دلالت هایِ روش شناختیِ « تجربه زیسته » در فلسفه علوم انسانی مالک شجاعی جشوقانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی چکیده : ویلهلم دیلتای (1833-1911) فیلسوف علوم انسانی قرن نوزدهم ، در پيش نويسي با عنوان «تعیین حدود علوم انساني » (1905) به دنبال ابتنای بنياد مشترك علوم انسانی بر «تجربة زيسته» است . این مفهوم کلیدی که در آثاری چون مقدمه بر علوم انسانی ( دفتر چهارم) به طور مکرر به کار رفته ،هر چند تعریف دقیق و مشخصی ندارد اما ناظر به كليّت وجود انسان و مقدّم بر دوگانه هاي مفروض در سنت كانتي ، همچون سو‍ژه و اب‍ژه ، ماده و صورت و فرم و محتوي مي باشد . بر همین اساس است که دیلتای می تواند در کنار «من مي انديشم» ، از « من اراده مي كنم» و «من احساس مي كنم» هم به نحو معنا داری سخن بگوید. با کانونی شدن جایگاه تجربه زیسته ، مقولاتي همچون زمان ، واقعيت ، عليت و ... در علوم انسانی ، كاربرد معنايي متفاوتي در قیاس با کاربردشان در علوم طبيعي پیدا می کنند . این نوشتار می کوشد تا ضمن بررسی مختصات مفهومی تجربه زیسته و قرار دادن آن در کلیتِ طرحِ «نقد عقل تاریخیِ» دیلتای، به امکانات و محدودیت هایِ روش شناختی این مفهوم کلیدی بپردازد . کلید واژه : ویلهلم دیلتای ، روش شناسی ، تجربه زیسته ، فلسفه علوم انسانی

تاملی روش شناسانه بر پدیدار شناسی هنر دکتر شمس الملوک مصطفوی چکیده با تأمل در موضوع روش شناسی تحلیل هنر ، می توان رویکردهای مختلفی را شناسایی کرد که هر یک بر اساس اصول و مبانی خاص خود به توصیف و تحلیل آثار هنری می پردازند . در این میان روش پدیدار شناسی دارای جایگاهی ویژه است. پدیدارشناسی اگر چه به معنای عام سابقه ای به قدمت فلسفه دارد لکن به معنای خاص ،که در این نوشتار مدنظر است ، با هوسرل بنیان نهاده شد. هوسرل محور اصلی فلسفه و روش پدیدارشناسی خود را مطالعه در باب ذات آگاهی و ساختارهای گوناگون آن قرار داد و با دلبستگی به آرمان علم متقن ( به همراه نگاه نقادانه اش به علوم پوزیتیویستی ) و تاکید بر جنبه ذهنی یا سوبژکتیو پدیدارشناسی ،تلاش کرد نوعی فلسفه استعلایی جدید را بنیانگذاری کند.هر چند هوسرل خود چندان توجهی به پدیدارشناسی هنر نداشت و تنها یک بار به آن اشاره کرده بود ولی با مساعی پدیدارشناسانه وی امکان به کار بستن روش پدیدارشناسی در تحلیل آثار هنری فراهم شد و فیلسوفان پدیدارشناس پس از وی بر اساس نحوه تفسیرشان از پدیدارشناسی، با رویکردهای مختلف، به تفسیر فلسفی هنر پرداختند. برخی با بهره گیری از مبانی اندیشه هوسرل به نحوی روشمند و علمی باهنر روبه رو شده و تلاش کردند به معنا و ذات واحدی برای هنر دست یابند. از جمله مایکل دو فرن که علی رغم تلاش برای رها کردن پدیدارشناسی از سوبژکتیویسم هوسرلی (و نیز هستی شناسی هایدگری ) با تلقی از پدیدارشناسی به عنوان توصیفی که متوجه ذات و تعریف معنایی درون ماندگار در پدیده هاست و با تالیف یکی از مفصل ترین آثار پدیدارشناسانه در زیباشناسی، تحلیل جامعی از چگونگی و نحوه تبدیل اثر هنری به ابژه زیباشناختی ارائه داد و یا اینگاردن که پدیدارشناسی را روشی برای بررسی ذوات می دانست و با قبول نوعی هستی شناسی متافیزیکی آثار هنری، این آثار را دارای وجود قصدی به حساب آورد و بر این اساس تحلیل‌های روشمندی درباره آثار هنری به دست داد. و اما فیلسوفان وجودی مانند هایدگر با گذر از پدیدارشناسی آگاهی هوسرل به پدیدارشناسی وجودی،در تحلیل هنر و آثارهنری ، روش پدیدارشناسی هرمنوتیکی را به جای روش های مبتنی بر پدیدار شناسی سوبژکتیو هوسرلی به کار گرفتند. هایدگر تلاش کرد نشان دهد چگونه اثر هنری امکان برقرار کردن نسبت میان وجود و حقیقت و به عبارتی امکان ظهور حقیقت وجود را به مثابه یک رخداد فراهم می‌آورد .وی بر اساس این تفسیر انتولوژیک از حقیقت ، عملا پرسش از هنر را به نحو پدیدارشناسانه به پرسش از وجود مبدل کرد . گادامر در ادامه تلاش های هایدگر و با استفاده از روش پدیدارشناسی هرمنوتیکی هنر ، راه را برای تفسیر انواع مختلف هنر گشود و این تفاسیر را مقدمه پدیدارشناسی فهم قرار داد... نوشته حاضر برآن است که با تاملی روش شناختی، چگونگی به کارگیری پدیدارشناسی را در تحلیل و تفسیر آثار هنری ( با ابتنا بر آراء برخی از چهره‌های شاخص حوزه پدیدارشناسی)بررسی کرده و با نگاهی به نتایج و پیامد های آن از نسبت این روش با دیگر روش های تحلیل و تفسیر هنر پرسش کند.

