📚 إحصاء العلوم/ ابونصر فارابی
#معرفی_آثار_فلسفه_سیاسی_اسلامی
احصاء العلوم، یا «إحصاء العلوم و التعريف بأغراضها» کتابی در موضوع طبقه‌بندی علوم است. فارابی در این اثر، علوم رایج عصر خود را برشمرده و موضوع، فواید و شاخه‌های هر یک را شرح داده است:
- فصل اول: علم لسان
- فصل دوم: علم منطق
- فصل سوم: علم تعالیم (هندسه، نجوم، موسیقی و...)
- فصل چهارم:علم طبیعی و علم الهی
- فصل پنجم: علم مدنی، علم فقه و علم کلام
دیدگاه‌های فلسفی سیاسی فارابی، ذیل علم مدنی در فصل پنجم ارائه شده است.
در ادامه، اصطلاح‌نامه و نمایه موضوعی این کتاب تقدیم می‌شود:
📘 اصطلاح‌نامه کتاب إحصاء العلوم
📙 نمایه موضوعی کتاب إحصاء العلوم
☑️ نسخه مرجع در دائرةالمعارف فلسفه سیاسی:
- فارابی، ابونصر محمد بن محمد، ۲۰۰۵م، «إحصاء العلوم»، در: إحصاء العلوم و فلسفة أرسطوطالیس، تحقیق، مقدمه و تعلیقة عثمان أمین، ۱۴۴ صفحه، پاریس: دار بیبلیون.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
اصطلاح‌نامه إحصاء العلوم - فارابی.pdf
417K
📘 اصطلاح‌نامه کتاب إحصاء العلوم/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به اصطلاح‌نامه کتاب إحصاء العلوم، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از اصطلاحات گردآوری شده را ملاحظه می‌فرمایید:
🔘 علم مدنی
تعريف: «العلم المدني فإنه يفحص عن أصناف الأفعال و السنن الإرادية، و عن الملكات و الأخلاق و السجايا و الشيم التي عنها تكون تلك الأفعال و السنن، و عن الغايات التي لأجلها تفعل، و كيف ينبغي أن تكون موجودة في الإنسان، و كيف الوجه في ترتيبها فيه علي النحو الذي ينبغي أن يكون وجودها فيه، و الوجه في حفظها عليه. و يميز بين الغايات التي لأجلها تفعل الأفعال، و تستعمل السنن، و يبين أنّ منها ما هي في الحقيقة سعادة و أنّ منها ما هي مظنون أنها سعادة من غير أن تكون كذلك...»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، إحصاء العلوم، ص۱۰۲)
🔘 سياست (عملی)
تعريف: «الرئاسة لا تتأتي إلاّ بمهنة و ملكة يكون عنها أفعال التمكين فيهم و أفعال حفظ ما مكن فيهم عليهم. و تلك المهنة هي الملكية و الملك أو ما شاء الإنسان أن يسميها، و السياسة هي فعل هذه المهنة.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، إحصاء العلوم، ص۱۰۳)
🔺 برای ملاحظه سایر اصطلاحات، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها - إحصاء العلوم - فارابی.pdf
351.9K
📙 نمایه موضوعی کتاب إحصاء العلوم/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به کلیدواژه‌ها و نمایه‌های کتاب إحصاء العلوم، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از کلیدواژه‌های گردآوری شده و نمایه‌های ذیل آن‌ها را به همراه شماره صفحه و شماره سطر، ملاحظه می‌فرمایید:
🏷 ملت (آیین)
- اجزای ملت: ۱۰۷ (۱۰).
- شیوه دفاع از ملت: ۱۰۸-۱۱۳ (۱۰).
- تقدم ملت بر معقولات، محسوسات و مشهورات: ۱۱۱ (۹).
- دلالت معقولات، محسوسات و مشهورات بر حقانیت ملت: ۱۱۰-۱۱۱ (۱۷).
- صدق امور وحیانی ملت: ۱۱۰ (۶).
- نسبت عقل و ملت: ۱۰۸-۱۱۱ (۱۰).
