بخشی در عرصه های مختلف اجتماعی و خردورزی در ارزشهای والای انسانی، همگان را در انتخاب اسوه های آسمانی و الگوی گرانبها تشویق نموده اند: استکبار که تأثیر کیمیاگونه این شیوه را در عصرها و نسلهای مختلف مشاهده می نمود و تمامی پیروان این الگوهای شایسته و اسوه های حسنه را نیروهایی تازه نفس در سنگرهای ناپیدا در دفاع از ارزشهای انسانی الهی می دید، راهی دیگر برابر افراد ـ بویژه جوانان ـ گشود تا با تغییر فرهنگ جامعه، ارزشهای واژگون را برابر دیدگان آنان مطلوب و محبوب گرداند. از این رو نخست معیارهای سعادت و نیک بختی را دگرگون نمود و با استفاده از ابزارهای مختلف همچون رادیو، تلویزیون، سینما و مطبوعات و یا رواج فسادهای گوناگون همانند کشف حجاب با بهانه های رسیدن به دروازه تمدن(!) راه رشد و بالندگی را تغییر داد، سپس گرایشهای انسانها را در روی کردن به الگوهای گرانبها و شایسته دگرگون کرد، زمانی به شخصیتهای مورد علاقه مردم اتهامهای گوناگون زده(3) تا آنان را از صحنه های سازنده اجتماع کنار نهد و زمان دیگری با انتشار کتاب آیات شیطانی، بزرگترین انسان هستی یعنی حضرت محمد ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ را با چهره ای تحریف شده و شخصیتی غیر واقعی به نگاههای مشتاق معرفی نمود تا دین را افیون، دین مداران را افسونگر و جوامع دینی را سرزمینهایی نفرین شده و بازمانده از هر گونه رفاه و سعادت بدانند. و سرانجام پس از تغییر بینش و گرایش آنان، اخلاق، رفتار، آداب و رسوم آنها را در اختیار خود قرار داده، با سپاه نامرئی و دستهای ناپیدا فرهنگ آن ملت را دگرگون نموده و آنان را برای همیشه اسیری مطیع و رام و آرام کند. حقیقتی که یکی از صاحب نظران بنام کشورهای استکباری به دوستان خود بیان نمود که: «اخلاق و آداب و زبان و تمدن خودتان را به اقوام و جوامع مورد علاقه سیطره خود بیاموزید و آنان را به حال خودشان واگذارید که «همیشه» از آن شما خواهند بود.»(4) نگاه تیزبین و دیده ژرف نگر رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت اللّه خامنه ای ـ حفظه اللّه تعالی ـ این شیوه شیطانی دشمن را حمله به عقبه جامعه اسلامی دیده که به طور آرام و مخفیانه با هجوم باورهای تازه صورت می گیرد و به دنبال تهی ساختن نسل نو از ارزشهای دینی و اصول انقلابی، دامن زدن به شهوات و بی بند و باریهای اجتماعی و منزوی ساختن اسلام از صحنه های سیاسی اجتماعی دنیا است.(5) آنچه اینک توجه ما را به سوی خود می طلبد، افزون بر شناخت دسیسه های دشمنان در تغییر بینش نسبت به هستی و انسان و افشاندن بذر تردید و شک در دلهای لبریز از ایمان و یقین؛ بی ارزش کردن مقدسات و باورهای آسمانی است که با تزریق افکار التقاطی و انحرافی با عنوان تحقیقات نوین در دین(6)، و ایجاد تلخکامی با پرورش روحیه پشیمانی در پیروی از رهبران معصوم ـ علیهم السلام ـ و انسانهای وارسته که بیشترین شباهت را به معصومان دارند، انجام می پذیرد. و در پی آن دمیدن روح بی تفاوتی نسبت به ارزشهای والای الهی و ایجاد جو خودباختگی در برابر فرهنگ بیگانه پدید آورد. بدون شک تنها گام موفقیت در پیروزی بر نقشه های شیطانی دشمنان، بینش و آگاهی نسبت به معارف ناب دینی، آشنایی واقعی با شخصیت الگوهای بی همتا، درس آموزی از ابعاد مختلف زندگانی و به کارگیری سخنان و آموزه های آسمانی آنان خواهد بود. از این رو در «آغاز سخن»، نخست به زلال وحی رو می بریم تا اندکی از روشنای معرفت قرآن نصیب خود سازیم و نسبت به شخصیت الگوهای خداوندی، ویژگیهای پیروان خردمند و چگونگی تأثیرپذیری هر یک از ما ا

