#شبهات_نهج_البلاغه_ای #سئوالات_نهج‌البلاغه_ای 💠 متن شبهه: طولانی بودن برخی از خطبه ‌ها و نامه های نهج البلاغه مانند خطبه‌ی اشباح، قاصعه و عهدنامه‌ی مالک اشتر و... از آنجا که چنین سخنرانی‌ها و نامه نگاری‌های طولانی در صدر اسلام مرسوم نبوده بنابراین در انتساب آن به امیرالمومنین علیه السلام تشکیک می شود. [۱] . 💠 پاسخ: ✅ اطاله‌ی کلام یا مختصر گوئی در صدر اسلام تابع قاعده‌ی خاصی نبوده است و مقدار میزان تکلم بسته به موقعیت مکانی و زمانی، متغیر بوده است. ✅ سخن‌ دانان و اندیشمندان متقدم و متأخر نیز اطاله کلام سخنور را منکر نمی‌شوند: 🔻 برای مثال جاحظ (د ۲۶۵ ه)، ادیب و اندیشور قرن سوم می گوید: «روایت کرده اند که قیس بن خارجه بن سنان، روزی از صبح تا شب خطبه خواند و هیچ یک از سخنانش تکراری نبود نه در لفظ و نه در معنی». البیان و التبیین ج ۱، ص ۵۰. 🔺 زکی عبد السلام مبارک (د ۱۹۵۲ م) ادیب، شاعر و روزنامه نگار مصری تبار می گوید: سحبان وائل [۲] با آنکه طولانی بودن سخنرانی هایش معروف بوده و گاهی نصف روز سخنرانی می نمود، اما در عین حال خطبه هایی کوتاه نیز از او نقل شده است. «النثر الفنی» جلد ۱، ص ۵۹. ✅ بنابراین خطیبان -چه در صدر اسلام و چه پس از آن تا عصر حاضر- مطابق با فطرت و بر اساس شرایط زمانی و مکانی بر اطاله ی سخن یا کوتاهی آن مختار بوده اند. ✅ خطبه ها و نامه های امام علی بن ابی طالب علیه السلام نیز همین گونه بوده است گاهی همچون عهدنامه ی مالک اشتر در اثر شرایط حاکم بر مصر مصلحت بر اطاله ی سخن است و گاهی شرایط اقتضا می کند که کوتاه سخن بگوید. 🔻 جاحظ می گوید: «عمر اهل خطبه های طولانی نبود بلکه صاحب خطبه های طولانی علی بن ابی طالب است». ♻️ بنابر این شبهه و اشکال درباره اطاله کلام امیر المومنین علیه السلام نابجا و نادرست است. پی نوشتها: [۱] نقل از «اثر التشیع الادب العربی»، ص ۶۶. [۲] یکی از سخنرانان معروف زمان معاویه که در شام می زیست. 🆔 @nahjalbalaghah_ir

#شبهات_نهج_البلاغه_ای #سئوالات_نهج_البلاغه_ای 💠 متن شبهه: در حکمت ۱۲۴ نهج البلاغه بیان شده است که عدم رضایت زنان به ازدواج های بعدی شوهران، کفر به شمار می آید. با توجه به این که تقریباً تمام زنان از چنین خصوصیتی برخوردارند، پس باید تمام آنها کافر و نجس باشند. 💠 پاسخ: ✅ در ابتدا باید گفت: سخن منتسب به امیرالمؤمنین(علیه السلام) در نهج البلاغه، تصریح در نارضایتی زن به ازدواج مجدد شوهر ندارد، بلکه عبارت است از این که: "غیرة المرأة کفر و غیرة الرجل إیمان"، [۱] بدین معنا که غیرت ورزیدن اگر از جانب زن باشد، نشانه ای از کفر و اگر از جانب مرد باشد، نشانه ای از ایمان است. 🔻 شاید در نگاه اول، نتوان دریافت که مراد آن حضرت از بیان این کلمات چه بوده و تصور نمود که چنین کلامی، نشانگر دیدگاه تبعیض آمیز اسلام و پیشوایان دینی نسبت به زنان می باشد، اما با کمی دقت، چنین تصوری از بین خواهد رفت. با بررسی سخن عرب زبانان، به این نکته پی خواهیم برد که آنان واژه "غیرت" را در مواردی به کار می گیرند که حساسیت و عکس العمل شدیدی نسبت به موضوعی پدید آید. ✅ در محدوده ای کوچک تر و در محیط خانواده، "غیرت" را می توان به معنای عکس العمل و حساسیت هر یک از زوجین در برابر ارتباطات طرف مقابل با جنس مخالفش دانست. اکنون باید دید که آیا هر واکنش غیرت آمیزی از جانب مرد یا زن، مورد پذیرش اسلام خواهد بود یا خیر؟ 🔻 از منظر اسلام زنان و مردان مسلمان، موظف به حفظ و حراست از کیان خانواده خویش از انجام اموری که مشروعیت دینی ندارد هستند.