انتشارات : پیام طوس نام کتاب : بانوی فراموش شده به اهتمام : امور فرهنگی موسسه خیریه منتظران بقیه الله ارواحنافداه طراح جلد : قدیر علاقه مند تبریزی حروف نگار و صفحه آرا : علاقه مند(خدمات نشر آویژه ۰۵۱۳۸۴۴۶۹۳۳) امور فنی و چاپ و صحافی : چاپخانه بزرگ قرآن کریم تعداد صفحات : ۰۰۰۰۰ صفحه شمارگان : ۰۰۰۰۰نسخه نوبت چاپ : اول _۱۴۰۳ قیمت : صلوات شابک : ۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ حق چاپ : محفوظ و مربوط به موسسه خیریه منتظران بقیه الله(ارواحنافداه) می باشد و لکن برای کلیه افراد حقیقی و حقوقی که جهت خشنودی و رضایت (حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام) نذر سلامتی و فرج حضرت بقيه الله الاعظم (عجلَّ الله تعالی فرجه الشَّریف) بخواهند رایگان در اختیار دیگران قرار دهند اجازه داده می‌شود. ضمنا کپی برداری از کلیه ی مطالب این کانال به دون هیچ قید و بند و شرطی بوده و شرعاً و قانوناً هیچ گونه مشکلی نخواهد داشت. تلفن مرکز پخش ۰۹۱۵۳۰۰۷۲۸۰_۰۵۱۳۲۷۰۳۵۲۵

🌷مقدمه(۱) دوست عزیز :‌همانطور که ملاحظه می فرمایید حضرت ام کلثوم(علیهاالسّلام) در واقعه کربلا حضور داشته اند اما اینکه چرا در سوگواریها از ایشان سخنی به میان نمی آید باید گفت تک تک افرادی که درحادثه عاشورا شرکت داشته اند رسالتی داشته و نقشی را ایفا کرده اند اما میزان و عمق رسالت آنها با یکدیگر فرق می کند مثلاً در مجلس یزید غیر از حضرت زینب (علیهاالسلام)حضرت سجاد(علیه‌السّلام) نیز سخنرانی کرده اند اما به اندازه ای که درباره حضرت زینب (علیهاالسلام) سخن گفته می شود درباره ایشان صحبتی به میان نمی آید وعلتش آن است که حضرت زینب (علیهاالسلام)‌ نقش چشم گیرتر و وسیع تری در این زمینه داشته اند. و مدیریت در شرائط بحرانی واقعه ی است که بدست حضرت زینب (علیهاالسلام) بوده است و بخاطر همین در سوگواریها وعزاداریها بیشتر از ایشان سخن به میان می آید و با مراجعه به تاریخ کربلا می بینیم که غیر از ایشان بزرگوارانی چون ام کلثوم و فاطمه دختر امام حسین (علیهم السلام) بودند که نقش بزرگی دراین واقعه ایفا کرده و ذهنیت مردم را از اسیران جنگی متحول ساختند.البته غیر از این مسأله عاملی که باعث می شود از ایشان سخنی به میان نیاید یا کمتر از ایشان صحبت شود، کم اطلاعی بعضی از مبلغین از جریانات عاشورا و سخنرانیها و تکیه بر مرثیه ها و اشعار تکراری و عدم توجه به پویایی واقعه عاشورا است که باید به این مسئله توجه شود و مبلغینی که رسالت عظیم رساندن پیام عاشورا را به مردم دارند احساس مسئولیت بیشتری در این زمینه کنند و مطلب نو و درسهای تازه ای از واقعه سراسر درس و آموزنده عاشورا بیرون کشند. شاید بر اثر کم کاری ما شیعیان ومحبان خاندان اهل البیت(علیهم السّلام) است که بیش از هزار سال این بانوی معظمه به فراموشی رفته باشد ولی اگرخدای متعال بخواهد با یک بهانه ی این بانو را از گوشه غربت بیرون می آورد وچون خورشید درخشان نور افشانی خواهد نمود پس ببینیم سهم ما در این مهم چقدر است!؟فاعتبروا یا اولواالابصار.

🌷ادامه مقدمه (۲) بانوی فراموش شده دریک نگاه ۱_آیا ام کلثوم (علیهاالسلام) وجود خارجی دارد؟ ۲_ام کلثوم (علیهاالسّلام) دخترامیر المومنین و حضرت زهرا (علیهماالسلام) ۳_ام کلثوم(علیهاالسّلام) فرزند سوم یا چهارم خانواده ۴_ولادت آن بزرگوار ۵_اسم،کنیه،لقب ایشان ۶_محل زندگی ایشان ۷_همسران ایشان ۸_آیا ام کلثوم (علیهاالسّلام) همسر عمر بن خطاب بوده یا خیر؟ ۹_فرزندان ایشان ۱۰_عاقبت و سرنوشت فرزندان ایشان ۱۱_حضور در کربلا ۱۲_اسارت همراه قافله ۱۳_زندانی در کوفه ۱۴_خطبه خواندن در کوفه ۱۵_شکنجه و آزار و اذیت در مسیر اسارت ۱۶_گرسنگی و دادن غذایش به کودکان ۱۷_شریک عبادات و همراهی حضرت زینب [علیهاالسلام] ۱۸_حرمت نگاه داشتن حضرت زینب [علیهاالسلام] در طول اسارت ۱۹_پذیرش قافله سالاری حضرت زینب [علیهاالسلام] ۲۰_یاری نمودن حضرت زینب [علیهاالسلام] در طول سفر ۲۱_ام کلثوم(علیهاالسّلام) در شام و سخن گفتن با شمر ملعون حین ورود به شام ۲۲_شهادت آ ن بزرگوار: چهار ماه یا چهار ماه و ده روز بعد از برگشت از شام ۲۳_نحوه شهادت ایشان :مسمومیت بازهر توسط مروان ملعون ۲۴_محل دفن ایشان : قبرستان باب الصغیر در سوریه یا بقیع درمدینه ۲۵_مقتل پیرامون حضرت ۲۶_اشعار پیرامون حضرت

🌷ادامه مقدمه (۳) 1⃣درباره زندگانی ام کلثوم دختر حضرت فاطمه و علی(علیهماالسلام) اطلاع چندانی در دست نیست.برخلاف حضرت زینب (علیهاالسلام) که نام و آوازه و وضع روشن تری دارد، زندگی و شرح حال او بسیار مبهم و پیچیده است و مورد بی مهری مورخان و نسب شناسان کهن قرار گرفته است،ممکن است این بی مهری به دلیل نسبت همسری او با خلیفه دوم عمربن خطاب باشد که خود او در آن هیچ دخالتی نداشته است،در یکی دو قرن اخیر که علمای شیعه درباره او کتابهایی نوشته اند، بیشتر بلکه همه آنها در رد ازدواج آن گرامی با عمر بن خطاب قلم زده اند و به دیگر جنبه های زندگی او نپرداخته اند. 2⃣مهم ترین پرسشها درباره زندگی ام کلثوم(علیهاالسّلام) به قرار زیر است: ۱_آیا ام کلثوم(علیهاالسّلام) دختر امیر المؤمنین و حضرت فاطمه(علیهماالسلام) وجود خارجی داشته است؟ ۲_اگر وجود داشته، ولادت و وفات او چه زمانی بوده است؟ ۳_آیا او دختر بزرگ بوده یا دختر دوم؟ ۴_آیا او همسر عمربن خطاب شده است یا خیر؟ ۵_اگر شده، آیا از او فرزندانی داشته است یا نه؟ ۶_آیا همسر دیگری غیر از عمر داشته است یا نه؟ ۷_اگر داشته، آیا فرزندانی از این همسر یا همسران داشته است یا نه؟ ۸_آیا او در کربلا حضور داشته؟ ۹_آیا در کوفه و شام سخنرانی داشته؟ ۱۰_آیا در میان دختران امیرالمومنین علی بن ابیطالب(علیهماالسّلام) ام کلثوم دیگری هم بوده است؟ ۱۱_اگر بوده، کدام یک همسر عمر بوده و کدام یک در کوفه و شام سخن گفته است؟ ۱۲_آیا ام­ کلثوم و زینب(علیهماالسلام) دو نفرند یا یک نفر؟ در این نوشتار به حول و قوه الهی و مدد خود این بانوی بزرگوار کوشش بر آن است که به این پرسشها پاسخ داده شود. از آنجا که منابع تخصصی این موضوع کتابهای نسب شناسی اند، این آثار در این خصوص منبع اصلی تلقی شده اند. و نیز اگر گاهی واژه اهل فن در این کتاب به کار رود، منظور از آن نسب شناسان و مورخان است.

