#فتنه‌انگیزی_کانون‌های_استعماری_در_برابر_امیرکبیر / #درسی_برای_امروز
✍ عبدالله شهبازی
1⃣ دوران حکومت #امیرکبیر بسيار کوتاه بود. او تنها ٣سال و ١ماه و ٢٧روز در قدرت بود و اين زمانِ بسيار کمی است برای طراحی و اجرای برنامه‌های اصلاحی. بخش مهمی از اين دوران صرف مبارزه برای «تثبیت دولت» شد.
2⃣ صعود #ناصرالدین‌شاه به سلطنت و صدارت اميرکبير، مصادف شد با دسيسه‌های خونينی که بی‌ثبات کردن دولت ايران و ساقط کردن اميرکبير را نشانه گرفته بود. در پشت اين دسيسه‌ها #کانون‌های_استعماری غرب خودنمايی می‌کردند.
3⃣ حسن خان سالار، که خود و پدرش (اللهيار خان آصف‌الدوله) روابط خاصی با #جوستین_شیل (وزيرمختار انگليس) و ساير عوامل کمپانی هند شرقی و حکومت هند بريتانيا داشتند، خطّه‌ی خراسان را به عرصه‌ی آشوب‌گری‌های خود بدل کرد. شورش سالار با درايت و قاطعيت اميرکبير سرکوب شد.
4⃣ در اين زمان، #بابی‌ها نيز بخش‌هایی از ايران را به صحنه‌ی آشوب‌گری‌های خود بدل کردند و شورش‌های خونينی را در مازندران (به‌رهبری ملا حسین بشرویه‌ای و ملا محمدعلی بارفروشی)، نی‌ريز فارس (به‌رهبری سید یحیی دارابی) و زنجان (به‌رهبری ملا محمدعلی زنجانی) برانگيختند. اين شورش‌ها نيز با هدايت #کانون‌های_استعماری انجام گرفت.
5⃣ بخش مهمی از توان اميرکبير صرف سرکوب اين شورش‌ها شد. سرانجام، او برای پايان دادن به #فتنه_بابیه دستور اعدام #علی‌محمد_شیرازی (باب) را صادر و اجرا کرد.
6⃣ #آشوب‌گری استعمار بریتانیا، که صعود و اقتدار #امیرکبیر را نمی‌پسنديد، در قالب داعيه‌های دينی فقط به فتنه‌ی #بابی‌ها محدود نبود. در تبريز فتنه‌ی «بقعه صاحب‌الامر» را ساختند که اميرکبير اين را نيز با قاطعيت و سرعت سرکوب کرد:
7⃣ ناگاه در تبريز ولوله‌ای افتاد و شايع شد که بقعه‌ی صاحب‌الامر معجزه کرده و به اين دليل بايد شهر تبريز به‌کلی از ماليات معاف شود!! دم خروس آنجا نمايان شد که کنسول #انگلیس در تبريز چهل‌چراغی برای نصب در بقعه فرستاد!
8⃣ اميرکبير دستور دستگيری بانيان اين #فتنه، از جمله حاج ميرزا علی‌اصغر شیخ‌الاسلام (از سران فرقه #شیخیه تبريز)، را صادر کرد و کنسول انگليس را از ايران اخراج نمود. بدين‌سان، در دوره‌ی کوتاه حکومت اميرکبير #کانون‌های_استعماری بخش مهمی از توانمندی‌های او را مصروف مبارزه با #فتنه‌گری‌ها کردند.
9⃣ اين رويه‌ی #استعمار تا به امروز است: زمانی که حکومتی به‌رغم تمايل آنان به قدرت می‌رسد با #فتنه‌سازی و #آشوب‌گری می‌کوشند يا آن را به سقوط کشند يا نگذارند توانمندی‌های آن در حوزه سازندگی اقتصادی و سياسی و فرهنگی جلوه کند. مع‌هذا، به‌رغم اين فتنه‌ها، سيره حکومتگری اميرکبير در جامعه‌ی ايرانی تأثيرات عميق بر جای نهاد و در حافظه‌ی تاریخی مردم ما ثبت شد.
🔴معمای حاج میرزا #علینقی_کاشانی [ پدربزرگ #جواد_ظریف ] و میر علینقی کاشانی ؛ هردو یک نفر ؟!
📌 آن‌گونه که عین‌السلطنه نوشته ، او در سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۲۴ در زمانی که ایران تحت اشغال ارتش‌های متفقین بود از طریق بحران مالی زمان جنگ ثروتی انبوه به دست آورد
عین‌السلطنه در ۵ تیر ۱۳۲۴ حدود دو ماه قبل از پایان جنگ دوم جهانی مینویسد :
📝 باغ مرحوم نبیل‌السلطنه ، که چهار هزار ذرع است جنب باغ من و رعیتی است عمارت مختصری دارد ، #حاجی_علینقی_کاشی به مبلغ یکصدوپنجاه هزار تومان خریداری و نزدیک چهارصد هزار تومان خرج بنای عمارت نموده
هیچ بنایی را به این مفصلی و به این سرعت من ندیده بودم به اتمام برسد [ ! ] این کاشانی از دولتِ سرِ یک کارخانه‌ی نخ‌ریسی در سمنان کارش به اینجا رسیده که ذرعی چهل تومان باغ تجریش بخرد . در حالی که این باغ پس‌کوچه [ است ] و آب روان هم ندارد ...
این قبیل تجّار تازه چرخ [ تازه به دوران رسیده ] زیاد شده [اند] و بی‌محابا بدون تعمّق ملک می‌خرند ، عمارت می‌سازند و تا دهن باز کنی فلان باغ ، خانه ، ملک ، دکان فروشی است ، مثل ریگ پول می‌دهند ...
📄 روزنامه خاطرات عین‌السلطنه ، جلد ۱۰ ، صفحه ۸۰۶۷
و در ۴ مرداد ۱۳۲۴ افزود :
📝 گفتند ، در روزنامه هم بود ، همسایه‌ی شمیران من «حاجی #علینقی_کاشانی» در این ایام که #انحصار_پنبه به‌هم خورد پانصد هزار تومان منافع برد . [ باغ به این گرانی نخرد !؟ ]
باز همسایه‌ی دورتر من #نمازی ، سال قبل در دو معامله‌ی کتیرا و چای از هریک ششصد هزار تومان برد [ !!! ] تا امسال چقدر برده باشد خدا عالم است [ ! ]
قمار هم بین این‌ها از زنانه و مردانه رواجی دارد که شبی پانزده و شانزده الی سی هزار تومان برد و باخت می‌شود . شبی یک‌هزار و دویست تومان به صاحب‌خانه و مجلس می‌دهند بساط را راه بیندازد
توپ پانصد و هزار تومان می‌بندند . عبدالعلی خان [ خواجه‌نوری ] می‌گفت در کلوپ ایران شبی صد هزار تومان بردوباخت می‌شود .
📄 روزنامه خاطرات عین‌السلطنه ، جلد ۱۰ ، صفحه ۸۰۷۳
توپ پانصد و هزار تومان می‌بندند . عبدالعلی خان [ خواجه‌نوری ] می‌گفت در کلوپ ایران شبی صد هزار تومان بردوباخت می‌شود .
📄 روزنامه خاطرات عین‌السلطنه ، جلد ۱۰ ، صفحه ۸۰۷۳
📌 فروشندهٔ باغ فوق به #حاج_علینقی_کاشانی ، که پس‌کوچه و بدون آبِ روان و با قیمتِ بالا بود ، به‌نحوی که عین‌السلطنه را متحیّر کرد ، « میرزا ابراهیم‌خان نبیل‌السلطنه » است که بعدها پسرش ، فضل‌الله نبیل رئیس دفتر #فرح_پهلوی شد و دخترش ، زهرا نبیل سناتور . #نبیل‌السلطنه و فرزندانش از #بهائیان سرشناس بودند .
این نوع معاملات مشکوک [خرید ملک به قیمتی بسیار بالاتر از قیمت متعارف] در زمان جنگ جهانی دوم ، و بحران‌های مالی که قوانین نظارتی شدید وجود دارد به معاملات صوری به‌منظور تبادل غیرقانونی پول [ #پول‌شویی ] شبیه است ... #علینقی_کاشانی بخش مهمی از ثروت پیشین خود را از طریق کارخانهٔ ریسمان‌ریسی سمنان به دست آورد . او احداث کارخانهٔ فوق را در سال ۱۳۰۵ در زمینی که #حاج_میرزا_آقا_فامیلی ، بزرگ طایفه فامیلی سنگسر و سمنان ، در اختیارش گذارد [ مجانی یا با قیمت نازل ] شروع کرد . کارخانه ریسمان‌ریسی سمنان در شهریور ۱۳۱۰ با حضور #رضاشاه افتتاح شد احداث این کارخانه در سمنان به دلیل کشت وسیع پنبه در اراضی بین آرادان و #سرخه بود که در آن زمان مرغوب‌ترین پنبه ایران به‌شمار می‌ر‌فت. بخش مهمی از زارعین این اراضی از طوایف شبان #سنگسر بودند که از زمان صفویه به‌تدریج به سُرخه و آرادان مهاجرت کردند و شیوهٔ زیست و معیشت خود را از دامداریِ کوچنده به زراعت و یکجانشینی تغییر دادند ...
📌 عین‌السلطنه در همان یادداشت ۵ تیر ۱۳۲۴ افزوده است :
این آدم [ حاج #علینقی_کاشانی ] پنبه را از دولت [ انحصار بود ] به لطایف‌الحیل ارزان خرید و به هر قیمت دلش خواست فروخت [ ! ] سی و سه سال قبل در دوران احمدشاه قاجار #عین‌السلطنه مینویسد :
📝 شش ساعت از دسته گذشته ، شاه‌آباد رسیدیم . اسب‌ها رمق ندارند و خیلی آرام حرکت می‌کنند . باد می‌آمد و سرد بود ؛ عکس #عباس_افندی [ #عبدالبهاء، سومین شخصیت محوری #بهائیت ] در صدر اطاق آویخته بود از وقتی که « میر [ ؟ ] #علینقی_کاشانی » مدیر این راه بود تمام عمله‌جات را از #بابی‌ها گرفته بود . حالیه هم باز همان‌ها هستند . به این جهت است که عکس عباس افندی در اطاق‌ها است .
📄 روزنامهٔ خاطرات عین‌السلطنه ، جلد ۵ ، صفحه ۳۸۰۹
گمان می‌رود منظور از « میر #علینقی_کاشانی » فوق‌الذکر همان « حاج علینقی کاشانی » است که در جوانی «میرزا علینقی» خوانده می‌شد