شرح مناجات شعبانيّه ۱۳
🔆اِلهي تَوَلَّ مِنْ اَمْري ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَعُدْ عَلَيَّ بِفَضْلِكَ عَلى مُذْنِب قَدْ غَمَرَهُ جَهْلُهُ؛
خداوندا، آن‌گونه كه تو شايسته‌اى كارهاى مرا به عهده بگير و فضل خودت را بر گنهكارى كه نادانى‌اش او را در خود فرو برده است، جارى ساز.
✳️خداوندا، مقتضاى يك عمر گناه و معصيت آن است كه مرا عقوبت كنى، چرا كه جواب گناه تكريم و پاداش نيست. پس شايستگى براى پاداش ندارم بلكه بايد تنبيه شوم، ولى تو شايسته احسان، كرم و گذشت هستى. اگر بيامرزى هيچ‌كس به تو اعتراض نمى‌كند، پس به گونه‌اى كارهاى من را سامان بده كه سزاوار آن هستى.
✳️بيش‌تر از نصف مناجات شعبانيه درخواست پاك شدن از آلودگى‌ها و بقيه آن نام بردن از كمالات و صفات عالى الاهى است كه به اميد افاضه بركت و رحمت خوانده مى‌شود. پس بخش اوّل زمينه‌ساز است چون بيش‌ترين كلمه‌اى كه در آن بخش به كار رفته عفو و مشتقات آن است.
✳️ اگر (آرزوهای انسان) تناسبى با شرايط خارجى نداشتند نه تنها مورد پسند عقل و تحسين عاقلان نبود بلكه مورد استهزاى آنان نيز قرار مى‌گرفت. اگر كسى آرزو كند داراى وجودى باشد كه يك بال او شرق و بال ديگر او غرب عالم را فرا بگيرد، اين آرزويى احمقانه است، چرا كه شرايط وجود خارجى انسان متناسب با چنين آرزويى نيست. پس بايد آرزو با شرايط خارجى هرچند كه تحقّق آن‌ها به زمان زيادى احتياج داشته باشد متناسب باشد. امّا اگر براى انسان شرايطى را در نظر بگيريم كه بر خلاف اين جهان محدود، داراى مبدأ و سرچشمه‌اى نامحدود باشد، مثلا هر چه كه ببخشد چيزى از او كاسته نشود و هر كارى كه بخواهد انجام دهد هيچ مشكلى براى او پيش نيايد در چنين شرايطى اظهار حاجت‌هاى كوچك و حقير، زيبنده نخواهد بود.
اگر شما كنار اقيانوسى ايستاده باشيد و آرزوى يك كاسه آب بكنيد عجيب و شگفت‌انگيز است. هر كس بشنود مى‌گويد: اين‌كه آرزومندى نمى‌خواهد، مى‌توانى از اين اقيانوس هرچه كه مى‌خواهى بردارى.
حال توجه كنيد به درياى بى‌كران لطف الاهى كه: لا تَزيدُهُ كَثْرَةُ الْعَطاءِ اِلاّ جُوداً وَ كَرَما.[دعای افتتاح] در اين جا لازم نيست كه اميدهايتان را محدود كنيد، چرا كه از درياى رحمت او هيچ كم نمى‌شود و هيچ زحمتى هم براى خداوند ندارد و انرژى مصرف نمى‌كند. إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُون.[یس/۸۲]
در اين فراز از دعا، مطلب جديدى به نظر مى‌رسد و آن اين‌كه، خدايا نسبت به كسانى كه گنهكارند تفضّل مى‌كنى آن‌ها در اثر جهل و نادانى مرتكب گناه شده و به بى‌راهه مى‌روند. آن فضلى را كه نسبت به گنهكاران جاهل روا مى‌دارى، متوجّه من نيز بفرماى.
✳️بى‌ترديد، همه گناهان برخاسته از جهل است، ولى نه جهل نسبت به اصل گناه، بلكه نسبت به نتايج و تبعات گناه؛ زيرا اغلب گناهانى كه مرتكب مى‌شويم از روى جهل به نتايج گناه است، اگر كسى توجّه داشته باشد كه اين گناه او را از چه سعادت‌هايى محروم مى‌كند و اگر راه بندگى را بپيمايد چه سعادت‌هايى نصيب او مى‌گردد، مرتكب گناه نمى‌شود. كسى كه سراغ موادّ مخدّر مى‌رود اگر در آن لحظه بداند كه چه آثار بدى دارد و يك عمر او را بدبخت كرده، از هستى ساقط مى‌كند و آبروى او را در اجتماع ريخته، قدرت كار و زندگى شرافتمندانه را از او سلب مى‌نمايد، هيچوقت به چنين كار سفيهانه‌اى روى نمى‌آورد.
