🔴 #واژگان_قرآنی 2 🔴 🔸«اثّاقَلتُم» در آیه شریفه 38 سوره مبارکه توبه، خداوند متعال در خطابی به مؤمنان، کلمه‌ای را به کار برده که شاید برای ناآشنایان به عربی قدیم، غریب و نامأنوس باشد. این کلمه عبارت است از «اثَّاقَلْتُمْ». برای شناخت این کلمه باید اندکی با باب «تفاعل» و قواعد آن در زبان عربی کهن آشنا شویم: 🔴 #باب_تفاعل یکی از ابواب مشهور ثلاثی مزید بوده و در کلام عربی فراوان به کار رفته است. بیشتر کاربرد این باب مثل باب مفاعله، بیان مشارکت دو فرد در انجام فعل است. هر چند معانی دیگری نیز برای باب تفاعل در استعمالات عرب مشاهده می‌شود، از جمله تظاهر فاعل به ماده فعل (یعنی فاعل چنین وانمود می‌کند که ماده فعل را انجام می‌دهد)، یا تکلف (به این معنا که فاعل ماده فعل را با زحمت و تکلف انجام می‌دهد). وزن این باب عبارت است از: 🔴 ماضی: تَفَاعَلَ؛ 🔴 مضارع: یَتَفَاعَلُ؛ 🔴 مصدر: تَفَاعُل. مثلاً ماده «ث ق ل» (به معنای سنگینی) در این باب چنین استعمال شده: تَثَاقَلَ (یعنی خود را سنگین نشان داد، خود را به سنگینی زد تا از انجام کاری سرباز زند)؛ یَتَثَاقَلُ؛ تَثَاقُل. اسم فاعل آن نیز مُتَثَاقِل است. 🔵 #قاعده جوازی باب تفاعل باب تفاعل قاعده‌ای دارد که گاهی در متون قرآنی و غیره مورد استفاده قرار گرفته است. طبق این قاعده، جایز است تاء باب تفاعل در حرف فاءالفعل ادغام گردد (ادغام جوازی متقاربین). بدین ترتیب ابتدای کلمه تغییر شکل می‌یابد. این قاعده به شرطی قابل اجرا است که فاءالفعل باب تفاعل، یکی از حروف «ت، ث، ج، د، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ» باشد. حال اگر «تثاقل» را با این قاعده استعمال کنیم تاء باب در ثاء ادغام شده و چون ابتدا به تشدید (ساکن) در استعمالات عرب جایز نیست، در ابتدای ماضی، امر مخاطب و مصدر آن از همزه وصل استفاده می‌شود: ⚫️ ماضی تَثَاقَلَ: تبدیل می‌شود به «اثَّاقَلَ» ⚫️ مضارع یَتَثَاقَلُ: تبدیل به «یَثَّاقَلُ» می‌شود و نیازی به همزه وصل نیست. ⚫️ مصدر در ابتدای آن از همزه وصل استفاده می‌شود: «اثَّاقُل». 🔶 کلمه‌ای که در آیه 38 سوره توبه به کار رفته، عبارت است از صیغه 9 ماضی معلوم از همین فعل، با همان قاعده ادغام جوازی. یعنی اصل آن «تَثَاقَلْتُمْ» بوده ولی به جهت ادغام به شکل «اثَّاقَلْتُمْ» درآمده است. ✅ ترجمه آیه 🔹 آیه در نکوهش مسلمانانی است که در برابر دستور خروج به سوی جنگ سستی کردند: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قيلَ لَكُمُ انْفِرُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَرَضيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الآخِرَةِ (توبه 38) 🔺 ای کسانی که ایمان آوردید، شما را چه شده است (چه عذر و بهانه‌ای دارید) هنگامی که به شما گفته شد در راه خدا کوچ کنید، وانمود به سنگینی کرده و به زمین می‌چسبید؟! آیا به جای آخرت به زندگی دنیا راضی شده اید؟ ▫️ @QuranG