﷽📌متن شبهه👇 #2465 اعتبار و اتقان تاریخ طبری را چگونه ارزیابی می‌کنی کتاب‌شناسی، جایگاه و اعتبار تاریخ طبری در بین شیعه و اهل سنت چگونه است؟ لطفاً مستند و علمی بیان کنید. 📌 *پاسخ به شبهه*👇 پاسخ اجمالی محمد بن جریر بن یزید طبرى - از مورّخان اهل سنت - در سال 224 هـ.ق در مازندران متولد شد. طبرى از نظر مذهبى از اهل سنت بود، اما نه متعصب، وی یک سنى معتدل بود، گو این‌که در اواخر عمر تمایلى نیز از وى به تشیع بروز کرده است. «تاریخ الامم و الملوک» مشهور به تاریخ طبرى، مهم‌ترین تاریخ‌نامه روایى و سال‌شمار اسلامى است. با این‌که تاریخ طبرى از سوی علمای اهل سنت مدح و ستایش شده است، و دوره نوینى را در تاریخ‌نگارى اسلامى آغاز کرد و اثر فراوانى بر مورّخان پس از خود گذاشت. اندیشمندان شیعی، هرچند کلیت آن‌را به عنوان منبع قابل استناد تاریخی می‌پذیرند، اما انتقادات مهمی هم نسبت به آن دارند که در پاسخ تفصیلی به برخی از آنها اشاره خواهد شد. 🪴پاسخ تفصیلی در این زمینه نخست نگاهی کوتاه به زندگی‌نامه و شخصیت نویسنده تاریخ طبری؛ یعنی محمد بن جریر طبرى‏ خواهیم داشت، سپس درباره جایگاه و میزان اعتبار این کتاب مطالبی بیان خواهیم کرد. محمد بن جریر طبرى محمد بن جریر بن یزید بن کثیر بن غالب ابو جعفر طبرى؛ در سال 224 هـ.ق[1] در طبرستان - مازندران فعلى - متولد شد.[2] طبرى براى کسب علم به شهرهاى مختلفی؛ مانند: بغداد و مصر سفر کرد[3] و سر انجام در بغداد استقرار یافت و تا پایان عمر همان‌جا زیست.[4] وفات وى در سال 310 هـ.ق در بغداد اتفاق افتاد.[5] طبرى در علوم رایج آن زمان؛ مانند فقه، حدیث، تفسیر و تاریخ تبحر داشت.[6] مهم‌ترین جنبه شخصیت طبرى در حیاتش، بُعد فقهى و اجتهادی او بود؛[7] لذا ابن ندیم؛ طبری را، فقیه می‌داند، نه مورخ.[8] البته در گذر زمان جنبه فقهى طبرى فراموش شده و از کتب عمده فقهى وى به‌ غیر از «اختلاف الفقهاء»، همچنین کتاب حدیثى - فقهى «تهذیب الآثار» اثرى بر جاى نمانده است.[9] طبرى از نظر مذهبى از اهل سنت بود،[10] ولى تعصب شدید نداشت، او اساساً یک سنى معتدل بود، گو این‌که در اواخر عمر تمایلى نیز از وى به تشیع بروز کرده است.[11] برخی از تألیفات طبری عبارت‌اند از: «جامع البیان فی تفسیر القرآن(معروف به تفسیر طبرى)»، «تاریخ الامم و الملوک(معروف به تاریخ طبرى)»، «اختلاف علماء(فقهاء) الامصار فى احکام شرائع الاسلام»، «تهذیب الآثار و تفصیل الثابت عن رسول الله من الاخبار» و «احادیث غدیر خم».[12] طبرى کتاب دیگرى در تاریخ تألیف کرد که آن‌را «ذیل المذیل من تاریخ الصحابة و التابعین» گذارده است. این کتاب در حقیقت دنباله کتاب تاریخ بزرگ او محسوب می‌گردد. این کتاب درباره شرح حال اصحاب پیامبر اسلام(ص) است که در حال حیات آن‌حضرت یا بعد از آن وفات یافته و یا به قتل رسیده‌اند. بعد به ذکر تابعان و کسانى که بعد از آنان آمده‌اند پرداخته است تا می‌رسد به اساتید و شیوخى که خود از آنان حدیث و روایت شنیده است. درباره هر یک مختصرى از اخبار و عقاید و مذاهب آنان نیز آورده است.[13]   کتاب‌شناسی تاریخ طبرى‏ «تاریخ الامم و الملوک» مشهور به تاریخ طبرى، از مهم‌ترین تاریخ‌نامه‌های روایى و سال‌شمارهای اسلامى است که در بخش‌های ذیل به معرفی آن به‌طور خلاصه می‌پردازیم. الف. بخش‌های تاریخ طبری به‌طور کلی؛ تاریخ طبرى دو بخش عمده دارد: تاریخ جهان و تاریخ اسلام.[14] در بخش اول؛ به مباحث خلقت، پیامبران، امت‌هاى پیشین، تاریخ و پادشاهان ایران و روم پرداخته شده است. ترتیب ذکر حوادث در این بخش بر حسب ترتیب انبیاء و جایگاه تاریخى حوادث است. بخش دوم؛ حوادث دوره اسلامى است که از سال اول هجرت به شیوه سال‌شمار آغاز و به وقایع سال 302 هجری قمری ختم شده است.[15] نویسنده «کشف الظنون» می‌گوید: «تاریخ طبرى داراى مجلدات بسیار بود، آنچه به ما رسید مختصرى از مفصل است».[16] ب. روش طبری روشى که طبرى در تدوین تاریخ برمی‌گزیند، روش محدّثان است؛ بدین صورت که با ذکر سلسله سند به ذکر روایات می‌پردازد. طبری در آغاز کتاب پس از ذکر خطبه و ستایش آفریدگار دو جهان و مدح خاتم پیغمبران و خاندان و اصحاب و جانشینان آن بزرگوار چنین گفته است: «خواننده این کتاب بداند که استناد ما بدانچه در این کتاب می‌آوریم به روایات و اسنادى است که از دیگران، یکى پس از دیگرى، به ما رسیده و من نیز خود از آنان روایت می‌کنم و یا سند روایت را به ایشان می‌رسانم، نه آن‌که در آوردن مطالب تاریخ استنباط فکرى و استخراج عقلى شده باشد...». [17]  از این کلام طبری دو نکته فهمیده می‌شود: یک. مؤلف کتاب در بیان این نکته از خود صداقت نشان داده و خود تصریح می‌کند نسبت به تاریخ امت‌ها و ملت‌های قدیم که جز نقل سینه به سینه از گذشتگان به آیندگان‏ و حفظ کردن نسل‌هاى بعدى آنچه را از نسل‌هاى قبلى شنیده‌اند، راه دیگرى براى ضبط قضایا و حوادث