بارى، در اين فراز، علاوه بر اقرار به گناه و درخواست رحمت كه در فرازهاى قبل هم به آن‌ها اشاره شده بود به عنصر جهل نيز تكيه مى‌شود و مى‌گويد: گرچه من گنهكارم و مستحق عقوبت ولى چون از روى جهل و نادانى بوده، تفضّل خود را شامل حال من بنماى.
منبع: کتاب شکوه نجوا - آیت الله مصباح یزدی ره - ص ۶۲-۶۶
#ماه_شعبان
@RajabTaRamazan #شرح
🔴🔵 اعمال شب نیمه شعبان
1⃣ غسل، كه باعث تخفیف گناهان مى‌شود.
2⃣ احیاء این شب به نماز و دعا و استغفار. و در روایت است كه هر كس این شب را احیا دارد؛ نمیرد دل او در روزى كه دل‌ها بمیرند.
3⃣ زیارت امام حسین علیه السلام است كه افضل اعمال این شب و باعث آمرزش گناهان است و هر كس بخواهد با او مصافحه كند روح صد و بیست و چهار هزار پیغمبر زیارت كند آن حضرت را در این شب و اَقَلِّ زیارت آن حضرت آن است كه به بامى برآید و به جانب راست و چپ نظر كند پس سر به جانب آسمان بلند كند و زیارت كند آن حضرت را به این كلمات:
"اَلسَّلامُ عَلَیْكَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْكَ وَ رَحْمَةُاللّهِ وَ بَرَكاتُهُ."
و هر كس در هر كجا باشد در هر وقت كه آن حضرت را به این كیفیت زیارت كند امید است كه ثواب حجّ و عُمره براى او نوشته شود .
4⃣ خواندن دعایی كه شیخ و سیّد نقل كرده‌اند و به منزله زیارت امام زمان صلوات الله و سلامُه عَلَیْهِ است:
اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا (هذِهِ) وَ مَوْلُودِها.....(مفاتیح)
5⃣ دعای تعلیم داده شده از حضرت صادق علیه السلام در شب نیمه شعبان:
اَللّهُمَّ اَنْتَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ الْعَلِىُّ الْعَظیمُ الْخالِقُ........ (مفاتیح )
6⃣ خوانده شود؛ دعایی که حضرت رسول صلى الله علیه و آله در این شب مى خواندند:
اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِكَ ما یَحُولُ بَیْنَنا......(مفاتیح )
7⃣ صلوات هر روز را كه در وقت زوال وارد شده خوانده شود.
8⃣ دعاى كمیل را كه در این شب وارد شده است، خوانده شود.
9⃣ هر یك از اذکار "سُبْحانَ اللّهِ" ، "الْحَمْدُلِلّهِ" ، "اللّهُ اَكْبَرُ" وَ "لا اِلهَ اِلا اللّهُ" صد مرتبه گفته شود، تا خداوند تعالى گناهان گذشته او را بیامرزد و برآورد حاجت‌هاى دنیا و آخرت او را.
0⃣1⃣شیخ طوسى و كفعمى فرموده‌اند كه در این شب این دعا خوانده شود:
اِلهى تَعَرَّضَ لَكَ فى هذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُون.....(مفاتیح )
1⃣1⃣ نماز جناب جعفر را به جا آورده شود.
2⃣1⃣ بجا آورده شود سجده‌ها و دعاهایى را كه از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت شده كه در سجده می‌گفتند:
سَجَدَ لَكَ سَوادى وَ خَیالى وَ آمَنَ بِكَ فؤادى هذِهِ یَداىَ وَ ماجَنَیْتُهُ عَلى نَفْسى یا عَظیمُ [عَظیماً] تُرْجى لِكُلِّ عَظیمٍ اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظیمَ اِلا الرَّبُّ الْعَظیمُ
پس، از سجده سر برمی‌داشتند و دوباره به سجده می‌رفتند و می‌گفتند:
اَعُوذُ بُنُورِ وَجْهِكَ الَّذى اَضائَتْ لَهُ السَّمواتُ وَالاْرَضُونَ وَانْكَشَفَتْ لَهُ الظُّلُماتُ وَ صَلَحَ عَلْیْهِ اَمرُ الاْوَّلینَ وَالاْخِرینَ مِنْ فُجاءَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ تَحْویلِ عافِیَتِكَ وَ مِنْ زَوالِ نِعْمَتِكَ اَللّهُمَّ ارْزُقْنى قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً وَ مِنَ الشِّرْكِ بَریئاً لا كافِراً ولا شَقِیّاً
سپس بر خاك می‌نهاد دو طرف صورت خود را و می‌گفت:
عَفَّرْتُ وَجْهى فِى التُّرابِ وَ حُقَّ لى اَنْ اَسْجُدَ لَكَ.
3⃣1⃣ نماز شب نیمه شعبان:
چهار ركعت نماز، بخوانید در هر ركعت حمد و قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ صد مرتبه
پس چون فارغ شدی از نماز بگو :
اَللّهُمَّ اِنّى اِلَیْكَ فَقیرٌ وَمِنْ عَذاِبكَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمى وَلا تُغَیِّرْ جِسْمى وَلاتَجْهَدْ بَلاَّئى وَلا تُشْمِتْ بى اَعْداَّئى اَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ عِقابِكَ وَ اَعُوذُ بِرَحْمَتِكَ مِنْ عَذابِكَ وَ اَعُوذُ بِرِضاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَ اَعُوذُبِكَ مِنْكَ جَلَّ ثَناَّؤُكَ اَنْتَ كَما اَثْنَیْتَ عَلى نَفْسِكَ وَ فَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ
📚 مفاتیح الجنان/اعمال شب نیمه شعبان
#نیمه_شعبان
#همدلی_برای_ظهور
آرامش یافتن از آشوب های دل
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع
صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ أَرْبِعَاءَ بَيْنَ خَمِيسَيْنِ وَ صَوْمُ شَعْبَانَ يَذْهَبُ بِوَسْوَاسِ الصَّدْرِ وَ بَلَابِلِ الْقَلْبِ.
الخصال ج 2 ص 156
امیرالمومنین علی ع
سه روز از هر ماه را روزه بدار:چهارشنبه ميان دو پنجشنبه و ماه شعبان را روزه بدار كه وسواس سينه و آشوب دل را از بين مى‌برد.
#ماه_شعبان
@RajabTaRamazan #حدیث
شرح مناجات شعبانيّه ۱۴
🔆اِلهي قَدْ سَتَرْتَ عَلَيَّ ذُنُوباً فِي الدُّنْيا وَ اَنَا اَحْوَجُ اِلى سَتْرِها عَلَيَّ مِنْكَ فِي الاُْخْرى اِذْ لَمْ تُظْهِرْها لاَِحَد مِنْ عِبادِكَ الصّالِحينَ؛
خداوندا، تو در دنيا گناهانى را كه مرتكب شده بودم پوشانيدى، در حالى كه من در آخرت نياز بيش‌ترى به پوشانيدن آن‌ها دارم. چراكه تو در دنيا براى هيچ يك از بندگان صالحت گناهان مرا آشكار نساختى.
✳️در اين‌جا علاوه بر نكات يادشده در فرازهاى قبلى، نكته جديدى هم اضافه مى‌شود و آن عبارت است از اين‌كه، خدايا، در دنيا براى هيچ يك از بندگان شايسته‌ات راز مرا فاش نكردى، و در آخرت اگر رسوايم كنى آبروى من پيش بندگان صالح تو مى‌ريزد. اگر انسان در دنيا گناهى مى‌كند و رفقاى او مى‌فهمند و او هم پروايى ندارد، چون آن‌ها هم‌پالگى (کسانی که با هم جور و مناسب اند، هم ردیف) هاى او هستند، ولى از اين كه افراد خوب كه اهل اين كارها نيستند بفهمند هراس دارد و خداوند لطف مى‌كند و در دنيا آبروى او را نزد خوبان نمى‌ريزد تا او را توبيخ نكنند ولى در آخرت خوب و بد همه معلوم مى‌شود. آن‌جا بهشتيان، جهنميان را مى‌بينند و هيچ‌كس مخفيانه به بهشت يا جهنم نمى‌رود. وَبَرَزُوا للهِِ جَمِيعا.[سوره ابراهیم ۲۱]
اگر خداوند در آخرت عيوب او را نپوشاند همه مى‌فهمند كه انسان بدى بوده است. انسان گاهى نمى‌خواهد حتى يك بچّه هم از اعمال زشت او آگاه شود، ولى در قيامت كه همه خلائق از اوّل تا پايان خلقت در صحراى محشر حاضرند، رسوايى آن روز هزاران بار بدتر از رسوايى دنياست. پس نياز او به ستاريّت خداوند بيش‌تر از دنياست. بنابراين در اين فراز علاوه بر نكات قبلى به نكته‌اى ديگر تكيه شده و آن شدّت رسوايى آخرت نسبت به رسوايى دنياست؛ زيرا همه مردم مى‌فهمند انسان چه‌كاره بوده است.
خداوند نيز تا جايى كه خلاف حكمت نباشد از افاضه رحمت خوددارى نمى‌كند و به همين خاطر كسانى كه به واسطه شدت گناهان در برزخ و در قيامت معذّب مى‌شوند در پايان كار آن‌ها را مشمول شفاعت مى‌نمايد. حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) مى‌فرمايند: «اِدَّخَرْتُ شَفاعَتي لاَِهْلِ الْكَبائِرِ مِنْ اُمَّتي»(ترجمه:شفاعت خودم را براى كسانى از امّت خود ذخيره كرده‌ام كه گناه كبيره انجام مى‌دهند.). شفاعت پيامبر(صلى الله عليه وآله) براى كسانى است كه در مراحل گوناگون پاك نشده‌اند. گاهى مَثل گرفتارى‌ها مثل آتشى است كه فلزى را در آن مى‌اندازند تا خالص شود. در دنيا افرادى كه گناهكارند مبتلا به بلاهايى مى‌شوند تا روح آن‌ها پاك شود و راحت از دنيا بروند و اگر پاك نشدند با سكرات موت آن‌ها را پاك مى‌كنند تا در عالم برزخ مشكل نداشته باشند و اگر پاك نشدند با فشار قبر وگرنه با گرفتارى‌هاى برزخ و در پايان با سختى‌هاى محشر و دست آخر با شفاعت پيامبر(صلى الله عليه وآله)و اهل‌بيت(عليهم السلام) پاك شده و وارد حوض كوثر مى‌گردند. زيرا بهشت جاى ناپاكان نيست و در هر صورت انسان بايد پاك شود تا به بهشت برود.
بيش‌ترين اميد ما همان شفاعت است. وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى.[ضحی ۵] خشنودى پيامبر(صلى الله عليه وآله) طبق رواياتْ مقام شفاعت در آخرت است. ولى در روايات آمده كه شفاعت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمه(عليهم السلام) متعلق به آخرت است و قولى براى شفاعت در برزخ نداده‌اند. كسانى هستند كه با اعمالى چون زيارت حضرت رضا(عليه السلام) و سيدالشهدا(عليه السلام) و ساير ائمه اطهار(عليهم السلام)موجب شده‌اند آن بزرگواران به ديدن آن‌ها بيايند و از دردهاى آن‌ها بكاهند و چه بسا عذاب به كلى مرتفع شود. در عين حال اگر چيزى باقى بماند و در عالم برزخ با آن همه گستردگى زمان پاك نشدند و روز قيامت نيز با حوادث هولناك خود نتوانست آن‌ها را بشويد، سرانجام محمّد و آل محمّد(عليهم السلام) به شفاعت بر خواهند خاست و مؤمنان را نجات خواهند داد.
منبع: کتاب شکوه نجوا - آیت الله مصباح یزدی ره - ص ۶۷-۷۰
#ماه_شعبان
@RajabTaRamazan #شرح
روزه، صدقه، استغفار در ماه شعبان
عباس بن هلال گويد:
شنيدم از امام رضا كه ميفرمود
كسى كه يك روز از شعبان را به اميد پاداش الهى روزه بدارد به بهشت داخل مى‌شود
و كسى كه در هر روز از شعبان هفتاد مرتبه استغفار كند در روز قيامت در گروه رسول خدا محشور مى‌شود و از طرف خداوند بزرگداشت او واجب ميگردد
و كسى كه در شعبان صدقه‌اى بدهد اگر چه نيمى از خرما باشد خداوند تن او را بر آتش حرام ميكند
و كسى كه سه روز از شعبان را روزه بدارد و به ماه رمضان پيوست نمايد خداوند براى او روزۀ دو ماه پى در پى مينويسد.
عيون الأخبار ج 1 ص 255
#ماه_شعبان
@RajabTaRamazan #حدیث
شرح مناجات شعبانيّه ۱۵
🔆اِلهي جُودُكَ بَسَطَ اَمَلي وَ عَفْوُكَ اَفْضَلُ مِنْ عَمَلي؛
خداوندا، بخشش تو، اميد من را زياد و گسترده مى‌كند و عفو و گذشت تو بالاتر از عمل من است.
✳️براى تبيين اين فراز از مناجات و درك بهترِ آن، يك نكته را بايد متذكر گرديم و آن اين‌كه:
✅ توجّه ما به خداى متعال، معمولا در شرايط عادى به كمك مفاهيم ذهنى انجام مى‌گيرد، حتّى وقتى كه اسم خدا را به زبان مى‌آوريم، هر كسى معناى خاصّى از آن را در ذهن خود تداعى مى‌كند و معمولا معناى آفريدگار عالم تصور مى‌شود. همين كلمه آفريدگار كه يك مفهوم ذهنى است در هنگام دعا به تناسب حال يا حاجت و خواسته‌اى كه داريم داراى مفهوم خاصى مى‌گردد. كسى كه از خداوند روزى طلب مى‌كند از كلمه خدا؛ روزى‌دهنده و كسى كه گرفتارى دارد؛ رفع‌كننده گرفتارى و آن كسى كه مريض دارد؛ شفادهنده بيماران را در ذهن خود مى‌آورد. البته گاهى ممكن است براى برخى افراد در حال دعا، مناجات و نماز با حضور قلب و خلوت در شبهاى تار و در حال سجده با اشك جارى، حالاتى پيش بيايد كه توجه به هيچ مفهوم خاصّى نداشته باشد و نتواند بگويد كه در آن حالت از خدا چه معنايى را در نظر مى‌آورد و فقط حالت انسى كه براى او پيش آمده را درك كند. اين همان مرتبه ضعيف از درك شهودى است و براى افراد معمولى پيش مى‌آيد و مراتب كامل آن مخصوص اولياى الاهى است.
غالب مردم از راه مفاهيم با خدا ارتباط برقرار مى‌كنند و مفاهيم هميشه يك بُعد و زاويه خاص را نشان مى‌دهند. با گفتن رحمن و رحيم، بايد كسى را در نظر بگيريم كه خداوند به او ترحم مى‌كند و با گفتن خالق و رازق، بايد كسى را در نظر بگيريم كه خداوند او را خلق كرده و رزق مى‌دهد. تمامى اسما حسناى الاهى در مقام فعل، نشانه كارى از كارهاى خدا يا بيان‌كننده كيفيت آن كار است. اسما و صفات الاهى كه عقل و ذهن ما را از يك زاويه ويژه به خدا توجه مى‌دهد به دو دسته تقسيم مى‌شوند:
1️⃣اسمای جمال: يعنى اسم‌هايى كه دلالت بر رحمت و لطف الاهى مى‌كند مثل رحمن و رحيم و غفار و كريم و...؛
2️⃣اسماى جلالي: عنى اسم‌هايى كه دلالت بر قهر و سلطه خدا مى‌كند مثل عزيز و قهار و جبار و متكبّر و... .
وقتى كه اسماى جمال مطرح مى‌شود انسان احساس مى‌كند كه مى‌خواهد با او انس بگيرد و به او نزديك شود و وقتى كه اسماى جلال مطرح مى‌شود انسان احساس مى‌كند كه قدرت عرض اندام در مقابل او و حتى قدرت راحت سخن گفتن با او را ندارد.
بنابراين، وقتى انسان به مهربانىِ خدا توجه مى‌كند، زبانش باز مى‌شود و مى‌گويد: خدايا با ما هم مهربان باش.
انسان وقتى خودش را در مقابل چنين درياى بى‌كران مى‌بيند، آرزوهاى بسيار وسيع و گسترده پيدا مى‌كند، نه‌تنها اميدوار مى‌شود كه گناهانش آمرزيده شوند بلكه براى رسيدن به مقامات بسيار عالىِ دوردست نيز اميدوار مى‌شود.
فراموش نكنيد كه در آغاز در مقام توبه كردن هستيم. پس اوّل بايد توجّه به زشتى‌هاى اعمال خود پيدا كنيم ولى اكنون كه در مقام طلب احسان خداييم، با اسم جواد آغاز مى‌كنيم و مى‌گوييم: جود تو اميد مرا گستراند. در حقيقت از يك طرف آرزوهايم زياد و از سوى ديگر گناهانم نيز فراوان است و امر دائر است بين اين‌كه بيامرزى يا مؤاخذه بنمايى. در مقام مقايسه عمل خودم با آمرزش تو مى‌بينم گرچه گناه من بزرگ است ولى آيا گناه من بزرگ‌تر است يا آمرزش تو؟ گناه من شأنى از شؤون من است. گناه من با همه بزرگى‌اش در مقابل آمرزش الاهى چيزى به حساب نمى‌آيد.
عدد بزرگى را فرض كنيد كه همه كهكشان‌ها را پر كرده است، ولى هر گاه با بى‌نهايت مقايسه مى‌گردد باز هم محدود است. گناه ما هر چند مثل آن عدد بزرگ است ولى در مقابل آمرزش الاهى ناچيز است.
منبع: کتاب شکوه نجوا - آیت الله مصباح یزدی ره - ص ۷۰-۷۲
#ماه_شعبان
@RajabTaRamazan #شرح