✳️ روشنگری
✅ اگر سکولاریزم بعد از هستی‌شناختی دنیای متجدد باشد، روشنگری(enlightenment) ناظر به بعد شناختاری و روش معرفتی این جهان است؛ روشنگری در 400 سال تاریخ غرب، تحولاتی را طی کرده است، روشنگری ابتدا چهرهای راسیونالیستی و عقلگرایانه دارد و سپس صورتی حسگرایانه و آمپریستی می‌یابد و در نهایت با ظهور جریانهای معرفتی ما بعد تجربی، سیرت شکاکانه خود را آشکار کرده و به بحران گرفتار می‌شود..
✅ روشنگری مدرن بهرغم تحولاتی که در جهت ایجابی خود داشته است، از خصوصیت سلبی مشترک بهره می‌برد، ویژگی سلبی این جریان نفی مرجعیت وحی و شهودِ حقایق قدسی و متعالی در مسیر معرفت علمی است؛ انکار مرجعیت وحی به نفی حجیت نص و نقلی منجر می‌شود که از دامنه وحی در عرصه آگاهی و معرفت علمی بشر رخ نشان می‌دهد. ویژگی سلبی فوق همافق با موضع هستی‌شناختی دنیای متجدد است، انکار مرجعیت وحی، لازمه منطقی سکولاریزم در رویکرد دنیوی انسان معاصر به عالم است.
✅ در دنیای متجدد به موازات انکار مرجعیت وحی و نص مستند به وحی، شناخت حسی و تجربی بهعنوان برجستهترین خصوصیت محوری معرفت علمی بشر، رسمیت پیدا می‌کند؛ غلبه حسگرایی و محور قرار گرفتن «دانش تجربی» نیز لازمه دیگر هستی‌شناسی سکولار، دنیوی و این جهانی است، زیرا حس و تجربه افق مواجهه با این عالم است و علم تجربی توان عبور از مرزهای این جهان را ندارد و کسانی که دانش علمی خود را به قید تجربی و حسی بودن محدود می‌کنند، نیز ناگزیر یا به انکار ابعاد، غیرطبیعی و غیرحسی عالم میپردازند یا از موضعی شکاکانه و لاادریگرایانه نسبت به آن ابعاد، سخن میگویند.
✅ این گروه به تعبیر قرآن کریم به مدعیات دینی نیز تنها در صورتی ایمان میآورند که آنها را همانند دیگر پدیده‌های طبیعی این عالم مشاهده کنند، «قالو لن نومن لک حتی نری الله جهره»، بنیاسراییل به موسی گفتند، ما به تو ایمان نمیآوریم تا آنکه خدا را آشکارا ببینیم، غلبه حسگرایی و تجربهگرایی بر معرفت علمی بشر موجب می‌شود تا دین‌داری نیز هویت سکولار و دنیوی پیدا کند.
#سکولاریسم
#دنیای_متجدد
#رنسانس
#دین
#وحی
💠 eitaa.com/parsania_net
🔰 عقلانیت شیعی و عقلانیت مدرن
🔸عالم مدرن، مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی دارد، شاید ویژگی معرفت‌شناختی جهان مدرن همان چیزی است که از آن به عنوان اینلایتنمنت و روشنگری یاد می‌کنیم که در واقع وقتی می‌خواهد زبان خود را پیدا کند با دکارت آغاز می‌شود.
🔸هیچ فرهنگ و هیچ تاریخ و هیچ تمدنی فارغ از این نوع سوال‌ها و جواب‌ها نیست، فناوری و تکنولوژی و علم و سیاست و اقتصاد و نحوه زیست و حیات متاثر از این لایه‌ها است.
🔸اگر انقلابی همانند انقلاب اسلامی ایران در سطح فرهنگی ورود می‌کند و به بیانی قصد دارد تا از سلطه فرهنگ مدرن خود را رها و احیا کند، قاعدتاً باید در این سطح با جهان مدرن تفاوت داشته باشد؛ انقلاب اسلامی ایران به دلیل این که یک هویت فرهنگی دارد، یقیناً چنین لایه‌ای برای آن وجود دارد؛ این لایه متعلق به جهان اسلام است و خیزش فرهنگی و تاریخی و تمدنی اسلامی است، می‌خواهد سهم خود را در این نظام جهانی متناسب با هویت خود طلب کند و نسبت به سلطه‌ای که از ناحیه دیگر عالم ایجاد شده، زبان نقد دارد.
