✅ تأثیر تلقین در پذیرش جعلیات 🔻گزارش فقیه محقق، آقای شبیری زنجانی از ماجرایی در سال 57: 🔸«آقای اخوان مرعشی می‌گفت: در مشهد من، آقای خامنه‌ای، آقای [واعظ] طبسی تولیت، آقای میرزا جواد آقا تهرانی، آقای آشیخ علی فلسفی و آشیخ مهدی نوقانی در اتاقی بودیم. گفتند: الان عکس آقای خمینی در ماه ظاهر شده است. ما انکار کردیم و گفتیم این‌چنین نیست. آقای طبسی گفت: آقا بیایید ببینید! الآن پیداست و به زور ما را بیرون کشانید. آمیرزا جواد آقای تهرانی که می‌دانست این حرف اصلی ندارد، از اتاق بیرون نیامد. من به ماه نگاه کردم و گفتم: من که چیزی نمی‌بینم. آقای طبسی با تندی گفت: تو همیشه مناقشه می‌کنی، نباید همه چیز را انکار کنی! آقای فلسفی گفت من چیزی حس نمی‌کنم. آقای خامنه‌ای گفت: چشم‌های من ضعیف است لذا نمی‌توانم شهادت بدهم ولی مثل اینکه کَلَف‌های ماه [لکه‌های روی ماه] قدری بیشتر شده است، یعنی مثل اینکه این تفاوتی حس می‌کنم. آشیخ مهدی نوقانی گفت: من عبا و عمامه‌ای می‌بینم ولی خویی است یا خمینی، تشخیص نمی‌دهم.» 📚 جرعه‌ای از دریا، ج۳، ص۶۶۹ 🔹 این گزارش رؤیت عکس در ماه بسیار مشهور است. شاید امروز کم‌تر کسی از مدافع و مخالف نظام باشد، که در جعلی بودن چنین گزارشی تردید کند. ولی جای این سؤال وجود دارد که چرا در روزگاری، بسیاری چنین چیزهای خلاف محسوسات را باورمندانه نقل کردند و بسیاری هم باورمندانه پذیرفتند؟ در حالی که بالوجدان می‌دیدند در ماه عکس کسی نیست. آیا همگی با هم جمع شده و گفته بودند چنین چیزی جعل کنیم؟ بی‌تردید خیر. ولی در اثر شدت تلقینات افراد بسیاری بر امری اشتباه اجتماع کرده بودند. (نمونه‌های کسانی را که گمان می‌کردند عکس را در ماه دیده‌اند، با جست‌وجویی ساده از نزدیکان در اینترنت می‌یابید.) 🔸این نمونه‌ای از گزارش‌هایی است که نشان می‌دهد که صرف تعدد طرق به ظاهر مجزا از هم، همیشه تواتر و اطمینان ایجاد نمی‌کند. بلکه گاهی جمع زیادی شایعه‌ای با ریشه نامعلوم را (در ظاهر به صورت مجزا از هم) نقل می‌کنند. بر این اساس، در بررسی طرق نقل اخبار و روایات، لزوماً صرف جاعل نبودن راویان بعضی طرق برای ما کافی نیست، و دیگر تسامح‌ها و ضعف‌ها نیز می‌توانند زمینه روایت یک گزارش جعلی توسط جمعی گسترده باشند. دروغ‌پراکنی عمومی همیشه با قصد و توجه و تبانی صورت نمی‌گیرد. ▪️کانال معرفة الرجال و الآثار #شهرت #تلقین #جعلیات @rahjoo_213