🌷ادامه مقدمه (۴) آیا ام کلثوم(علیهاالسّلام) وجود خارجی دارد!؟ به نظر می رسد نسب شناسان، مورخان و محدثان و تمام دانشمندان شیعه و سنی که قصد ذکر نام فرزندان حضرت علی و یا حضرت فاطمه(علیهماالسلام) را داشته اند،نام زینب وام کلثوم (علیهماالسّلام) را آورده اند.[2] ازاین رو، می توان گفت وجود آن گرامی مورد اتفاق علمای شیعه و سنی است و حتی گاه فتوای برخی از فقهای فریقین مستند به روایتی است[3] که درباره ام کلثوم(علیهاالسّلام) و بر فرض وجود او صادر شده است. به ویژه آنکه تمام نسب شناسان و به خصوص نسب شناسان علوی و شیعه که در زمان خود نقیب سادات و متخصص نسب آنان بوده و خود نسب به حضرت فاطمه(علیهاالسلام) می برده اندو در ثبت و ضبط انساب سادات دقت تام و تمام می کرده اند، همگی بر وجود او اتفاق نظر دارند.[4]

فصولی که در این کتاب خواهیم داشت 🌷فصل اول همسران امیرالمؤمنین (علیه السلام) 🌷فصل دوم فرزندان امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه زهرا علیهماالسلام 🌷فصل سوم اُسرای کربلا 🌷فصل چهارم (مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام) 🌷فصل پنجم (ولادت و نسب حضرت ام کلثوم علیهاالسلام) 🌷فصل ششم (ام کلثوم ها) 🌷فصل هفتم (مقام و جایگاه حضرت ام کلثوم علیهاالسلام) 🌷فصل هشتم (راوی احادیث) 🌷فصل نهم (حضور در کربلا) 🌷فصل دهم (حضور در کوفه) 🌷فصل یازدهم (خطبه های ایراد شده در کوفه) 🌷فصل دوازدهم (بودن با سر مبارک امام حسین علیه السلام در منازل مختلف) 🌷فصل سیزدهم (ازداوج حضرت ام کلثوم علیهاالسلام) 🌷فصل چهاردهم (بانو در سوگ عزیزان) 🌷فصل پانزدهم (وفات و شهادت حضرت ام کلثوم علیهاالسلام)

🌷اما فصل اول جلسه (اول) همسران امام(علیه السلام) واقدی گزارش می‌کند که وقتی علی بن ابی‌طالب (علیهماالسلام) از دنیا رفتند،چهار همسر به نام‌های ۱-لیلی تمیمی ۲-ام البنین کلابیه ۳-اسماء بنت عمیس ۴-امامه بنت زینب را در نکاح داشت ۵- و(هیجده) ام ولد داشتند.[۹] شبیه این گزارش در منابع مختلفی چون مطالب السئول و مناقب ابن شهرآشوب نیز گزارش شده‌است.[۱۰] ۶-به گزارش دانشنامه ایرانیکا و دانشنامه اسلام،حضرت (نُه) زن و (چند) کنیز داشتند و دارای (چهارده) پسر و (نوزده) دختر بودند که از میان آنان حسن، حسین، عباس، و محمد حنفیه مشهورترند.[۱۱][۱۲] ۷-طبق منابع شیعی تعداد کل فرزندان حضرت (بیست و هفت) یا (بیست و هشت) نفربوده اند. و مادر محمد حنفیه، کنیزی آزاد شده به نام خوله دختر جعفر حنفیه بود.[۱۳] ۸- از میان فرزندان حضرت، پنج نفر صاحب نسل شدند.[۱۴] ۹-آنچه مشهور است، حضرت در دوران حیات خود، (هفت) زن در عقد ازدواج دائم داشته‌ است. اربلی این (هفت) همسر را، فاطمه زهرا،(علیهاالسّلام) خوله، لیلی، ام‌البنین، اسماء، امامه و ام سعید گزارش می‌کند. اربلی باقی این همسران را، ام ولد دانسته‌ است. ۱۰-در این میان منابع دیگری چون ابن شهر آشوب، گزارش‌های متفاوت دیگری را نیز گزارش کرده‌اند که بر اساس آنها، حضرت تا (دوازده)همسر داشته‌ است.[۱۵] طبق تعریف علامه حلی در جامع الشرایع، ام ولد کنیزی است که از مولا و صاحب خویش صاحب فرزند شده‌ باشد. بر اساس قوانین اسلامی، صاحب ام ولد حق فروش کنیز خود را ندارد و فرزند او نیز آزاد می‌باشد. و پس از مرگ صاحبش، از سهم الارث فرزندش، آزاد می‌شود.[۱۶] ✅ همسران علی بن ابیطالب نام و لقب آن بزرگواران [۱۷] نسب وتیره آن بزرگواران [۱۸] فرزندان آنها از امام امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)[۱۹] سن ازدواج وسال ازدواج آن بزرگواران کاملا آمده است. 📚منبع ۱-بلوکباشی «علی بن ابی طالب (علیهما السلام)» دایرة المعارف مردم‌شناسی. ۲-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ج۱ ص۲۴۶. ۳-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی،ج۱ ص۲۵۲. ↑ Donzel, “Fatima”, Islamic desk reference, 98. ↑ Nasr, “ʿAlī”, Britannica. ۴-زریاب و زرین‌کوب، «علی»، دانشنامه فارسی. ۵-معروف الحسنی، زندگانی دوازده امام علیهم السلام، ج۱ ص۹۵. ۶-میلانی، خواستگاری ساختگی، ص۲۲ تا ۲۷. ۷-ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص ۱۶۸. ۸-شافعی، مطالب السئول، ص ۲۲۱. ↑ Poonawala, “ʿAlī b. Abī Ṭāleb”, Iranica. ↑ Veccia Vaglieri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”, Encyclopedia of Islam. ↑ Gleave, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”, EI3. ↑ Veccia Vaglieri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”, EI2. ۹-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)، ج۱ ص۱۶۴. ۱۰-دانشمند و رئیس السادات، «واکاوی نقش ائمه در ارتقاء اجتماعی ام ولدها»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. ۱۱-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ج۱ ص۲۶۲. حمویی، انیس المومنین، ص ۸۱ و ۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص۴۱۳ و ۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ، ص ۵۶. ۱۲-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص ۴۱۳ و ۴۱۴. ۱۳-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص ۴۱۳ و ۴۱۴. ۱۴-جعفری«فاطمهٔ زهرا (عليهاالسلام)» دانشنامهٔ تشیع، ص۱۸۳. ۱۵-جعفری«فاطمهٔ زهرا (عليهاالسلام)» دانشنامهٔ تشیع، ص۱۸۳. ↑ Veccia Vaglieri, “Fatima”, Encyclopedia of Islam. ۱۶-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص۴۱۳ و ۴۱۴. ۱۷-شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (عليهاالسلام) ص۴۵. ۱۸-جعفری«فاطمهٔ زهرا (عليهاالسلام)» دانشنامهٔ تشیع، ص ۱۸۵. ↑ Veccia Vaglieri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”, Encyclopedia of Islam. ۱۹-شهرستانی، تسمیات، ص ۳۲۸. کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)، ج۱ ص۱۶۲.

