🖊 خاطرات عین‌السلطنه سیزده به‌در - حفاری برای کشف عتیقه! دوشنبه، ۱۳ فروردین ۱۲۹۶ خورشیدی ▪️«صبح پیاده گردش رفتیم. من در خارج ده محلی که جدیدا پیدا شده و می‌گویند حمام بوده مشغول حفریات شدم. هرچه کاوش کردیم جز آجر و سنگ و گچ چیزی بیرون نیامد. این جا با محل ده حالیه مبلغی مسافت دارد. معلوم می‌شود تمام این حوالی آباد بوده که در زمان امنیت و آسایش در اینجاها منزل داشتند و نصیب ما حمام خرابه شده که هیچ ندارد. اگر روزی [با] علم و استادی مخارجی در حفاری این قلعه [حسن صباح] و اطراف آن بشود یقین است بی‌نتیجه نخواهد بود، بلکه امروز که کاشی و سفال آن قدر قیمت پیدا کرده همانها منافع کلی خواهد داد. ▪️عصر بزرگ و کوچک، خانم و کلفت حتی عباس به تماشای قلعه رفتند. راه را ساخته بودند، تا جائی که ممکن بود سواره از آنجا پیاده. چند نفر پیرمرد و چند نفر پیرزن هم برای کمک رفته بودند با هرچه دختر بچه و پسربچه در آبادی بود. غروب مراجعت کردند. نزهت یک تکه کاشی پیدا کرده بود که یک سر اسب در آن نقش بود و به یادگار نگاه داشت.» - روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، انتشارات اساطیر، سال ۱۳۷۸، جلد ۶، ص ۴۷۵۱ #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

📌 اعلانیه رویداد گردشگری| هفتاد و هفتمین برنامه‌ی قزوین‌گردی انجمن فرهنگی تاریخی عالی‌قاپو ▪️ویژه #محله_تنورسازان ▪️بازدید از برخی بناهای تاریخی و تشریح پیشینه این محله و آثارش و همچنین خاندان‌ها و رجال موثر تنورسازانی و رخدادهای مهم آن در تاریخ معاصر ▪️زمان: جمعه پنجم اردیبهشت ۱۴۰۴ ▪️ حضور در این برنامه نیازمند ثبت‌نام است. #قزوین‌_گردی #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

📌 اعلانیه رویداد گردشگری| هفتاد و هشتمین برنامه‌ی قزوین‌گردی انجمن فرهنگی تاریخی عالی‌قاپو ▪️ویژه‌ی معرفی یکی از کُهن دژهای شهر ساسانی قزوین، همراه با بیان گفته‌ها و ناگفته‌هایی از #آئین_پنجاه‌به‌در ▪️زمان: جمعه نوزدهم اردیبهشت ۱۴۰۴ ▪️ حضور در این برنامه نیازمند ثبت‌نام است. #قزوین‌_گردی #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

📝 نقطه سر خط قزوینی‌ها و آیین پنجاه‌به‌در - محمدحسن سلیمانی ▪️در اقلیم سرزمینی ایران و موقعیت خاص طبیعی آن که همواره با کم آبی روبرو بوده، آب عنصری اساسی در تامین معیشت و رزق و روزی ایرانیان مبتنی بر نظام کشاورزی بوده و از این رو در گذر سالیان و براساس باور مردمان، آیین‌ها و مناسک متعدد و گاه متفاوتی در باران‌خواهی از درگاه ایزدی برای گریز از خشکسالی و قحطی ناشی از آن، در این سرزمین شکل گرفته است. همچنانکه «کاریز» و «آب انبار» به عنوان دو سازه‌ی مهندسی به منظور تامین و ذخیره آب مورد نیاز حوزه کشاورزی و شُرب عمومی به کار گرفته شده‌اند. ▪️«پنجاه‌به‌در» یکی از این آیین‌ها و بی‌گمان مهم‌ترین آنها در دیرینه شهر قزوین است. قزوینیان در سالیان کهن به‌ویژه دوره اسلامی، هنگامی که با خشکسالی روبرو می‌شدند در پنجاهمین روز سال، آن هم هنگامی که در آخرین روزهای نیاز باغستان و مزارع کشاورزی به آبیاری، عصرگاهان از دروازه‌های شهر می‌گذشتند و در «مصلا»های قزوین با ایستادن به نماز، دستان حاجت خود را به آسمان آبی اجابت گره می‌زند تا شاید به عنایت ایزدی، ابری سایه‌ی خود را بر سر شهر بگستراند و باران رحمت الهی بر زمین تشنه ببارد. ▪️اینکه قزوینیان، این آیین را از چه دوره‌ای برپا داشته‌اند؛ به‌درستی مشخص نیست و آیا اینکه این آیین برگرفته از آیین زرتشتیان در چهلمین روز سال نو بوده که در عهد کهن با هدف گرامیداشت سرسبزی طبیعت و شکرگذاری از «اهورا مزدا» برگزار می‌شده هم، معلوم نیست. اما آنچه گمان می‌رود اینکه، این آیین ابتدا در تمنای باران شکل گرفته و سپس با جای گرفتن در تقویم آیینی مردم قزوین، به موقعیتی برای تفرج عمومی چونان چله‌ی بهاری زرتشتیان تبدیل شده است. ▪️«پنجاه‌به‌در» در گذشته در دو «مصلا»ی شهر که بیرون از دروازه‌های «راه‌کوشک» و «راه‌ری» قرار داشت؛ برگزار می‌شد، اما از دوره پهلوی اول و توسعه شهر از ناحیه شمال که به تخریب «مصلا»ی شمالی انجامید؛ برپایی این آیین به «مصلا»ی جنوبی که در محدوده «برگ ریزان» و «هلو درخت» باغستان قزوین قرار دارد؛ محدود ماند. ▪️به نوشته مولف «مینودر»، این مصلاها را برای این ساخته بودند که در خشکسالی‌ها، مردم شهر به آنجا می‌رفتند و پس از ادای نماز به استغاثه می‌پرداختند و از درگاه الهی نزول رحمت را استدعا می‌کردند و چه بسا که دعای آنها مستجاب می‌شد و باران رحمت حضرت پروردگار آنها را از تنگی بی‌آبی و مضیقه خشک سالی نجات می‌داد. ▪️محمدعلی گلریز با اشاره به وجود فضای نیایشگاهی در این مصلاها تاکید می‌کند: «مصلای بیرون دروازه راه‌کوشک عبارت از دیوار بلند آجری است به ارتفاع تخمینی چهار متر و عرض پنج متر که بندکشی شده و در جانب شمالی آن محرابی‌ست که هنگام خواندن نماز باران یکی از علمای پرهیزکار و پارسا در آنجا پیشوایی را برعهده می‌گرفت و مردم به وی اقتدا کرده و نماز می‌کردند. مصلای بیرون دروازه راه‌ری هم نظیر مصلای بیرون دروازه راه‌کوشک بوده است.» ▪️این آیین، به‌هر دلیلی که در دل ِ فرهنگ محلی کهن شهر قزوین جا خوش کرده باشد، نسبتی با «سیزه‌به‌در» ندارد و آیینی مذهبی مبتنی بر باران‌خواهی است؛ آیینی که البته همچنان با قوت، هرساله در نوزدهم اردیبهشت ماه در مصلای جنوبی این شهر برپا می‌گردد و هزاران قزوینی، بر خود فرض می‌دانند که بعدازظهر این روز، پنجاهمین روز سال را در خارج از خانه‌هایشان به دعا و نیایش و نیز تفرج بگذرانند. خانواده‌های قزوینی باحضور در باغستان پیرامون مصلا، بساط تَفرُج خود را می‌گسترانند و بعد از خوردن غذاهای محلی چون آش رشته و دیماج و هندوانه که از منزل آورده‌اند، به‌ادای نذورات خود و نماز باران می‌ایستند و همزمان بچه‌ها به بازی و سرگرمی می‌پردازند. ▪️اما آنچه در گذر زمان به آیین باران‌خواهی قزوینیان خصوصا با انجام برخی مناسک افزوده شده، ارتباطی با این آیین ندارد. چسباندن سنگ و مهر به دیوار آب انبار مصلا، از این دست مناسک است. شماری از کسانی که در آیین «پنجاه‌به‌در» شرکت می‌کنند به ویژه بانوان، پس از اقامه دو رکعت نماز و دعا برای بارش باران، با چند قطعه سنگ کوچک یا مُهر به سمت آب انبار می‌روند و نیت‌کنان، مهرها و سنگ‌هایشان را به سر در و دیوار آجری آب انبار می‌فشارد. برخی از اهالی بر  این باورند اگر دعایشان پذیرفته شده باشد، سنگ به دیوار می‌چسبد و به‌زودی حاجات‌شان برآورده خواهد شد، و گرنه بر زمین می‌افتد و سالی دیگر باید از راه برسد و «پنجاه‌به‌در»ی تازه، تا بار دیگر حاجات‌شان را به تمنا بنشینند! ▪️درگذشته نیز در داخل مصلا سنگ بزرگی بود که به‌گفته‌ی اهالی، امام رضا(ع) روی آن نماز خوانده و به‌همین‌دلیل نیز از تقدس خاصی در نزد مردم برخوردار بود. حاجتمندان با نیت کردن و برداشتن سنگ‌ریزه‌ای ضمن خواندن دعا آن را روی این سنگ می‌کشیدند و سپس رهایش می‌کردند. #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