ز آنان آگاهی یابیم. اسوه های سعادت خداوند مهربان در سخنان خود، راه سعادت و نیکبختی انسانها را با دو جلوه ترسیم می کند: نخست ویژگیهای گوناگون دین باوران و خداجویان را در عرصه های مختلف زندگی نسبت به «خداوند»؛ «خویشتن» و «مردم» بیان می کند و ضمن بیان آثار ارزشمند این صفات، انسانها را به فراگیری و به کارگیری آنان تشویق می نماید.(7) دیگر آنکه نمونه های شایسته و انسانهای کامل را که چنین ویژگیها را در صحنه های مختلف زندگی به کار گرفته اند و بدین سان سعادتمند شده اند، معرفی می کند. اما در این معرفی توجهی به قلمرو جغرافیایی آنها و یا قبیله آنان و حتی دانش و دانایی آنها ندارد. آنچه در این میان معیار است شایستگیها و لیاقتهاست گرچه غلام سیاهی به نام «لقمان» باشد که نه در شمار پادشاهان است و نه در زمره فیلسوفان و نه در بین ثروتمندان؛ بلکه برده ای است روشن بین که خداوند از او به نام «حکیم» یاد می کند و با صفت «حکمت» می شناساند. و یا انسان معمولی در سطح جامعه را معرفی می کند که ارزش واقعی او «ایمان» او است، از این رو وی را «مومن» آل فرعون و یا «مؤمن» آل یاسین نام می برد.(8) نکته ارزشمند آنکه در این شناسایی و معرفی نوع جنس نیز مطرح نیست و شخصیت واقعی معیار است. از این رو «مریم» را «الگوی نیایش» و «تندیس طهارت»(9) می شمرد که پاک زیست و پاک به خدای خود پیوست و همسر فرعون را «اسوه استقامت» و «نمونه بصیرت و بیداری» در تالارهای رنگارنگ پرخواب و خور می داند.(10) از سوی دیگر در بین زنان و مردان نمونه های ناشایستی را معرفی می کند که گاه در کنار پیام آوران وحی حضور داشته اند اما همانند فروافتادگان در قعر نادانی و گمراهی هستند که قطره ای از بارش هدایت الهی به کویر تفتیده وجودشان نرسیده است. همچون همسر نوح و فرزند او و یا ابولهب و ابوجهل، عموهای رسول اسلام(ص).(11) آنچه در این میان توجه و تأمل بدان ضرورت بیشتری دارد، آشنایی با الگوهای برتر و اسوه های شایسته تر است که خداوند بزرگ نقشی فراگیر برای تمامی زمانها و همه افراد ـ حتی کسانی که خود الگو برای دیگران هستند ـ برای آنها بیان کرده است و از آغاز خلقت تا فرجام آفرینش مربیان بشر و معلمان بی همتای هستی قلمداد شده اند. سرسلسله آنان در بین مردان آفتاب آفرینش و آینه تمام نمای خداوندی؛ حضرت محمد ـ درود خداوندی بر او و آل او باد ـ است که پروردگار بزرگ او را «اسوه حسنه» نامید و برای معرفی او به انسانهای سعادت خواه و کمال جو چنین فرمود: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رسولِ اللّه اُسوةٌ حَسَنة لِمَنْ کان یَرجُو اللّه و الیومَ الاخِر و ذکَرَ اللّه کَثیرا»(12) همانا برای شما [در اقتدا و پیروی از[ رسول خدا سرمشقی نیکوست برای کسی که: 1ـ به خدا و روز قیامت امید دارد 2ـ خداوند را فراوان یاد می کند. بدیهی است که طلوع خورشید و تابان بودن آفتاب روشنی بخش تنها و تنها برای روشنگری تمام هستی و برطرف نمودن ظلمتها کافی نیست، بلکه شرایطی همچون پذیرش و آمادگی و یا برطرف نمودن موانع تابش آفتاب لازم است تا جای جای گستره هستی پذیرای نور خورشید شود. در باره آفتاب هدایت رسول گرامی اسلام(ص) نیز باید ایمان و امید به خدا و توجه به روز واپسین در سرای دلها موج زند و یاد خداوند طراوت و شادابی معنوی به وجود آدمی بخشد تا «اسوه بودن» و «پیرو بودن» معنا یابد. در این صورت است که آن رهبری و این پیروی، به وجودآورنده امتی الگو و نمونه برای تمامی انسانها و همه جوامع خواهد بود(13)، همان گونه که حضرت ابراهیم علیه السلام ـ نیای پاک نهاد پیامبر اسلام ـ درود خداوندی بر او و آل او باد ـ و سپیدسیرتان پیرو او، اسوه ای پسندیده معرفی شده اند (قد کانت لکم اسوةٌ حسنة فی ابراهیم و الذین معه».