🌷جلسه (دوم)همسران امام علی 1⃣حضرت فاطمه زهرا(عليهاالسلام) ایشان دختر محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم می باشد. اما فرزندان:امام حسن،امام حسین ،زینب، ام‌کلثوم، محسن(علیهم السّلام) [۲۰][۲۱][۲۲] اولین همسر امام علی(علیه‌ السلام) دختر محمد پیامبر اسلام(صلی‌ الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)که در حیات ایشان با زن دیگری ازدواج نکرده اند.[۲۳] پس از هجرت پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از مکه به مدینه، عمر و ابوبکر و چند تن دیگر خواستار ازدواج با فاطمه(علیها السلام) بودند، اما حضرت پیشنهاد ازدواج آن‌ها را نپذیرفت و گفت که برای این موضوع منتظر فرمان خداست.[۲۴][۲۵] مدت کمی پس از هجرت، حضرت به علی(علیه‌السلام )فرمودند که خداوند به وی فرمان داده‌ است که دخترش، فاطمهٔ زهرا، را به ازدواج وی درآورد.[۲۶] 📚منبع ۲۰-موسوی صافی،امهات الائمه،ج۱ص۲۹۸ ۲۱-گنجی شافعی، کفایة الطالب،۴۱۳و۴۱۴. ۲۲-موسوی صافی، امهات الائمه،ج۱ ص۲۹۸ ۲۳-زحمتکش«ویژگی‌های ام‌البنین» پژوهش‌نامه معارف. ۲۴-زحمتکش«ویژگی‌های ام‌البنین» پژوهش‌نامه معارف. شهرستانی، تسمیات،ص۳۷۷. ۲۵-زحمتکش«ویژگی‌های ام‌البنین» پژوهش‌نامه معارف. ۲۶-زحمتکش، «ویژگی‌های ام‌البنین»، پژوهش‌نامه معارف.

🌷جلسه (سوم) همسران امام علی 2⃣اُمامه دختر ابو العاص ایشان دختر زينب، دختر پيامبر خداست. زينب، پيش از اسلام با ابو العاص ، خواهرزاده خديجه (و پسر خاله خويش) ، ازدواج كرده بود و دو فرزند داشت : على كه در كودكى مُرد ـ و اُمامه ـ كه پيامبر (صلى الله عليه و آله وسلم )به او محبّت مى ورزيد و امام على(عليه السلام)بنا به وصيّت حضرت فاطمه(عليهاالسلام)با او ازدواج كرد. فاطمه زهرا(عليها السلام) به على(عليه السلام) گفت: «او براى فرزندانم همچون من است[۱]». برخى روايت ها حاكى از آن است كه امام على(عليه السلام) از او فرزندى به نام محمّد داشت كه «محمّد اوسط» ناميده مى شد[۲]. 📚منبع ۱-روضة الواعظين : ص ۱۶۸ ، كتاب سليم بن قيس : ج ۲ ص ۸۷۰ ح ۴۸ وراجع علل الشرائع : ص ۱۸۸ ح ۲ ۲-الطبقات الكبرى : ج ۳ ص ۲۰ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۴. ✅نقل دوم پیرامون این بزرگوار امامه دخترابی‌العاص بن ربیع بن عبدالعزی بن عبدالشمس بن عبد المناف (بنی‌عبدالشمس) می باشد. [۲۷] [۲۸] امام علی (علیه‌السلام) پس از شهادت فاطمه (علیهاالسلام) به وصیت ایشان با امامه ازدواج کردند. امامه دختر زینب و خواهر زاده فاطمه (علیهاالسلام) بوده‌ است.[۲۹] که امام علی(علیه‌السّلام) به این بانوی با عظمت وصیت نمودند پس از او با مغیره بن نوفل ازدواج کند تا معاویه نتواند او را به عقد خودش درآورد.[۳۰] 📚منبع ۲۷-شهرستانی، تسمیات، ۳۷۷. ۲۸-شهرستانی، تسمیات، ۳۸۰. ۲۹-شهرستانی، تسمیات، ۳۴۱. ۳۰-شهرستانی، تسمیات، ۳۸۴و۳۸۵.

🌷جلسه (چهارم) همسران امام علی(علیه السلام) 3⃣اسماء دختر عميس او از زنان بزرگ در تاريخ اسلام و جزو نخستين زنانى است كه به پيامبر (صلى الله عليه و آله وسلم) ايمان آوردند. اسماء با جعفر بن ابى طالب، ازدواج كرد و با او به حبشه هجرت كرد و براى او سه فرزند آورد: عبد اللّه، عون و محمّد .چون جعفر به شهادت رسيد، به ازدواج ابوبكر درآمد و محمّد بن ابى بكر را به دنيا آورد كه قهرمان پايدارى در ولايت على(عليه السلام) است [۳]. اسماء ، همراه و همدم فاطمه زهرا (عليها السلام) بود. او بود كه به فاطمه (عليها السلام) پيشنهاد داد تا جسد مطهّرش را در «تابوت» نهند و در غسل او، امام را يارى داد.اسماء پس از فوت ابوبكر، به ازدواج امام على(عليه السلام) درآمد و يحيى را برايش به دنيا آورد و تا زمان شهادت امام (عليه السلام) با او بود. او از راويان حديث و از كسانى است كه حديث «ردّ الشمس» را نقل كرده اند[۴]. 📚منبع ۳-الطبقات الكبرى : ج۸ ص۲۸۲ ، تهذيب الكمال : ج۳۵ ص۱۲۷ الرقم ۷۷۸۴ ، تاريخ الطبري : ج ۳ ص ۴۲۶ ، مروج الذهب: ج ۳ ص ۷۳ ، اُسد الغابة : ج ۷ ص ۱۳ الرقم ۶۷۱۳ ، الاستيعاب : ج ۴ ص ۳۴۸ الرقم ۳۲۶۴ ، الإصابة : ج ۸ ص ۱۵ الرقم ۱۰۸۰۹ ۴-تاريخ مواليد الأئمّة عليهم السلام : ص ۱۷۲ ، المناقب لابن شهر آشوب : ج ۳ ص ۳۰۵. ✅نقل دوم: اسماء دختر عمیس بن معد بن تیم بن حارث بن کعب بن مالک بن قحافه (بنی‌خثعم) دو فرزند برای ایشان ذکرشده ۱-یحیی‌۲-عون [۴۶][۴۷] وی زن جعفر بن ابی‌طالب(علیهماالسلام) بود و پس از درگذشت جعفر، به عقد ابوبکر درآمد و پس از مرگ ابوبکر، حضرت با او ازدواج کرد.گنجی شافعی فرزندی به نام عون را نیز به اسماء منسوب می‌داند.[۴۸] با این وجود، منابع در اینکه محمد و عون به عنوان دو فرزند منسوب به اسماء، نام یک فرد باشند یا اینکه آنها از فرزندان مشترک علی و اسماء باشند(علیهما السّلام) دچار اختلاف هستند.[۴۹] 📚منبع ۴۶-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)،ج۱ص۱۶۰. ۴۷-کرباسی، معجم انصار الحسین،ج۱ ص۱۶۴ ۴۸-کرباسی، معجم انصار الحسین،ج۱ ص۱۶۴ ۴۹-کرباسی، معجم انصار الحسین،ج۱ ص۱۶۴.

