فراخوانی برای اقدام فوری: احیای قنات ده نو زهکلوت و بازگرداندن حیات به یک روستا ۱. مقدمه: روایتی از یک روستای متروک و شریان حیاتی از دست رفته آن روستای ده نو زهکلوت، که روزگاری جامعه‌ای پویا و مولد بود، امروز نمادی از یک فرصت استراتژیک از دست رفته است. این فروپاشی، نه حاصل یک فاجعه طبیعی غیرقابل مهار، بلکه نتیجه مستقیم قطع شدن شریان حیاتی این روستا، یعنی قنات تاریخی آن، به دلیل یک نقص فنی کوچک و قابل رفع است. این گزارش یک استدلال مستند برای اقدام فوری جهت احیای این قنات ارائه می‌دهد؛ مداخله‌ای کم‌هزینه که نه تنها یک سرمایه زیرساختی را فعال می‌کند، بلکه یک موتور اقتصادی و اجتماعی قدرتمند را از نو به حرکت درمی‌آورد. پیامد انسانی خشک شدن این قنات، نمایانگر عدم بهره‌وری (colossal) از یک دارایی ارزشمند است. ابعاد این بحران، که از یک مشکل کوچک نشأت گرفته، به شرح زیر است: * فروپاشی اجتماعی: جمعیت روستا از بیش از ۳۰ خانوار به تنها ۳ خانوار سقوط کرده است. این نه یک مهاجرت، بلکه متلاشی شدن یک جامعه مولد به دلیل از کار افتادن زیرساخت اصلی آن است. * تخریب اقتصادی: کشاورزی و باغداری، به عنوان ستون فقرات اقتصاد محلی، به طور کامل نابود شده و زمین‌های حاصلخیز به بیابان‌هایی بایر بدل گشته‌اند. * میراث از دست رفته: یک سیستم تأمین آب پایدار که محصول دانش بومی و مهندسی هوشمندانه نسل‌هاست، به دلیل شکست در مدیریت و نگهداری، به حالت تعلیق درآمده است. کلید بازگشایی قفل این فاجعه و احیای آینده روستا، در درک نبوغ فنی همین سازه مهندسی نهفته است. ۲. مشخصات فنی و اهمیت استراتژیک قنات ده نو زهکلوت قنات ده نو زهکلوت صرفاً یک میراث تاریخی نیست، بلکه یک الگوی مهندسی پایدار است که در عصر بحران آب، اهمیت استراتژیک مضاعفی می‌یابد. طراحی هوشمندانه آن برای بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی فصلی، آن را به یک دارایی حیاتی برای توسعه پایدار منطقه تبدیل می‌کند. این قنات یک راه‌حل بومی برای تأمین امنیت آبی است که در برابر تغییرات اقلیمی مقاومتی ذاتی دارد. جزئیات فنی کلیدی این سرمایه زیرساختی که گواهی بر طراحی استادانه آن است، در جدول زیر خلاصه شده است: ویژگی شرح موقعیت مادرچاه در ساحل یک رودخانه فصلی با عرض بیش از ۱۰۰ متر، به صورت استادانه در خم رودخانه حفر شده است. عمق مادرچاه حدود ۱۰ متر. فاصله تا مظهر ۱.۵ کیلومتر از مادرچاه تا مظهر قنات. ساختار جمع‌آوری آب دارای سه نخ زیر رودخانه برای جمع‌آوری حداکثری زهاب‌ها و هدایت آن‌ها به کوره قنات. نوع کوره قنات تماماً از نوع "بخش تران" است، به این معنی که در تمام طول خود به طور مداوم آب‌های زیرزمینی را جذب می‌کند. این طراحی هوشمندانه، پتانسیل آبدهی فوق‌العاده‌ای را فراهم کرده که نشان‌دهنده بازدهی بالای سرمایه‌گذاری برای احیای آن است: 1. آبدهی تاریخی: این قنات در گذشته تا ۴۰ لیتر در ثانیه آبدهی داشته است؛ ظرفیتی که خود گواه توانایی آن در پشتیبانی از یک اقتصاد کشاورزی شکوفا است. 2. پتانسیل افزایش آبدهی: بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد با انجام عملیات توسعه‌ای و ایجاد دستک‌های فرعی، می‌توان آبدهی آن را به ۶۰ الی ۷۰ لیتر در ثانیه رساند؛ یک جهش استراتژیک که می‌تواند امنیت آبی و اقتصادی کل منطقه را دگرگون کند. متأسفانه این سیستم مهندسی کارآمد و پرظرفیت، با یک حادثه مشخص و کاملاً قابل حل، از چرخه حیات خارج شد و روستا را به کام نابودی کشاند. ۳. بحران سال ۱۳۹۱: علت فنی و پیامدهای ویرانگر اجتماعی نقطه بحرانی در سرنوشت قنات ده نو زهکلوت، یک رویداد طبیعی بود که به دلیل ناکارآمدی در مدیریت بحران و عدم رسیدگی، به یک فاجعه انسانی و اقتصادی طولانی‌مدت تبدیل شد. این یک بحران با ابعاد بزرگ است که راه‌حلی کوچک دارد و تداوم آن، نمونه بارز شکست در مدیریت دارایی‌های استراتژیک است. روند دقیق وقوع مشکل که به قطع کامل جریان آب منجر شد، به شرح زیر است: 1. رویداد اولیه: در زمستان سال ۱۳۹۱، سیلاب‌های فصلی از آبراهه‌های دشت مجاور به کوره قنات نفوذ کرد. 2. آسیب مستقیم: این نفوذ منجر به گرفتگی و انسداد کامل کوره قنات در دو نقطه مشخص، در عمق ناچیز شش متری از سطح زمین شد. 3. نتیجه فوری: آب در کوره قنات پس زد و جریان حیات‌بخش آن به طور کامل قطع گردید و این وضعیت تا به امروز ادامه دارد. عواقب این انسداد ساده، با بی‌توجهی مسئولان به یک بحران تمام‌عیار تبدیل شد. پیگیری‌های مستمر کشاورزان برای رفع این مشکل، با عدم اقدام به موقع مواجه شد و یک مداخله کم‌هزینه را به یک دهه رکود و زوال بدل کرد. خشک شدن قنات نه تنها منبع آب را قطع کرد، بلکه امید و انگیزه را از بین برد و به تخلیه کامل روستا منجر شد.