- عدم جواز دخالت عقل در ملت: ۱۱۰ (۱۱).
🏷 سعادت حقیقی
- تفاوت سعادت حقیقی و سعادت ظنی: ۱۰۲ (۶).
- تحقق سعادت حقیقی در حیات اخروی: ۱۰۲ (۸).
- عوامل سعادت حقیقی: ۱۰۲ (۱۱).
- تأثیر ریاست در سعادت حقیقی: ۱۰۳ (۲).
🔺 برای ملاحظه سایر کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
📚 آراء اهل المدينة الفاضلة/ ابونصر فارابی
#معرفی_آثار_فلسفه_سیاسی_اسلامی
آراء أهل المدينة الفاضلة و مضاداتها، معروف به «مدینه فاضله» کتابی در موضوع مسائل اساسی فلسفه و فن سیاست است. فارابی این اثر را در سی‌و‌هفت باب تنظیم کرده است. بیست‌وپنج باب به مبانی فلسفی جامعه سیاسی مطلوب، اختصاص یافته و پس از آن، جامعه سیاسی مطلوبِ فارابی، ذیل دوازده باب ترسیم شده است:
باب ۲۶: احتیاج الإنسان الی الاجتماع و التعاون
باب ۲۷: العضو الرئیس
باب ۲۸: خصال الرئیس المدینة الفاضلة
باب ۲۹: مضادات المدینة الفاضلة
باب ۳۰: اتصال النفوس بعضها ببعض
باب ۳۱: الصناعات و السعادات
باب ۳۲: اهل هذه المدن
باب ۳۳: الاشیاء المشترکة لاهل المدینة الفاضلة
باب ۳۴: آراء اهل المدن الجاهلة و الضالة
باب ۳۵: العدل
باب ۳۶: الخشوع
باب ۳۷: المدن الجاهلة
در ادامه، اصطلاح‌نامه و نمایه موضوعی این کتاب تقدیم می‌شود:
📘 اصطلاح‌نامه کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة
📙 نمایه موضوعی کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة
☑️ نسخه مرجع در دائرةالمعارف فلسفه سیاسی:
- فارابی، ابونصر محمد بن محمد، ۱۹۹۵م، «آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها»، تصحیح علی بوملحم، ۱۶۸ صفحه، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
اصطلاح‌نامه آراء اهل المدینة الفاضلة - فارابی.pdf
421.8K
📘 اصطلاح‌نامه کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به اصطلاح‌نامه کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از اصطلاحات گردآوری شده را ملاحظه می‌فرمایید:
🔘 اجتماعات كامل
تعريف: «الاجتماعات الإنسانية فمنها الكاملة، و منها غير الكاملة. و الكاملة ثلاث: عظمی و وسطی و صغری.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، آراء أهل المدينة الفاضلة، ص ۱۱۲)
🔘 مدينه فاضله
تعريف: «المدينة التي يقصد بالاجتماع فيها التعاون علي الأشياء التي تنال بها السعادة في الحقيقة هي المدينة الفاضلة.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، آراء أهل المدينة الفاضلة، ص۱۱۳)
🔘 امام (رئيس اول)
تعريف: «الرئيس الذی لا يرأسه إنسان آخر أصلاً، و هو الإمام، و هو رئيس الأول للمدينة الفاضلة، و هو رئيس الأمة الفاضلة، و رئيس المعمورة من الأرض كلها.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، آراء أهل المدينة الفاضلة، ص ۱۲۲)
🔺 برای ملاحظه سایر اصطلاحات، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها - آراء اهل المدینة الفاضلة - فارابی.pdf
477.7K
📙 نمایه موضوعی کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به کلیدواژه‌ها و نمایه‌های کتاب آراء اهل المدينة الفاضلة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از کلیدواژه‌های گردآوری شده و نمایه‌های ذیل آن‌ها را به همراه شماره صفحه و شماره سطر، ملاحظه می‌فرمایید:
🏷 رئیس اول
- تعریف رئیس اول: ۱۲۲ (۴).