[۲] مسلّما این مسأله در مواردی که مشروعیت دینی دارد برعکس است. از این رو مرد و زن اجازه ندارند نسبت به هر رفتاری از همسر و فرزندان خویش با بدبینی نگریسته و حتی در مواردی که آنان، مرتکب رفتار خلاف شرعی نشده اند، به شدت تحت نظرشان داشته و به اصطلاح، غیرتی شوند. 🔺 حضرت امیر (علیه السلام) نیز در وصیت خویش به فرزندشان، امام حسن مجتبی (علیه السلام) چنین توصیه می فرمایند: به شدت مراقب باش، در مواردی که نیاز به غیرت ورزی نیست، اقدام به این کار نکن! یقینا رفتاری از این دست، منجر به آن خواهد شد که اشخاص سالم، بیمار شده و افراد پاک، به گناه آلوده شوند! [۳] ♻️ بنا براین ملاک حراست، مشروعیت و یا عدم مشروعیت عمل افراد از نگاه اسلام است. 🔻 آنچه موجب کفر خوانده شدن غیرت زن می‌شود نیز همین ملاک مشروعیت و یا عدم مشروعیت دینی است. در اسلام تعدد زوجات به دلایل اجتهادی کتاب، سنّت، اجماع فقیهان مذاهب اسلامی و سیرۀ قطعی مسلمانان امری پذیرفته شده است.[۴] 🔻 در آیاتی از قرآن کریم به تعدد زوجات اشاره شده است[۵] که مهم‌ترین آنها، آیۀ سوم از سوره مبارکه نساء است که از نظر عموم مفسران، مفهوم آیه بر جواز تعدد زوجات تا ۴ همسر با رعایت شرایط آن دلالت دارد.[۶] 🔻 در احادیث متعدد از منابع شیعه و سنی نیز این مسأله مطرح شده است.[۷] ♻️ بنابر این مخالفت زن با چنین عملی که دارای مشروعیت دینی است، مساوی است با مخالفت با حکم الهی که نتیجه آن کفر است. 🔺 تذکر ۱: همانطور که غیرت در این موارد بر زنان کفر است؛ بی غیرتی مردان مواردی نظیر آنچه بیان شد -بطور بدیهی- کفر است. 🔺 تذکر ۲: کفر در این روایت، کفر عملی است نه کفر اعتقادی. یعنی اگر کسی چنین کاری را کرد، در مقام عمل دچار کفر شده است. اما این کفر موجب خروج او از دایره ایمان نمی‌شود. مصداق این نوع از کفر در قرآن کریم به برخی مسلمانان اطلاق گردیده است. [۸] پی نوشتها: [۱] نهج البلاغة، ص ۴۹۱، حکمت ۱۲۴، انتشارات دار الهجرة، قم، بی تا. [۲] "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَة". (سوره تحریم/۶) [۳] نهج البلاغه، ص ۴۰۵، کتاب ۳۱. [۴] نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۷ش، ج۳۰، ص۲؛ کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۱ق، ج۱۲، ص۳۷۳؛ زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۷، ۳۵؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ش، ج۱۹، ص۳۰۳، ۳۵۷. [۵] رجوع کنید به: سوره تحریم، آیه ۱؛ سوره احزاب، آیه ۳۲ و ۵۰. [۶] شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۷؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۴، ص۱۶۶-۱۶۷. [۷] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۳۹۸؛ بیهقی، السنن الکبری، ۱۳۷۶ق، ج۱۷، ص۱۸۱-۱۸۲. [۸] "وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ". (سوره آل‌عمران/۹۷) 🆔 @nahjalbalaghah_ir

#شبهات_نهج_البلاغه_ای 💠 متن شبهه: در حکمت ١٢۴ نهج البلاغه بیان شده است که عدم رضایت زنان به ازدواج های بعدی شوهران، کفر به شمار می آید. با توجه به این که تقریباً تمام زنان از چنین خصوصیتی برخوردارند، پس باید تمام آنها کافر و نجس باشند. 💠 پاسخ: ✅ در ابتدا باید گفت: سخن منتسب به امیرالمؤمنین(علیه السلام) در نهج البلاغه، تصریح در نارضایتی زن به ازدواج مجدد شوهر ندارد، بلکه عبارت است از این که: "غیرة المرأة کفر و غیرة الرجل إیمان"، [1] بدین معنا که غیرت ورزیدن اگر از جانب زن باشد، نشانه ای از کفر و اگر از جانب مرد باشد، نشانه ای از ایمان است. 