📌 اعلانیه رویداد گردشگری| هشتادمین برنامه‌ی قزوین‌گردی انجمن فرهنگی تاریخی عالی‌قاپو ▪️#گذر_سنگ‌پانزده؛ از خانه‌ی جلیل‌آرازی تا خانه‌ی کسمایی میرمیران ▪️زمان: دوشنبه دوازدهم خرداد ۱۴۰۴ ▪️حضور در این برنامه نیازمند ثبت‌نام است. #قزوین‌_گردی #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

📌 اعلانیه رویداد گردشگری| هشتاد و یکمین برنامه‌ی قزوین‌گردی انجمن فرهنگی تاریخی عالی‌قاپو ▪️#زرگره_کوچه؛ گذری با پیشینه یک‌هزار ساله ▪️زمان: چهارشنبه ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ ▪️حضور در این برنامه نیازمند ثبت‌نام است. #قزوین‌_گردی #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

🎥 آپاراتخانه خاک، برای شما چه جایگاهی داره؟ 🔺کاری از: حوزه هنری انقلاب اسلامی قزوین #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

💠 بزنگاه یادمان نرود امروز نوبت ماست! #پویش_خادم_ملت 🔺 کاری از: حوزه هنری انقلاب اسلامی قزوین #ایران_جان #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

🎬 داستان یک ستون! ▪️ البته این اولین بار در تاریخ نبود که این ماجرا اتفاق افتاده. اما این کلمه خاص این جا بود که متولد شد... 🔺 کاری از: حوزه هنری انقلاب اسلامی قزوین #ایران_جان #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

