💢نظام قانونی فقه و اصول [10] 💠 فضای هشتم : فضای خاص شریعت در مجموع سه عرف وجود دارد؛ 1. عرف عام، 2. عرف خاص که همان عرف حقوقی و قانونی است و 3. عرف اخص که عرف مخصوص ادبیات شریعت است. [گاهی الفاظ دارای ظهورات خاصی در شرع هستند] مثلاً لفظ تحریم، اگر در قرآن آمده باشد از همة انواع تصرفات شما جلوگیری می‌کند، اما اگر همان لفظ تحریم در سنت آمده باشد، خصوص تصرف مناسب را مانع می-شود، مثلاً اگر در قرآن «إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیکمُ الْمَیتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِیرِ» آمد از آن حرمت شرب خون، حرمت خریدوفروش آن، مانعیت نماز و نجاست و مانعیت طواف استفاده می‌شود چون معنای تحریم در کتاب این است که شما از همة جهات آن محروم هستید و هیچ نحوه ارتباطی بین شما و آن باقی نمی‌گذارد، ولی اگر در سنت آمد که «حرم علیکم الدم»، این به معنای حرمت شرب است. این را اصطلاحاً «ادبیات قانونی خاص به شریعت» می‌گویند که بگوییم: لفظ تحریم در کتاب یک معنا می‌دهد، همان لفظ اگر در سنت باشد معنای دیگر می‌دهد و آثار این دو باهم فرق می‌کند. ( استاد مددی، این مورد را در عداد فضاهای پیشین بیان نکرده‌اند اما از آنجا که در خلال مباحث متعددی از آن سخن گفته و به آن ارجاع می‌دهند می‌توان آن را به عنوان فضای نهم در نظر گرفت. همچنین در پاسخ به سؤال نگارنده (در تاریخ ۲۷/۱۱/ ۱۳۹۸) طرح آن را به عنوان فضای نهم ممکن دانستند. ) 🏠@ostadmadadi

متنی که تقدیم می شود👇مجموعه نکاتی است که استاد آیت الله سید احمد مددیزیدعزه در خلال مباحث درسی خود پیرامون تاریخ سیاسی ائمه (ع) بیان فرموده اند که سعی شده است به صورت منفک از موضوع فقهی و اصولی، تجمیع و تنظیم گردد. آنچه در این متن آمده است عمدتاً از مباحث استاد مددی در بحث «المساله الثانیه: جوائز السلطان و عماله» از کتاب مکاسب است که از تاریخ «یکشنبه 12 اردیبهشت 1395» الی «سه شنبه 17 اسفند 1395» در 96 جلسه بیان فرمودند. این اندیشه در صدد اثبات یک سیاست و راهبرد کلی در سیره 250 ساله حیات ائمه (ع) است که چگونه درصدد ولایت و سرپرستی جامعه شیعی بوده اند. از این رو این بحث را می توان زیرمجموعه نظریه «فقه ولایی» حضرت استاد دانست که معرفی آن نیازمند مجال دیگری است. همچنین لازم به تأکید است که ملاک گزینش این نکات، بعد سیاسی اجتماعی تاریخ ائمه (ع) است، لذا دیگر ابعاد تاریخی همچون تاریخ حدیث، مصادر، رجال و... حذف شده است. در نهایت آنچه به دست آمده یک پیش نویس اولیه از این طرح است که می بایست با دیگر مباحث استاد، تکمیل گردد. نام این مجموعه را از آنجا که به بعد سیاسی حیات ائمه (ع) می پردازد، «سیر تاریخ سیاسی» و از آنجا که یک تدبیر الهی پشت دست این سیر تاریخی وجود دارد، «سیر تاریخی الهی» می توان نام نهاد که عنوان دوم، از فرمایشات استاد اخذ شده است. 🏠@ostadmadadi

🏠@ostadmadadi

🏠@ostadmadadi

💢رجال 💠 أحمد بن الحسين بن سعيد الأهوازي‏ حسین بن سعید، پسری داردبه اسم احمد، نجاشی می گوید: رواه عن جمیع شیوخ ابی. یعنی از پیرمردها هم اجازه گرفته اند. گفته اند: زعم أصحابنا القميون و ضعفوه و قالوا: هو غال و حديثه يعرف و ينكر، یعنی با نصیریها با علوی های شام و...یا گروه های انحرافی رفت و آمد داشته. #احمد_بن_حسین_بن_سعید 🔸فهرست اسامی 🏠@ostadmadadi