🔻 شاید در نگاه اول، نتوان دریافت که مراد آن حضرت از بیان این کلمات چه بوده و تصور نمود که چنین کلامی، نشانگر دیدگاه تبعیض آمیز اسلام و پیشوایان دینی نسبت به زنان می باشد، اما با کمی دقت، چنین تصوری از بین خواهد رفت. با بررسی سخن عرب زبانان، به این نکته پی خواهیم برد که آنان واژه "غیرت" را در مواردی به کار می گیرند که حساسیت و عکس العمل شدیدی نسبت به موضوعی پدید آید. ✅ در محدوده ای کوچک تر و در محیط خانواده، "غیرت" را می توان به معنای عکس العمل و حساسیت هر یک از زوجین در برابر ارتباطات طرف مقابل با جنس مخالفش دانست. اکنون باید دید که آیا هر واکنش غیرت آمیزی از جانب مرد یا زن، مورد پذیرش اسلام خواهد بود یا خیر؟ 🔻 از منظر اسلام زنان و مردان مسلمان، موظف به حفظ و حراست از کیان خانواده خویش از انجام اموری که مشروعیت دینی ندارد هستند.[2] مسلّما این مسأله در مواردی که مشروعیت دینی دارد برعکس است. از این رو مرد و زن اجازه ندارند نسبت به هر رفتاری از همسر و فرزندان خویش با بدبینی نگریسته و حتی در مواردی که آنان، مرتکب رفتار خلاف شرعی نشده اند، به شدت تحت نظرشان داشته و به اصطلاح، غیرتی شوند. 🔺 حضرت امیر (علیه السلام) نیز در وصیت خویش به فرزندشان، امام حسن مجتبی (علیه السلام) چنین توصیه می فرمایند: به شدت مراقب باش، در مواردی که نیاز به غیرت ورزی نیست، اقدام به این کار نکن! یقینا رفتاری از این دست، منجر به آن خواهد شد که اشخاص سالم، بیمار شده و افراد پاک، به گناه آلوده شوند! [3] ♻️ بنا براین ملاک حراست، مشروعیت و یا عدم مشروعیت عمل افراد از نگاه اسلام است. 🔻 آنچه موجب کفر خوانده شدن غیرت زن می‌شود نیز همین ملاک مشروعیت و یا عدم مشروعیت دینی است. در اسلام تعدد زوجات به دلایل اجتهادی کتاب، سنّت، اجماع فقیهان مذاهب اسلامی و سیرۀ قطعی مسلمانان امری پذیرفته شده است.[4] 🔻 در آیاتی از قرآن کریم به تعدد زوجات اشاره شده است[5] که مهم‌ترین آنها، آیۀ سوم از سوره مبارکه نساء است که از نظر عموم مفسران، مفهوم آیه بر جواز تعدد زوجات تا ۴ همسر با رعایت شرایط آن دلالت دارد.[6] 🔻 در احادیث متعدد از منابع شیعه و سنی نیز این مسأله مطرح شده است.[7] ♻️ بنابر این مخالفت زن با چنین عملی که دارای مشروعیت دینی است، مساوی است با مخالفت با حکم الهی که نتیجه آن کفر است. 🔺 تذکر 1: همانطور که غیرت در این موارد بر زنان کفر است؛ بی غیرتی مردان مواردی نظیر آنچه بیان شد -بطور بدیهی- کفر است. 🔺 تذکر 2: کفر در این روایت، کفر عملی است نه کفر اعتقادی. یعنی اگر کسی چنین کاری را کرد، در مقام عمل دچار کفر شده است. اما این کفر موجب خروج او از دایره ایمان نمی‌شود. مصداق این نوع از کفر در قرآن کریم به برخی مسلمانان اطلاق گردیده است. [8] پی نوشتها: [1] نهج البلاغة، ص 491، حکمت 124، انتشارات دار الهجرة، قم، بی تا. [2] "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَة". (سوره تحریم/6) [3] نهج البلاغه، ص 405، کتاب 31. [4] نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۷ش، ج۳۰، ص۲؛ کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۱ق، ج۱۲، ص۳۷۳؛ زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۷، ۳۵؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ش، ج۱۹، ص۳۰۳، ۳۵۷. [5] رجوع کنید به: سوره تحریم، آیه ۱؛ سوره احزاب، آیه ۳۲ و ۵۰. [6] شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۷؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۴، ص۱۶۶-۱۶۷. [7] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۳۹۸؛ بیهقی، السنن الکبری، ۱۳۷۶ق، ج۱۷، ص۱۸۱-۱۸۲. [8] "وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ". (سوره آل‌عمران/97) 🆔 @nahjalbalaghah_ir