خطبه 104 نهج البلاغه؛ بخش اول: رهاورد بعثت پيامبر اعظم (در سال 36 هجرى وقتى امام به سوى شهر بصره حركت مى كرد در صحراى ربذه هنگامى كه برخى از حجّاج بيت اللّه نيز به سخنان آن حضرت گوش فرا مى دادند ايراد فرمود). ره آورد بعثت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: پس از ستايش پروردگار، همانا خداوند سبحان، حضرت محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را مبعوث فرمود، در روزگارانى كه عرب كتابى نخوانده و ادّعاى وحى و پيامبرى نداشت. پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با يارانش به مبارزه با مخالفان پرداخت تا آنان را به سر منزل نجات كشاند، و پيش از آن كه مرگشان فرا رسد آنان را به رستگارى رساند. با خستگان مدارا كرد، و شكسته حالان را زير بال گرفت تا همه را به راه راست هدايت فرمود، جز آنان كه راه گمراهى پيمودند و در آنها خيرى نبود. همه را نجات داد، و در جايگاه مناسب رستگارى، استقرارشان بخشيد، تا آن كه آسياب زندگى آنان به چرخش در آمد، و نيزه شان تيز شد. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

خطبه 104 نهج البلاغه؛ بخش دوم: ثبات قدم در اسلام به خدا سوگند من در دنباله آن سپاه بودم، تا باطل شكست خورد و عقب نشست، و همه رهبرى اسلام را فرمانبردار شدند. در اين راه هرگز ناتوان نشدم، و نترسيدم، و خيانت نكردم، و سستى در من راه نيافت. به خدا سوگند درون باطل را مى شكافم تا حق را از پهلويش بيرون كشم. سید رضی می گوید: (جملات برگزيده اين خطبه را در خطبه 33 نيز آورده ايم، چون در اين نقل اندك تفاوتى وجود داشت بار ديگر جداگانه آن را آورده ام). ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

نامه 74 نهج البلاغه: ضرورت وفای به عهد و پیمان (عهد نامه اى كه با خط هشام بن كلبى(1) براى صلح ميان قبيله «ربيعه» و «يمن» تنظيم فرمود). مبانى صلح و سازش مسلمين: اين پيمان نامه اى است كه مردم «يمن» و «ربيعه» آن را پذيرفته اند، چه آنان كه در شهر حضور دارند چه آنان كه در بيابان زندگى مى كنند. آنان پيرو قرآنند، و به كتاب خدا دعوت مى كنند، و به انجام دستورات آن فرمان مى دهند، و هر كس كه آنان را به كتاب خدا بخواند پاسخ مى دهند، نه برابر آن مزدى خواهند، و نه به جاى آن چيز ديگرى بپذيرند، و در برابر كسى كه خلاف اين پيمان خواهد، يا آن را واگذارد، ايستادگى خواهند كرد. بعضى بعض ديگر را يارى مى دهند، همه متّحد بوده و به خاطر سرزنش كننده اى، يا خشم خشم گيرنده اى، يا خوار كردن بعضى، يا دشنام دادن قومى، اين پيمان را نمى شكنند. بر اين پيمان، حاضران و آنها كه غايبند، دانايان و ناآگاهان، بردباران و جاهلان، همه استوارند، و عهد و پيمان الهى نيز بر آنان واجب گرديده است كه «همانا از پيمان خدا پرسش خواهد شد» و على بن ابى طالب آن را نوشت. ____________________________ (1). از شيعيان امام عليه السّلام و مورّخ و مفسّر قرآن و داراى علم انساب بود. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 51 نهج البلاغه: بخت و اقبال و پنهان ماندن عیوب قدرت و عيب پوشى (اخلاقى، سياسى): و درود خدا بر او، فرمود: عيب تو تا آن گاه كه روزگار با تو هماهنگ باشد، پنهان است. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

خطبه 38 نهج البلاغه: تعریف شبهه (در سال 37 هجرى پس از جنگ صفّين و ماجراى حكميّت در تعريف «شبهه» فرمود، برخى خطبه (38 و 41 را يك خطبه مى دانند). ضرورت شناخت شبهات: شبهه را براى اين شبهه ناميدند كه به حق شباهت دارد. امّا نور هدايت كننده دوستان خدا، در شبهات يقين است، و راهنماى آنان مسير هدايت الهى است، امّا دشمنان خدا، دعوت کننده شان در شبهات گمراهى است، و راهنماى آنان كورى است. آن كس كه از مرگ بترسد نجات نمى يابد، و آن كس كه زنده ماندن را دوست دارد براى هميشه در دنيا نخواهد ماند.(1) ____________________________________ (1). اشاره است به آنان كه بى ‏تفاوت شده خواهان زندگى و رفاه بودند، مانند سعد وقّاص كه پس از آغاز فتنه‏ ها در خانه نشستند. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

نامه 37 نهج البلاغه: افشای چهره واقعی معاویه (نامه به معاويه در سال 36 هجرى پيش از آغاز نبرد صفّين). افشاى ادّعاى دروغين معاويه: خداى را سپاس معاويه چه سخت به هوس هاى بدعت زا، و سرگردانى پايدار، وابسته اى. حقيقت ها را تباه كرده، و پيمان ها را شكسته اى، پيمان هايى كه خواسته خدا و حجّت خدا بر بندگان او بود. امّا جواب پرگويى تو نسبت به عثمان و كشندگان او آن است كه: تو عثمان را هنگامى يارى دادى كه انتظار پيروزى او را داشتى، و آنگاه كه يارى تو به سود او بود او را خوار گذاشتى. با درود. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 52 نهج البلاغه: عفو در هنگام قدرت روش برخورد با شكست خوردگان (اخلاقى، سياسى): و درود خدا بر او، فرمود: سزاوارترين مردم به عفو كردن، تواناترينشان به هنگام كيفر دادن است. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 53 نهج البلاغه: حقیقت سخاوت شناخت جايگاه سخاوت و ايثارگرى (اخلاقى، اقتصادى، اجتماعى): و درود خدا بر او، فرمود: سخاوت آن است كه تو آغاز كنى، زيرا آنچه با درخواست داده مى شود يا از روى شرم و يا از بيم شنيدن سخن ناپسند است. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 54 نهج البلاغه: ارزش عقل و ادب و مشورت ارزش هاى اخلاقى (اخلاقى، اجتماعى): و درود خدا بر او، فرمود: هيچ ثروتى چون عقل، و هيچ فقرى چون نادانى نيست. هيچ ارثى چون ادب،(1) و هيچ پشتيبانى چون مشورت نيست. ______________________________ (1). اشاره به علم: پداگوژى ‏PEDAGOGY (علم تربيت). ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir

حکمت 55 نهج البلاغه: صبر بر ناخوشایندها و خوشایندها اقسام بردبارى (اخلاقى): و درود خدا بر او، فرمود: شكيبايى دو گونه است: شكيبايى بر آنچه خوش نمى دارى و شكيبايى در آنچه دوست مى دارى. ◇◇◇◇◇◇◇ @Qassed www.qassed.ir