💠#شرح دعای روز چهاردهم ماه رمضان از منظر آیت الله مکارم شیرازی 💫
اللَّهُمَّ لا تُؤاخِذْنی فیهِ‌بِالْعَثَراتِ، وَأَقِلْنِی فیهِ مِنَ الْخَطایا وَالْهَفَواتِ، وَلا تَجْعَلْنی‌فیهِ غَرَضاً لِلْبَلایا وَالْأفاتِ، بِعِزَّتِکَ یا عِزَّ الْمُسْلِمین»
«خدایا در این ماه مرا بر لغزش‌هایم مؤاخذه مکن و از اشتباهات و لغزش هایم درگذر و هدف بلاها و آفت‌ها قرارم مده به عزّتت ای عزّت مسلمانان»
ترسیم کیفیت نگاه انسان هنگام گناه کردن به خدا، تبیین مفهوم «اقاله»، توبه پذیر بودن خدا، ترسیم رابطه گناه و مصیبت از جمله نکات مهمی است که در دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان مورد اشاره قرار گرفته است.
#خدایا با فضلت با ما رفتار کن نه عدلت!
روشن است که هر انسانی به جز معصومان (ع) در زندگی خود گرفتار لغزش یا لغزش هایی می‌شوند. در این میان اگر از خشم و غضبش ترسان بودیم، به عفو و رحمتش پناه می‌بریم و اگر از عدالتش بیم‌ناک شدیم، به فضل و کرمش پناهنده می‌شویم؛ زیرا عدل مرکبی است نگران کننده، در حالی که عفو مرکبی است آرام بخش و از خداوند تقاضا می‌کنیم که ما را بر آن مرکب آرام بخش سوار کند تا آسوده خاطر به جوار قرب او نائل آییم و فارغ البال از مجازات‌های دردناک، در سایه لطفش قرار گیریم و این همان مضمون جمله معروفی است که به عنوان دعا در نمازها و غیر نمازها خوانده می شود: «إلهنا عاملنا بفضلک و لا تعاملنا بعدلک یا کریم».
لذا موازنه‌ای میان پاداش الهی و اعمال مؤمنان نیست، بلکه از آن افزون و بسیار برتر و بالاتر است و در این مرحله همه جا با فضل او روبرو هستیم و در کیفرش با عدل او.
#«اقاله» چیست؟
«إقاله» از مادّه «قیل» (بر وزن سیل) به معنای هر نوع چشم پوشی اطلاق شده است.
خداوند بسیار #توبه پذیر است
«توبه» در اصل به معنی بازگشت از گناه است (این در صورتی است که به شخص گنه کاری نسبت داده شود) ولی در قرآن و روایات اسلامی بارها به خدا نسبت داده شده است، در این صورت به معنی بازگشت به رحمت است، همان رحمتی که به خاطر ارتکاب گناه از گنه‌کار سلب شده بود، پس از بازگشت او به خط عبادت و بندگی خدا، رحمت الهی به او باز می‌گردد و به همین دلیل یکی از نام‌های خدا، «توّاب» (یعنی بسیار بازگشت کننده به رحمت یا بسیار توبه پذیر) است.
#صد بار اگر توبه شکستی باز آی
ذکر وصف (توّاب) در قرآن کریم به صورت صیغه مبالغه، اشاره به این نکته است که اگر بنده‌ای یک یا چند بار گناه کرد و توبه را شکست مأیوس از عفو و رحمت او نگردد، چرا که او توّاب یعنی بسیار توبه پذیر است.
بدیهی است هنگامی که انسان این در را به روی خود باز می‌بینند و دریای رحمت الهی را به حکم توّاب بودن خداوند، مواج مشاهده می‌کنند، در پی بازگشت و اصلاح و جبران خواهند بود و این خود نردبان تکامل انسان محسوب می‌شود.
بی‌تردید گناهان آثار تخریبی فراوانی دارند که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت، از جمله آن‌که بر اثر انحراف از حق و ارتکاب گناه، مجازات و کیفر و بلا دامان انسان را می‌گیرد.
امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید: «هنگامی که چهار گناه شایع بشود چهار بلا دامنگیر مردم می‌شود: هنگامی که «زنا» شایع شود زلزله ها آشکار می‌گردد و هنگامی که مردم از دادن زکات امساک کنند مرگ و میر در چهارپایان می‌افتد و هنگامی که حاکمان در قضا ستم کنند آسمان از باریدن باران باز می‌ایستد و هنگامی که پیمان‌ها شکسته شود مشرکان بر مسلمین پیروز می‌شوند».
همان‌گونه که در روایت‌ها نیز آمده است یکی از عوامل نزول بلا، شیوع برخی از گناهان بزرگ در میان مردم است؛ چنانچه در دعای کمیل می خوانیم: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتی تُنْزِلُ الْبَلاءَ ...؛ بارالها! آن گناهان مرا بیامرز که موجب نزول بلا می‌شود!»
