⭕ چای فاسدِ دبش؛ چشمه دیگری از ارز ترجیحی ✏ یادداشت تحلیلی ▪️ بخش اول 🔹️ مدتی است که پرونده فساد چای دبش تیتر اول رسانه‌های فارسی زبان داخلی و خارجی شده است. طبق معمول نیز رسانه‌های دولت روحانی دست پیش را گرفته‌اند که پس نیافتند و دولت الکن رئیسی نیز طبق عادتش نتوانسته روایت اول را ارائه بدهد و بگوید که ریشه این فساد از سال ۹۸ و در دولت روحانی بوده است. با این حال جدای از مسائل سیاسی، باید ریشه این مساله را پیدا کرد. 🔹این فساد مانند بیشتر فساد‌های کشف شده پیشین حاصل سیاست ارزان‌سازی نرخ کالاها از طریق ارز دو نرخی است. این یعنی دولت برای خرید کالاهای اساسی وارداتی، ارزی به قیمت پایین‌تر از قیمت واقعی یا پایین‌تر از نرخ بازار در اختیار واردکننده قرار می‌دهد تا وی کالا را ارزان‌تر وارد کرده و با قیمت ارزانتری در اختیار مصرف کننده قرار دهد. 🔹️ فساد دقیقا در محل تخصیص ارز رخ می‌دهد. یعنی اختلاف قیمت ارز واقعی و ارز ترجیحی که نوعی از یارانه است را در اختیار وارد کننده قرار می‌دهد. از آن جایی که دولت معمولا نمی‌تواند دهک‌های نیازمند را به طور دقیق شناسایی کند، یا آن که اعتقادی به تخصیص یارانه مستقیم به مردم ندارد، سعی دارد تا با تزریق یارانه در ابتدای زنجیره، کالا را به شکل ارزانی به دست مردم برساند. 🔹️ ارزان کردن کالا با این روش مزایایی دارد ولی معایب فراوانی نیز دارد. ✅ مزایا: ▪️راحت بودن روش تخصیص این یعنی دولت به جای آن که با ۸۵ میلیون نفر سر و کار داشته باشد با تعداد محدودی شرکت تعامل دارد. ▪️ توان اعمال قدرت دولتی بر قیمت دولت در حالتی که نرخ ارز تخصیص داده را مشخص کند، خود می‌تواند در مورد قیمت نهایی محصول نظر بدهد. لازم به ذکر است که دولت علاقه زیادی به تعیین قیمت و دخالت در بازار دارد! بدین ترتیب دستگاه‌های تعزیراتی و نظارتی می‌توانند بر ارزان بودن کالا نظارت دقیق‌تری داشته باشند. ❌ معایب : ▪️ محیا شدن بستر فساد به زبان ساده می‌توان گفت؛ زمانی که دولت یارانه را به جای آن که در اختیار مردم قرار دهد و آن را به واردکننده بدهد، نمی‌توان اطمینان داشت که وارد کننده وسوسه نشده و بخشی از این پول بیت‌المال را برای خود برندارد. ▪️ کمرنگ شدن اثر یارانه زمانی که یارانه به شکل ارز ترجیحی در ابتدای زنجیره تزریق شود، تا رسیدن به دست مصرف کننده، بخشی از اثر آن از بین می‌رود. این یعنی به دلیل آن که تولید کننده و توزیع کننده تا مصرف کننده در این زنجیره قرار دارند، هر کدام ممکن است بخشی از بهره‌وری پایین خود را یارانه این کالا پوشش بدهند. چرا که این محصول با اطمینان بالا در نهایت به دلیل تخصیص ارز، قیمتی پایین‌تر از سایر محصولات بازار خواهد داشت و توسط مردم خریداری خواهد شد. ▪️ جذاب شدن قاچاق طبق گزارش‌ها ارز‌های تخصیص داده شده برای کالاهای اساسی نظیر سوخت، آرد، روغن خوراکی، شیر خشک، دارو و غیره منجر به تفاوت قیمتی فاحش با کشور‌های همسایه می‌شود. این‌ موضوع باعث قاچاق معکوس کالا به کشورهای همسایه خواهد شد. مقدار این قاچاق تا سالانه ۵ میلیارد دلار یعنی بیش از مقدار اعلامی فساد پرونده چای دبش در رسانه‌ها می‌شود. 🔰 راه‌های پیش روی دولت 🔹️ دولت دو راه پیش رو دارد: یکی آن که به همین روش پیش برود و هر از چندگاهی یک اختلاس جدید کشف کند که دست‌آوردی جز آبروریزی برای نظام و نیاز بیشتر به دستگاه‌های نظارتی نخواهند داشت. 🔹️ دیگر آن که روش اعمال یارانه را اصلاح کند و آن را بجای آن که به وارد کننده بدهد، مستقیما به انتهای زنجیره یعنی مصرف کننده (مردم) بدهد و اجازه بدهد تا خودشان در مورد مصرف یارانه تصمیم بگیرند. #ارز_پاشی_رانتی #نه_به_ارز_دونرخی 📢 کانال واحد امنیت غذایی مؤسسه مصاف