سعید دینی 📗📙📕📗📙📕📗📙📕📗📙 ⚫️🔴🔵⚫️🔴🔵⚫️🔴🔵⚫️🔴🔵 🔴➖➖➖➖➖➖➖➖🔴 @ostadahadi 🌹🍃🌾🌷🍃🍀🍃 🍃🌾🌷🍃 🌾🌷🍃 🌷🍃 #خارج_اصول_دوشنبه_97/11/8 #جلسه_69 #حجیت_ظن_مطلق_ @ostadahadi #ضرر به سه معناست: 1- ضرربه معنای عقاب که ظن به حکم شرعی مستلزم ظن به ضرر هست یا نه 2- ضرربه معنای مفسده است: صغری: ظن به حکم شرعی مستلزم ظن به مفسده است کبری: دفع مفسده واجب است نتیجه: عمل به ظن مطلق از باب دفع مفسده واجب است دو اشکال بر صغری و یک اشکال هم بر کبرای قیاس داریم اما اشکال اول بر صغرای قیاس : این صغری فقط در محرمات جاری است اما در واجبات شرعیه جاری نیست یعنی اگر ظن به حرام پیدا کردی مستلزم ظن به مفسده است ولی اگر ظن به واجب پیدا کردی هرگز مستلزم ظن به مفسده نیست بلکه مستلزم تفویت مصلحت است اگر به واجبی عمل نشود مصلحت ان واجب را از دست دادیم اما دچار مفسدۀ دنیویه نمی شویم خیلی ها در این دنیا روزه و نماز نمی گیرند و دچار مفسده هم نمی شوند ولی مصلحت ان نماز و روزه را از دست دادند لذا باید بحث کنیم ایا جلب مصلحت واجب است یا نه و بحث تغییر می کند فقها قائل اند به اینکه ما دلیلی بر وجوب جلب مصلحت نداریم بنابراین صغرای قیاس فقط منحصر به محرمات می شود و شامل سایر احکام خمسه نمی شود واما محرمات: ظن به حکم مستلزم ظن به مفسده است مفسده دو قسم است: مفسدۀ نوعیّه و مفسده شخصیّه. #مفسده_نوعیه: قبح فعلی دارد اما قبح فاعلی ندارد. چون ضرر به نوع انسان می رسد نه به خود فاعل مثلا فرض اگر یکی از شیعیان در منزلش جشن عمرکشان بگیرد و صدای ان جلسه به وهابیون برسد انها هم دستور قتل شیعه را می دهند انهم شیعیان مظلوم در بقیه کشورها انها که عمر کشان نگرفتند اینجا ضررنوعی است و ولی به فاعل ضرری نرسید حالا ایا می توان گفت ظن به حکم شرعی مستلزم ظن به مفسده است و شامل ضرر نوعی هم می شود مثلا سیگار نکشید که فضا را الوده می کند ایا ضرر نوعی است یا شخصی؟ اما #مفسده_شخصیه: در انجا حق با شماست عقل می گوید دفع ضرر شخصی واجب است کسی حق ندارد خودزنی کند حرام است اما وجوب دفع ضرر در صورتی است که ضرر احراز شود چه از روی علم چه از روی قرائن خارجی مثلا پزشک بگوید ضرر دارد مادامی که مفسده و ضرر احراز نشود شبهه موضوعیه است و قاعده قبح عقاب بلا بیان جاری است پس ما کلیت کبری را نمی توانیم بپذیریم اشکال دوم ما بر علیه صغری دلیل داریم که ایه «لا تقف ما لیس لک به علم» است ما را از اتباع ظن نهی می کند و لازمه این نهی این است که مخالفت ظن مطلق، مفسده ندارد و اگر شک کنیم که ایا ظن مطلق حجت است یا نه استصحاب عدم حجیت ظن مطلق جاری است پس ظن به حکم شرعی اگر مستلزم ظن به مفسده باشد نیازمند به دلیل اعتبار است به چه دلیل این ظن حجت است؟ ما ایات ناهیه عمل به ظن داریم لذا نمی شود به هر ظنی عمل کرد. ایا #دفع_مفسده_واجب است؟ اولا اطلاق ندارد . عقلا دفع هر مفسده ای واجب نیست چون برخی از موارد ارتکاب مفسده غرض عقلائی و غرض شرعی دارد مثل رفتن به جهاد لذا نمی توان گفت دفع هر مفسده ای واجب است یا مثل زکات بخشی از مال می رود یا مثل پول دادن برای نجات غریق. لذا نمی توان به کلی گفت همه جا دفع ضرر لازم است ثانیا حکم عقل تعلیقی است نه تنجیزی یعنی دفع مفسده بدون شرط واجب نیست بلکه دفع مفسده مشروط به شرطی است که غرض عقلائی و شرعی نداشته باشد مثلا فصد رگ یا حجامت به ظاهر به بدن ضرر می زند لکن چون غرض عقلائی دارد اشکالی ندارد پس نمی توان گفت دفع مفسده در همه جا لازم است. 3- واما معنای سوم این است که ضرربه معنای نقص باشد مثلا ابروی مومنی را ببرد این نقص است. یا نقص مالی یا جانی . فعلا کاری به بحث اخروی نداریم. در اینجا صغری عوض می شود که ظن به حکم شرعی مستلزم ظن به نقص در مال یا عرض یا جان می شود اشکال ما براین صغری این است که احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد است و تابع منفعت و ضرر و سود و زیان نیست چون دیدگاه ما این است که زندگی بشر سه زندگی است دنیوی و برزخی و اخروی. سود و زیان مربوط به زندگی دنیوی است در قسمتی از احکام شرعیه ای که مربوط به زندگی دنیوی است قاعده لا ضرر جاری است چون قاعده لا ضرر جلو ضرر احکام را می گیرد مثلا وضو واجب است اما برای مریض ضرر دارد لا ضرر می گوید تیمم کند لذا جلو ضرر حکم را می گیرد عمده احکام شرعیه مال زندگی برزخی و اخروی است هرگز تابع منفعت و ضرر نیست چون زندگی برزخی و اخروی خالی از زندگی مادی است در انجا بغض و کینه و حسادت و .. نیست برخلاف اینجا که این امور هست و گاهی موجب زیان می شود واما کبری که دفع ضرر مظنون واجب است این کبری مال عقاب است نه ضررهایی از قبیل نقص.