پ) بهینه سازی نقش انجمن های مردم نهاد (ارکان برنامه پیشنهادی) انجمن‌های مردم‌نهاد برای تأثیرگذاری پایدار به برنامه‌ دقیق و تاکتیکی نیاز دارند. محورهای زیر می‌تواند ستون‌ (ارکان) یک برنامه اثربخش باشد: #نشاط_معنویت #آموزش_تغییر_نگرش و رهایی #مشاوره_راهنمایی فردی #تسهیل_حمایت #برنامه_های_هنری #تولدها_سالگردهای رهایی و الگوها #پیوست_نگاری در میدان مواجه (وظایف سایر بخش های جامعه) #مدیریت_دانش #سازماندهی_تامین_مالی ۱. نشاط و معنویت نشاط و معنویت مانند دو بال یک پرنده، افراد را از انزوا و ناامیدی خارج کرده و آن‌ها را در مسیر رهایی و رشد قرار می دهند. ترکیب فعالیت‌های بدنی، اجتماعی و معنوی، نه تنها به تسریع روند رهایی از دخانیات کمک می‌کند بلکه کیفیت زندگی افراد را به‌طور کلی بهبود می‌بخشد و نقش مؤثری در انگیزه و تسریع روند بهبودی مبتلایان به دخانیات یا هر رفتار ناپسند دارد. این محور با برنامه های زیبا و کم هزینه قابل پیگیری است: طبیعت‌گردی و انس با محیط طبیعی - برگزاری اردوهای طبیعت‌گردی و کوهنوردی، حس آرامش، کاهش استرس، تقویت روحیه معنوی و ایجاد حس همبستگی با دیگران. - ترکیب این برنامه‌ها با فعالیت‌های آموزشی، مثل کارگاه‌های رهایی از عادات مضر. بازی‌های تیمی و فعالیت‌های گروهی - بازی‌های ورزشی گروهی مانند فوتبال، والیبال یا بازی‌های بومی و محلی که حس نشاط و همدلی را تقویت کند. - طراحی فعالیت‌های مشارکتی که افراد را به همکاری و حمایت متقابل تشویق کند. - مسابقات دوستانه با جوایز ساده و تشویقی برای افزایش انگیزه و تقویت روحیه. برنامه‌های معنوی و الهام‌بخش - جلسات گفت‌وگوی معنوی یا مذهبی که به خودسازی، اراده و تقویت باورها متمرکز باشد. - ایجاد فضای مشارکتی برای تمرین‌های معنوی مانند مراقبه، نیایش و به ویژه نماز که مجموعه ای از سبک زندگی، پاکی، الگوی خواب و بیداری و .... را در بردارد. هنرهای شادی‌بخش - جشنواره‌ها یا کارگاه‌های هنری مثل نقاشی و هنر درمانی که روحیه نشاط را تقویت کنند. - اجرای نمایش‌های طنز، شاد و نشاط آور تشویق به ارتباطات اجتماعی سالم - ایجاد گروه‌های پشتیبانی که اعضا از یکدیگر حمایت کنند. - تشویق به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی مثل کارهای خیریه یا داوطلبانه و گروه‌های مثبت و هدفمند. ۲. آموزش تغییر نگرش و رهایی - تغییر نگرش: تمرکز بر آگاهی‌بخشی از طریق جلسات آموزشی، داستان‌های الهام‌بخش، و تشریح عواقب منفی سیگار. - رهایی: آموزش روش‌های مقابله با اعتیاد به سیگار و ارائه تکنیک‌های رهایی در قالب کارگاه‌ها و برنامه‌های گروهی. - ایجاد محیط امن برای تشویق افراد به بازنگری در باورهایشان و کاهش وابستگی به دخانیات. - دریافت حس من توانستم پس تو هم می توانی. - نگرش به این که ترک وجود ندارد بلکه با تدا‌وم آموزش و خدمت، رهایی فقط ممکن است و امان از فروشگاه هایی که رهایی را در حد مصرف دارو تقلیل می دهند یا مراکزی که رهایی را در حد سم زدایی می دانند. ۳. مشاوره و راهنمایی فردی - مشاوره اختصاصی برای دانش‌آموزان، والدین و حتی معلمان با متخصص آموزش‌دیده - شناسایی دلایل روانی یا اجتماعی گرایش به دخانیات. - ایجاد پل ارتباطی بین افراد در معرض خطر و منابع حمایتی مثل روان‌شناسان یا درمانگران، سعی نکنند مشکلات را تنها حل کنند. ۴. تسهیل و حمایت - تسهیل دسترسی به مشاوره و گروه‌های پشتیبانی. - حمایت از خانواده‌ها برای کمک به فرزندان در مواجهه با فشارهای اجتماعی. - تسهیل ارتباط بین نهادهای مردمی، دولتی و جامعه، ایجاد انسجام در برنامه‌ها. ۵. استفاده از ظرفیت‌های هنری - هنرهای نمایشی: تئاتر، نمایش عروسکی یا فیلم کوتاه، سرود، دلنوشته برای انتقال پیام‌های پیشگیرانه. - هنرهای تجسمی: طراحی پوسترها، دیوارنگاره‌ها و محتوای بصری تأثیرگذار. - هنرهای تعاملی: مثل مسابقات طراحی، موسیقی و شعر با محور مبارزه با دخانیات. ۶. تولدها، سالگردهای رهایی و دعوت از افراد موفق در مسیر رهایی برای بیان تجربیات و الهام‌بخشی به دیگران. ۷. توجه به پیوست‌های ضروری سایر بخش‌های جامعه - هماهنگی با آموزش‌وپرورش، اجرای برنامه‌ها در مدارس. - همکاری مراکز بهداشت و درمان برای ارائه خدمات مرتبط. - توجه به مسائل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی که ممکن است به سمت دخانیات سوق دهد. صدا و سیما و روح محیط ها ۸. مدیریت دانش - ثبت و مستندسازی تجربیات موفق و شکست‌ها برای یادگیری جمعی. - استفاده از تحقیقات علمی و داده‌های جدید در طراحی برنامه‌های بهتر. - به‌اشتراک‌گذاری دانش بین انجمن‌ها برای افزایش اثربخشی فعالیت‌ها. ۹. سازماندهی و تامین مالی - ایجاد ساختارهای پایدار برای اطمینان از استمرار فعالیت‌ها. - طراحی برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت با هدف‌گذاری مشخص. - تأمین منابع مالی و انسانی از طریق شبکه‌سازی و مشارکت‌های عمومی