- مرتبه رئیس اول: ۱۱۶-۱۱۹ (۶).
- ویژگی رئیس اول: ۱۱۶-۱۲۱ (۶)، ۱۲۲-۱۲۴ (۳).
- ضرورت فعلیت عقل در رئیس اول: ۱۱۹-۱۲۱ (۱۰).
- ریاست رئیس اول بر صناعات و افعال: ۱۱۹ (۵).
- صناعت رئیسه بودن صناعت رئیس اول: ۱۱۹ (۵).
- رئیس اول بودن امام در مدینه فاضله: ۱۲۲ (۲).
- رئیس اول بودن امام در امت فاضله: ۱۲۲ (۵).
- رئیس اول بودن امام در معموره: ۱۲۲ (۶).
🏷 عقل فعال
- تعریف عقل فعال: ۹۸ (۱۲).
- تشبیه عقل فعال به شمس: ۹۷-۹۸ (۱۱).
- وجه نام گذاری عقل مفارق به عقل فعال: ۹۸ (۱۲).
- نسبت عقل فعال و نبی: ۱۱۰ (۹).
- تأثیر عقل فعال در فرایند وحی: ۱۱۹-۱۲۱ (۱۲).
- نسبت عقل فعال و قوه متخیله: ۱۰۷-۱۱۰ (۱۱).
- نسبت عقل فعال و عقل منفعل: ۱۱۹-۱۲۱ (۱۴).
- نسبت عقل فعال و عقل مستفاد: ۱۱۹-۱۲۱ (۱۷).
- نسبت عقل فعال و عقل هیولانی: ۹۸ (۷).
🔺 برای ملاحظه سایر کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
📚 السیاسة المدنیة/ ابونصر فارابی
#معرفی_آثار_فلسفه_سیاسی_اسلامی
السیاسة المدنیة که با نام‌های «السیاسات المدنیة» و «مبادئ الموجودات» نیز از آن یاد می‌شود، از مهم‌ترین آثار فلسفی سیاسی فارابی است. به‌رغم تشابه برخی مطالب با دیگر آثار فارابی، مباحثی همچون «نوابت» و «بهیمیون» تنها در این اثر مورد توجه ویژه فارابی قرار گرفته است. کتاب السیاسة المدنیة که از آخرین تألیفات این فیلسوف مسلمان دانسته می‌شود، در هفت باب تدوین شده است:
- باب اول: مراتب موجودات
- باب دوم: تفاضل موجودات
- باب سوم: عالَم
- باب چهارم: اجتماعات مدنی
- باب پنجم: اخلاق
- باب ششم: مدینه فاضله
- باب هفتم: مدینه‌های مضاد مدینه فاضله
در ادامه، اصطلاح‌نامه و نمایه موضوعی این کتاب تقدیم می‌شود:
📘 اصطلاح‌نامه کتاب السیاسة المدنیة
📙 نمایه موضوعی کتاب السیاسة المدنیة
☑️ نسخه مرجع در دائرةالمعارف فلسفه سیاسی:
- فارابی، ابونصر محمد بن محمد، ۱۹۹۶م، «کتاب السیاسة المدنیة»، تصحیح علی بوملحم، ۱۲۷ صفحه، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
اصطلاح‌نامه السیاسة المدنیة - فارابی.pdf
419K
📘 اصطلاح‌نامه کتاب السیاسة المدنیة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به اصطلاح‌نامه کتاب السیاسة المدنیة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از اصطلاحات گردآوری شده را ملاحظه می‌فرمایید:
🔘 بهيميون
تعريف: «البهيميون بالطبع ليسوا مدنيين و لا تكون لهم اجتماعات مدنية اصلاً، بل يكون بعضهم علي مثال ما عليه البهائم الإنسية و بعضهم مثل البهائم الوحشية.»
(فارابي، ابونصر محمد بن محمد، السياسة المدنية، ص۹۹)
🔘 مدبر مدينه
تعريف: «مدبر المدينة و هو الملك، إنما فعله أن يدبر المدن تدبيراً ترتبط به أجزاء المدينة بعضها ببعض و تأتلف و ترتب ترتيباً يتعاونون به علي إزالة الشرور و تحصيل الخيرات.»