💢نظام قانونی فقه و اصول [11] 💠 ترجیح «فضای قانونی» بر فضاهای دیگر [برخی] فضاهایی که ذکر شد تقریباً نسبت طولی دارند، مثلاً اگر جامعه‌ای بدوی که در جنگل زندگی می‌کنند را معیار قرار دهیم، بعید نیست که «فضای تفسیر و تبدیل اراده تشریعی به اراده تکوینی» برای اوایل کار بشر باشد، اما به‌تدریج پیشرف می‌کنند و «قانون» شکل می‌گیرد، چراکه اعتبارات قانونی با قطع نظر از شرایع الهی، به‌تدریج شکل گرفته‌ است. لذا تفسیرهایی مثل تفسیر ارادة تشریعی به تکوینی شاید برای اوایل کار خوب باشد اما با توجه به پیشرفت بشر و استعداد خدادادی ابداع و اعتبار در انسان، اعتبار‌ را سکوی پرتاب خود قرار می‌دهد. با پیشرفت بشر، شکل اجتماع و مناسبات عقل عملی، از یک جامعة حداقلی تا جامعة حداکثری، تکامل پذیرند، مثلاً «أَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِن کنتُم مُّؤْمِنِینَ» ناظر به یک جامعة حداکثری و تکامل یافته است. 🏠@ostadmadadi

💢پرسش و پاسخ 💠 سقیفه و حوادث پس از آن 🏠@ostadmadadi

مجموعه ائمه زیدی شش نفر است. یحیی بن زید در چند جا مقبره دارد یکی جوزجان در افغانستان. یکی هم میامی نزدیک مشهد؛ احتمالاً میامی، مقام ایشان بوده است. ایشان بعد از شهادت پدرش از کوفه فرار کرد از 16 ساله تا 26 ساله گفته شده است. زید ولادتش با امام صادق ع است ولی حدود 27 سال قبل از ایشان به شهادت رسید؛ گفته اند چهل ساله شهید شده است. احتمالاً یحیی در میامی اقامت داشته و بیعت گرفته است چرا که قبر ایشان کاملاً مشخص است که جوزجان است. در قصیده تائیه دعبل، هم ذکر شده جوزجان. قبر یحیی حرم دارد. در گنبد هم بارگاه دارد. اگر اینها درست باشد مٌقام ایشان بوده به ضم : محل اقامت. مقام به فتح ، جنبه معنوی است. 📚@ostadmadadi

💢رجال و روش فهرستی 💠 احمد بن زیاد بن جعفر الهمدانی مرحوم صدوق گاهی از «احمد بن زیاد بن جعفر الهمدانی» (الهمدانی بفتح میم. همدان به سکون میم عشیره ایست از یمن که خیلی هم محب امیر المؤمنین علیه السلام بوده اند و این قصه یا حار همدان من یمت یرنی هم از همین عشیره است.) نقل می کند. او از مشایخ مرحوم صدوق است که ایشان در طریق حج در همدان با او برخورد کرده اند و ما به هیچ وجه ایشان را نمی شناسیم. مرحوم صدوق در همدان ایران خودمان از ایشان عده ای از مصادر شیعه را نقل کرده اند. تنها راهی که داریم به ایشان اولا این است که مرحوم صدوق با ترضی از ایشان نقل کرده اند، یعنی رضی الله عنه فرموده اند. و دوم اینکه مرحوم صدوق یک جا دارند که: «لم أسمع هذا الحديث إلا من أحمد بن‏ زياد بن جعفر الهمداني رضي الله عنه بهمدان عند منصرفي من حج‏ بيت الله الحرام و كان رجلا ثقة دينا فاضلا رحمة الله عليه و رضوانه‏» (كمال الدين و تمام النعمة، ج‏2، ص: 369) الآن شخصیت علمی و حدیث شناسی ایشان را نداریم اما همین جمله مرحوم صدوق منشأ توثیق شده است. مطلب دوم که توجه نشده است اینکه ممکن است به لحاظ رجالی با توثیق مرحوم صدوق ایشان را قبول کرد ولی به لحاظ فهرستی مشکل دارد؛ معظم روایات ایشان از علی بن ابراهیم است بلکه شاید همه روایاتش از علی بن ابراهیم باشد و آنچه ایشان نقل می کند از منفردات خودش که هیچ بلکه از منفردات مرحوم صدوق هم هست. این مقداری کار را مشکل می کند؛ این سؤال پیش می آید که مرحوم صدوق که خودشان قمی است و پدرشان همین طور و پدرشان از ابراهیم بن هاشم نقل می کنند و ... چه طور می شود مرحوم صدوق کتابهای علی بن ابراهیم را ندارند و می روند همدان از او نقل می کنند که انفراد هم دارد! اگر این روایات واقعاً در کتاب مرحوم علی بن ابراهیم بود خیلی بهتر بود مرحوم کلینی از علی بن ابراهیم نقل می کردند نه با این سند عجیب و غریب! این چه میراث علی بن ابراهیم بوده است که در قم نبوده است و رفته اند در همدان! ما قبول می کنیم ایشان مرد خوب و عدل و مرضی ولی ظاهرا نسخه شان شاذ باشد. عجیب اینکه مرحوم صدوق روایاتی را که توسط این مرد بزرگوار همدانی نقل می کنند، از هیچ جای دیگر ندارند. شاید شفاهی بوده است یا ... خود مرحوم صدوق توضیحی نداده اند. چرا اینها منفرد است؟ ایشان بالاخره می آیند در قم نسخه شناسی می کنند. این توضیح را ایشان اگر هم انجام داده اند به دست ما نرسیده است. شاید علی بن ابراهیم کتابی در فقه نوشته اند و در آن کتاب مثلاً 2000 روایت دارند و مثلاً ده سال بعد روایات دیگری را دیده است و مقابله کرده است و بعض روایات قبلی را قبول نداشته اند و در نسخه دوم 2000 روایت را حذف کرده اند. احمد بن زیاد نسخه اول را از علی بن ابراهیم گرفته و به همدان رفته است درحالیکه این نسخه دوم در قم مشهور می شود. به قولی او شاگرد دوره اول علی بن ابراهیم بوده است. مثلا فرض بفرمایید مسند احمد را پسرش عبدالله نقل می کنند. مسند احمد به حسب صحابه است. مسند مثلا علی بن ابی طالب علیهما السلام یا مسند فاطمه سلام الله علیها که البته یکی دو صفحه است. همین طور مسند دارد. مسند که تمام می شود پسر که عبدالله است زیادات - به قول خودشان و به قول ما «مستدرک»- بر کتاب پدر دارند. آنها را هم که می بینیم ، دارد که: «قال عبدالله حدثنی ابی»؛ کسی وارد نباشد می بیند که کل کتاب این طور است؛ یعنی کل کتاب «حدثنی ابی» است و معلوم می شود که پدر اینها را هم دیده بوده است ولی قبول نداشته است. یعنی احمد بن حنبل که از ائمه اهل سنت است ممکن است تحدیث بکند ولی قبول نکند. مرحوم علی بن ابراهیم هم ممکن است تحدیث کرده باشند ولی قبول نکرده باشند. مثلا همین جمع بین فاطمیتین را مرحوم صدوق در علل دارند ولی در فقیه ندارند. یعنی در مقام فقاهت قبول ندارند ولی در مقام روایت دارند. ای کاش مرحوم صدوق توضیح می دادند که روایات احمد بن زیاد چرا اینگونه است. پس ما حدیث ایشان را از منظر رجالی قبول می کنیم ولی از منظر فهرستی محل تأمل است. #احمد_بن_زیاد_جعفر_الهمدانی 🔸فهرست اسامی 📚درس خارج فقه؛ سال88-1387 ؛ جلسه 84 و 85 🏠@ostadmadadi

💠نگاهی متفاوت به سیره امام باقر علیه السلام آیت الله سید احمد مددی با اشاره به تاریخ و سیره امام محمد باقر علیه السلام برخی از مقاطع زندگی سراسر نور این امام بزرگوار را تحلیل می کند. 📚https://rasanews.ir/fa/news/616047 🏠@ostadmadadi

💢نظام قانونی فقه و اصول [12] 💠 فضای قانونی «فضای قانونی»، اقتضای شریعت خاتم به‌عنوان شریعت همه بشریت تا روز قیامت درحال حاضر سؤال اصلی این است که وقتی می‌خواهیم علم اصول را بنویسیم بر اساس کدام فضا بنویسیم؟ اگر ما باشیم و شواهد تاریخی انصافاً در جزیره العرب «فضای قانونی» حاکم نبود، اما بحث بر سر این است که از آنجا که شریعت رسول‌الله9، شریعت خاتم است و اقتضای شریعت خاتم این است که «فضای قانونی» ارائه دهد. روح شریعت می‌بایست در کل بشریت در هر زمان و مکان تا روز قیامت جریان یابد، این امر بیش از فضاهای دیگر با «فضای قانونی» تأمین می‌شود. تناسب مجموعه آیات و روایات با «فضای قانونی» با مراجعة مستقیم به آیات و روایات نیز احساس می‌کنیم که گرچه زمانه نزول شریعت، زمانه «عبد و مولا» بود اما آنچه را که شریعت مقدس اراده کرده است «فضای قانونی» است. در دنیای قانونی فعلی این نظام واضح است ولی چون در حوزه‌های ما به دلایل مختلف رایج نبوده است شاید پذیرش آن برای ما کمی سنگین باشد، ولی از مجموعة آیات و روایات به دست می‌آید که در شریعت مقدسه «فضای قانونی» حاکم است. زیربنای قانونی شریعت در این صورت نمی‌بایست عرف زمان جاهلی را مبنای تفسیر شریعت قرار دهیم، بلکه با ضمیمه اینکه شریعت برای همه زمان‏ها است به زیربنای «قانونی» شریعت می‌رسیم. آن زیربنا را چه کسی می‏فهمد؟ علما می‏فهمند و نه عرف. بله در سطح ادبیات و انعقاد ظهور از آن، فضای «عبد و مولا» حضور دارد، اما در سطح روح قانونی و مراد جدی و تحلیل از احکام، فضای «قانونی» حاکم است. در این صورت فهم پیش‏فرض‏های نظام قانونی و خطاب قانونی در کلام شریعت دیگر عرفی نیست، بلکه این کار علما است که از زبان عرفی که سطحی از آن ناظر به «عبید و موالی» است به تحلیل‌های فضای «قانونی» برسند. 🏠@ostadmadadi

💢 جلسات ویژه 💠 امر به فعل واجب از منظر قانونی 📚 درس خارج 94.8.25 🏠@ostadmadadi