⚪ پرسش :آیا بر اساس نامه ی شماره 6 نهج البلاغه،خلافت سه خلیفه مشروعیت پیدا نمی‌کند؟🤔 نامه‌ حضرت علی(ع) به معاویه(نامه شماره 6):این مردمى که با ابو بکر و عمر و عثمان بیعت کرده بودند، به همان شیوه با من بیعت کردند.پس آن‌را که حاضر است، نرسد که دیگرى را اختیار کند و آن‌را که غایب بوده است نرسد که آنچه حاضران پذیرفته‌اند نپذیرد. شورا از آن مهاجران و انصار است.اگر آنان بر مردى هم رأى شدند و او را امام خواندند، کارشان براى خشنودى خدا بوده است، و اگر کسى از فرمان شورا بیرون آمد و بر آن عیب گرفت یا بدعتى نهاد باید او را به جمعى که از آن بیرون شده است باز آورند. اگر سر بر تافت با او پیکار کنند؛ زیرا راهى را برگزیده که خلاف راه مؤمنان است و خدا نیز در گردن او کند، گناه آنچه را خود متولى آن شده است ". ✍️پاسخ : این روایت گذشته از بحث سندی و معتبر بودن، باید از نظر مفاد و محتوا هم بررسی شود. 1️⃣توضیح و تفسیر بخش های این روایت: 🌱این روایت دارای بخش های مختلفی است. بخش های اولیه این نامه؛ مانند این جملات(این مردمى که با ابو بکر و عمر و عثمان بیعت کرده بودند، به همان شیوه با من بیعت کردند. پس آن را که حاضر است،نرسد که دیگرى را اختیار کند و آن را که غایب بوده است نرسد که آنچه حاضران پذیرفته اند نپذیرد.) ☀️ در مورد این فراز باید گفت این قسمت در مجادله با معاویه نوشته شده است؛ در زمانی که حدود 25 سال از غصب حق خلافت امیر المومنین گذشته و تفکر اشتباه انتخاب خلیفه، در اذهان مسلمانان، مخصوصا تازه مسلمانان شام که کاملا تحت تاثیر تبلیغات معاویه قرار داشتند رسوخ کرده بود. مشخص است که در چنین موقعیتی که تمام اطرافیان معاویه حقانیت خلفای گذشته را به دلیل انتخاب شدن از طرف مسلمانان مسلم گرفته بودند و تمام نظرهای سیاسی و دینی خود را بر این اساس بیان می کردند، استدلال بر روی اشتباه بودن این مبنا بی فایده است. مخصوصا در جایی که ظاهراً حضرت علی (ع) در این نامه قصد دارد به طور خلاصه معاویه را ملزم به تبعیت از خود کند.با توجه به این موارد حضرت مجبور بودند بنابر اعتقاد معاویه با او بحث کند و استدلال های نامه همه طبق اعتقاد معاویه و اطرافیان او چیده شده است.[1] 🔻اما بخش دیگر روایت که فرمود: شورا از آن مهاجران و انصار است. اگر آنان بر مردى هم رأى شدند و او را امام خواندند، کارشان براى خشنودى خدا بوده است،و اگر کسى از فرمان شورا بیرون آمد و بر آن عیب گرفت یا بدعتى نهاد باید او را به جمعى که از آن بیرون شده است باز آورند.اگر سر بر تافت با او پیکار کنند؛ زیرا راهى را برگزیده که خلاف راه مؤمنان است و خدا نیز در گردن او کند، گناه آنچه را خود متولى آن شده است " ☀️ در این فراز منظور حضرت این است که با توجه به این که در بین مهاجرین و انصار قطعا امام معصوم نیز حضور دارد اتفاق آنان بر کسی نشان دهنده وجود معصوم در بین اتفاق کننده ها است و در نتیجه این انتخاب الاهی می باشد وواضح است که اتفاق تمام مهاجرین و انصار که رضایت امام را نیز در بر داشته باشد بعد از وفات پیامبر(ص) جز در مورد خود آن حضرت در مورد دیگری واقع نشد.بنابراین ظاهراً حضرت در اینجا توریه کرده اند و به صورتی مطلب را بیان کرده اند که با عقاید مخالفین نیز موافق به نظر برسد. پس استدلالات این نامه با عقاید حق منافاتی ندارد.[2] 2️⃣ سنجش مفاد ظاهری این روایت با آیات وروایات دیگر ☀️اگر کسی این توضیحات را نپذیرفت و اصرار بر معنای ابتدایی این روایت داشت که خلافت خلفا برحق بوده است باید گفت،اگر یک روایت حتی از نظر سند و دلالت قطعی باشد ولی مخالف با آیات وروایات متعدد و قطعی باشد حجیت ندارد و قابل استناد نیست.و روشن است این روایت بر اساس معنای ابتدایی آن مخالف با آیات و روایات فراوانی است که خلافت و جانشینی پس از پیامبر(ص)را منحصر در وجود امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(ع) وفرزندان معصوم ایشان می داند. 3️⃣ علاوه بر آن لازم است به نکته مهمی اشاره شود:همان طور که بعضی از آیات قرآن بعضی دیگر را تفسیر می کند همین طور بعضی از روایات خصوصا سخنان امیر المؤمنین بعضی دیگر را توضیح می دهد از آنجایی که در نهج البلاغه ودر خطبه شقشقیة می بینیم که آن حضرت تأکید زیادی بر حقانیت خودشان نمودند [3] ⚡و در جای دیگر میفرمایند:به خدا سوگند،پس از رحلت رسول(ص)تا امروز پیوسته حقّ مرا از من باز داشته‏اند،و دیگرى را بر من مقدّم داشته‏اند.[4] از این ها به روشنی مقصود امام (ع) از نامه شان به معاویه معلوم می شود. 📚 منابع : [1].الشبر،سید عبد الله،نخبة الشرحین، ص:1471/خوئی،حبیب الله،منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة،ج 17 ص 203 [2] حسینی شیرازی،سید محمد،توضیح نهج البلاغه،ج3_4،ص436 [3]نهج البلاغه،خطبه3 [4]نهج البلاغه،خطبه6 #اعتقادی #خلافت_امامت #نامه_6_نهج_البلاغه #خلفا_راشدین کانال تخصصی «پاتوق اندیشه» @patoghandisheh99 ✉️🖋️✉️🖋️