🌷جلسه (پنجم) همسران امام علی (علیه‌السلام) 4⃣فاطمه دختر حِزام (ام البنين) وى از شخصيت هاى درخشان در تاريخ اسلام است و به خانواده اى منسوب است كه در شجاعت و شهامت و پيكار، نظير ندارند .چون امام على(عليه السلام) پس از رحلت حضرت فاطمه(عليها السلام) تصميم به ازدواج گرفت، عقيل را فرا خواند و از او خواست كه براى او زنى از ميان قبيله هاى معروف به شجاعت بيابد تا براى او جنگجويانى دلير بزايد. از آن جا كه عقيل در تبارشناسى زِبَردست بود، فاطمه دختر حِزام را برگزيد و گفت كه پدران وى از شجاع ترين ، پايدارترين و قوى ترين عرب ها در پيكارند. اُمّ البنين، شاعرى زبان آور و بزرگ بود. چهار پسرش را در ركاب امام حسين (عليه السلام) به كربلا فرستاد و در مرثيه آنان، در بقيع به گريه كردن و سرودن شعر نشست و مردم، گِرد مى آمدند و دردمندانه مى گريستند و بر زشتكارى هاى بنى اميّه و رفتارهاى پست آنان، آگاه مى شدند و بدين گونه، توانست نداى فرزندانش و هدفشان را به مردم برساند.[۵] 📚منبع ۵-محمدی ری شهری، دانش نامه اميرالمؤمنين (ع)، ج1، ص153. ✅نقل دوم: فاطمه دختر حزام بن خالد بن جعفر بن عامر بن کعب بن کلاب(بنی‌کلاب) (معروف به ام البنین (علیهاالسّلام)است. [۳۱] فرزندان ایشان عباس،جعفر،عثمان ،عبدالله [۳۲][۳۳] از فاطمه بنت حزام، در ماجرای نبرد کربلا سخن فراوانی به میان آمده‌است. در روایات منابع شیعه همچون آثار مامقانی و محسن امین، ماجرای ازدواج او با امام علی (علیه‏‌السلام) به درخواست حضرت؛ عقیل برای پیدا کردن زنی از بهترین قبایل در شجاعت به خواستگاری ایشان اقدام نمودند. در تاریخ وفات ایشان اختلاف است برای او مقامات و کراماتی گزارش شده‌ است.[۳۴] در تاریخ ازدواجش، آورده‌اند که پس از درگذشت فاطمه (علیها السلام) امام (علیهاالسلام) با فاطمه بنت حزام ازدواج کرد و پس از ایشان امامه را به عقد خود درآورد.و روایاتی وجود دارد که ازدواج او را پس از خوله گزارش کرده‌اند.[۳۵]اولین فرزند او عباس است که در سال ۲۶ ه‍.ق به دنیا آمده‌است.[۳۶] 📚منبع ۳۱-شهرستانی، تسمیات، ۳۳۱. ۳۲-کرباسی، معجم انصار الحسین،ج۱ ص۱۶۴ ۳۳-شهرستانی، تسمیات،ص۳۴۵ و ۳۶۷. ۳۴-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)،ج۱ص۱۳۸. ۳۵-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی،ج۱ص۲۶۲. حمویی، انیس المومنین، ۸۱و۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۴۱۳و۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ،ص۵۶. ۳۶-شهرستانی، تسمیات،ص۳۴۵ و ۳۶۷.

🌷جلسه (ششم) همسران امام علی (علیه السلام) 5⃣خوله حنفیه، دختر جعفر بن قيس در اينکه «خَولَه» زنِ امام علي (عليه السّلام) بود يا کنيز آن حضرت به شمار مي رفت، اختلاف است. مطابق با نقلی خوله از اسرای بني زبيد بود که هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علي (علیه السلام) را به يمن فرستاد [ آن حضرت] خَولَه را در ميان [ اسيران] بني زبيد به دست آورد. آنان به همراه عَمرو بن مَعدِي کرب، مرتد شده بودند. بني زبيد، با يورشي « خَولَه » را از بني حنيفه اسير گرفت و جزو سهم امام علی(علیه‌ السلام) شد.[۶] و مطابق با نقلی دیگر علي هنگامِ باز آمدن از يمن، در«ذوالمجاز» (يکي از بازارهاي عرب) او را خريد و به فاطمه(علیهاالسلام) هديه کرد.[۷] اما طبق نقلی خوله از اسرای جنگهای رده در زمان ابوبکر بود اما حضرت علي (عليه السّلام) از آنجا که با این جنگ ها موافق نبود او را به کنیزی نگرفت بلکه با او ازدواج کرد. داستان آن به طور مفصل در کتاب الخرائج و الجرائح آمده است.[۸] از خوله محمد بن حنفیه به دنیا آمد که به سبب مادرش که از بنی حنفیه بود به این نام مشهور شد. 📚منبع ۶-سر السلسلة العلويه: 81؛ عمدة الطالب: 353. ۷-تاريخ دمشق 323:54؛ سير اعلام النبلاء 110:4؛ المنتظم 228:6؛ عمدة القاري 187:16؛ ذخائر العقبي: 117؛ عون المعبود 59:1؛ الرياض النضرة 297:1؛ سِمط النجوم العوالي 73:3. ۸-الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۵۸۹تا۵۹۳. ✅نقل دوم: خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمه بن ثعلبه بن یربوع بن دول بن حنفیه مادر محمد حنفیه می باشد[۳۷][۳۸] در ترتیب ازدواج‌های امام علی (علیه‌السّلام) خوله سومین یا چهارمین همسر حضرت بیان شده‌ است. منابع در اینکه او کنیز امام علی (علیه‌السّلام) بوده‌ است یا آنکه حضرت او را آزاد کرده سپس با او ازواج کرده‌ دچار اختلاف‌اند.[۳۹] در دانشنامه اسلام، وی کنیز نامیده شده‌ است. و فرزندی به نام محمد داشته.[۴۰] 📚منبع ۳۷-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون) ج۱ ص۱۶۲. ۳۸-شهرستانی، تسمیات، ص ۳۷۰. ۳۹-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص۴۱۳و۴۱۴. ۴۰-شهرستانی، تسمیات، ص ۳۶۸.