🔸جریانی که با یک نگاه عقلی و با مدلی از عقلانیت در شکل و شمایل فلسفه اسلامی استمرار یافته است و از فارابی شروع می‌شود یا قبل‌تر از او از خطبه‌های بلند یا قبل‌تر از آن از آیاتی از قرآن که به تفکر و تعقل تحریک می‌کند؛ خطبه‌هایی که آینده تاریخ اسلام را در شکل‌گیری جریان عقلانی سمت‌وسو می‌بخشد؛ متفکرینی چون فارابی، سهروردی، ابن‌سینا، خواجه نصیر، میرداماد و ملاصدرا نمونه‌هایی از جریان فلسفی هستند که مدعی است از این منبع معرفتی استفاده می‌کند.
🔸این جریان بیشتر یک جریان شیعی در جهان اسلام است، جریان اسلامی است، اما بیشتر جریان شیعی است؛ در مقابل جریان حدیث‌گرایی که اساس آن اموی است و بعد شکل تعدیل شده آن به صورت کلام اشعری ادامه می‌یابد... و انقلاب اسلامی ایران در بستر تفکر شیعی رخ داد و در بستر تفکر شیعی عنصر عقل، عنصری محوری و جدی است، فلسفه و بعد هستی‌شناسی او یک هستی‌شناسی صرفاً نقلی و حدیثی یا یک هستی‌شناسی صرفا تحمیلی و شهودی نبود؛ عقل، یک حضور محوری داشت که البته این عقل یک عقل نقل‌ستیز و یا شهودستیز هم نبود؛ این عقلانیت ویژه جهان اسلام است و با عقلانیت عصر روشنگری کاملا تفاوت دارد، عقلانیت عصر روشنگری که با اینلایتنمنت تعین پیدا می‌کند، شهودستیز و وحی‌ستیز است و به دنبال آن عقل‌ستیز و نقل‌گریز است؛ اما اینجا این گونه نیست.
#اسلام
#عقلانیت
#مدرنیسم
#فارابی
#حمید_پارسانیا
#روشنگری
💠 eitaa.com/parsania_net
🔰 تطورات معنای علم و علوم انسانی در جهان مدرن و جهان اسلام
✨مفهوم علم در دو قرن اخیر تطوراتی داشته است، متناسب با این تطورات، علوم انسانی نیز معانی گوناگونی یافته و جایگاه متفاوتی در تقسیم‌بندی علوم پیدا کرده است؛ در این بحث ابتدا سه تلقی از علم و علوم انسانی بیان می‌شود و بر اساس این سه تلقی، درباره معنای اسلامی بودن علوم انسانی بحث می‌شود.
🔸رویکرد نخست، تلقی پوزیتویستی کلاسیک است که از نیمه دوم قرن نوزدهم تا نیمه اوّل قرن بیستم رواج داشته است؛
🔸رویکرد دوم، تلقی تفهمی یا تفسیری نسبت به حوزه حیات انسانی است که در نیمه اوّل قرن بیستم شکل گرفت و بیش از همه در آثار ماکس وبر، بروز و ظهور یافت؛
🔸رویکرد سوم، تلقی مابعدتجربی و تفاسیر پست‌مدرن از معنای علم است که از دهه ششم قرن بیستم گسترش پیدا کرد.
🔸علوم انسانیِ اسلامی با تفسیر مابعدتجربی از علم
✨تلقی مابعدتجربی و پسامدرن از علم، ظرفیت و فرصت جدیدی برای فهم ما از علوم انسانی اسلامی پدید آورد؛ در این تلقی، علوم انسانی اسلامی علمی است که به حسب سوژه، شناسا و حتی به حسب تعریف، ساختار و هویت علم، متأثر از باورها و عقاید اسلامی است.
✨در این تلقی، علم انسانی اسلامی در ذیل علم اسلامی قرار می‌گیرد، علم اسلامی دانشی است که پارادایم، اصول موضوعه و مفاهیم پایه‌ای خود را از قلمرو باورها، ارزش‌ها و مبانی هستی شناختی اسلامی اخذ می‌کند، به بیان دیگر، علم اسلامی معنایی از علم است که در درون فرهنگ و تاریخ اسلامی شکل‌گرفته است؛ اعم از آنکه موضوع آن امر طبیعی و یا امور انسانی باشد.
