🔺محمد رضا جلائی پور وسرمایه های چند گانۀ نخبگی #یادداشت #محمدامین_قانعی‌راد مدیر گروه #علم_و_جامعه مرکز یکی از رخدادهای رایج در ایران مهاجرت نخبگان یا سرمایه انسانی است.برخی می گویند هوشمند ها و نخبگان در حال گریز هستند. بین مهاجرت نخبگان و گریز اجتماعی می بایست فرق گذارد. به نظر می رسد تحصیل کردگانی که از ایران خارج می شوند فقط قصد مهاجرت جعرافیایی به منظور عرضۀ دانش خود در مقیاس جهانی را ندارند،آنها در عین حال ازشرایط اجتماعی موجود در ابعاد گوناگون خود نارضایتی دارند. همچنین بین دونوع از نخبگان باید تمایز گذاشت. نخبگان علمی و تحصیل کردگانی که سرمایۀ اصلی آن ها تخصص یا سرمایه انسانی است و نخبگان دارای سرمایه های چند گانۀ سیاسی،فرهنگی و اجتماعی و....وقتی از مهاجرت نخبگان صحبت می شود معمولاً همان مهاجرتِ دارندگان تخصص وسرمایۀ انسانی است اما نخبگان با «سرمایۀ چند گانه» یعنی تحصیلکردگانی که فراتر از سرمایۀ انسانی(به مثابۀ نیروی کار)،دارای سرمایه های سیاسی،فرهنگی و اجتماعی هستند، همان نخبگان اثر گذار را تشکیل می دهند که به جای گریز از وضعیت های نامطلوب می مانند و در فقدان شرایط مشارکت، آن را می آفرینند. آنان فراتر از امکانات موجود برای مشارکت در سرنوشت و فرایندهای گوناگون جامعه، مشارکت آفرینی می کنند.نخبه در معنای شالوده ای آن کسی است که می ماند و شرایط را تغییر می دهد و نه متخصصی که به دانایی خود همچون کالا می نگرد و در شرایط اجتماعی نامساعد از کشور خارج میشوند تا کالای خود را دربازاری دیگر عرضه کنند. نخبه فردی مبتکر،نوآور و مشارکت آفرین است؛ اگر شرایط اجتماعی به اواجازۀ مشارکت ندهد به جای گریز، تلاش می کند از طریق نوآوری اجتماعی امکاناتی را بیافریند که زندگی فرهنگی و سیاسی اش را معنا دار می کند. بسیاری از تحصیلکردگان پس از حوادث 1388 رفتند و برنگشتند.اینان یا برای بازگشت احساس عدم امنیت می کنند یا دچار بیگانگی سیاسی واجتماعی هستند. محمد رضا جلایی پور برای ادامۀ تحصیل رفت و بازگشت. چندین سالی که در خارج بود همانی بود که در ایران بود. با یک عقلانیت،اعتدال و در عین حال امید وباور به اصلاحات. به دام گروه های افراطی گوناگون نیفتاد وسخن نسنجیده نگفت.اکنون برگشته است زیرا از تبار آدمیانی است که در صحنه می مانند تا در زمان جنگ از مرزهای سرزمین وهویت خود دفاع کنند و در زمان صلح به بهبود اوضاع کشور داری و گسترش عقلانیت یاری برسانند.آرامش ، عقلانیت و امید به آینده از ویژگی های محمد رضا جلایی پور است. او ازسرمایۀ اجتماعی،سرمایۀ فرهنگی وسرمایۀ سیاسی روشن وبالایی برخوردار است.فقط یک متخصص در حال تحصیل در هاروارد نیست.نمونه ای از جوانان تحصیلکرده ای است که برای کشور خود آرمان های واقع گرایانه و ممکنی را دارند. اواز سرمایۀ خانوادگی وسرمایۀ نمادین قابل احترامی برخوردار است.جامعه و سیاست کنونی ایران- نه به متخصصان در حال گریز اجتماعی ویا سرمایه های انسانی دچار انفعال وعدم مشارکت-بلکه به دارندگان دانش و سرمایه های چندگانه نیاز دارد.دانایانی که بمانند، مشارکت آفرینی کنند و با احترام به میثاق ملی و سیاست های گفت وگویی راهبردهایی را برای برون رفت از جاده های ناهموار موجود و پیش روعرضه کنند. در برابر محمد رضا جلایی پور به عنوان الگویی با این ویژگی ها می توانید کلاه را از سر بردارید هر چند با او در تبیین اوضاع و ارائه راهبرد اختلافات جدی داشته باشید. @nrisp