🌷جلسه (هفتم) همسران امام علی (علیه السلام) 6⃣ليلاي نَهشَلي، دختر مسعود در التذکرة الحمدونيه و ربيع الأبرار (و ديگر منابع ) آمده است که: امام علي (عليه السّلام) پس از آنکه در سال 35 هجري وارد بصره شد، با ليلاي نَهشَلي ازدواج کرد تا روابط آن حضرت با قبيله ي وي ريشه دارتر شود.[۹] و این در زمانی بود که «خوله»از دنیا رفته بود. ثقفي (م 283 هـ) در الغارات از مغيرة ضَبي (م 136 هـ) نقل مي کند که گفت: چون امام علي با ليلا (دختر مسعود نَهشَلي) ازدواج کرد، ليلا گفت: از زماني که دريافتم آن حضرت جانشين رسول خداست، پيوسته دوست مي داشتم ميان من و او، سببي [ پيوند زناشويي ] رخ دهد. ليلاي نَهشَلي از امام علي (عليه السّلام) داراي دو پسر شد؛ عبيدالله (ابوعلي) و عبدالله يا محمد (ابوبکر).[۱۰] در سفرنامه ي ناصر خسرو مي خوانيم: در بصره، به نام اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (عليهما السّلام) سيزده مشهد است. يکي از آنها [ را ] « مشهد بني مازن » گويند و آن، آن است که در ربيع الأول سنه ي (۳۶) از هجرت نبي (صلي الله عليه و آله و سلم) اميرالمؤمنين (عليه السّلام) به بصره آمده است و عايشه به حرب آمده بود. و اميرالمؤمنين (عليه السّلام) دختر مسعود نَهشَلي، ليلا را به زني گرفته بود و اين مشهد، سراي آن زن است. و اميرالمؤمنين (عليه السّلام) هفتاد و دو روز در آن مُقام کرد و بعد از آن، به جانب کوفه بازگشت.[۱۱][۱۲] 📚منبع ۹-التذکرة الحمدونيه 96:3، حديث 231؛ ربيع الأبرار 598:2؛ موسوعة الإمام علي (ري شهري) 235:10. ۱۰-الغارات، ج1، ص93 ۱۱-سفرنامه ي ناصر خسرو: 148 ( و در چاپ تحقيق شده، ص 156-157 ). ۱۲-شهرستاني، سيدعلي، نام خلفا بر فرزندان امامان (عليهم السّلام) (بن مايه ها، پيراهه ها)، 1390ش.

🌷جلسه (هشتم) همسران امام علی (علیه السلام) 7⃣صهباء، دختر ربيعه او مادر عمر بن علی معروف به عمر اَطرَف و خواهر دو قلویش، رقیه بنت علی همسر مسلم بن عقیل است. او «ام ولد» بود و منابع در مکان اسير شدن وی اختلاف دارند؛ برخی گفته‌اند از اسرایی بود که خالد هنگام يورش بر قبيله‌ی بني تغلب (که در آن زمان نصراني بود) در ناحيه‌ی «عين التَّمر» به دست آورد. و برخی گفته‌اند وی از اسرای يمامه ( اسراي جنگي که ميان مسلمانان و مُسيلمه کذاب در زمان ابوبکر در سال 12 هجری رخ داد ) می‌باشد. همچنین در اینکه امام علي (عليه السّلام) او را خريد يا به وی بخشيده شد، اختلاف است. [۱۳] 📚منبع ۱۳-شهرستاني، سيدعلي، نام خلفا بر فرزندان امامان (عليهم السّلام) (بن مايه ها، پيراهه ها)، 1390ش. ✅نقل دوم: صهبا دختر ربیعه بن بجیر بن عبد بن علقمه بن حرث بن عتبه بن سعد(بنی‌ تغلب) معروف به (ام حبیب) می باشد[۴۱] فرزندان ایشان عمر و رقیه [۴۲] [۴۳] مرتضی عاملی، گنجی شافعی و حسینی عاملی، زنی به نام صهبا را از همسران امام علی (علیه‌السلام) گزارش کرده‌اند اما حمویی نامی از او در میان همسران حضرت (علیه‌السّلام) نیاورده‌ است [۴۴]تمام منابع بر این مطلب اجماع دارند که او از کنیزان امام علی (علیه‌السّلام) بوده‌ است و از این رو، منابع اولیه او را همسر حضرت گزارش نکرده‌اند. در خصوص زمان و مکان اسارت وی، گزارش‌ها دچار اختلاف‌اند.[۴۵] 📚منبع ۴۱-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)، ج۱ ص ۱۵۹. ۴۲-عسقلانی، الاصابه، ج۱ ص ۳۵۵. ۴۳-کرباسی، معجم انصار الحسین (هاشمیون)، ج۱ ص ۱۵۹. ۴۴-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ج۱ ص۲۶۲. حمویی، انیس المومنین، ص ۸۱و۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب،ص۴۱۳و۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ، ص۵۶. ۴۵-عسقلانی، الاصابه، ج۱، ص ۳۵۵.

🌷جلسه (نهم) همسران امام علی (علیه السلام) 8⃣محيّاه، دختر امرء القيس عبد الجبّار بن منظور از عوف بن خارجه چنين نقل مى كند :«من هنگام خلافت عمر در نزد او بودم كه [پير]مردى درويش از ميان مردم به سمت عمر عبور مى كرد تا به جلوى او رسيد. پس به تحيّت خلافت، تحيّتش گفت. عمر پرسيد: تو كيستى؟ گفت: مردى نصرانى ام. من امرء القيس پسر عدىّ كلبى ام. عمر، وى را نشناخت. پس مردى به عمر گفت: اين كسى است كه در جاهليت، قبيله بكر بن وائل را غارت كرده است. عمر گفت: چه مى خواهى؟ گفت: مى خواهم مسلمان شوم. عمر، اسلام را بر او عرضه كرد و او هم پذيرفت. سپس برايش نيزه‌اى خواست و پرچمى بر آن به نشانه فرمان روايى اش بر مسلمانان قوم قضاعه آويخت . پيرمرد بازگشت و پرچم ، بالاى سرش در اهتزاز بود . تا آن زمان نديده بودم مردى نماز نخوانده ، بر گروهى از مسلمانان ، امير شود . على عليه السلام و پسرانش برخاستند و رفتند تا به او رسيدند . پس [على عليه السلام] به او گفت: من على بن ابى طالب ، پسر عموى پيامبر خدايم و اين دو ، پسران من از دختر پيامبر خدايند و ما دوست داريم داماد تو شويم . امرء القيس گفت: اى على! محيّاه دختر امرء القيس را به ازدواج تو درآوردم ؛ و اى حسن! سلمى دختر امرء القيس را به ازدواج تو درآوردم ؛ و اى حسين! رباب دختر امرء القيس را به ازدواج تو درآوردم».[۱۴] امام علی(علیه السلام) با این ازدواج بین خود و فرزندانش با قبیله بزرگ قضاعه پیوند ایجاد نمود. 📚منبع ۱۴-الإصابة، دار الكتب العلمية، بيروت-ط 1( 1995) ، ج1، ص354، الرقم ۴۸۷ ۱۵-تاريخ مواليد الأئمّة عليهم السلام : ص ۱۷۲ ، المناقب لابن شهر آشوب، ج۳، ص۳۰۵. ✅نقل دوم: محیاء دختر امری القیس بن عدی بن اوس بن جابر بن کعب بن علیم بن کلب (بنی‌کلب)[۵۰] [۵۱][۵۲] گنجی شافعی، حسینی عاملی و مرتضی عاملی همسری را به نام محیا گزارش می‌کند و فرزندی مرده را به او منسوب می‌دانند در حالی که حمویی نامی از او نمی‌برد.[۵۳] ابن حجر عسقلانی گزارش می‌کند که پس از اسلام آوردن امری القیس، امام علی به همراه امام حسن و امام حسین(علیهم السّلام) به قبیله آنها وارد شدند و از دختران امری القیس خواستگاری کردند. امری القیس نیز سه دخترش را به عقد آن سه بزرگوار درآورد.[۵۴][۵۵] 📚منبع ۵۰-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ج۱، ص۲۶۲ حمویی، انیس المومنین، ص ۸۱و۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب،ص۴۱۳و۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ، ص۵۶. ۵۱-کرباسی، معجم انصار الحسین،ج۱ ص۱۶۴ ۵۲-کرباسی، معجم انصار الحسین، ج۳ ص ۱۴۱و۱۴۴. ۵۳-شهرستانی، تسمیات، ص۳۸۵. ۵۴-کرباسی، معجم انصار الحسین، ج۳ ص ۱۴۱و۱۴۴. ۵۵-شهرستانی، تسمیات، ص ۳۸۵.

🌷جلسه (دهم) همسران امام علی (علیه السلام) 9⃣ ام سعید(سعد) دختر عروه بن مسعود بن معتب بن مالک ثقفی (بنی‌ثقیف) [۵۶] چهار فرزند برای ایشان بیان شده📚منبع رمله، ام حسن، عمر اوسط، ام کلثوم صغری [۵۷][۵۸] گنجی شافعی، حمویی و مرتضی عاملی از زنی به نام ام سعید یا ام سعد برای علی بن ابی‌طالب (علیهماالسلام) یاد کرده‌اند در حالی که حسینی عاملی چنین زنی را گزارش نمی‌کند.[۵۹] برای او چهار فرزند گزارش شده‌است.[۶۰] 📚منبع ✔️[نقل دوم] برای ام سعید بنت عروه از همسران علی بن ابی طالب برخی منابع نامش را ام سعد نیز گزارش کرده‌اند.[۱][۲] منابع ولادت او را مربوط به سال ۵ ه.ق دانسته و درگذشتش را سال ۳۵ ه.ق گزارش کرده اند. او به سال ۲۰ ه.ق به عقد علی بن ابی طالب در آمده است.[۳] ✅تبار نام پدرش را عروة بن مسعود بن معتب بن مالک ثقفی و او را از قبیله بنی ثقیف گزارش کرده اند.[۴] فرزندان فرزندان او از علی بن ابی طالب را نفیسه، زینب صغری، رقیه صغری گزارش کرده اند.[۲][۵] در منابعی دیگر، برایش چهار فرزند گزارش شده است.[۶] 📚منبع ۱-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱:‎ ۲۶۲. حمویی، انیس المومنین، ۸۱–۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۴۱۳–۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ، ۵۶. ۲-همسران امام علی(ع) - پرسمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱. ۳-کرباسی، معجم انصار الحسین، ۱:‎ ۱۶۴. ۴-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۴۱۳–۴۱۴. ۵-همسران و فرزندان حضرت علی علیه السلام». daneshnameh.roshd.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱. ۶-کرباسی، معجم انصار الحسین، ۱:‎ ۱۶۴.

🌷جلسه (یازدهم) همسران امام علی (علیه السلام) ✅همسران امیر المؤمنین(عليه السلام) در هنگام شهادتش : اُمامه، اُمّ البنين ، اسماء بنت عميس و ليلى بنت مسعود بودند.[۱۵] ۱۵-تاريخ مواليد الأئمّة (عليهم السلام) ص ۱۷۲، المناقب لابن شهر آشوب، ج۳، ص۳۰۵. 📚منابع ۱-ابن جوزی، سبط (۱۴۱۸). تذکرة الخواص. قم: منشورات سید رضی. ۲-بلوکباشی، علی (۱۳۹۴). «علی بن ابی طالب (ع)». دانشنامه مردم‌شناسی و فولکلور. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۳-حسینی عاملی، تاج‌الدین (۱۴۱۲). التتمه فی تاریخ الائمه علیهم السلام. تهران: بنیاد بعثت. ۴-حمویی، محمد (۱۳۶۳). انیس المؤمنین. تهران: بنیاد بعثت. ۵-جعفری، سید محمدمهدی (۱۳۸۶). «فاطمه». دائرةالمعارف تشیع. ج. ۱۲. تهران: نشر شهید سعید محبی. شابک ۹۶۴-۶۹۱۹-۳۴-۰. ۶-شافعی، محمد بن طلحه (۱۴۱۹). مطالب السئول فی مناقب آل ابی‌طالب. بیروت: بلاغ. ۷-شهرستانی، علی (۱۴۳۱). التسمیات بین التسامح العلوی و التوظیف الأموی. قم: مرکز الابحاث العقائدیه. ۸-شهیدی، سید جعفر (۱۳۹۴). زندگانی فاطمه زهرا (س). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۷۶-۳۱۷-۵. ۹-کرباسی، محمد صادق محمد (۱۴۳۰). معجم انصار الحسین علیه السلام (النساء). لندن: مملکة المتحده. ۱۰-کرباسی، محمد صادق محمد (۱۴۲۹). معجم انصار الحسین علیه السلام (هاشمیون). لندن: مملکة المتحده. ۱۱-گنجی شافعی، محمد بن یوسف (۱۴۰۴). کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب. تهران: دار احیاء التراث اهل البیت(علیهم السلام). ۱۲-زحمتکش، زهرا (۱۳۹۶). «ویژگی‌ها و فضایل ام‌البنین(علیها السلام) پژوهش‌ نامه معارف حسینی. تهران (۶): ۹۱–۱۱۸ – به واسطهٔ نورمگز. ۱۳-زریاب، عباس؛ زرین‌کوب، غلامحسین (۱۳۸۰) «علی» دانشنامه فارسی، تهران: امیرکبیر. شابک ۹۶۴-۳۰۳-۰۴۶-۶. ۱۴-دانشمند، ملیحه؛ رئیس السادات، سیدحسین (۱۴۰۰). «واکاوی نقش ائمه اطهار (ع) در ارتقاء منزلت اجتماعی ام ولدها با تأکید بر مادران ائمه (ع)» تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (چهل و سه): ۵۳–۷۶. ۱۵-عسقلانی، ابن حجر (۱۴۱۵). الإصابة فی تمییز الصحابة. بیروت: دارالکتب العلمیه. ۱۶-مرتضی عاملی، سید جعفر (۱۳۸۸). الصحیح من سیره الامام علی. بیروت: دارالسیره. ۱۷-معروف الحسنی، هاشم (۱۳۸۲). زندگانی دوازده امام علیهم السلام. ترجمهٔ مقدس، محمد. تهران: امیرکبیر. ۱۸-موسوی صافی، حسین (۲۰۱۵). اُمَّهات الأئمة المعصومین علیهم السلام. کربلا: قسم الشؤون الفکریة والثقافیة فی العتبة الحسینیة المقدسة. ۱۹-میلانی، علی (۱۳۸۶). خواستگاری ۲۰-ساختگی. قم: مرکز حقایق اسلامی.انگلیسی

🌷

🌷

🌷

🌷.