(14) دیگر شخصیت برجسته ای که در بین زنان همانند مهتاب آفرینش، روشنایی عالمتابی از خود نشان داد و در کتاب وجود او «تمام حقیقت انسان» و «تمام حقیقت زن» و در یک کلام «تمام نسخه انسانیت» به خوبی مشاهده می شود، به گونه ای که «فضایل او هم تراز صفات بی نهایت رسول اکرم(ص)» بود و «افتخار خاندان وحی(15)» شمرده شده است؛ حضرت زهرا ـ سلام اللّه علیها ـ است؛ الگوی شایسته ای که امام راحل در سخن عصمت آسای خود فرمود: «[حضرت فاطمه زهرا(س)] زنی بود که اگر مرد بود نبی بود، زنی که اگر مرد بود به جای رسول اللّه بود.»(16) و چون در باره معرفی نمونه ای کامل از انسان در جهان هستی، سخن به میان می آید، ایشان با احترام خاصی می فرماید: «همه باید به او [حضرت زهرا(س)] اقتدا کنید و کنیم، همه باید دستورمان را از اسلام به وسیله او و فرزندان او بگیریم و همان طوری که او بوده است باشید. انسانی است به تمام معنا انسان، زنی است به تمام معنا زن».(17) آری: جان بی جمال جانان میل جهان ندارد وان کس که این ندارد حقا که جان ندارد هر شبنمی در این ره صد بحر

آتشین است دردا که این معما شرح و بیان ندارد سرمنزل فراغت نتوان ز دست دادن ای ساربان فرو کش کاین ره کران ندارد(18) همان گونه که قرآن، زن فرعون را نمونه ای برای مردم خوب معرفی می کند و جامعه اسلامی را به درس آموزی از وی دعوت می کند و می فرماید: ضرب اللّه مثلاً للذین آمنوا امرأة فرعون(19) (خداوند برای تمامی افراد ـ مردان و زنان ـ باایمان، همسر فرعون را مثال می زند)، و یا حضرت مریم را نیز بدین صورت به جامعه برین معرفی نموده تا انسانهای خداجو و فضیلت خواه و تمامی مردان و زنان از او درس آموزند و سرمشق انسانیت گیرند (ضرب اللّه مثلاً للذین آمنوا مریم بنت عمران(20)) حضرت امام خمینی نیز با الهام از آموزه های زندگی ساز قرآن، فاطمه زهرا(س) را مقتدای کامل و انسان برجسته در جامعه اسلامی معرفی می کند و تمامی مردان و زنان را به الگوگیری و معرفت آفرینی با شناخت وی فرا می خواند. به دیگر سخن، نگاه روح اللهی(21) امام تمامی مسلمانان بویژه شیعیان را به حرکتی نو و تلاشی تازه دعوت می کند که با شناختی برتر و معرفتی افزون بر شناخت شخص حضرت زهرا(س)، شخصیت آن پاک بانو در جلوه های خلقت و آفرینش، صفات ارجمند و شایسته، ویژگیهای همسرداری، دانش و آگاهی، دیدگاههای اخلاقی، دشمن شناسی، بینشهای ارزشمند و سرانجام مجموعه ای از سخنان آسمانی آن یگانه عالم بررسی شود و همراه با مطالعه ای از سر تأمل و بصیرت، یکایک صفات و سخنان او در عرصه زندگانی مورد استفاده و عمل قرار گیرد تا «نشان لیاقت» در پیروی از آن حضرت را نصیب خود سازیم و با هم سویی در رفتار و گفتار آن بانو راه پاکی، پیراستگی و وارستگی را بپیماییم. «سیره» یا آموزه های زندگانی فاطمه زهرا(س) از آن هنگام که پیروزی انقلاب شکوهمند ایران و تشکیل حکومت اسلامی در ام القرای جهان اسلام، نگاه و توجه انبوه بیشماری از مردم دنیا، بویژه شیفتگان آموزه های وحیانی و رفتار ربانی سخنگویان وحی را به سوی ایران جلب نمود تمامی ملتهای مستضعف و انسانهای تحت ستم، این نظام را الگوی شایسته ای برای سرمشق گیری در زندگی خود دانستند. از سوی دیگر بیان و اجرای شیوه معصومان در سراسر زندگی و عرصه جامعه، نیاز به کاری گسترده، دقیق و جدی داشت تا از زلال ناب و پاک عصمت، استفاده شود.(22) و افزون بر جامعیت و کمال در خور و شایسته، برای امروز و فردای جوامع مختلف قابل بیان و اجرا باشد. ناگفته نگذریم که سخنان رهبران فکری فرهنگی جامعه و تلاش ارزشمند صاحبان قلم و اهل تحقیق، آثاری شایسته و چشمگیر ارایه داد اما آنچه که نسل خردورز و اندیشمند ما بیشتر از همیشه به دنبال آن بوده و هست، گذشتن از «بایدها» و «نبایدها» و رسیدن به «هست ها» و «نیست ها» است. به دیگر سخن، پرداختن به مجموعه رفتار و اعمال معصومان(ع) در متن جامعه و بویژه در فضای خانواده و درس آموزی از شیوه های زندگانی آنان در فراز و نشیب حوادث خواهد بود تا بدین سان ره توشه ای زنده، پویا و حرکت آفرین برای تمامی افراد و در تمامی صحنه