✨پوزیتویست‌ها معرفت وحیانی و عقلانی را غیر علمی می‌دانستند، پست‌مدرن‌ها علاوه بر غیر علمی دانستن معرفت وحیانی و عقلانی، ارزش روشنگرانه معرفت تجربی و حسی را نیز انکار می‌کنند. آنها از این طریق، برای علم و از جمله علم انسانی اسلامی معنایی را تصویر کرده‌اند که نه رویکرد پوزیتویستی و نه رویکرد دینی با آن سازگاری ندارد؛ زیرا هر دو رویکرد، معرفت علمی را دارای ذات و هویت مستقل و دارای ارزش شناختاری می‌دانند؛ حال آنکه رویکردهای پسامدرن، معرفت علمی را چه در حوزه مسائل طبیعی و چه در حوزه مسائل انسانی، فاقد هویت مستقل و ارزش شناختاری می‌دانند.
✨ متدینین و پوزیتویست‌ها، به رغم اختلافات بنیادین خود، هر دو، علم را معرفتی می‌دانند که به دنبال کشف حقیقت است. تفاوت آنها در این است که پوزیتویست‌ها معرفت علمی را مقید به معرفت تجربی و آزمون‌پذیر می‌کنند، اما متدینین گزاره‌های اعتقادی و هستی‌شناختی خود را که از سنخ گزاره‌های متافیزیکی است، علمی و حاکی از حقیقت می‌دانند.
#طبقه_بندی_علوم_در_تمدن_اسلامی
#علوم_انسانی_اسلامی
💠 eitaa.com/parsania_net
💢 پذیرش فلسفه اسلامی سطح۳
🔸 مدرسه عالی مطالعات اسلام و غرب برای سال تحصیلی ۱۴۰۱_۱۴۰۲ از میان طلاب مستعد، دانش‌پژوه می‌پذیرد.
▫️ تحت نظر حضرت استاد حمید پارسانیا؛ عضو شورای انقلاب فرهنگی و نظریه پرداز علوم انسانی و مقرر و محقق بسیاری از آثار علامه جوادی آملی، از جمله رحیق مختوم.
_ سامانه پذیرش حوزه: paziresh.ismc.ir
_ ایتا: eitaa.com/SIOSIR
_ آیدی: @SIOS_IR
_ تماس و واتساپ: 09380592170
💠 eitaa.com/SIOSIR
💠eitaa.com/parsania_net
بسمه‌تعالی
🔰نگاهی به سند ۲۰۳۰ و مسائل فرهنگی ایران
✨معرفی کتاب
🔸این اثر به مباحث نظری فرهنگ نمی‌پردازد؛ بلکه برخی از مسائل فرهنگی جامعه‌ی ایران را در پنج‌ساله‌ی اخیر مورد نظر و بررسی قرار می‌دهد و حاصل نشست‌ها و مصاحبه‌ها و صحبت‌هایی است که در این مدت در قالب گفت‌وگو انجام شده است.
نقشه‌ی مهندسی فرهنگی کشور، سند آموزشی ۲۰۳۰، فرهنگ معاصر ایران، حوادث دی۱۳۹۶، پیامدهای فرهنگی کرونا در حوزه‌ی دین و دین‌داری ایرانیان و در نهایت شهادت سردار سلیمانی از زمره‌ی مسائل محل بحث است. کتاب مشتمل بر هفت گفتار است.
✨گزیده
🔸تا هنگامی که هویت خود را با تعریفی که اسلام از خود دارد می‌شناسیم، نمی‌توانیم در نقشه‌ای که فرهنگ غرب برای توسعه‌ی جهانی ترسیم می‌کند، قرار بگیریم. به همین دلیل، برخی از طرفداران توسعه‌ی مدرن، قوت هویت در ایران را مانع بسط برنامه‌های توسعه می‌دانند. مقتضی است که ما در قبال توسعه‌ی غربی هرچه سریع‌تر الگوی اسلامی‌ایرانی خود را برای پیشرفت ترسیم کنیم و با این نقشه‌ی راه، در معاهدات بین‌المللی شرکت کنیم.