(فارابي، ابونصر محمد بن محمد، السياسة المدنية، ص۹۵)
🔘 نوابت
تعريف: «النوابت في المدن منزلتهم فيها منزلة التسليم في الحنطة أو الشوك النابت فيما بين الزرع أو سائر الحشائش غير النافعة و الضارة بالزرع أو الغرس.»
(فارابي، ابونصر محمد بن محمد، السياسة المدنية، ص۹۹)
🔺 برای ملاحظه سایر اصطلاحات، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها - السیاسة المدنیة - فارابی.pdf
455.6K
📙 نمایه موضوعی کتاب السیاسة المدنیة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به کلیدواژه‌ها و نمایه‌های کتاب السیاسة المدنیة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از کلیدواژه‌های گردآوری شده و نمایه‌های ذیل آن‌ها را به همراه شماره صفحه و شماره سطر، ملاحظه می‌فرمایید:
🏷 تعاون
- ضرورت تعاون: ۱۱۲ (۱).
- وجود تعاون در مدینه بدالت: ۱۲۸ (۷).
- وجود تعاون در مدینه ضروریه: ۱۲۸ (۴).
- وجود تعاون در مدینه فاضله: ۱۱۳ (۱۴).
- وجود تعاون در مدینه کرامت: ۱۲۸ (۱۳).
🏷 مدینه جاهله
- اقسام اهل مدن جاهله: ۱۶۰ (۸).
- اقسام مدینه جاهله: ۱۲۸-۱۲۹ (۳)، ۱۶۰ (۳).
- تشبیه نفوس اهل مدن جاهله به حیوانات: ۱۳۹ (۳).
- تعریف مدینه جاهله: ۱۲۷-۱۲۸ (۷).
- تفاوت ملوک و اهل مدن فاضله با مدن جاهله: ۱۳۰ (۵).
- خیرات در مدینه جاهله: ۱۲۷ (۸).
- دیدگاه‌ها درباره ائتلاف و اجتماع در مدن جاهله: ۱۴۹-۱۵۱ (۷).
- عدم مراعات مراتب و نظام در مدن جاهله: ۱۴۸-۱۴۹ (۱۶).
- علل شکل گیری مدن جاهله: ۱۴۷ (۳).
- کثرت آرا در مدینه جاهله: ۱۴۹-۱۵۱ (۷).
- الگوگیری اهل مدن جاهله از تضاد موجودات: ۱۴۷-۱۴۸ (۵).
- الگوگیری اهل مدن جاهله از روابط حیوانات: ۱۴۸-۱۴۹ (۳)
- ویژگی اهل مدینه جاهله: ۱۳۸-۱۳۹ (۳).
- ویژگی مدینه جاهله: ۱۲۷-۱۲۹ (۷).
- ویژگی ملوک مدینه جاهله: ۱۲۹ (۳).
🔺 برای ملاحظه سایر کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
📚 فصول منتزعة/ ابونصر فارابی
#معرفی_آثار_فلسفه_سیاسی_اسلامی
فصول منتزعة از مشهورترین آثار فارابی است. این کتاب مشتمل بر یکصد فصل است. غالب مباحث به حکمت عملی، دانش اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن، اختصاص یافته است. البته حکمت نظری، شناخت مبدأ و ویژگی‌های آن نیز سهمی در آن دارد.
این کتاب از اولین آثاری است که بر ارتباط و هماهنگی میان اجزاء مختلف حکمت عملی (تدبیر نفس، تدبیر منزل و تدبیر مدینه) تاکید کرده است.
مشهور است که مسکویه در نگارش تهذیب الاخلاق، و نیز خواجه نصیرالدین طوسی در نگارش اخلاق ناصری (به ویژه مباحث سیاست مدن) از این کتاب الهام گرفته‌اند.