اما تراژدی بزرگ‌تر اینجاست که این بحران ویرانگر، از یک مشکل کاملاً قابل حل نشأت گرفته و راه‌حل آن، یک فرصت اقتصادی و اجتماعی استثنایی را پیش روی ما قرار می‌دهد. ۴. مسیر پیش رو: یک مشکل قابل حل با پتانسیل عظیم وضعیت فعلی قنات ده نو زهکلوت یک سرنوشت محتوم نیست، بلکه یک فرصت سرمایه‌گذاری با بازدهی بالا است. احیای این قنات، اهرمی قدرتمند برای بازسازی جامعه، فعال‌سازی مجدد اقتصاد محلی و پیاده‌سازی یک الگوی توسعه پایدار است. واقعیت کلیدی این است که منبع آب قنات از بین نرفته، بلکه مسیر آن به دلیل یک گرفتگی فیزیکی در عمق شش متری مسدود شده است؛ مشکلی که رفع آن از نظر فنی کاملاً امکان‌پذیر و کم‌هزینه است. فرصت‌های نهفته در این مداخله استراتژیک، یک سرمایه‌گذاری ناچیز در برابر بازدهی عظیم را به تصویر می‌کشد: * احیای فوری معیشت: بازگشت آب به معنای بازگشت فوری زندگی و فراهم شدن زمینه برای بازگشت حداقل ۳۰ خانوار و احیای یک جامعه مولد است؛ این یک بازدهی اجتماعی فوق‌العاده است. * افزایش بهره‌وری: فراتر از بازسازی، پتانسیل بی‌نظیر افزایش آبدهی به ۶۰ تا ۷۰ لیتر در ثانیه، کشاورزی منطقه را متحول کرده و امنیت غذایی و اقتصادی پایدار را به ارمغان می‌آورد. * توسعه پایدار: احیای این قنات، یک سیستم تأمین آب بومی و سازگار با اقلیم را فعال می‌کند و منطقه را از وابستگی به راه‌حل‌های پرهزینه و انرژی‌بری مانند حفر چاه‌های عمیق یا انتقال آب، که در درازمدت ناپایدار هستند، بی‌نیاز می‌سازد. این فرصت‌ها نشان می‌دهد که احیای قنات ده نو زهکلوت نه یک هزینه، بلکه یک سرمایه‌گذاری استراتژیک است که نیازمند اقدام فوری و قاطع از سوی نهادهای مسئول می‌باشد. ۵. فراخوان برای اقدام: ضرورت مداخله فوری مسئولین گزارش حاضر به وضوح نشان داد که روستای ده نو زهکلوت قربانی یک نقص فنی ساده اما بی‌توجهی مدیریتی طولانی‌مدت شده است. این قنات، با پتانسیل آبدهی استثنایی، یک دارایی زیرساختی است که به دلیل عدم اقدام، راکد مانده است. این وضعیت، یک ناکارآمدی بزرگ در مدیریت منابع است که باید فوراً پایان یابد. ما مستقیماً نهادهای مسئول را مورد خطاب قرار می‌دهیم و دلایل زیر را برای ضرورت اقدام فوری برمی‌شماریم: 1. مسئولیت اجتماعی: جلوگیری از نابودی کامل یک روستا و احیای یک جامعه مولد، یک وظیفه بنیادین است که تعلل بیشتر در آن پذیرفته نیست. 2. توجیه اقتصادی قاطع: هزینه رفع یک انسداد سطحی در مقایسه با ارزش اقتصادی سالانه یک جریان آب ۶۰ تا ۷۰ لیتری برای کشاورزی منطقه، سرمایه‌گذاری با بازدهی کم‌نظیر را تضمین می‌کند. 3. حفاظت از میراث: نجات این سازه مهندسی، حفاظت از یک سرمایه دانش‌بنیان و بومی است که می‌تواند الگویی برای توسعه پایدار در سایر مناطق باشد. هر روز تأخیر، مهر تأییدی بر این بی‌عدالتی است. اقدام امروز، تنها راه نجات آینده ده نو زهکلوت است. ستاد مردمی بومی سازی تامین آب کشاورزی و شرب با احیاء قنوات و چشمه سارهای ایران https://eitaa.com/qanat_kerman