پیوند خرید از «پاتوق کتاب فردا»
#کتاب #مدرنیته #فرهنگ
@hparsania
💠eitaa.com/parsania_net
#حدیث_پیمانه؛ #پژوهشی_در_انقلاب_اسلامی» نوشته حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا انقلاب اسلامی ایران
🔸با توجه به ایجاد دگرگونی بنیادی در ابعاد مختلف جامعه و نیز ویژگی ممتازی که نسبت به سایر انقلاب های بزرگ دنیا دارد، از جنبه های مختلف قابل بررسی است که یکی از آنها شناخت جریان ها و نیروهای اجتماعی و سیاسی، اعم از نیروهای مذهبی، روشنفکران، سازمان ها، احزاب و گروه های مختلفی است که در تحولات انقلاب شرکت داشته اند.
🔸البته باید در بررسی جریان ها و نیروهای سیاسی- اجتماعی با نگاهی دقیق، میزان تأثیرگذاری آنها را در رخدادهای قبل و بعد از انقلاب اسلامی در نظر گرفت تا تحریفی در این زمینه اتفاق نیفتد، این پژوهش علاوه بر توجه به جریانهای صدر اسلام و نیز اصول اعتقادی و حرکت سیاسی تشیع، ویژگی های نیروهای اجتماعی و سیاسی ایران در دوره های مختلف تاریخ معاصر، صفویه، قاجاریه، پهلوی اول و دوم و نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به تفصیل بررسی کرده و به تبیین هویت، ریشه های تاریخی، منابع قدرت و عوامل ظهور و افول آن پرداخته است.
🔸این کتاب، ویراست دوم کتاب "حدیث پیمانه؛ پژوهشی درباره انقلاب اسلامی" است که مطالعه آن به شناختی دقیق از جریانها، احزاب و گروههای قبل و بعد از انقلاب اسلامی منجر می شود. این کتاب قبل از سال 1376 انتشار یافته و در حال حاضر نیز از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه معارف و دفتر نشر معارف قم منتشر شده است.
🔸مذهب و عصبیت، غرب و غربزدگی، منورالفکری و استبداد استعماری، روشنفکری در جابجایی قدرت، سنت و تجددطلبی دینی، نیروهای اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران از فصلهای این کتاب هستند.
حرکت سیاسی تشیع، واقعیت اجتماعی تشیع از صفویه تا قاجاریه، جریان شناسی ماسونی ها، نیروهای اجتماعی ایران در تاریخ بیست ساله پهلوی اول، نیروهای اجتماعی و مذهبی ایران از سال 1320 تا 1332 و از 1332 تا 1342 و همچنین 1342 تا 1357، ویژگی روشنفکری در ایران، تاریخچه حرکت های نوگرایانه دینی درایران، جریان های روشنفکری در ایران، انقلاب اسلامی و استکبار جهانی، انقلاب اسبامی و نیروی روشنفکری و انقلاب اسلامی و نیروهای مذهبی و... از جمله موضوعاتی هستند که نویسنده کتاب به تحلیل و تبیین آنها پرداخته است.
«معرفی کوتاه #استاد_پارسانیا و آثار ایشان»
«#حديث_پيمانه»، «#علم_و_فلسفه»، «#سنت_ايدئولوژی_علم»، «#هستی_و_هبوط»، «#هفت_موج_اصلاحات»، «#عرفان_و_سياست»، «#سكولاريسم_و_معنويت_مبانی_معرفتی_و_سيمای_اجتماعی»، «#نماد_و_اسطوره» و «#مبانی_و_تطورات_برهان_صديقين»
💠eitaa.com/parsania_net
🔰 عقل سرخ( يادنامه علوم اجتماعي ايران براي سردار شهيد سليماني)
🔸 کتاب عقل سرخ، واقعه ترور حاج قاسم سلیمانی و حضور مردم در تشییع شکوهمند و تاریخ‌ساز او را در دامان همه اقشار جامعه ایرانی را فرصتی استثنایی برای دیدن چهره حقیقی جامعه ایرانی و بازخوانی عمیق نسبت ما با گذشته و آینده دانسته است: «ترورشهیرترین چهره بین‌المللی ایرانی در دهه اخیر، توسط دولت ایالات متحده آمریکا، اعلام وقیحانه آن و جبهه موافقان و مخالفان این تصمیم، تحول و تأثر مردم منطقه خصوصاً ایران و عراق و آیین تشییع بی‌سابقه و تاریخ‌ساز پیکر این سرباز محبوب در همه اقشار متنوع جامعه و... پدیده‌های عادی در زیست جهان امروز ایران نبود و نیست و نمی‌توان به سادگی از کنار آن رد شد!».