❇️ چارسوق از عزاداری در بازار تا چهارپایه‌خوانی - محمدحسن سلیمانی ▪️عزاداری‌های حسینی از دیرباز با آیین‌ها و سنت‌های خاصی در قزوین همراه بوده است؛ آیین‌هایی که ریشه در عشق و ارادت ایرانیان به حضرت سیدالشهدا(ع) داشته و دارد. از جمله این آیین‌ها که امروز دیگر گردِ فراموشی بر آن در قزوین نشسته، اما در بازار تهران همچنان برگزار می‌شود؛ چهارپایه خوانی بود. چهارپایه خوانی سبکی از عزاداری سنتی است که در آن مداح یا مرثیه‌خوان روی چهارپایه‌ی چوبی می‌رود و در حالی که عزاداران حلقه‌وار دور او را می‌گیرند، شور و حال حسینی به پا می‌کند. ▪️در این آیین که از دوره قاجار تا میانه دهه‌ی شصت خورشیدی در بازار قزوین اجرا می‌شد، بازاریان که در دهه اول ماه محرم، راسته مشخصی از بازار را سیاهپوش کرده و هر روز بعدازظهرها در این راسته، مراسم روضه‌خوانی و عزاداری برپا می‌کردند، در سومین روز شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش، چهارپایه‌خوانی را به‌اجرا می‌گذاشتند.  ▪️مرثیه‌خوانان که از میان خودِ بازاریان بودند، این آیین را در یکی از راسته‌های بازار آغاز می‌کردند و پس از دقایقی برپایی عزای حسینی که عموما با روضه بر مصائب امام زین‌العابدین (ع) همراه بود، به سمت راسته دیگر می‌رفتند و این آیین تا حوالی ظهر در راسته‌های مختلف برگزار می‌شد. ▪️این آیین بی‌پیرایه آن‌چنان در بازار قزوین دارای اهمیت و جایگاه بود که چنان‌چه فرصتی برای حضور در برخی از راسته‌ها به‌دليل کمبود وقت و نزدیک شدن به اذان ظهر پیش نمی‌آمد، از کسبه آن راسته‌ها کسب اجازه می‌شد تا سال دیگر، چهارپایه‌خوانی در راسته آن‌ها اجرا شود. #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

🔴 نگارخانه‌ی تاریخ عزاداری عاشورای حسینی در قزوین ▪️با مداحی مرحوم حاج محمدجواد حق‌شناس و میانداری مرحوم حاج سید جلال حاجی سید رضی ▪️دهه‌ی چهل خورشیدی #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory

❇️ چارسوق برپایی آئین «چهل منبر» در عصر تاسوعا - محمدحسن سلیمانی ▪️از جمله آئینی که در دوره قاجار، از آئین‌های خاص قزوینی‌ها در ایام عزای حسینی به‌ویژه روز تاسوعا و شب عاشورا به‌شمار می‌رفت، آئین «چهل منبر» بود؛ آئینی که با ممنوعیت برگزاری علنی عزاداری‌های حسینی در دوره پهلوی اول، به‌تدریج در قزوین به بوته‌ی فراموشی سپرده شد. ▪️محمدعلی گلریز، مؤلف «مینودر» در اثر گرانسنگ خود در باره چگونگی برپایی این آئین در  قزوین نوشته است: «تا اوایل مشروطیت معمول بود ماه‌های محرم و صفر یا ده روزه عاشورا، بیشتر زن و مرد و بچه و بزرگ به احترام سوگواری خامس آل عبا (ع) لباس سیاه می‌پوشیدند و هر یک نذوراتی از شربت و شمع و خرما داشتند که انجام می‌دادند. یکی از نذوراتِ با تشریفات شبِ عاشورا، پای برهنه رفتن به چهل منبر [مجلس روضه‌خوانی] بود؛ یکی از منبرها در خانه امام جمعه [در محله آخوند] قرار داشت که از عصر نهم محرم، زن و مرد دسته دسته آمده، شمع روشن کرده، منبر را می‌بوسیدند و می‌رفتند؛ بانویی هم کنار منبر ایستاده بود و پس از رفتن زائرین، مانند تمام منابر شمع‌ها را خاموش کرده و در زیر منبر روی هم می‌انباشت.» ▪️آئین «چهل منبر» اما امروز کماکان در برخی از مناطق کشور از جمله شهرهای: خرم‌آباد، بروجرد، لاهیجان، گرگان و... برگزار می‌شود و به بخشی از آئین‌های محلی مردمان این شهرها در ایام عزای حسینی تبدیل شده است. #انجمن_فرهنگی_تاریخی_عالی_قاپو @qazvinhistory