این متن به بررسی وضعیت بحرانی قنات ده‌نو زهکلوت می‌پردازد که زمانی منبع اصلی حیات و کشاورزی در این منطقه بوده است. به دلیل وقوع سیل در سال ۱۳۹۱ و مسدود شدن مجرای اصلی، جریان آب این سازه سنتی قطع شده و تلاش‌های محلی برای بازسازی آن تاکنون بی‌نتیجه مانده است. نویسنده با اشاره به تخلیه گسترده روستا، هشدار می‌دهد که نبود آب منجر به مهاجرت اکثر ساکنان و نابودی باغات شده است. بر اساس کارشناسی‌های انجام شده، این قنات پتانسیل بالایی برای تأمین آب پایدار دارد و با لایروبی اصولی می‌تواند دوباره به چرخه تولید بازگردد. در نهایت، این گزارش بر ضرورت دخالت فوری مسئولان برای احیای این میراث بومی و جلوگیری از نابودی کامل زیست‌بوم منطقه تأکید می‌کند. 💐ستاد مردمی بومی سازی تامین آب کشاورزی و شرب با احیاء قنوات و چشمه سارهای ایران💐 {مطالعات انجام شده از مادرچاه و بخش تران [زهکوم] کاریزها،قابلیت احیاء آنها را با مشارکت مردمی اثبات مینماید} https://eitaa.com/qanat_kerman

این نوشتار در قالب نامه‌ای سرگشاده به رئیس‌جمهور و مسئولان استانی، به نقد عملکرد متولیان موقوفه گنجعلی‌خان در کرمان و بی‌توجهی آنان به میراث آبی این شهر می‌پردازد. نویسنده که کارشناس تأمین آب است، از تجربه‌ شخصی خود در تلاش برای احیای قنوات تاریخی سخن می‌گوید و فاش می‌کند که متولیان فعلی به جای تداوم راه بنیان‌گذار در جهت آبادانی و اشتغال‌زایی، تنها بر منافع شخصی، فروش قبور و ایجاد شکارگاه‌های خصوصی تمرکز کرده‌اند. این متن با زبانی گلایه‌آمیز، از نهادهای نظارتی می‌پرسد که چرا مدیریت این ثروت‌های ملی به افرادی سپرده شده که تخصصی در حفاظت از منابع آب ندارند و انگیزه‌شان صرفاً مال‌اندوزی است. در نهایت، منبع مذکور خواستار بازنگری جدی در نظام نظارتی اوقاف برای نجات استان از رکود و بیکاری از طریق پویایی موقوفات شده است. این گزارش بر لزوم پیوند دوباره میان نیت واقفان بزرگ و نیازهای حیاتی جامعه امروز تأکید می‌ورزد. https://eitaa.com/qanat_kerman