🌷

🌷فصل دوم فرزندان امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه زهرا علیهماالسلام

🌷جلسه (اول) فرزندان (نقل اول) شیخ مفید در ارشاد اولاد امام(علیه السلام) را ۲۷ فرزند می داند.[۱] فهرست مندرجات ۱ - پسران امام علی(علیه السلام) ۲ - دختران امام علی(علیه السلام) ۳ - پانویس ۱ - پسران امام علی علیه السلام ۱. امام حسن علیه السلام ۲. امام حسین علیه السلام؛ فرزندان: حضرت فاطمه(علیهاالسلام) ۳. محمد حنفیه (کنیه اباالقاسم) فرزند: خولة بنت جعفر بن قیس الحنفیة ۴. عمر؛ فرزند: أم حبیب بنت ربیعة ۵و۶و۷و۸. عباس؛جعفر؛عثمان؛عبدالله؛ فرزندان: أم البنین بنت حزام بن خالد بن دارم ۹. محمداصغر (کنیه: ابوبکر) فرزند:لیلی بنت مسعود الدارمیة ۱۰.عبیدالله؛ فرزند: لیلی بنت مسعود الدارمیة ۱۱.یحیی؛ فرزند:أسماء بنت عمیس الخثعمیة ✅اما دختران امام علی(علیه السلام) ۱. زینب کبری(علیها السلام) ۲. زینب صغری ام کلثوم(علیهاالسّلام) فرزندان: حضرت فاطمه(علیهاالسلام) ۳.رقیه؛ فرزند: أم حبیب بنت ربیعة ۴. ام الحسن؛ فرزند : أم سعید بنت عروة بن مسعود الثقفی ۵. رمله؛ فرزند :أم سعید بنت عروة بن مسعود الثقفی ۶. نفیسه ۷. رقیه صغری ۸. ام هانی ۹. ام الکرام ۱۰. جمانه (ام جعفر) ۱۱. امامه ۱۲. ام سلمه(ام اسلم) ۱۳. میمونه ۱۴. خدیجه ۱۵. فاطمه 📚منبع ۱-ارشاد، ص۳۵۴-۳۵۵.   

🌷جلسه (دوم) فرزندان (نقل دوم) مورّخان، بر عدد واحدى در تعداد فرزندان امام على علیه السلام اتّفاق ندارند. 1⃣شیخ مفید، آنان را ۲۷ پسر و دختر مى داند. 2⃣ابن سعد، تعداد آنان را به ۳۴ نفر مى رساند. 3⃣مِزّى، آنان را ۳۹ نفر مى شمارد. اختلاف موجود در کتاب هاى تاریخى را مى توان ناشى از تداخل نام ها و کنیه ها و تکرار برخى از آنها دانست. ✅نام فرزندان امیرالمؤمنین برخی از فرزندان حضرت عبارتند اند:[۱] ۱-امام حسن علیه السلام ۲-امام حسین علیه السلام ۳-محسن (که سقط شده و مادر اینان، فاطمه(علیهاالسلام)است. ۴-عباس ۵-عبداللّه ۶-عثمان ۷-جعفر (که مادر اینان، امّ البنین دختر حزام بود و همه آنها همراه امام حسین علیه السلام در کربلا به شهادت رسیدند.) ۸-محمد بن حنفیه (که مادرش خوله دختر جعفر بن قیس بود.) ۹-ابوبکر[۲] (که مادرش لیلى بود که احتمالاً همان دختر مسعود دارمى است. او همراه امام حسین علیه السلام، در کربلا شهید شد.) ۱۰-عبیداللّه (که مادرش لیلى بود. او نیز با امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)[۳] ۱۱-محمّد اصغر (که مادرش امّ ولد[۴] بود.[۵] او نیز همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.) ۱۲-یحیى (که مادرش اسماء بنت عمیس بود و در حیات امام على علیه السلام درگذشت.) ۱۳-عون (که مادرش اسماء بنت عمیس بود.) ۱۴-محمّد اوسط (که مادرش اُمامه بود.) ۱۵-عمر (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت.)[۶] ✅اما دختران ۱-زینب (علیهاالسّلام) ۲-ام کلثوم(علیهاالسّلام) ۳-رقیه (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت. او همسر مسلم بن عقیل بود و از وى سه فرزند داشت که از میان آنان، عبد اللّه در کربلا شهید شد.) ۴-اُمّ حسن[۷] (که مادرش اُمّ سعید بود و ابتدا همسر جعدة بن هبیره، خواهرزاده امام علیه السلام بود و سپس به ازدواج جعفر بن عقیل درآمد و چون جعفر در واقعه کربلا شهید شد، او در زمره اسیران کربلا درآمد.) ۵-اُمّ هانى (که عبداللّه اکبر، پسر عقیل، با او ازدواج کرد. عبداللّه و پسرش محمّد، همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شدند.) ۶-فاطمه (محمّد بن ابى سعید بن عقیل که همراه امام حسین علیه السلام در کربلا کشته شد، با او ازدواج کرد.) ۷-زینب صغرا (که محمّد بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۸-میمونه (که عبداللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۹-نفیسه (که عبد اللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)[۸] ۱۰-خدیجه (که عبد الرحمان بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۱۱-اُمامه (که صَلت بن عبد اللّه بن نوفل بن حارث بن عبد المطّلب با او ازدواج کرد و در حیات امام علیه السلام درگذشت.) ۱۰-رَمْله کبرا (که مادرش امّ سعید بود و به همسرى عبد اللّه بن ابى سفیان پسر حارث بن عبد المطّلب درآمد.) ۱۲-جُمانه [۹] (که در حیات امام علیه السلام درگذشت.) ۱۳-اُمّ سَلَمه(ام اسلم) ۱۴-رقیه صغری ۱۵-امّ کلثوم صغری[۱۰] ۱۶-رَمْله صغری ۱۷-اُمّ کرام ۱۸-اُمّ جعفر 📚منبع ۱-دانش نامه امیرالمؤمنین،ج ۱ ، ص ۱۵۵ ۲-برخى منابع ، نام او را «محمّد اصغر» گفته اند ( الإرشاد : ج ۱ ص ۳۵۴ ، الاختصاص : ص ۸۲ ، تاج الموالید : ص ۹۵ ، العمدة : ص ۳۰) و یک مصدر ، «عبد اللّه » ( مقتل الحسین للخوارزمی : ج ۲ ص ۲۸) ۳-برخى منابع ، او را از سپاهیان مصعب بن زبیر مى دانند که در جنگ با مختار کشته شد.((الطبقات الکبرى : ج ۵ ص ۱۱۸ و ج ۳ ص ۱۹ ، أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۴۱۲ ، تاریخ الطبری : ج ۵ ص ۱۵۴ ، الکامل فی التاریخ : ج ۲ ص ۴۴۰)) ۴-کسی را که کنیز باشد و برای صاحبش فرزندی بیاورد ام ولد می گویند. ۵-أنساب الأشراف ، نام او را «ورقاء» مى داند ۶-با وجود دعوت امام حسین علیه السلام از او به کربلا نیامد و دیر زمانى زیست و با عبداللّه بن زبیر و حَجّاج ، بیعت کرد . ۷-در کتاب نسب قریش ، او را «امّ الحسین» نامیده اند . ۸-از متن المجدى فهمیده مى شود که عقیل ، دو پسر به نام عبد اللّه داشته است که برادر بزرگ تر ، همسر میمونه و برادر کوچک تر ، همسر نفیسه بوده است . ۹-آمده است که کنیه اش «امّ جعفر» بود . ۱۰-در أنساب الاشراف آمده : کثیر بن عبّاس با او پس از خواهرش یا پیش از او ازدواج کرد . منابع ۱-محمد محمدی ری شهری، دانش نامه امیرالمؤمنین، ج ۱، سازمان چاپ و نشر ، ۱۳۸۶. ۲-محمد بن سعد کاتب واقدى (م ۲۳۰) ۳-طبقات اکبری ج ۳،ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش. ۴-شیخ مفید، الارشاد ج ۱،ترجمه مترجم محمدباقر ساعدى خراسانى ، ۱۳۸۰‌.

