خطبه 228 نهج البلاغه: تمجید یکی از اصحاب (در تعريف سلمان فارسى كه قبل از پيدايش فتنه ها درگذشت).(1) ويژگى هاى سلمان فارسى: خدا او را در آنچه آزمايش كرد پاداش خير دهد، كه كجى ها را راست، و بيمارى ها را درمان، و سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را به پاداشت، و فتنه ها را پشت سر گذاشت، با دامن پاك، و عيبى اندك، درگذشت، به نيكى هاى دنيا رسيده و از بدى هاى آن رهايى يافت، وظائف خود نسبت به پروردگارش را انجام داد، و چنانكه بايد از كيفر الهى مى ترسيد. خود رفت و مردم را پراكنده بر جاى گذاشت، كه نه گمراه، راه خويش شناخت، و نه هدايت شده به يقين رسيد. _______________________ (1). مرحوم شهرستانى نقل مى‏ كند كه در نسخه خطّى سيّد رضى(ره) كه دخترش خدمت عموى بزرگوار، سيّد مرتضى، آن را مى ‏آموخت، نام سلمان فارسى در ابتداى اين خطبه نوشته شده بود. و همين درست است، زيرا با بررسى ديگر خطبه‏ هاى نهج البلاغه، و شناخت تفكّرات امام عليه السّلام و بررسى صحيح زندگانى ياران امام عليه السّلام اين حقيقت روشن مى‏ شود كه شخص ياد شده بايد سلمان فارسى يا مالك اشتر باشد و ديگر احتمالاتى كه داده شده است با عصمت و اعتقادات امام عليه السّلام سازگار نيست. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

نامه 18 نهج البلاغه: نیکی و مدارا با مردم (نامه به فرماندار بصره عبد اللّه بن عباس در سال 36 هجرى پس از جنگ جمل). روش برخورد با مردم، (اخلاق اجتماعى): بدان، كه بصره امروز جايگاه شيطان، و كشتزار فتنه هاست. با مردم آن به نيكى رفتار كن، و گره وحشت را از دل هاى آنان بگشاى. بد رفتارى تو را با قبيله «بنى تميم» و خشونت با آنها را به من گزارش دادند، همانا «بنى تميم» مردانى نيرومندند كه هر گاه دلاورى از آنها غروب كرد، سلحشور ديگرى جاى آن درخشيد، و در نبرد، در جاهليّت و اسلام، كسى از آنها پيشى نگرفت. و همانا آنها با ما پيوند خويشاوندى، و قرابت و نزديكى دارند، كه صله رحم و پيوند با آنان پاداش، و گسستن پيوند با آنان كيفر الهى دارد. پس مدارا كن اى ابو العباس اميد است آنچه از دست و زبان تو از خوب و يا بد، جارى مى شود، خدا تو را بيامرزد، چرا كه من و تو در اينگونه از رفتارها شريكيم. سعى كن تا خوش بينى من نسبت به شما استوار باشد، و نظرم دگرگون نشود، با درود. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 43 نهج البلاغه: وصف یاری شایسته الگوهاى انسانى (فضائل اخلاقى يكى از ياران) (تاريخى، تربيتى): در ياد يكى از ياران، «خبّاب بن أرت»(1) فرمود: خدا خبّاب بن أرت را رحمت كند، با رغبت مسلمان شد، و از روى فرمانبردارى هجرت كرد، و با قناعت زندگى گذراند، و از خدا راضى بود، و مجاهد زندگى كرد. ______________________________ (1). خبّاب پسر أرت، از مسلمانان صدر اسلام است كه در مكّه آسيب فراوان ديد تا آنجا كه مشركين پشت او را داغ كردند، در جنگ صفّين در ركاب امير المؤمنين عليه السّلام بود و در سال 37 هجرى در كوفه در گذشت. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 44 نهج البلاغه: خوشا به حال اینان ارزش آخرت گرايى (اخلاقى): و درود خدا بر او، فرمود: خوشا به حال كسى كه به ياد معاد باشد، براى حسابرسى قيامت كار كند، با قناعت زندگى كند، و از خدا راضى باشد. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

خطبه 232 نهج البلاغه: دقت در مصرف بیت المال (عبد الله بن زمعة(1) از ياران امام بود و درخواست مالى داشت، در جوابش فرمود): احتياط در مصرف بيت المال: اين اموال كه مى بينى نه مال من و نه از آن توست، غنيمتى گرد آمده از مسلمانان است كه با شمشيرهاى خود به دست آوردند، اگر تو در جهاد همراهشان بودى، سهمى چونان سهم آنان داشتى، و گر نه دسترنج آنان خوراك ديگران نخواهد بود. ____________________________ (1). عبد اللّه ابن زمعه كسى است كه پدر و عمو و برادرش در جنگ بدر به دست مسلمانان كشته شدند، جدّ او أسود، رسول خدا را فراوان آزار مى‏ داد، اما او از شيعيان امام على عليه السّلام شد و فكر مى‏ كرد در تقسيم بيت المال به او بيشتر توجّه مى‏ شود. امّا پاسخ قاطع امام او را بيدار كرد. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

نامه 66 نهج البلاغه: همّ و غمّت آخرت باشد نه دنیا (نامه به عبد الله بن عباس، اين نامه به گونه ديگرى نيز آمده است). ضرورت واقع بينى: پس از ياد خدا و درود همانا انسان از به دست آوردن چيزى خشنود مى شود كه هرگز آن را از دست نخواهد داد، و براى چيزى اندوهناك است كه هرگز به دست نخواهد آورد، پس بهترين چيز نزد تو در دنيا، رسيدن به لذّت ها، يا انتقام گرفتن نباشد، بلكه هدف تو خاموش كردن باطل، يا زنده كردن حق باشد، تنها به توشه اى كه از پيش فرستادى خشنود باش، و بر آنچه به جاى مى گذارى حسرت خور، و همّت و تلاش خود را براى پس از مرگ قرار ده. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir