🌷جلسه (دهم) همسران امام علی (علیه السلام) 9⃣ ام سعید(سعد) دختر عروه بن مسعود بن معتب بن مالک ثقفی (بنی‌ثقیف) [۵۶] چهار فرزند برای ایشان بیان شده📚منبع رمله، ام حسن، عمر اوسط، ام کلثوم صغری [۵۷][۵۸] گنجی شافعی، حمویی و مرتضی عاملی از زنی به نام ام سعید یا ام سعد برای علی بن ابی‌طالب (علیهماالسلام) یاد کرده‌اند در حالی که حسینی عاملی چنین زنی را گزارش نمی‌کند.[۵۹] برای او چهار فرزند گزارش شده‌است.[۶۰] 📚منبع ✔️[نقل دوم] برای ام سعید بنت عروه از همسران علی بن ابی طالب برخی منابع نامش را ام سعد نیز گزارش کرده‌اند.[۱][۲] منابع ولادت او را مربوط به سال ۵ ه.ق دانسته و درگذشتش را سال ۳۵ ه.ق گزارش کرده اند. او به سال ۲۰ ه.ق به عقد علی بن ابی طالب در آمده است.[۳] ✅تبار نام پدرش را عروة بن مسعود بن معتب بن مالک ثقفی و او را از قبیله بنی ثقیف گزارش کرده اند.[۴] فرزندان فرزندان او از علی بن ابی طالب را نفیسه، زینب صغری، رقیه صغری گزارش کرده اند.[۲][۵] در منابعی دیگر، برایش چهار فرزند گزارش شده است.[۶] 📚منبع ۱-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱:‎ ۲۶۲. حمویی، انیس المومنین، ۸۱–۸۲. گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۴۱۳–۴۱۴. حسینی عاملی، تتمه فی التواریخ، ۵۶. ۲-همسران امام علی(ع) - پرسمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱. ۳-کرباسی، معجم انصار الحسین، ۱:‎ ۱۶۴. ۴-گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۴۱۳–۴۱۴. ۵-همسران و فرزندان حضرت علی علیه السلام». daneshnameh.roshd.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱. ۶-کرباسی، معجم انصار الحسین، ۱:‎ ۱۶۴.

🌷جلسه (یازدهم) همسران امام علی (علیه السلام) ✅همسران امیر المؤمنین(عليه السلام) در هنگام شهادتش : اُمامه، اُمّ البنين ، اسماء بنت عميس و ليلى بنت مسعود بودند.[۱۵] ۱۵-تاريخ مواليد الأئمّة (عليهم السلام) ص ۱۷۲، المناقب لابن شهر آشوب، ج۳، ص۳۰۵. 📚منابع ۱-ابن جوزی، سبط (۱۴۱۸). تذکرة الخواص. قم: منشورات سید رضی. ۲-بلوکباشی، علی (۱۳۹۴). «علی بن ابی طالب (ع)». دانشنامه مردم‌شناسی و فولکلور. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۳-حسینی عاملی، تاج‌الدین (۱۴۱۲). التتمه فی تاریخ الائمه علیهم السلام. تهران: بنیاد بعثت. ۴-حمویی، محمد (۱۳۶۳). انیس المؤمنین. تهران: بنیاد بعثت. ۵-جعفری، سید محمدمهدی (۱۳۸۶). «فاطمه». دائرةالمعارف تشیع. ج. ۱۲. تهران: نشر شهید سعید محبی. شابک ۹۶۴-۶۹۱۹-۳۴-۰. ۶-شافعی، محمد بن طلحه (۱۴۱۹). مطالب السئول فی مناقب آل ابی‌طالب. بیروت: بلاغ. ۷-شهرستانی، علی (۱۴۳۱). التسمیات بین التسامح العلوی و التوظیف الأموی. قم: مرکز الابحاث العقائدیه. ۸-شهیدی، سید جعفر (۱۳۹۴). زندگانی فاطمه زهرا (س). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۷۶-۳۱۷-۵. ۹-کرباسی، محمد صادق محمد (۱۴۳۰). معجم انصار الحسین علیه السلام (النساء). لندن: مملکة المتحده. ۱۰-کرباسی، محمد صادق محمد (۱۴۲۹). معجم انصار الحسین علیه السلام (هاشمیون). لندن: مملکة المتحده. ۱۱-گنجی شافعی، محمد بن یوسف (۱۴۰۴). کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب. تهران: دار احیاء التراث اهل البیت(علیهم السلام). ۱۲-زحمتکش، زهرا (۱۳۹۶). «ویژگی‌ها و فضایل ام‌البنین(علیها السلام) پژوهش‌ نامه معارف حسینی. تهران (۶): ۹۱–۱۱۸ – به واسطهٔ نورمگز. ۱۳-زریاب، عباس؛ زرین‌کوب، غلامحسین (۱۳۸۰) «علی» دانشنامه فارسی، تهران: امیرکبیر. شابک ۹۶۴-۳۰۳-۰۴۶-۶. ۱۴-دانشمند، ملیحه؛ رئیس السادات، سیدحسین (۱۴۰۰). «واکاوی نقش ائمه اطهار (ع) در ارتقاء منزلت اجتماعی ام ولدها با تأکید بر مادران ائمه (ع)» تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (چهل و سه): ۵۳–۷۶. ۱۵-عسقلانی، ابن حجر (۱۴۱۵). الإصابة فی تمییز الصحابة. بیروت: دارالکتب العلمیه. ۱۶-مرتضی عاملی، سید جعفر (۱۳۸۸). الصحیح من سیره الامام علی. بیروت: دارالسیره. ۱۷-معروف الحسنی، هاشم (۱۳۸۲). زندگانی دوازده امام علیهم السلام. ترجمهٔ مقدس، محمد. تهران: امیرکبیر. ۱۸-موسوی صافی، حسین (۲۰۱۵). اُمَّهات الأئمة المعصومین علیهم السلام. کربلا: قسم الشؤون الفکریة والثقافیة فی العتبة الحسینیة المقدسة. ۱۹-میلانی، علی (۱۳۸۶). خواستگاری ۲۰-ساختگی. قم: مرکز حقایق اسلامی.انگلیسی

🌷

🌷

🌷

🌷.

🌷

🌷فصل دوم فرزندان امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه زهرا علیهماالسلام

🌷جلسه (اول) فرزندان (نقل اول) شیخ مفید در ارشاد اولاد امام(علیه السلام) را ۲۷ فرزند می داند.[۱] فهرست مندرجات ۱ - پسران امام علی(علیه السلام) ۲ - دختران امام علی(علیه السلام) ۳ - پانویس ۱ - پسران امام علی علیه السلام ۱. امام حسن علیه السلام ۲. امام حسین علیه السلام؛ فرزندان: حضرت فاطمه(علیهاالسلام) ۳. محمد حنفیه (کنیه اباالقاسم) فرزند: خولة بنت جعفر بن قیس الحنفیة ۴. عمر؛ فرزند: أم حبیب بنت ربیعة ۵و۶و۷و۸. عباس؛جعفر؛عثمان؛عبدالله؛ فرزندان: أم البنین بنت حزام بن خالد بن دارم ۹. محمداصغر (کنیه: ابوبکر) فرزند:لیلی بنت مسعود الدارمیة ۱۰.عبیدالله؛ فرزند: لیلی بنت مسعود الدارمیة ۱۱.یحیی؛ فرزند:أسماء بنت عمیس الخثعمیة ✅اما دختران امام علی(علیه السلام) ۱. زینب کبری(علیها السلام) ۲. زینب صغری ام کلثوم(علیهاالسّلام) فرزندان: حضرت فاطمه(علیهاالسلام) ۳.رقیه؛ فرزند: أم حبیب بنت ربیعة ۴. ام الحسن؛ فرزند : أم سعید بنت عروة بن مسعود الثقفی ۵. رمله؛ فرزند :أم سعید بنت عروة بن مسعود الثقفی ۶. نفیسه ۷. رقیه صغری ۸. ام هانی ۹. ام الکرام ۱۰. جمانه (ام جعفر) ۱۱. امامه ۱۲. ام سلمه(ام اسلم) ۱۳. میمونه ۱۴. خدیجه ۱۵. فاطمه 📚منبع ۱-ارشاد، ص۳۵۴-۳۵۵.   

🌷جلسه (دوم) فرزندان (نقل دوم) مورّخان، بر عدد واحدى در تعداد فرزندان امام على علیه السلام اتّفاق ندارند. 1⃣شیخ مفید، آنان را ۲۷ پسر و دختر مى داند. 2⃣ابن سعد، تعداد آنان را به ۳۴ نفر مى رساند. 3⃣مِزّى، آنان را ۳۹ نفر مى شمارد. اختلاف موجود در کتاب هاى تاریخى را مى توان ناشى از تداخل نام ها و کنیه ها و تکرار برخى از آنها دانست. ✅نام فرزندان امیرالمؤمنین برخی از فرزندان حضرت عبارتند اند:[۱] ۱-امام حسن علیه السلام ۲-امام حسین علیه السلام ۳-محسن (که سقط شده و مادر اینان، فاطمه(علیهاالسلام)است. ۴-عباس ۵-عبداللّه ۶-عثمان ۷-جعفر (که مادر اینان، امّ البنین دختر حزام بود و همه آنها همراه امام حسین علیه السلام در کربلا به شهادت رسیدند.) ۸-محمد بن حنفیه (که مادرش خوله دختر جعفر بن قیس بود.) ۹-ابوبکر[۲] (که مادرش لیلى بود که احتمالاً همان دختر مسعود دارمى است. او همراه امام حسین علیه السلام، در کربلا شهید شد.) ۱۰-عبیداللّه (که مادرش لیلى بود. او نیز با امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)[۳] ۱۱-محمّد اصغر (که مادرش امّ ولد[۴] بود.[۵] او نیز همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.) ۱۲-یحیى (که مادرش اسماء بنت عمیس بود و در حیات امام على علیه السلام درگذشت.) ۱۳-عون (که مادرش اسماء بنت عمیس بود.) ۱۴-محمّد اوسط (که مادرش اُمامه بود.) ۱۵-عمر (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت.)[۶] ✅اما دختران ۱-زینب (علیهاالسّلام) ۲-ام کلثوم(علیهاالسّلام) ۳-رقیه (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت. او همسر مسلم بن عقیل بود و از وى سه فرزند داشت که از میان آنان، عبد اللّه در کربلا شهید شد.) ۴-اُمّ حسن[۷] (که مادرش اُمّ سعید بود و ابتدا همسر جعدة بن هبیره، خواهرزاده امام علیه السلام بود و سپس به ازدواج جعفر بن عقیل درآمد و چون جعفر در واقعه کربلا شهید شد، او در زمره اسیران کربلا درآمد.) ۵-اُمّ هانى (که عبداللّه اکبر، پسر عقیل، با او ازدواج کرد. عبداللّه و پسرش محمّد، همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شدند.) ۶-فاطمه (محمّد بن ابى سعید بن عقیل که همراه امام حسین علیه السلام در کربلا کشته شد، با او ازدواج کرد.) ۷-زینب صغرا (که محمّد بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۸-میمونه (که عبداللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۹-نفیسه (که عبد اللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)[۸] ۱۰-خدیجه (که عبد الرحمان بن عقیل با او ازدواج کرد.) ۱۱-اُمامه (که صَلت بن عبد اللّه بن نوفل بن حارث بن عبد المطّلب با او ازدواج کرد و در حیات امام علیه السلام درگذشت.) ۱۰-رَمْله کبرا (که مادرش امّ سعید بود و به همسرى عبد اللّه بن ابى سفیان پسر حارث بن عبد المطّلب درآمد.) ۱۲-جُمانه [۹] (که در حیات امام علیه السلام درگذشت.) ۱۳-اُمّ سَلَمه(ام اسلم) ۱۴-رقیه صغری ۱۵-امّ کلثوم صغری[۱۰] ۱۶-رَمْله صغری ۱۷-اُمّ کرام ۱۸-اُمّ جعفر 📚منبع ۱-دانش نامه امیرالمؤمنین،ج ۱ ، ص ۱۵۵ ۲-برخى منابع ، نام او را «محمّد اصغر» گفته اند ( الإرشاد : ج ۱ ص ۳۵۴ ، الاختصاص : ص ۸۲ ، تاج الموالید : ص ۹۵ ، العمدة : ص ۳۰) و یک مصدر ، «عبد اللّه » ( مقتل الحسین للخوارزمی : ج ۲ ص ۲۸) ۳-برخى منابع ، او را از سپاهیان مصعب بن زبیر مى دانند که در جنگ با مختار کشته شد.((الطبقات الکبرى : ج ۵ ص ۱۱۸ و ج ۳ ص ۱۹ ، أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۴۱۲ ، تاریخ الطبری : ج ۵ ص ۱۵۴ ، الکامل فی التاریخ : ج ۲ ص ۴۴۰)) ۴-کسی را که کنیز باشد و برای صاحبش فرزندی بیاورد ام ولد می گویند. ۵-أنساب الأشراف ، نام او را «ورقاء» مى داند ۶-با وجود دعوت امام حسین علیه السلام از او به کربلا نیامد و دیر زمانى زیست و با عبداللّه بن زبیر و حَجّاج ، بیعت کرد . ۷-در کتاب نسب قریش ، او را «امّ الحسین» نامیده اند . ۸-از متن المجدى فهمیده مى شود که عقیل ، دو پسر به نام عبد اللّه داشته است که برادر بزرگ تر ، همسر میمونه و برادر کوچک تر ، همسر نفیسه بوده است . ۹-آمده است که کنیه اش «امّ جعفر» بود . ۱۰-در أنساب الاشراف آمده : کثیر بن عبّاس با او پس از خواهرش یا پیش از او ازدواج کرد . منابع ۱-محمد محمدی ری شهری، دانش نامه امیرالمؤمنین، ج ۱، سازمان چاپ و نشر ، ۱۳۸۶. ۲-محمد بن سعد کاتب واقدى (م ۲۳۰) ۳-طبقات اکبری ج ۳،ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش. ۴-شیخ مفید، الارشاد ج ۱،ترجمه مترجم محمدباقر ساعدى خراسانى ، ۱۳۸۰‌.

🌷جلسه (سوم) فرزندان (نقل سوم) پرسش: همسران حضرت علی (علیه‌السلام)چند تا بودند و تعداد فرزندان آنها را مرقوم فرمایید. پاسخ: در موضوع تعداد فرزندان حضرت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)اقوال مختلفی نقل شده است. ✅فهرست مندرجات ۱ - اختلاف بین مورخان        ۱.۱ - بخش اول:               ۱.۱.۱ - نکته:               ۱.۱.۲ - نتیجه بنابر قول مشهور:        ۱.۲ - بخش دوم: ۲ - راه‌حلی برای رفع اختلاف ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱- اختلاف بین مورخان با توجه به اختلاف قابل توجهی که در بین مورخان و نسب شناسان موجود است و بعضی از آنان شمار فرزندان آن بزرگوار را تا پنجاه و سه (۵۳) فرزند رسانده‌اند،[۱]بحث را در دو بخش پی می‌گیریم: ۱.۱ - بخش اول: آنچه که مشهور بین اصحاب است و تقریباً اکثریت قریب به اتفاق آن را بیان کرده‌اند. مشهور میان مورخان تعداد فرزندان حضرت علی(علیه‌السلام)را بیست و هشت (۲۸) گفته‌اند، دوازده پسر و شانزده دختر، به ترتیب زیر: ✅اما پسران ۱و۲و۳- امام حسن و امام حسین و محسن، مادر آنان حضرت زهرا (عليهاالسلام)است. ۴-محمد حنفیه، مادر وی خوله بنت جعفر بن قیس حنفیه است. ۵-عمر مادرشان ام‌حبیب (ام‌حبیبه) بنت ربیعه است. ۶و۷و۸و۹-عباس و جعفر و عثمان و عبدالله، مادرشان ام‌البنین(علیها السّلام) دختر خرام بن خالد کلابیه است. ۱۰و۱۱-ابوبکر محمداصغر و عبیدالله،[۲]هر دو نفر در کربلا شهید شدند؛ مادر آنان لیلی دختر مسعود نهشلی از تیره تمیم است. ۱۲-یحیی، مادر وی اسماء بنت عمیس است. ✅امادختران حضرت ۱و۲-حضرت زینب وام کلثوم (علیهماالسّلام) ۳و۴-ام ‌الحسن و رمله، مادرشان ام‌مسعود (ام‌سعید) دختر عروة بن مسعود ثقفی است. ۵-رقیه؛ مادرشان ام‌حبیب (ام‌حبیبه) بنت ربیعه است. ۶و۷و۸و۹و۱۰و۱۱و۱۲و۱۳و۱۴و۱۵- نفیسه، زینت صغری و رقیه صغری و ام‌هانی و ام‌الکرام و جمانه (ام‌جعفر) و اُمامه و ام‌سلمه(ام اسلم) و خدیجه و فاطمه از چند مادر.[۳] [۴] [۵] ۱.۱.۱ -نکته: لازم به یادآوری است که شیخ مفید(ره) در آغاز کلام خود، تعداد فرزندان حضرت علی (علیه‌السلام)را بیست و هفت (۲۷) فرزند ذکر کرده و وجود پسری به نام «محسن» سقط شده را به نظر گروهی از شیعیان نسبت می‌دهد.[۶] ۱.۱.۲ - نتیجه بنابر قول مشهور: از آمار ارائه شده روشن شد که: فرزندان حضرت علی(علیه‌السلام)یقیناً دوازده پسر و شانزده دختر بوده‌اند. ۱.۲ - بخش دوم: بیان موارد اختلافی: برخی از مورخان فرزندان دیگری را از همسرانی دیگر برای آن حضرت نوشته‌اند؛ از جمله: ۱-محمد اوسط، مادر وی اُمامه دختر أبی‌العاص بن ربیع، که مادرش دختر رسول‌الله(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)است.[۷] [۸] ۲-دختری که در سنین کودکی از دنیا رفت، مادرش محیاة دختری امری القیس کلبی است.[۹] [۱۰] ۳-بنا به قولی اسماء بنت عمیس از حضرت علی(علیه‌السلام)پسری به نام «عون» نیز به دنیا آورده است.[۱۱] [۱۲] ۴-تمیمه و میمونه را هم از دختران حضرت علی(علیه‌السلام)به‌شمار آورده‌اند، مادران این دو دختر أم‌ولد (کنیز) بوده‌اند.[۱۳] [۱۴] ۵-نسابه‌ عمری چهار پسر به نام‌های «عباس اصغر، عبدالرحمان عمر اصغر، عثمان اصغر و جعفر اصغر» و یک دختر به نام «امة الله» بدون بیان نام مادر برای حضرت علی(علیه‌السلام)آورده است.[۱۵] 🌷اما راه حل ۲ - راه‌حلی برای رفع اختلاف اين اختلاف را با يكی از دو روش زير می‌توان برطرف كرد: الف-ممكن است بعضی از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند. ب-محتمل است مورخانی كه آمار كمتری برای شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخی از فرزندان حضرت علی(عليه‌السلام)را كه در دوران كودكی و حيات ظاهری آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به‌حساب نياورده باشند. پيامبر اكرم(صلی‌الله‌عليه‌و‌آله)فرمود: انا و علی ابوا هذه الامة؛ من و علی پدران اين امت هستيم. ۳ - پانویس 📚منبع ۱-العمری، النسابة، علی بن محمد بن علی، المجدی فی انساب الطالبیین، متوفای قرن ۵، مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، مطبعة سیدالشهداء، چ اول، ۱۴۰۹ هـ، ص ۱۱. ۲-ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، متوفای ۶۵۵ ه، دار احیاء التراث العربی، چ دوم، ۱۳۸۶ ه، جزء ۹، ص ۲۴۲. ابی أبی‌الحدید از «عبیدالله» به نام «عبدالله» یاد کرده است.     ۳-الشیخ المفید، الارشاد، متوفای ۴۱۳ ه، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چ اول، ۱۴۱۳ ه، ج ۱، ص۳۵۴و ۳۵۵     ۴-ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، متوفای ۶۵۵ ه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چ دوم، ۱۳۸۶ ه، جزء ۹، ص ۲۴۲ و۲۴۳.     ۵-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۳و ۱۵۴.     ۶-الشیخ المفید، الارشاد، متوفای ۴۱۳ ه، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چ اول، ۱۴۱۳ ه، ج ۱، ص ۳۵۴ و ۳۵۳ ۷-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵. ۸-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۹-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵.

🌷ادامه (جلسه سوم) (نقل سوم) ۱۰-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۱۱-طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، ‌تاریخ الطبری، متوفای ۳۱۰ ه، دار المعارف، مصر، چ دوم، ج ۵، ص ۱۵۴.     ۱۲-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۴. ۱۳-ابن شهر آشوب، همان، ص ۳۰۵. ۱۴-البغدادی، ابن خشاب، عبدالله بن نصر؛ تاریخ موالید الائمه و وفاتهم (مجموعة نفیسه)، متوفای ۵۶۷ هـ، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۶ هـ، ص ۱۷۱. ۱۵-العمری، النسابة، علی بن محمد بن علی، المجدی فی انساب الطالبیین، متوفای قرن ۵، مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، مطبعة سیدالشهداء، چ اول، ۱۴۰۹ هـ، ص ۱۱.