ها و لحظه ها، ترسیم شود و برای همیشه خود را با انسانهای کامل و آموزه های جامع روبه رو دیده، بدون آشفتگی خاطر نسبت به خطا و اشتباه، راهی روشن از معرفت، بالندگی و شکوفایی برابر خود بیابند. آنچه در این میان، نگاه به آن ضرورتی بیشتر و توجهی فراوان تر در بین شیفتگان، داشت، پرداختن به زندگانی امیر مؤمنان علی(ع) و فاطمه زهرا(س) است، زیرا در خانواده کوچک این دو، پدر و مادر و دو فرزند از نشان عصمت برخوردارند و لحظه لحظه زندگانی آنان لبریز از معرفت درست و شناخت صحیح خواهد بود. از این رو تمامی موحدان جهان با هر فکر و اندیشه ای خود را نیازمند به چنان آموزه هایی می دانند تا «نسخه ای آرامش بخش و سعادت آموز» برای همیشه ایام خود به دست آورد. چنین بینش روشن نسبت به نیاز جامعه و خواست انسانها، انگیزه پژوهش و نگارش این مجموعه را پدید آورد تا دایرة المعارفی زرین از سرمایه های کیمیاگونه مقابل دیدگان همگان، همیشه گشوده باشد و زندگی درس آموزان از روزمرگی نجات یابد و با فرصتی اندک در طول حیات، محصولی جاودان و پربرکت فراهم شود. شایسته است با هم دورنمایی از مجموعه مباحث را مرور نماییم و با حضور در فضای مطالب، ضمن توجه به یکایک آموزه ها، با آمادگی، تأمل و بصیرت بیشتر بدانها بپردازیم: 1. صفات همسران در خانواده فاطمه زهرا و امیر مؤمنان(ع) خانواده، جامعه کوچکی است که در آغوش آن انسانهایی به رشد و بلوغ می رسند و پس از چندی به جامعه بزرگتر یعنی اجتماع راه می یابند. سلامت و سعادت اجتماع بستگی کامل با نوع تربیت در خانواده دارد. به گونه ای که گاه جلوه تأثیر آن با فرا رفتن از مرز زمان، نقشی ژرف داشته، مسیر تاریخ بشریت را دگرگون می کند.(23) پرداختن به معیارهای سعادت بخش، نیاز به واقع بینی و درک حقایق وجودی انسانها و جامعه دارد تا به دور از شعارهای فریبنده و عب

ارات هیجان آفرین، واقعیات زندگی، آن طور که هست مورد توجه، تجزیه و بررسی قرار گیرد و به دور از احساسات به ارایه راه حلهای منطقی و مطابق با فطرت و نهادپاک بشری پرداخته شود. در نخستین بحث خود به ویژگیهای فاطمه زهرا(س) در برخورد با فراز و نشیب حوادث خانواده می پردازیم و با نگاهی دقیق به ابعاد وجودی آن حضرت نسبت به وظایف وی در باره خود، همسر، فرزندان و جامعه آگاه می شویم. در پرتو این مباحث، پاسخ پرسشهای بسیاری که سالهای فراوان مورد توجه انبوه علاقه مندان بوده است و از چگونگی حضور زنان در خانواده به طور مطلق و یا شرکت بانوان در امور اجتماعی به عنوان نیمی از نیروی فعال جامعه و یا ... آگاه می شویم و راه درست و مورد نظر چنین اسوه های آسمانی و ارزشمند را به دست می آوریم. 2. دیدگاههای اخلاقی دخت رسول اللّه سخنان پاک بانوی آفرینش، فاطمه زهرا(س) در این بخش، مجموعه ای از اخلاق، آداب و سخنان ارزنده ای است که در لابه لای حوادث جامعه، در اعمال آن حضرت و یا گفتار ایشان وجود داشته است. نکاتی که هر یک با جامعه عجین شده و دانستن آنها موجب نگاهی نو به هستی، شرح صدر و تحمل مشکلات فراوان و دوری از صفات منفی و ناشایست خواهد بود.(24) بدون شک فراگیری این سخنان و به کار بستن یکایک آموزه ها، بسان گنجینه ای گرانقدر در بحران زندگی است که گاه سخنی هر چند کوتاه، آدمی را از سقوط و هلاکت معنوی نجات بخشیده، نشاطی روح افزا و پرفروغ می آفریند. 3. حقوق از نگاه فاطمه(س) ورود در حوزه دین و پیوستن به زمره دین باوران ارزش والا به موفقیت و شخصیت آدمی می بخشد و او را چنان ممتاز می سازد که ارزش دارایی او، همانند خون وی خواهد شد؛ در جامعه جایگاه خاصی می یابد و در نوع برخوردهای دیگران اصول و مبانی مشخصی حاکم می شود. اما از سوی دیگر مسؤولیتهایی نیز بر دوش وی قرار می گیرد که توجه بدانها و تعهد نسبت به آنها، ضروری اعتقاد به آیین آسمانی خواهد بود. از این رو آگاهی و شناخت حقوق چهره ای شایسته و حتی بایسته به خود می گیرد. آنچه در این زمینه مایه افتخار و ارزشمندی شیعیان است و بسیاری از دیگر معتقدان به ادیان الهی از این نعمت محرومند، استفاده از آموزه های دینی از زبان آشنایان با وحی و دانش آموختگان خداوند است به کسانی که شناختی جامع نسبت به انسان، ارزش برتر او در جهان آفرینش و حقوق الهی که بر او و برای او تعریف شده، دارند.