🔸در حکمت تمثیلی و معنوی ایران و اسلام، سرخی نشانی از پیروزی سپیدی بر سیاهی (خون بر شمشیر) است. عقل سرخ، پیر شهید است که به تیغ عشق، ما را به قله قاف رهنمون، اصالت عالم را صیانت و ظلم و ظالم را رسوا کرده است.
🔸 عقل سرخ، هفتاد و دو تحلیل، مقاله و یادداشت صاحب‌نظران علوم انسانی و اجتماعی درباره شخصیت، جامعه و جهان شهید قاسم سلیمانی است، کنش جمعی و بازساخت هویت تاریخی ما در تعظیم و سوگ او، آثار دیده و نادیده جنبش نوین مقاومت بر منطقه و جهان، امکان ضروت دیدار علوم اجتماعی با جهان پس از شهادت او و ابعاد و احوال یافت دوباره یک قهرمان و پهلوان در سپهر فرهنگ و سیاست، مضمون اکثر مباحث است.
💠eitaa.com/parsania_net
🔰 عقلانیت شیعی
✨در تشيع عقل نظري و عقل عملي معتبر است، عقل قدسي و وحي معتبر است و مرجعيت دارد؛ حس نيز معتبر است و مرجعيت دارد؛ هرکدام از اين ها در محدوده خود معتبرند، براي اين ها سلسله مراتبي هم هست، لذا در فرهنگ شيعي بود که فلسفه اسلامي فرصت بروز و نشر پيدا کرد، يعني قله هاي تفکر فلسفي دنياي اسلامي متعلق به حوزه تشيع است.
در کتاب‌هاي روايي شيعي کتاب عقل و جهل ابتدا مي آيد، ببينيد چه مواردي را مي گويد تعقل کنيد، راجع به مسائل متافيزيکي مي گويد بايد تعقل کنيد؛ پس عقل متافيزيکي داريم؛ راجع به مسائل عملي مي گويد چرا تعقل نمي کنيد و استدلال مي کند.
✨خود امام، برهان مي چيند، صغري و کبري مي گذارد، يعني عقل را قبول دارد، در محضر حجت خدا امام رضا (عليه السّلام) مي آيند و سؤال مي کنند که امروز حجت خدا بر خلق چيست؟ امام مي فرمايند: «العقل» به من هم که مي‌خواهي برسي بايد از حجت دروني يعني عقل شروع کني.
✨«ان لله علي الناس حجتين حجه ظاهره و حجه الباطنه » يک حجت ظاهري و يک حجت باطني، حجت ظاهري امام است که معصوم است، عقل مجسم است و او صاحب عقل قدسي است، او از وحي بهره مي برد نه وحي تشريعي؛ بلکه وحي انبائي، پيامبر از وحي تشريعي بهره دارد؛ انسان هاي عادي از عقل بهره دارند، عقل چراغ و نور الهي است که مي تابد، يعني امام بايد همه چيز را به تفسير و تفصيل بيان کند؟!
✨تعبير قرآن اين است که چرا نگاه نمي‌کنيد که «کيف بدأ الخلق» برويد دنبال کنيد «افلم تسيروا في الأرض»، برويد زمين را سير کنيد و بشکافيد، باستان شناسي کنيد و آن لوازم را در بياوريد؛ چرا خودش در يک کتاب سه جلدي تاريخ تمدن نياورده؟ اما مي گويد: اقوامي بوده اند و اين سنت ها را داشته اند و سنت ها قابل شناختن هستند، البته آن چيزي که پيشرفت و علم واقعي است، علم ولايت است، علوم مدرن در فضاي دنيايي است که ما در آن گرفتار شده‌ايم و به تناسب اين شرايط پيش مي رود و تقدير الهي هم اين است که در اين مسير پيش رود و امام هم مأمور به ظاهر در اين مسائل است و بيش از اين هم اقدام نمي کند، آنچه که آنها مأمور هستند، چشمه هايي از آن را به ما هم نشان دادند؛ همين طور که برخي از روايات هم اين کار را مي کنند؛ اما عالَمي است که قرار اين است که هر کسي خود را نشان دهد و فرصت به وجود آيد براي انسان ها تا آزمايش شوند.