اندیشه و روش دکتر سید حمید طالب زاده چکیده: روش شناسی یا (methodology)، به معنای راه های حصول دانش و طرق رسیدن به شناخت، در عصر جدید پایه گذاری شده است. اهل نظر در شاخه های گوناگون علوم و فنون به "روش"، اهتمام فراوان ورزیده اند و "روش" در کانون پژوهش های علمی قرار گرفته است. در جامعه علمی ما نیز مبحث "روش" به ویژه در حوزه علوم انسانی به شکل فزاینده ای گسترش یافته است. این نوشتار، روش را از منظر مابعدالطبیعی نگریسته است. پیش از آن که علوم و فنون به روش های مختص به خود بپردازند، روش به منزله مفهومی بنیادین در قلمرو اندیشه، جایگاهی ممتاز یافت. هر شاخه از علوم و فنون با روش های متناسب با حوزه خود سر و کار دارند، اما نخست باید از چیستی روش به معنایی کلی پرسش کرد؟ مواجهه بنیادین با مسأله روش، علوم و به ویژه علوم انسانی روزگار ما را با مسائلی رو به رو می کند که شاید نیازمند پژوهش هایی تازه باشد. روش، پیش از آن که از نگاه روش شناختی (methodologic) بررسی شود باید از منظر وجودشناختی (onthologic) آزموده شود. لازم است علوم از سطح پژوهش های خود فراتر روند و یک بار از خود بپرسند به راستی چرا روش، گوهر دانش است؟ چرا گذشتگان، روش را گوهر دانش نمی دانستند؟ چه پیشامدی رخ داد که روش مقامی بلامنازع یافت؟ طرح این پرسش ها اهمیت روش را از بداهت درمی آورد و آن را به مسأله ای پیچیده تبدیل می کند. روش در تقسیمات دانش، زیر شاخه منطق است و در بخش منطق کاربردی از آن بحث شده است. منطق، نخستین بار در آثار ارسطو تدوین شد و بخش مستقلی را با عنوان تحلیلات اولی و ثانوی به خود اختصاص داد. اما فلسفه در خاستگاه خود بر شهود عقلی استوار بود. شهود عقلی به منزله وحدت مقام ثبوت و اثبات راه تماس بی واسطه عقل با حقایق اشیاء را می گشود. منطق از یک سری جنبه اثباتی شهود عقلی را سامان می بخشید و صور و ترتیب استدلال های عقلانی را انتظام می داد و از سوی دیگر جنبه ثبوتی شهود عقلی را تفصیل می داد و با یافتن حد وسط، مقدمات برهان را به نتیجه مطلوب می رساند. وجه اثباتی شهود عقلی را که جنبه صوری دارد. "منطق مفاهمه" می خوانیم و جنبه ثبوتی شهود عقلی را که به یافت حقیقت می انجامد، "منطق حقیقت" می نامیم. این دو ساحت در اندیشه قدما بر هم منطبق بود و فاصله ای میان دو وجه ثبوتی و اثباتی شهود عقلی نبود. در عصر جدید شهود عقلی به سستی گرایید و منطق بیشتر به ابزاری برای مفاهمه بدل شد. منطق و استدلال های منطقی و شیوه برهانی، جایگاه خود را به منزله منطق حقیقت از دست داد و به منطق صورت و بیان منظم حقیقت فرو کاسته شد. همین جا بود که "روش" به عنوان " منطق حقیقت" پا به ساحت اندیشه نهاد و صدارت یافت. "روش"، نه ابزار بلکه نفس حقیقت شمرده شد و با اندیشه فلسفی پیوندی تنگاتنگ پیدا کرد. این نوشتار می کوشد به مبانی بحث "روش" به مثابه اساس اندیشه فلسفی بپردازد و جدایی "منطق حقیقت" از "منطق مفاهمه" را در عصر جدید تبیین کند.