(25) در این بخش از مباحث بر ساحل سخنان دردانه هستی، پاره تن رسول و زهرای بتول می نشینیم و از حقوق شیعیان، قرآن، امام، همسر، زن، مؤمن، مجاهدان، میهمان و ... آگاه می شویم. 4. صفات آسمانی «صحیفه صفات» حضرت زهرا(س)، آینه ای است که در آن شخصیت آن بانو به خوبی هویدا است. آنچه در باره صفات حضرت گفتنی است آن است که حوادث گوناگون و فراوانی که در عمر کوتاه وی رخ داده، زمینه ساز پدیدار شدن و شکوفایی ویژگیهای نهفته ایشان بوده است که افزون بر عصمت، صفاتی در وجود آن حضرت به چشم می خورد که به فصل و زمان خاصی محدود نشده و در جنس ویژه ای خلاصه نمی شود. در خانواده، بین زنان، برای مردان و در صحنه های سیاسی اجتماعی نقش کاربردی دارد و درس آموز رابطه انسان با خدا، نشانگر عشق و عاطفه ای فراگیر و بیانگر دانش و بینش چشمگیر و بی نظیری خواهد بود. آنان که انسان را در چارچوب امور مادی می نگرند و یا دستورات دین را سلسله سخنان اخلاقی برای آخرت افراد می دانند و یا آنکه زن را موجودی ناتوان و عضوی غیر مفید برای اجتماع می نگرند، با نگاهی به این صفات آسمانی پی به اوج عظمت و قله قداست بانویی جوان می برند که الگویی کامل و انسانی شایسته برای عبرت پذیری تمامی زنان و مردان خواهد بود.(26) 5. بینشهای شیرین پاره ای از موضوعات و مباحث، نقشی اساسی و سرنوشت ساز در زندگی انسان و باورهای او دارد، به گونه ای که آدمی را از افراط و تفریط در صحنه انجام وظایف مصون نگه داشته و راه را بر هر بیراهه ای می بندد. برخی از این مسایل در زمان طرح آنها اتفاق نیفتاده است اما نوع نگرش و پرداخت به موضوع و نگاه جامع به تمامی ابعاد آن، بیانگر گستره عظمت و بینش عرشی آن شخص خواهد بود. در این قسمت از نوشتار با مجموعه ای از مباحث مطرح شده توسط حضرت زهرا ـ سلام اللّه علیها ـ روبه رو می شویم که ارزشهای شایسته و بینشهای بنیادین در آن وجود دارد و گلچینی از آداب، شناختهای صحیح و عقاید سرنوشت ساز خواهد بود. برخی موضوعات در زمان آن بانو مصداق یافته است. (همانند ارتداد، ارتجاع، دوست شناسی، ارث، اشک و ...) و پاره ای دیگر برای آینده انسانها ترسیم شده است (همچون کربلا، حضرت مهدی علیه السلام و ...).(27) 6. دشمن شناسی و شیوه های برخورد حضرت زهرا(س) شناخت دشمن، شیوه شناسی در رویارویی با او و چگونگی پیروزی بر دسیسه های دشمنان، آموزه هایی است که هر دین باور فرهیخته ای باید بدانها آگاهی یابد. ناگفته

پیداست که در مکاتب آسمانی بویژه اسلام که سخن از جاودانگی و جامعیت دارد و هماره پیروان خود را به اندیشمندی، آمادگی و ژرف نگری نسبت به معارف ناب الهی همچون پاسداری از «ولایت» دعوت می کند، دشمنان فراوانی با جدیت و تلاش صد چندان برای حفظ منافع خود و رسیدن به مقاصد خویش به مبارزه برمی خیزند تا چنین آیین بالنده و پویا را به سلسله دستوراتی جامد، ساکت و خاموش تبدیل کرده و به کنج مساجد و منازل سوق دهند. آغاز این راه دشوار و مقدس در رویارویی با دشمنان امامت و ولایت از زمان حضرت زهرا(س) بود و با نگرشی نو بیش از ده روش مقابله و برخورد از دخت رسول خدا(ص) مشاهده می کنیم، به گونه ای که تأثیر آن شیوه ها در دفاع از ارزشهای مقدس دینی، قرنهای متمادی استمرار یافته و هر روز چهره ای برافروخته تر و بالنده تر به خود گرفته است. اینک که جمهوری اسلامی ایران به عنوان ام القری جهان اسلام، پرچمدار حکومت علوی و فاطمی است و تمام انسانها این حکومت را به عنوان اسلام ناب محمدی و نظام شیعی می دانند، آشنایی با شیوه های رویارویی با دشمنان مستکبر و مخالفان حکومت ولایی، ضرورتی است که ـ به یاری خداوند ـ در این فصل بدان پرداخته خواهد شد.