💠#شرح دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان از منظر آیت الله مکارم شیرازی 💫
دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان
«اللهُمَّ افْتَحْ لى فيهِ ابْوابَ فَضْلِكَ، وَانْزِلْ عَلَىَّ فيهِ بَرَكاتِكَ، وَوَفِّقْنى فيهِ لِمُوجِباتِ مَرْضاتِكَ، وَاسْكِنّى فيهِ بُحْبُوحاتِ جَنَّاتِكَ، يا مُجيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرّينَ؛ خدايا در اين ماه درهاى لطف و كرمت را به رويم بگشا، و بركاتت را بر من نازل كن، و بر اسباب خشنوديت موفّقم بدار، و در ميان بهشتت ساكنم كن اى اجابت كننده درخواست درماندگان»[1]
تبیین گسترۀ رحمت الهی؛ مفهوم شناسی «ابواب الهی» و بازشناسی رفتار کریمانه خداوند با بندگان به ویژه در ماه مبارک رمضان، از جمله مهمترین نکاتی است که در دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان به آن پرداخته شده است.
#رمضان؛ ماه گشایش دروازه های رحمت
«مفتاح» و كليد همه درهاى بسته در دست قدرت خداست.[2] لذا تعبير به « افْتَحْ » اشاره به وجود خزائن رحمت الهى در ماه رمضان است؛ اين خزائن به محض گشوده شدن، بر خلايق جارى مىشوند، و نياز به چيز ديگرى نيست، و هيچ كس مانع از آن نتواند شد.[3]،[4]
معنی #«ابواب»
مسلّم است كه هر كس بخواهد وارد خانهاى شود بايد از در وارد گردد،[5] و گشايش درب نیز تنها با «كليدهاى رمز» ممكن است.[6]
به عنوان نمونه ایمان، باز كننده درب نيكى و احسان، دور كننده شيطان و موجب خشنودى خدا است .[7]
هم چنین زبان يك عضو كليدى است براى اصلاح ذات البين، نصيحت خلق، امر به معروف و نهى از منكر.[8]
و یا تقواى الهى كليد گشايش هر درى است و ذخيره رستاخيز و سبب[9]آزادى از هرگونه بردگى (شيطان) و نجات از هرگونه هلاكت![10]،[11].
نابغه و انديشمند آن كسى است كه بتواند بر يكى از كليدهاى رمز سعادت و کمال، دست يابد.[12]
#خدایا با فضلت با ما رفتار کن نه عدلت!
خداوند هنگامى كه فرد تصميم بر گناه مىگيرد تا عمل نكرده چيزى بر او نمىنويسد و بعد از عمل تنها يك گناه ثبت میكند؛[13] اين نهايت لطف و فضل الهى بر انسان است كه نيت گناه را بر او مىبخشد، و فعل گناه را بر طبق موازين عدالت جزا مىدهد، ولى در مسير اطاعت هر نيتى حسنه است، و هر كار نيكى را بر طبق تفضل پاداش مىدهد، نه بر ميزان عدل، و اين تشويقى است براى انجام اعمال نيك.[14]
#شب قدر؛ شب نزول برکات الهی
ماه رمضان ماه نزول برکات الهی است؛ که از همه مهمتر نزول قرآن مجيد«اين مائده بزرگ آسمانى» در شب قدر است.[15]
اكنون بايد فكر كرد كه وقتى گروه گروه فرشتگان در شب قدر نازل مىشوند و بر مؤمنان سلام مىكنند چه لذت و لطف و بركتى دارد؟! وقتى ابراهيم( ع) را در آتش نمرودى افكندند فرشتگان آمدند و بر او سلام كردند، و آتش بر او گلستان شد، آيا آتش دوزخ به بركت سلام فرشتگان بر مؤمنان در شب قدر«برد» و«سلام» نمىشود؟[16]
#رضایت خالق یا مخلوق؟!
در بسيارى از موارد رضاى خلق و خالق در مقابل هم قرار مىگيرند؛ اگر رضاى خالق را طلب كنيم از رضاى خلق جدا مىشويم و اگر رضاى خلق را طلب كنيم از رضاى خالق جدا مىشويم، در اين جا[17] انسان باتقوا رضايت خدا را بر همه مقدّم مىدارد، مردم هم بايد به دنبال آن راضى شوند؛ اگر راضى شدند چه بهتر وگرنه خودشان مىدانند. اگر ما به اين مرحله رسيديم مرحله عالى تقواست.[18]
#میانه بهشت جایگاه چه کسانی است؟
از روايات اسلامى به خوبى استفاده مىشود كه میانۀ بهشت، «جنات الفردوس» را شامل می گردد؛ پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در روایتی فرمود: «... فَانَّهُ وَسَطُ الجنَّةُ وَ اعْلى الجنَّةِ...؛هنگامى كه از خداوند متعال تقاضا مىكنيد، فردوس را تقاضا كنيد كه وسط بهشت، و قسمت اعلى و برتر آن است و بر فراز آن عرش خداست و از فردوس نهرهاى بهشتى سرچشمه مىگيرد»!.[19]،[20]
بنابر کلام وحی ، میانۀ بهشت جایگاه کسانی است که« ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند جنات فردوس وسيله پذيرائى از آنان خواهد بود»[21]،[22]
#سخن آخر:( اجابت دعای مضطر)
در آن هنگام كه تمام درهاى عالم اسباب به روى انسان بسته مىشود و از هر نظر درمانده و مضطر مىگردد، تنها كسى كه مىتواند قفل مشكلات را بگشايد و نور اميد در دل ها بیفکند؛ ذات پاك اوست و نه غير او.[23]