در ادامه، اصطلاح‌نامه و نمایه موضوعی این کتاب تقدیم می‌شود:
📘 اصطلاح‌نامه کتاب فصول منتزعة
📙 نمایه موضوعی کتاب فصول منتزعة
☑️ نسخه مرجع در دائرةالمعارف فلسفه سیاسی:
- فارابی، ابونصر محمد بن محمد، ۱۴۰۵ق، «فصول منتزعة»، تحقیق، مقدمه و تعلیقة فوزی متری نجار، ۱۱۵ صفحه، تهران: مکتبة الزهراء.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
اصطلاح‌نامه فصول منتزعة - فارابی.pdf
400.2K
📘 اصطلاح‌نامه کتاب فصول منتزعة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به اصطلاح‌نامه کتاب فصول منتزعة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از اصطلاحات گردآوری شده را ملاحظه می‌فرمایید:
🔘 تعقل مدنی
تعريف: «التعقل أنواع كثيرة: ... منها ما هو جودة الروية في أبلغ ما يدبر به المدن، و هو التعقل المدني.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، فصول منتزعة، ص۵۷)
🔘 تعقل مشورتی
تعريف: «التعقل أنواع كثيرة: ... فمن هذه ما هو مشوري، و هو الذي يستبط ما لا يستعمله الإنسان في نفسه، بل ليشير به علي غيره، إما في تدبير منزل أو مدينة أو غير ذلك.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، فصول منتزعة، ص۵۷-۵۸)
🔘 جودت رأی
تعريف: «جودة الرأي هو أن يكون الإنسان ذا رأي أو جيد الرأي، و هو أن يكون الإنسان فاضلاً خيّراً في أفعاله، ثم أن يكون قد جربت أقاويله و آراؤه و مشوراته مراراً كثيرة. فوجدت سديدة مستقيمة تنتهي بالإنسان، إذا استعملها إلي عواقب محمودة، و يكون قد صار لذلك مقبول القول؛ أعني لأجل الصدق الذي شوهد منه كثيراً حتي صار ما اشتهر به من الفضيلة أو من سداد الحكم و المشورة مغنياً عن أن يحتاج في شيء يقوله أو يشير به إلي حجة أو دليل.»
(فارابی، ابونصر محمد بن محمد، فصول منتزعة، ص۵۹)
🔺 برای ملاحظه سایر اصطلاحات، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir
کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها - فصول منتزعه - فارابی.pdf
428.5K
📙 نمایه موضوعی کتاب فصول منتزعة/ ابونصر فارابی
جهت دسترسی به کلیدواژه‌ها و نمایه‌های کتاب فصول منتزعة، پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
در ادامه نمونه‌هایی از کلیدواژه‌های گردآوری شده و نمایه‌های ذیل آن‌ها را به همراه شماره صفحه و شماره سطر، ملاحظه می‌فرمایید:
🏷 تعقل
- تعریف تعقل: ۵۵ (۶).
- اقسام تعقل: ۵۷-۵۸ (۹).
- تفاوت تعقل و حکمت: ۶۱-۶۲ (۱۰).
- نسبت تعقل و جودت رأی: ۵۹ (۹).
- نسبت تعقل و ذهن: ۵۸-۵۹ (۱۳).
- نسبت حکمت و تعقل: ۶۲ (۲).
🏷 حاکم
- تعریف حاکم: ۴۷ (۷).
- شرایط حاکم: ۴۹-۵۰ (۳).
- تشابه حاکم و طبیب: ۲۴ (۷).
- استنباط اخلاق و افعال معتدل توسط ملوک: ۳۹ (۱۱).
- عدم تأثیر مردم در صدق عنوان ملک: ۴۹-۵۰ (۳).
- مصداق حقیقی ملک: ۶۶ (۳).
- معارف ضروری برای ملوک: ۲۶ (۴).
🔺 برای ملاحظه سایر کلیدواژه‌ها و نمایه‌ها پرونده پیوست‌شده را بارگیری فرمایید.
🔰 دائرةالمعارف فلسفه سیاسی اسلامی
https://eitaa.com/pph_iki_ac_ir