ا⚜️✨⚜️✨⚜️ ا✨ #أشبه_الناس_خلقا_و_خلقا_و_منطقا_برسول_الله (صلی الله علیه و آله و سلم) #خلق_عظیم ا❁﷽❁ا «وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ»؛ و یقیناً تو بر بلندای سجایای اخلاقی عظیمی قرار داری. (سوره مبارکه قلم، آیه ۴) ☑️ مقدمه شأن نزول آیه جلیلۀ چهارم سوره مبارکۀ قلم، در مقام توصیف عظمت خُلق محمدی (صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد. رسول الله الأکرم (سلام الله علیه و آله) خود بر «خُلُق عظیم» بودند و به جهت اتمام مکارم أخلاق مبعوث گردیدند؛ «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ» (۱)، تا جمیع خلق را به سوی حیات طیبه و محیای محمد و آل محمد (علیهم السلام) هدایت فرمایند. 📓 (۱) بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏ ۶۸، ص ۳۷۳ در این مقال، پس از تبیین مراد از خُلق عظیم با استفاده از شأن نزول کریمه و نصوص مفسرۀ دیگر، مظهر تام این صفت در کربلای حضرت أبی عبدالله الحسین (علیه السلام) را معرفی خواهیم کرد. ☑️ خلُقٍ عَظِيمٍ‏؛ دِينٍ عَظِيم‏ ▪️ خلق عظیم در لغت به معنای صفات نفسانی، خوی و خصلت بزرگ، در تفاسیر مأثوره از لسان مبارک تراجم وحی الله به «دین عظیم» و «اسلام» تفسیر شده است. چنانچه از امام باقر (علیه السلام) مرویست: «فِي قَوْلِهِ عزوجل "وَ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ"‏ يَقُولُ: عَلَى دِينٍ عَظِيم‏». (۱) «فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ "إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ‏" قَالَ: هُوَ الْإِسْلَامُ». (۲) هر چند در برخی اخبار، به ذکر مصادیقی از آن چون حسن خلق و سخاء اکتفا شده است. (۳) 📓 (۱) تفسير القمي، ج‏۲، ص ۳۸۲ 📓 (۲) معاني الأخبار، النص، ص ۱۸۸ 📓 (۳) الأمالي (للطوسي)، النص، ص ۳۰۲ ▪️ در خصوص شأن نزول آیه مبارکه، دو روایت اصلی وارد شده که با استفاده از جمع بین آن دو، دلالت کریمه واضح می شود. ⚜️ امام صادق (علیه السلام) در تبیین شأن نزول آیه مبارکه فرمودند: ▫️ «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَدَّبَ نَبِيَّهُ، [فَقَالَ: "خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ" فَلَمَّا كَانَ ذَلِكَ أَنْزَلَ اللَّهُ ... (۱)]، فَلَمَّا انْتَهَى بِهِ إِلَى مَا أَرَادَ قَالَ لَهُ: "إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ‏" فَفَوَّضَ إِلَيْهِ دِينَهُ [أَمْرَ الدِّينِ وَ الْأُمَّةِ (۲)]، [فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِكَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ، زَكَّاهُ اللَّهُ، فَقَالَ: "إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ"، فَلَمَّا زَكَّاهُ فَوَّضَ إِلَيْهِ دِينَهُ (۳)]، فَقَالَ: "وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا"» (۴)؛ ▫️ خداى تبارك و تعالى پيغمبرش را تربيت نمود و چون به آنجا كه مي خواست رسيد، به او فرمود: از ایشان بگذر و به معروف (یعنی به سوی ولایت) دعوت نما، و از جاهلان (مقصود جاهلان از ولایت) روی بگردان، و چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چنین کرد، خداوند او را ستود و فرمود: «تو بر خلق بزرگى استوارى»، سپس دين را به او تفویض کرد و فرمود «آنچه را رسول براى شما آورده بگيريد و از آنچه منعتان كرده باز ايستيد». 📓 (۱) بصائر الدرجات في فضائل آل محمد صلى الله عليهم، ج‏1، ص ۳۷۸ و ۳۷۹ 📓 (۲) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏۱، ص ۲۶۶ و ۲۶۷ 📓 (۳) بصائر الدرجات في فضائل آل محمد صلى الله عليهم، ج‏۱، ص ۳۷۹ 📓 (۴) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏۱، ص ۲۶۷ ⚜️ شأن نزول دیگر در روایتی از امام باقر (علیه السلام) بیان شده که فرمودند: ▫️ «نَزَلَ جَبْرَئِيلُ عَلَى النَّبِيِّ بِعَرَفَاتٍ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ! إِنَّ اللَّهَ يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ: قُلْ لِأُمَّتِكَ الْيَوْمَ "أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي بِوَلَايَةِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ" فَذَكَرَ كَلَاماً فِيهِ طُولٌ، فَقَالَ بَعْضُ الْمُنَافِقِينَ لِبَعْضٍ: مَا تَرَوْنَ عَيْنَيْهِ تَدُورَانِ يَعْنُونَ النَّبِيَّ كَأَنَّهُ مَجْنُون وَ قَدِ افْتَتَنَ بِابْنِ عَمِّهِ‏ ...! [فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى] فَقَرَأَ: "ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ" يَعْنِي مَنْ قَالَ مِنَ الْمُنَافِقِينَ، "وَ إِنَّ لَكَ لَأَجْراً غَيْرَ مَمْنُونٍ بِتَبْلِيغِكَ مَا بَلَّغْتَ فِي عَلِيٍّ وَ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ...‏". قَالَ: وَ هَكَذَا نَزَلَت‏»؛ ▫️ جناب جبرییل (علیه السلام) روز جمعه در عرفات بر نبی اکرم (صلوات الله علیه) نازل شد و عرضه داشت: ای محمد! خداوند بر تو سلام می رساند و میفرماید: به امتت بگو: امروز با ابلاغ ولایت علی بن ابی طالب (علیه السلام) دینتان را کامل و نعمت را بر شما تمام کردم. آن حضرت در خطبه ای مفصل این امر را ابلاغ فرمودند. پس بعضی از منافقین به بعضی دیگر گفتند: آیا چشمانش را نمی بینید که چگونه می چرخد، گویا بخاطر پسر عمویش مجنون شده است ...! (١)