(28) 7. روشنای اندیشه در بیان فلسفه احکام دیر زمانی است که «فلسفه احکام و چگونگی بیان آن» از مباحث جنجالی و مورد نقد و تحلیل بسیاری دانش آموختگان و اندیشمندان بوده است. عده ای پرداخت به فلسفه احکام را در تضاد با قداست و ارزشهای الهی آن دانسته و تعبد در انجام احکام را شایسته عبودیت و اطاعت می دانند. اما برخی عمل به دستورات خداوندی را منوط به فهم فلسفه آن و تسلط بر مفاهیم نهفته در پای بندی بدان بیان می کنند و بر این باورند آنچه را که می دانند بدان عمل می کنند و هر آنچه را که با آن آشنایی ندارند رها می نمایند! دیدگاه سوم و خردمندانه ای وجود دارد که با احترام به دانش و دانایی نسبت به فلسفه احکام، مرز عبودیت و تعبد را پاس داشته، ضمن بیان اقسام فلسفه دستورات خداوند، اندکی از آنان را نیازمند به زمان و رشد دانش، یا حضور برترین اندیشمند عالم آفرینش؛ حضرت مهدی علیه السلام و یا آزمون تعهد و تعبد انسانها به سخنان سعادت آفرین معصومان علیهم السلام معرفی می کنند. در این فراز از سیره، روشنای اندیشه مهتاب آفرینش، حضرت زهرا علیهاالسلام را می نگریم که دهها قلم از احکام الهی را با فلسفه احکام آنها ترسیم نموده تا شهد شیرین بندگی در کام جان دین باوران فزونی و برتری یابد و بصیرت و بینش نسبت به وظایف هر یک از ما نمایان شود.(29) 8. شخصیت شناسی فاطمه(س) شناخت دنیای اطراف و شخصیتهای معاصر، گذشته و آینده نشان از حضور اندیشمندانه در جامعه است. این آگاهی زمینه ساز معرفی الگوهای انسان ساز بوده و همراه با آن موجب بیداری افراد در پرهیز از نمونه های ناشایست و بیان شخصیت منفی آنان خواهد بود. بدون تردید هر گاه این شناخت با نور عصمت و روشنایی معنویت همراه گردد، دایرة المعارفی از ارزشها و ضد ارزشها از زندگی افراد سعادت پیشه و شقاوتمند تدوین می شود که راههای رهایی از زنجیر هواها و هوسها به طور زنده و با مصداقهایی گویا بیان می شود و از دیگر سو، رگه های انحراف و راههای هلاکت به خوبی تحلیل و بررسی شده، سرمشق پاکی و ناپاکی بر بلندای تاریخ انسانیت نمایان می شود. در این قسمت از سخنان زهرای مرضیه(س) به شناخت دهها شخصیت از نگاه پربصیرت آن بانو می نشینیم و از فرازهای مختلف سخنان آن حضرت، ره توشه هایی شایسته برای خود و دیگران برمی گزینیم.(30) 9. آموزه های زندگانی در آخرین سخنان آسمانی پیش آمدهای دشوار زندگی همانند آتشی فروزان است که انسانها را زیر و رو کرده، ماهیت واقعی آنان را آشکار می کند. بسیاری در آغاز رشد خویش، پای بند اصول و معیارهایی بوده اند اما چندی بعد تمامی شعارهای خود را فراموش کرده، از روی آز و نیاز و یا شهوت و شهرت، طعم شیرین لذتهای زودگذر زندگی را ترجیح داده، ره به بیراهه می سپردند. به گونه ای که با همسر خویش، که سالیان بسیار شریک مشکلات و همپای رنجهای او بوده، برخوردهای ناشایست داشته، یا به آرمانهای مقدسی که از دیرباز برای آنان فداکاریها نموده، پشت پا زده و با چهره ای دگرگون و سیرتی واژگون به حیات خود خاتمه می دهند. بدین خاطر است که لحظه های آخر زندگی را آینه ای از تمامی سالها و حوادث عمر دانسته اند که گاه صعود انسان در آن پدیدار می شود و زمانی سقوط آدمی به چشم می خورد. آموزه های زندگانی در آخرین سخنان آسمانی حضرت زهرا(س) مجموعه ای از هفت وصیت گفتاری و یک وصیت نوشتاری است که پایداری و شکیبایی آن بانو بر اصول و ارزشهای والا در آنها مشاهده می شود. در این سخنان به خوبی وفاداری، عشق و عاطفه و ادب نسبت به همسر، فرزندان و انسانهای شایسته و گرانقدر تجلی می کند، و نسبت به اخلاص و دلدادگی به آموزه های قرآنی و نبوی، درسهای ارزشمن