جواد صفی‌نژاد، پدر قنات ایران درگذشت جواد صفی‌نژاد، انسان‌شناس و جغرافی‌دان در ۹۶ سالگی درگذشت. دکتر جواد صفی‌نژاد، استاد بازنشسته گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، برای پژوهش‌هایش در حوزه اقوام و عشایر ایرانی شناخته ‌شده ‌است و مردم‌شناسی ایلات و عشایر لُر و قشقایی از تخصص‌های او بود. همچنین او را پدر مطالعات و پژوهش‌های «قنات» در ایران نامیده‌اند و به او «پدر کاریز ایران» می‌گویند. صفی‌نژاد برای نگارش اثری با عنوان «کاریز در ایران و شیوه‌های سنتی بهره‌گیری از آن» برگزیده اول دهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی و نیز برگزیده کتاب سال ایران شد. علی شهیدی، استاد دانشگاه تهران، امروز (سه‌شنبه دوم دی‌ماه) خبر درگذشت استاد دکتر جواد صفی‌نژاد را اطلاع‌رسانی کرده است. جواد صفی‌نژاد متولد نهم‌ شهریور ۱۳۰۸ شمسی در شهرری‌ بود. نیاکان‌ ‌او ‌از لرهای‌ بختیاری‌ بودند. در سال‌ ۱۳۳۲ در رشته تاریخ‌ و جغرافیا در دانشگاه‌ تهران‌ پذیرفته‌ شد و در سال‌ ۱۳۳۶ درجه‌ لیسانس‌ را دریافت‌ کرد. سال ۱۳۴۵ با همکاری نادر افشار نادری بخش مستقل مطالعات و تحقیقات عشایری را پایه‌گذاری کرد. او کاشف شیوه سنتی کشاورزی ایران «بُنه» است. همکاری با پژوهشکده‌های متعدد علمی، انجام ده‌ها طرح تحقیقاتی چون مطالعات میدانی در میان عشایر، تحقیق درباره سبزی‌کاری شهرری و پیشینه جغرافیایی و تاریخی شمال خراسان و... از جمله فعالیت‌های او است. از آثار این چهره فرهنگی و علمی می‌توان به کتاب‌های «کتاب جهان‌نما(جغرافیای ایران و جهان)، رافائیل فلوغون، با همکاری غلامرضا سحاب، انتشارات دنیای جغرافیای سحاب»، «نظام سنتی آبیاری در نائین، انتشارات کمیته ملی آبیاری و زه‌کشی»، «مبانی جغرافیای انسانی، انتشارات امیرکبیر»، «پیشگامان جغرافیا در قلمرو اسلام» و... اشاره کرد

زیبایی دماوند، سکوت پرشکوهی به بلندای یک تاریخ بہ نام خدایی... ڪہ همین نزدیڪیهاست خدایے ڪہ در تار و پود ماست خدایے ڪہ عشق را بہ ما هديہ داد ســ🌲✋🌺ـلام امروزتون متبرك بہ نگاہ خدا...

📽️ مستند «زنده‌ام به جستجو». 💂نگاهی به زندگی استاد جواد صفی‌نژاد، جغرافی‌دان و مردم‌شناس. 👈 صاحب نظر علم قنات. 👈 علم آب. 🎥 پژوهش، نوشته و کارگردانی، منوچهر مشیری. 🔔 حال که دوربین در دست همه ما هست چرا محقق نشویم؟ ┅───〰️───‌‌┅ 𝒋𝒐𝒊𝒏: @bagha_elm

‌عکس از حسن اشرف گنجوئی

♦️جواد صفی‌نژاد درگذشت 🔹جواد صفی‌نژاد، انسان‌شناس و جغرافی‌دان در ۹۶ سالگی درگذشت. 🔹صفی‌نژاد را پدر مطالعات و پژوهش‌های «قنات» در ایران نامیده‌اند و به او «پدر کاریز ایران» می‌گویند. 🔸️ پویش‌های رادیو پیام https://zil.ink/rpa 🔹با رادیو پیام به‌روز باشید @radiopayam