💠eitaa.com/parsania_net
🔥مدینه جاهله
⚡️فارابی در تقسیم‌بندی خودش در "المُدُن" در کنار مدینه فاضله از "مدینه فاسقه" هم نام می‌برد و می‌گوید مدینه فاسقه آن است که فهم ویژگی‌های مدینه فاضله را دارد اما عزم و نوع گرایش آن متفاوت است و با جهت‌گیری مجزایی به سوی آن حرکت می‌کند.
⚡️هر فرهنگی از یک نظام معنایی و ساختمان باورها و دلدادگی به یک حوزه معنایی خاص شکل می‌گیرد و این رویداد با اراده انسان شکل می‌گیرد. هنگامی که انسان به سوی معنایی که فهمید، دل داد و ذیل آن عمل کرد، آن معنا از طریق وجود آن انسان شروع به عمل خواهد کرد و دست و پا پیدا می‌کند.
⚡️فارابی معتقد است که اگر سطح عقل کنار رفت و حس و خیال و زمین و زمان محور انسان شد و عقل هم به اسارات این امر درآمد، "مدینه جاهله" شکل می‌گیرد. او برای مدینه جاهله اقسامی ترسیم می‌کند که در آن انسان‌ها به دنبال قدرت، ثروت و انواع لذات دنیایی هستند. فارابی در ادامه می‌گوید که هر یک از این تقسیم‌بندی‌ها دارای لوازمی است که نوعی از رقابت‌ها، مناسبات و انسجام‌ها را ایجاد می‌کند که در ادامه و در روند چنین مدینه‌ای مشکلات کلانی را به وجود می‌آورد. فارابی در این مدینه جاهله انسان را غافل از معاد عنوان می‌کند که مرگ را نادیده می‌گیرد.
#حمید_پارسانیا
💠eitaa.com/parsania_net
🔰جایگاه انسان در دیدگاه شهید سید محمد باقر صدر با تأکید بر اقتصاد اسلامی
🔸شهید محمدباقر صدر به طور خاص در مورد اقتصاد معتقد بود که موضوع علم اقتصاد، انسان ویژه‌ای است که در این جهان زیست می‌کند.
🔸او می‌گوید هنگامی که مکتب اسلام و اقتصاد اسلامی به میان می‌آید، انسان دیگری می‌سازد و موضوع این دانش هم به تبع آن دگرگون می‌شود.
🔸مکتب اسلام و نوع تلقی اقتصاد در اسلام معتقد است که مناسبات اقتصادی روز جهان نسبت به انسان تراز اسلام قابل صدق و تطبیق نیست.
💠eitaa.com/parsania_net
🔰سه ویژگی علوم اجتماعی در جهان اسلام؛
🔸در جهان اسلام چون علم مقید به معنای تجربی و پوزیتیویستی نمی‌شود، شیب انحطاط از تبیین به تفسیر و از تفسیر به انتقاد در آن شکل نمی‌گیرد و علوم انسانی جنبه تبیینی دارند، نمونه آنچه در کارهای فارابی می‌بینیم، اما جنبه تبیینی آن محدود به تبیین تجربی نیست.
🔸همچنین در اسلام، علوم انسانی جنبه تفسیری هم دارند و تفسیر در مقابل تبیین قرار نمی‌گیرد، به نحوی که تبیین را از بین ببرد؛ بلکه خود تفسیر با تبیین همراه است و از طریق برهان و استدلال می‌فهمیم وضعیت موجود چگونه است و علم واقعی را پیدا می‌کنیم.
🔸علاوه بر آن انتقاد علوم انسانی اسلامی به مرجعیت اراده انسان‌ها در ساختِ معنا بازنمی‌گردد، بلکه به مرجعیت حقیقت، عدالت، صدق، کذب، حق و باطل بودن نسبت به همه حقایق فرهنگی-اجتماعی بازگشت می‌کند؛ لذا نسبت علم اجتماعی بر همه فرهنگ غالب است و علوم اجتماعی در جهان اسلام سه ویژگی تبیینی، تفسیری و انتقادی بودن را دارند.