دی بیان می شود. از سوی دیگر، نوع برخورد آن حضرت با دشمنان مستکبر و غاصبان ستمگر نشان از روح پرحماسه و برخوردهای هدفمند دارد تا میدان مبارزه با شیطان صفتان و متکبران همیشه باز باشد و ستمدیدگان، پرخروش و توانا علیه خودکامگان به پا خیزند و فریاد برآورند.(31) 10. سینای صلابت با خطبه ای خدایی تا کنون بخشهای مختلفی از سیره و سخن زهرای مرضیه(س) را از نظر گذراندیم و با آموزه هایی که در آینده بدان پرداخته می شود، آشنا شدیم. اینک دورنمای فصلی از زندگانی آن بانو را می نگریم که دارای ویژگی خاصی است. به گونه ای که در کمتر سخنان و یا رفتار آن حضرت این خصوصیت مشاهده می شود و آن جامعیت چشمگیر و همه سویه است. پیشتر، اشاره ای به پاره ای شبهات و ابهامهای مختلف از سوی افراد و افراط و تفریطهایی که در این باره وجود دارد، نمودیم. در این بخش، فضایی از معارف ناب گشوده می شود که در آن پاسخ بسیاری از پرسشها بیان می گردد. از چگونگی حضور زنان در متن جامعه تا ارزشهای والایی که از طوبای برکات یک بانوی متعهد و دین باور، ریزش می کند؛ از نکات تربیتی روانی تا توحیدی کلامی؛ از تشریح فلسفه نبوت تا ارزش ولایت و امامت؛ و از مباحث فقهی حقوقی تا فرازهایی از نکته های حکومتی اجتماعی و سرانجام گشودن معارفی از قرآن با بیان هوشمندانه و عالمانه نسبت به حقایق الهی، همه و همه در این خطبه روشنی افروز به چشم می خورد.(32) * اندوخته های معرفت مژده ای دل که دگر باد صبا باز آمد هدهد خوش خبر از طرف سبا باز آمد برکش ای مرغ سحر نغمه داوودی باز که سلیمان گل از باد هوا باز آمد(33) اقیانوس بیکران معرفت فاطمه(س)، چنان ژرف و بی انتهاست که توان رهیابی به پایان آن برای هیچ انسان زمینی نخواهد بود اما شیفتگی و دلدادگی به آن پاک بانوی آفرینش قلم را بی قرار و دل را بی تاب می کند و آنچنان عطشی در وجود آدمی می نشاند که با هر جرعه ای از معرفت وی، تشنگی افزونتر می شود و زبانه عشق والایی بیشتری می یابد. بر ساحل سیره و سخن آن دردانه آفرینش نشستیم و از دور به افقهای روشنی افروز شخصیت او نگریستیم اما حیفمان آمد گنجینه دانشی را که در آن اندوخته های معرفتی بانو به چشم می خورد، نمایان نسازیم تا دانش پژوهان از ابعاد دیگری از گستره شخصیت حضرت آگاهی یابند و علاقمندان عاشق جلوه های محبوب خویش را چنین آینه های معرفت افروزی نیز بنگرند. امید آنکه پس از پایان فصلهای یادشده، به این مباحث بپردازیم و صحن و سرای وجودمان را با تحفه های دانش و بینش نسبت به شخصیت آن عزیز والاگوهر و یگانه هستی زینت بخشیم: الف) بر کرانه کوثر: نگاهی دوباره به آیات قرآن در باره فاطمه زهرا(س) و دیدگاه خداوند نسبت به محبوب خویش. ب) خوشه های خورشید: مجموعه ای از شعاع عشق و علاقه پیامبر اکرم(ص) نسبت به دخت والاگوهر خود، حضرت زهرا(س) ج) جلوه های فاطمه در آسمان سخنان اهل سنت: تأملی زیبا بر مجموعه سخنان اهل سنت ـ بویژه در صحاح شش گانه ـ در باره شخصیت پرفروغ حضرت زهرا(س) د) پلکان ملکوت: نگرشی عرشی به تسبیحات فاطمه زهرا(س) و آثار کیمیاگون آن در عالم هستی. ه··· ) صحیفه همیشه سبز: بهره گیری از مجموعه سخنان امامان معصوم علیهم السلام در باره مصحف فاطمه علیهاالسلام، فلسفه وجودی، آثار و بهره های گذشته، حال و آینده از آن. و) فروغ فرزانگی: درس آموزی از فروغ معرفت حضرت امام خمینی در باره مادر عزیز و بزرگوار خود، حضرت زهرا(س) ز) فاطمه و فاطمیون: آثار نام و یاد فاطمه زهرا(س) در دفاع مقدس و تأثیر رمز یازهرا در عملیاتهای مختلف. ح) فاطمه در آینه فقه و در نگاه فقیهان: نگاهی به مجموعه مباحث فقهی و دیدگاه اندیشمندان عرصه فقه و فقاهت در باره حضرت زهرا(س) ط) فرهنگ نامها و القاب فاطمه(س): بررسی گسترده نامها و لقبهای حضرت و درس آموزی در باره نامگذاری افراد، موسسات و مناسبتهای مختلف ی) نگاهی به برخی از کتابها و رساله های نگاشته شده در باره حضرت زهرا(س): آشنایی با این آثار، موجب وسعت دید انسان و حضور در فضای فرهنگی کشور، الهامهای مختلف در کارهای فکری فرهنگی و دوری از کارهای تکراری خواهد شد. در پایان ضمن یادآوری شروع مباحث آغازین در این نوشتار از شماره آینده، توفیقی برتر برای فراگیری آموزه های زندگانی معصومان علیهم السلام بویژه حضرت زهرا علیهاالسلام، از خداوند بزرگ خواستاریم. 1 ـ نگاه کنید به سوره ممتحنه آیه 4 و 6؛ سوره احزاب، آیه 21؛ سوره بقره، آیه 143 و سوره قصص، آیه 79 (الگوی دنیاپرستان). 2 ـ رک: روانشناسی کمال الگوهای شخصیت سالم، دوآن شولتش، ترجمه گیتی خوشدل به نظریه های شخصیت یا مکاتب روانشناسی، دکتر علی اکبر سیاسی. 3 ـ نک: خاطرات سیاسی مستر همفر (دستهای ناپیدا) [دستورالعمل وزارت مستعمرات بریتانیای کبیر به جاسوسان انگلستان در کشورهای اسلامی جهت لکه دار

کردن شخصیت عالمان مورد علاقه مردم و اندیشمندان تأثیرگذار در جامعه]. 4 ـ اسپنسر، فیلسوف معروف انگلیسی؛ رک: اسلام بر سر دو راهی، پاورقی ص23. 5 ـ فرهنگ و تهاجم فرهنگی (مجموعه ای از سخنان رهبر معظم انقلاب حضرت آیت اللّه خامنه ای)، ص15 تا 69 (با تلخیص فراوان). 6 ـ نک: تهاجم فرهنگی، گرد آمده از سخنرانیهای آیت اللّه مصباح یزدی. 7 ـ نک: سوره فرقان، آیات 63 تا 77؛ سوره مؤمنون، آیات 1 تا 11؛ سوره بقره، آیات 3 تا 10. 8 ـ رک: جامعه و تاریخ، استاد شهید آیت اللّه مطهری، ص64 و 65 (انتشارات صدرا)؛ انسان کامل، استاد مطهری، ص5 و 6 (چاپ جامعه مدرسین). 9 ـ سوره آل عمران، آیه 42 و 43. 10 ـ سوره تحریم، آیه 11. 11 ـ سوره مسد، آیات 1 تا 5؛ سوره تحریم، آیه 10. 12 ـ سوره احزاب، آیه 21. 13 ـ سوره بقره، آیه 143. 14 ـ سوره ممتحنه، آیه4. 15 ـ وام گرفته از سخنان زرین حضرت امام خمینی در باره فاطمه زهرا(س)؛ رک: صحیفه نور، ج12، ص72. 16 ـ همان، ج6، ص185. 17 ـ همان، ج19، ص121 و ج6، ص185. 18 ـ دیوان حافظ، غزل 122. 19 ـ سوره تحریم، آیه 10. 20 ـ همان، آیه 12؛ نک: زن در آیینه جلال و جمال، حضرت آیت اللّه جوادی آملی، ص134 تا 137. 21 ـ نگاه کنید به صحیفه نور، ج6، 12 و 19 به مجموعه ای از سخنان والاگوهر حضرت امام خمینی در باره حضرت فاطمه(س). 22 ـ نک: سخن حضرت رضا(ع) در باره سخنان اهل بیت، درس آموزی آنان و تأثیر هر یک در انسانها. 23 ـ رک: برای خوشبختی و موفقیت آفریده شده ایم، دکتر موریل جیمز و دوروتی جنگوارد، ترجمه دکتر حسن قاسم زاده. 24 ـ نک: شادمانی دل پیامبر(ص)، آیت اللّه رحمانی همدانی، ترجمه دکتر سیدحسن افتخارزاده سبزواری. 25 ـ برای مطالعه گسترده تر نگاه کنید به رساله حقوق امام سجاد(ع). 26 ـ رک: زن در آیینه جلال و جمال، آیت اللّه جوادی آملی. 27 ـ نک: نهج الحیاة، محمد دشتی. 28 ـ رک: مجموعه سخنان رهبر فرزانه انقلاب در ماههای مهر، آبان و آذر 1377 و چگونگی بررسی و تحلیل معظم له از ضرورت دشمن شناسی و بررسی شیوه های آن. 29 ـ نک: فلسفه احکام، مرحوم آیت اللّه احمد اهتمام، ج1. 30 ـ نک: نهج الحیاة، محمد دشتی، فاطمه من المهد الی اللحد، مرحوم قزوینی. 31 ـ نگاه کنید به تفاسیر المیزان، نمونه و الطیب البیان ذیل سوره بقره، آیه 15؛ سوره آل عمران، آیه 64؛ سوره نساء، آیه 9؛ سوره توبه، آیه 74؛ سوره اسراء، آیه 53؛ سوره طه، آیه 4؛ سوره لقمان، آیه 19؛ سوره احزاب، آیه 32 و سوره نبأ، آیه 35. 32 ـ نک: صلای صلابت، محمدسروش، ویژه نامه پیام زن آبان ماه 1376. خطبة الزهراء، ترجمه محمدرضا انصاری؛ ترجمه و تفسیر خطبه حضرت زهرا(ع)، آیت اللّه مکارم شیرازی (کتاب فاطمه زهرا(ع) بانوی برتر). 33 ـ دیوان حافظ، غزل 170.