بر اساس منابع، ارزیابی‌های دقیق زمین‌شناسی، هواشناسی، هیدرولوژی و موقعیت توپوگرافی منطقه ثابت می‌کند که قنوات هشت‌گانه سرآسیاب فرسنگی پتانسیل بسیار بالایی برای افزایش آبدهی دارند . در واقع، با به‌کارگیری روش‌های دانش‌بنیان و اصلاحات فنی، این قنوات می‌توانند به یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب و کشاورزی تبدیل شوند . جزئیات این پتانسیل و راهکارهای تحقق آن به شرح زیر است: * میزان افزایش آبدهی: طبق تخمین منابع، قنواتی همچون دره والی‌آباد، انجوجکی، عباس‌آباد، کهن‌بلند و تروده به طور میانگین قابلیت افزایش آبدهی تا میزان یکصد لیتر در ثانیه را دارند . در مجموع، پیش‌بینی می‌شود با احیا و مرمت کامل این مجموعه، رقمی در حدود ۸۷۰ لیتر در ثانیه آب استحصال شود. * پتانسیل‌های موردی قنوات: * قنات والی‌آباد: با وجود آبدهی فعلی ۷۰ لیتر در ثانیه، مطالعات نشان می‌دهد که با تداوم کوره قنات به طول ۱۰۰ متر در دل کوهستان، می‌توان آبدهی آن را به ۲۵۰ الی ۳۰۰ لیتر در ثانیه رساند . * قنات انجوجکی: با احداث ۲۰۰ متر کوره در دل کوهستان، پتانسیل تولید ۲۰۰ لیتر آب در ثانیه را دارد . * قنات عباس‌آباد: که در حال حاضر آبدهی آن به کمتر از ۱۰ لیتر کاهش یافته، با احداث دستک‌های جانبی و اجرای طرح‌های آبخیزداری در مسیر رودخانه، می‌تواند تا ۱۰۰ لیتر در ثانیه آب تأمین کند . * قنات تروده: با احیا و مرمت، قابلیت رسیدن به آبدهی ۱۲۰ لیتر در ثانیه را داراست [۲۴]. * راهکارهای فنی برای آزادسازی این پتانسیل: * توسعه کوره و احداث دستک: ایجاد دستک‌های جانبی در نقاط زه‌دار و امتداد بخش تَرآن (بخش آب‌ده) قنات به سمت لایه‌های آب‌دار کوهستان . * مدیریت آبخیزداری: احداث خاکریز در بالادست مادرچاه برای ذخیره سیلاب‌ها و تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی قنات. * به‌روزرسانی فنی: انجام لایروبی، طوقه‌چینی، کول‌گذاری و جلوگیری از ورود سیلاب به چاه‌های میله‌ای برای جلوگیری از ریزش کوره . * طرح نوین «قنات-کوه»: استفاده از روش‌های دانش‌بنیان برای حفر تونل در دل کوهستان و آزادسازی چشمه‌سارهای درون‌کوهی بدون نیاز به چاه‌های میله‌ای در دشت . این منابع تأکید می‌کنند که با وجود کاهش آبدهی فعلی به دلیل بی‌توجهی، ساختار این قنوات به گونه‌ای با طبیعت هماهنگ است که در صورت بازسازی اصولی، نه تنها نیاز کشاورزی بلکه بحران آب شرب منطقه را نیز به صورت پایدار حل خواهند کرد. برای درک بهتر پتانسیل این قنوات، می‌توان آن‌ها را به رگ‌های مسدود شده‌ای تشبیه کرد که در یک بدن (طبیعت) هنوز خون (آب) فراوانی در پشت سدهای طبیعی خود دارند؛ با یک جراحی دقیق و پاکسازی مسیر (احیا و توسعه کوره)، این رگ‌ها دوباره می‌توانند جریان حیاتی آب را با فشار و حجمی بسیار بیشتر از قبل به قلب منطقه بازگردانند. https://eitaa.com/qanat_kerman

⭕ همدان پنجمین استان کشور در تعداد قنات‌ها/ تهدید قنوات با حفر چاه‌های عمیق 🔻مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان همدان اعلام کرد این استان با دارا بودن ۳ هزار و ۱۹۶ رشته قنات، رتبه پنجم کشور را در تعداد قنات‌ها دارد، اما حفر چاه‌های عمیق در حریم این سازه‌های باستانی تهدید جدی برای بازدهی آنها محسوب می‌شود. 🆔https://maj.ir/ZBR3o 💬https://zil.ink/vezarat_jahad

فیلم از دکتر اهنگ کوثر🌴پخش از طرف استادکار بالاور کارشناس 🌴