💠eitaa.com/parsania_net
📌تجربه، عقل و اراده تا کجا توانایی حقیقت شناسی دارد؟
✅ مرگ متافیزیک از وجوه عقلانیت مدرن است؛ متافیزیک تبدیل می شود به معرفت شناسی وسپس به جامعه شناسی شناخت؛ در کانت روشنگری متوجه این می شود که بفهمد سیستم ذهنی، خود چیست؟ روشنگری درگرو سوژه شناسی است، چون حقیقت ومعرفت متعلق به سوژه است.
✅ اما در جهان اسلام روشنگری به معنای مدرن نیست، علم به معنای مفهوم عقلی صرف معنا پیدا نمی کند؛ در جهان اسلام همواره مرجعیت وحی و نقل وجود دارد؛ عقلانیت در جهان اسلام موضعگیری در مقابل نهی گذشته نداشته و به سوی تجربه گرایی و پوزیتویست تقلیل پیدا نکرد، اما شناخت حسی را هم تکذیب نکرد، علم در جهان اسلام هرگز به علم تجربی افول نکرد.
✅ علم در جهان اسلام هرگر سوبژکتویته نشد، علم فهم تاریخی داشت؛ اما خودش تاریخی نشد، مفسر دارد از منظر خود سؤال می‌کند و جواب را از متن می گیرد، علم ذات دارد و عالم به ساحت علم راه می‌یابد، عالم باید در اینجا خود را بسازد تا به ساحت علم راه بیابد.
✅ متافیزیک در عقلانیت اسلامی هرگز به محصول انسانی تغییر و تبدیل پیدا نمی‌کند، بلکه مبادی اصول موضوعه سایر علوم را تامین می‌کند.
#حمید_پارسانیا
💠eitaa.com/parsania_net
🔴 کدام عقلانیت؟
🔸جامعه ایرانی اندیشه‌اش این است که حق را مستقل از انسان می‌داند و عقل انسان را نوری می‌داند که می‌تواند حق را بشناسد؛ عقل حکم نمی‌کند، اما حکم را می‌شناسد و این مسئله دانشی را پدید می‌آورد به اسم فقه.
🔸با حضور پوزیتیویسم که می‌خواهد جهان را محدود به شناخت تجربی و آزمون بکند، می‌بینیم که معنای عقل را به دنبال خودش محدود می‌کند و سبب می‌شود که حوزه علم نیز محدود شود و دیگر فقه، شریعت و متافیزیک را علم نمی‌داند، بلکه جزو هیومنیتیز یا انسانیات قرار می‌دهد.
🔸زمانی که عقلانیت پوزیتویستی افول کرد، رویکرد انتقادی به وجود آمد؛ این رویکرد انتقادی معتقد بود که عقل و علم برساخته است و عده‌ای می‌توانند بر عده‌ای دیگر مسلط شوند؛ اما عقلانیت جهان اسلام می‌گوید که من و دیگری هر دو باید تسلیم حق باشیم؛ زیرا آرمان و ارزش و مبدأ و معادی وجود دارد که اگر خواسته‌ها و اهوای انسانی حاکم شود، حتی اگر عقلانیتی هم در افق شناخت تجربی باشد، عقلانیت ابزاری را به اسارت می‌گیرد و اگر چیزی هم به اسم عقلانیت ابزاری می‌پذیرد، تحت تأثیر آن خواسته‌ها است.
🔸اصلاً رویکرد اعتقادی‌ای که پس از فروپاشی جریانهای پوزیتویستی شکل می‌گیرد، رسمیت بخشیدن به اراده هواست و مرجعیت می‌بخشد به این اراده برای تولید دانش؛ یعنی اراده انسان‌هاست که دانش‌ها را می‌سازد، نه اینکه دانش و علم پیشران اراده باشد.
🔸اراده باید بر مدار حقیقت عمل کند و اراده است که عقل را می‌سازد؛ از این‌رو تمدن اسلامی در حاشیه عقلانیت مربوط به خودش شکل می‌گیرد و یک تمدن ایدئولوژیک نیست، بلکه یک تمدن کاملاً علمی است.
💠eitaa.com/parsania_net