🌷جلسه (سوم) فرزندان (نقل سوم) پرسش: همسران حضرت علی (علیه‌السلام)چند تا بودند و تعداد فرزندان آنها را مرقوم فرمایید. پاسخ: در موضوع تعداد فرزندان حضرت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)اقوال مختلفی نقل شده است. ✅فهرست مندرجات ۱ - اختلاف بین مورخان        ۱.۱ - بخش اول:               ۱.۱.۱ - نکته:               ۱.۱.۲ - نتیجه بنابر قول مشهور:        ۱.۲ - بخش دوم: ۲ - راه‌حلی برای رفع اختلاف ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱- اختلاف بین مورخان با توجه به اختلاف قابل توجهی که در بین مورخان و نسب شناسان موجود است و بعضی از آنان شمار فرزندان آن بزرگوار را تا پنجاه و سه (۵۳) فرزند رسانده‌اند،[۱]بحث را در دو بخش پی می‌گیریم: ۱.۱ - بخش اول: آنچه که مشهور بین اصحاب است و تقریباً اکثریت قریب به اتفاق آن را بیان کرده‌اند. مشهور میان مورخان تعداد فرزندان حضرت علی(علیه‌السلام)را بیست و هشت (۲۸) گفته‌اند، دوازده پسر و شانزده دختر، به ترتیب زیر: ✅اما پسران ۱و۲و۳- امام حسن و امام حسین و محسن، مادر آنان حضرت زهرا (عليهاالسلام)است. ۴-محمد حنفیه، مادر وی خوله بنت جعفر بن قیس حنفیه است. ۵-عمر مادرشان ام‌حبیب (ام‌حبیبه) بنت ربیعه است. ۶و۷و۸و۹-عباس و جعفر و عثمان و عبدالله، مادرشان ام‌البنین(علیها السّلام) دختر خرام بن خالد کلابیه است. ۱۰و۱۱-ابوبکر محمداصغر و عبیدالله،[۲]هر دو نفر در کربلا شهید شدند؛ مادر آنان لیلی دختر مسعود نهشلی از تیره تمیم است. ۱۲-یحیی، مادر وی اسماء بنت عمیس است. ✅امادختران حضرت ۱و۲-حضرت زینب وام کلثوم (علیهماالسّلام) ۳و۴-ام ‌الحسن و رمله، مادرشان ام‌مسعود (ام‌سعید) دختر عروة بن مسعود ثقفی است. ۵-رقیه؛ مادرشان ام‌حبیب (ام‌حبیبه) بنت ربیعه است. ۶و۷و۸و۹و۱۰و۱۱و۱۲و۱۳و۱۴و۱۵- نفیسه، زینت صغری و رقیه صغری و ام‌هانی و ام‌الکرام و جمانه (ام‌جعفر) و اُمامه و ام‌سلمه(ام اسلم) و خدیجه و فاطمه از چند مادر.[۳] [۴] [۵] ۱.۱.۱ -نکته: لازم به یادآوری است که شیخ مفید(ره) در آغاز کلام خود، تعداد فرزندان حضرت علی (علیه‌السلام)را بیست و هفت (۲۷) فرزند ذکر کرده و وجود پسری به نام «محسن» سقط شده را به نظر گروهی از شیعیان نسبت می‌دهد.[۶] ۱.۱.۲ - نتیجه بنابر قول مشهور: از آمار ارائه شده روشن شد که: فرزندان حضرت علی(علیه‌السلام)یقیناً دوازده پسر و شانزده دختر بوده‌اند. ۱.۲ - بخش دوم: بیان موارد اختلافی: برخی از مورخان فرزندان دیگری را از همسرانی دیگر برای آن حضرت نوشته‌اند؛ از جمله: ۱-محمد اوسط، مادر وی اُمامه دختر أبی‌العاص بن ربیع، که مادرش دختر رسول‌الله(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)است.[۷] [۸] ۲-دختری که در سنین کودکی از دنیا رفت، مادرش محیاة دختری امری القیس کلبی است.[۹] [۱۰] ۳-بنا به قولی اسماء بنت عمیس از حضرت علی(علیه‌السلام)پسری به نام «عون» نیز به دنیا آورده است.[۱۱] [۱۲] ۴-تمیمه و میمونه را هم از دختران حضرت علی(علیه‌السلام)به‌شمار آورده‌اند، مادران این دو دختر أم‌ولد (کنیز) بوده‌اند.[۱۳] [۱۴] ۵-نسابه‌ عمری چهار پسر به نام‌های «عباس اصغر، عبدالرحمان عمر اصغر، عثمان اصغر و جعفر اصغر» و یک دختر به نام «امة الله» بدون بیان نام مادر برای حضرت علی(علیه‌السلام)آورده است.[۱۵] 🌷اما راه حل ۲ - راه‌حلی برای رفع اختلاف اين اختلاف را با يكی از دو روش زير می‌توان برطرف كرد: الف-ممكن است بعضی از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند. ب-محتمل است مورخانی كه آمار كمتری برای شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخی از فرزندان حضرت علی(عليه‌السلام)را كه در دوران كودكی و حيات ظاهری آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به‌حساب نياورده باشند. پيامبر اكرم(صلی‌الله‌عليه‌و‌آله)فرمود: انا و علی ابوا هذه الامة؛ من و علی پدران اين امت هستيم. ۳ - پانویس 📚منبع ۱-العمری، النسابة، علی بن محمد بن علی، المجدی فی انساب الطالبیین، متوفای قرن ۵، مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، مطبعة سیدالشهداء، چ اول، ۱۴۰۹ هـ، ص ۱۱. ۲-ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، متوفای ۶۵۵ ه، دار احیاء التراث العربی، چ دوم، ۱۳۸۶ ه، جزء ۹، ص ۲۴۲. ابی أبی‌الحدید از «عبیدالله» به نام «عبدالله» یاد کرده است.     ۳-الشیخ المفید، الارشاد، متوفای ۴۱۳ ه، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چ اول، ۱۴۱۳ ه، ج ۱، ص۳۵۴و ۳۵۵     ۴-ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، متوفای ۶۵۵ ه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چ دوم، ۱۳۸۶ ه، جزء ۹، ص ۲۴۲ و۲۴۳.     ۵-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۳و ۱۵۴.     ۶-الشیخ المفید، الارشاد، متوفای ۴۱۳ ه، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چ اول، ۱۴۱۳ ه، ج ۱، ص ۳۵۴ و ۳۵۳ ۷-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵. ۸-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۹-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵.

🌷ادامه (جلسه سوم) (نقل سوم) ۱۰-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۱۱-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۱۲-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۴. ۱۳-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵. ۱۴-البغدادی، ابن خشاب، عبدالله بن نصر؛ تاریخ موالید الائمه و وفاتهم (مجموعة نفیسه)، متوفای ۵۶۷ هـ، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۶ هـ، ص ۱۷۱. ۱۵-العمری، النسابة، علی بن محمد بن علی، المجدی فی انساب الطالبیین، متوفای قرن ۵، مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، مطبعة سیدالشهداء، چ اول، ۱۴۰۹ هـ، ص ۱۱.