📌یک پنجره برای من کافیست یک پنجره برای من کافیست*، در جاده، در سفر. یک پنجره برای من کافیست، حتی اگر چند خیابان آن‌طرف‌تر بروم. یک پنجره برای من کافیست، برای دیدن، برای شنیدن. سفر بدون نشستن کنار پنجره‌ی ماشین، قطار یا هواپیما برایم فقط رنج رفتن است. پنداری چشم و گوشم را می‌بندند. پنجره‌ آشنای امروز و دیروز نزدیکم نیست. من با پنجره نسبتی دیرین دارم. کودکیم پشت قاب چوبی پنجره‌ای گذشت که رو به دل روستا باز می‌شد. روستایی که خود در دل دشتی زیبا بر کنار رودخانه نشسته بود. اولین بار که با هواپیما سفر کردم، دلهره‌ی این را داشتم که اگر صندلی کنار پنجره نصیبم نشود، چه کنم. شانس یارم بود اما بخت نه. صندلی کنار پنجره نشستم. اما تردید داشتم آن روزنه را پنجره بخوانم. گفتند پنجره‌ی هواپیما همین اندازه است. برای منی که از پشت قاب بزرگ پنجره‌ی خانه پدربزرگ به این روزنه رسیده بودم، کمی ناخوشایند و بیشتر عجیب بود، ولی بهرحال کاچی به از هیچی. اما چرا پنجره‌های هواپیما از پنجره‌ی ماشین‌ها، اتوبوس‌ها و قطارها کوچک‌ترند؟ حیف نیست گستردگی آسمان و ابرها را از آن قاب کوچک به تماشا نشست؟ می‌گویند با افزایش ارتفاع از سطح زمین و کاهش نیروی جاذبه، چگالی و تراکم هوا کاهش می‌یابد در نتیجه فشار هوا نیز کم می‌شود. از طرفی طبق اصل برنولی چون هواپیما سریعتر از اتوبوس حرکت می‌کند، این سرعت زیاد باعث می‌شود فشار هوای نزدیک هواپیما بیشتر کاهش یابد. چون ریه‌های انسان توان تحمل فشار کم را ندارند، فشار هوای درون کابین هواپیما را طوری تنظیم می‌کنند تا مسافران همان فشار روی زمین را تجربه کنند. این کار موجب می‌شود اختلاف فشاری بزرگی بین داخل کابین هواپیما و هوای بیرون به وجود بیاید. اختلاف زیاد فشار هوا باعث می‌شود هوای درون هواپیما تمایل زیادی به بیرون رفتن از هواپیما داشته‌باشد و به شیشه‌ها فشار وارد کند. این اختلاف فشار زیاد به شیشه‌ی پنجره‌های هواپیما وارد و منجر به شکسته شدن آنها و حتی پرتاب شدن مسافران به بیرون از هواپیما می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق و حفظ جان مسافران، شیشه‌ی پنجره‌ی هواپیماها را کوچک می‌سازند. هر چه سطح کمتر شود، فشار وارد بر شیشه‌ها از بیرون بیشتر خواهد شد. با کاهش مساحت پنجره، نیروی وارد بر آن را کاهش می‌دهند تا از شکستن پنجره جلوگیری شود. اگر دقت کرده باشید شیشه‌ی پنجره‌های هواپیما مربع یا مستطیل نیست. این شیشه‌ها بیضی شکل هستند. دلیل این کار اینست که اگر شیشه‌ها چهارگوش باشند، فشار وارد بر نقاط نوک تیز که سطح کمتری دارند بیشتر خواهد شد و احتمال شکستن شیشه بیشتر می‌شود. پس شیشه ها را با گوشه‌های منحنی می‌سازند. باری چه کوچک، چه بزرگ، من در پناه پنجره‌ام، با آفتاب رابطه دارم* *این جمله از شعر پنجره فروغ فرخزاد وام گرفته شده است. ✍️ اعظم حشمتی #فیزیک_در_زندگی ✈️ @azamheshmati_physics