#شرح دعای روز چهارم ماه رمضان از آیت الله مکارم شیرازی #دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان: «اللهُمَ قَوِّنى فیهِ عَلى اقامَةِ امْرِکَ، وَاذِقْنى فیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ، وَاوْزِعْنى فیهِ لِأَدآءِ شُکْرِکَ بِکَرَمِکَ، وَاحْفَظْنى فیهِ بِحِفْظِکَ وَسَتْرِکَ، یا ابْصَرَ النَّاظِرینَ؛ خدایا در این ماه مرا براى بپاداشتن فرمانت تقویت کن و شیرینى یادت را به من بچشان، و به لطف و کرمت مرا براى اداى شکرت موفّق بدار، و با حفظ و پوششت محافظتم کن، اى بیناترین بینندگان »[کلیات مفاتیح نوین؛ ص 813] تبیین رابطۀ عبادت و نشاط در معنویت ، توصیف حلاوت و شیرینی یاد خدا ، راهکارهای شکرگزاری واقعی خدا و بیان حکمت ستاریت خداوند و توجه و درک محضریت حق تعالی از جمله مضامین عالی دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان است. #عبودیت در سایۀ نشاط معنوی ماه رمضان بهار عبادت است همان طوری که بهار در جسم انسان نشاط به وجود می آورد در ماه رمضان هم انسان باید بر اثر عبادت، نشاط روحی پیدا کند و این میسّر نیست مگر اینکه انسان قبلًا آمادگی پیدا کند[2]؛ بدین نحو که در سایۀ توبه، روح و قلبمان را صفا دهیم و کینه ها و حسادت ها و غلّ و غش ها را از روحمان بزداییم.[3] چرا در #عبادت بی نشاطیم؟ عدم نشاط در عبادت گاهی از خستگی و کوفتگی جسمی و روحی است؛ و گاهی از سستی در عقیده[4]، البته بی هدفی و خستگی را می توان با تقویت ایمان و ترک عمل در حال خستگی درمان کرد.[5] حقیقت حلاوت ذکر خدا ذکر خدا تنها این نیست که نام او را بر زبان آوریم و مکرر تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر گوییم، بلکه منظور آن است که با تمام وجود؛ متوجه او و عظمتش و علم و آگاهیش و حاضر و ناظر بودنش گردیم، این توجه، مبدأ حرکت و فعالیت در وجودمان به سوی جهاد و تلاش و نیکی ها است و میان ما و گناه سدّ مستحکمی ایجاد می کند و این است حقیقت حلاوت ذکر الهی.[6] #توفیق شکرگزاری هیچ کس توان شکر نعمت های خدا را ندارد، چرا که توفیق شکرگزاری از طریق فکر و عقل و زبان و دست و پایی که انسان به وسیله آن شکر قلبی و لسانی و عملی را انجام می دهد همه از نعمت های خدا است و این ابراز ها خود نعمت دیگری هستند که خود نیازمند شکر دیگری است. لذا به تعبیر آموزه های دینی؛ برترین شکر آدمی اظهار عجز و ناتوانی از شکر خدا در برابر نعمت های او است.[7] #شکرگزار واقعی کیست؟ «شُکر» تصور نعمت و اظهار آن است.[8]شُکر بیشتر از مقوله«عمل»است، و باید آن را در لابلای اعمال انسان ارائه داد، و شاید به همین دلیل قرآن تعداد شکرگزاران واقعی را اندک شمرده است.[9] چرا خداوند #ستار العیوب است؟ حکمت ستّارالعیوب بودن خداوند، حفظ شخصیت و احترام افراد است؛ چراکه دادن شخصیت به افراد، خود یکی از موانع سقوط در گناه است.[10] هم چنین استحکام پایه های امتحان الهی از دیگر اسرار ستاریت خداوند است؛ چرا که اصل آزادی و اختیار با ستّاریت محفوظ است؛ و اگر کسی صرفاً به دلیل ترس از رسوایی و بر مبنای جبر، دیگر گناه نمی کند؛ اینگونه گناه نکردن مغایر با اصل اراده و اختیار انسانی و اصل تکامل و پایبندی به اصول اخلاقی و اسلامی است.[11] سخن آخر:( عالم؛ #محضر خداست) در فراز پایانی دعا می خوانیم:«یا ابْصَرَ النَّاظِرینَ؛ ای بیناترین بینندگان ».[12] واژۀ «ابصر» صیغه تعجّب و برای بیان عظمت علم خداست. به راستی این جمله پشت انسان را می لرزاند؛ یعنی ای انسان! هر کاری می کنی خداوند می بیند؛ بنابراین، مراقب اعمال و سخنانت باش.[13] بی شک خدا را محیط بر خود دیدن و خویش را در محضر او یافتن، سبب می شود انسان شرمِ حضور داشته باشد و همین مسأله برای دوری از گناهان کافی است.[14] پی نوشت ها [1] کلیات مفاتیح نوین؛ ص813. [2] گفتار معصومین علیه السلام؛ ج 2؛ ص123. [3] همان؛ ص122. [4] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین)؛ ج 2؛ ص215. [5] همان. [6] برگزیده تفسیر نمونه؛ ج 2؛ ص480. [7] اخلاق در قرآن؛ ج 3؛ ص80. [8] ر.ک:مفردات. [9] تفسیر نمونه؛ ج 18؛ ص51. [10] گفتار معصومین علیه السلام؛ ج 2؛ ص140. [11] همان. [12] کلیات مفاتیح نوین؛ ص813. [13] داستان یاران: مجموعه بحث های تفسیری حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)؛ ص70. [14] تفسیر نمونه؛ ج 20؛ ص66.