همایش «روش شناسی علوم انسانی؛ چالش ها و راهکارها» ترتیب سخنرانی ها 1- دکتر شمس الملوک مصطفوی: «معرفی کارگروه روش شناسی علوم انسانی و اهداف و برنامه های آن» 2- دکتر سید حمید طالب زاده: «اندیشه و روش» 3- دکتر حمید پارسانیا: «روش های علوم اجتماعی و حکمت مدنی» 4- دکتر رحیم نوبهار: «دوگانگی نظام حقوقی در جمهوری اسلامی ایران و چالش های روش شناسی» 5- دکتر سید صادق حقیقت: «بحران روش‌شناسي و آشفتگی مفاهیم در علوم سياسي» 6- دکتر فرشاد مومنی: «شش کانون مهم منازعه های روش شناختی در قلمرو علم اقتصاد» 7- دکتر محسن الویری: «چالش های روش شناسی دانش تاریخ؛ خاستگاه و چارچوبی برای صورت بندی» 8- دکتر سید محمدرضا حسینی بهشتی: «فلسفه و روش؛ چالشی در فهم فلسفه» *پرسش و پاسخ لازم به ذکر است مخاطبین محترم می توانند در طول سخنرانی هر استادی، سوالات خود را به صورت مکتوب ارسال نمایند. اساتید در پایان سخنرانی خود به سوالات مخاطبان پاسخ خواهند داد. زمان برگزاری همایش: سه شنبه، 3 تیر 1399، ساعت 9-12 برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید در کانال تلگرامی زیر @raveshshenasiolumensani یا کانال ایتا با نشانی @raveshshenasi_olumensani عضو شوید

جلسه گروه علمی فلسفه علوم انسانی با موضوع" گزارشی از علوم انسانی اسلامی در جنوب شرق آسیا" با ارائه حجت الاسلام و المسلمین حکیم الهی (رئیس مرکز اسلامی جاکارتا) دوشنبه 16 تیر ساعت 19 در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار می شود جلسه الان شروع شده است و به صورت مجازی قابل استفاده است بخش جلسات مجازی مجمع عالی حکمت اسلامی

Photo from سید محمد تقی موحد ابطحی

مشروح خبر و فایل صوتی سخنرانی های همایش روش شناسی👆👆

Photo from سید محمد تقی موحد ابطحی

بسمه تعالی کارگروه روش شناسی علوم انسانی وابسته به شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از اساتید و پژوهشگران حوزه روش شناسی جهت نقد کتاب دعوت به همکاری می نماید. بدین منظور خواهشمند است رزومه علمی و کتاب پیشنهادی خود را برای ادمین کانال ارسال فرمایید تا پس از بررسی و تایید کارگروه، اقدامات لازم جهت بستن قرارداد نقد کتاب، با آن بزرگوار صورت گیرد. باسپاس میرحسینی دبیر گروه روش شناسی

گروه روش شناسی علوم انسانی برگزار می‌کند: نقد کتاب قانون اخلاق؛ تالیف آیت الله عابدی شاهرودی باحضور: دکتر سید محمدرضا حسینی بهشتی، دکتر محسن جوادی، دکتر حمید رضا حسنی مورخ سه شنبه 25 آذر 99 ساعت 14-16 لینک ورود به جلسه: https://webinar.ihcs.ac.ir/b/ihc-g6r-ved

گروه روش شناسی علوم انسانی، وابسته به شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی برگزار می‌کند: "گفتگو درباره کارنامه پژوهشی نشریه روش شناسی علوم انسانی" با حضور اعضای کمیته روش شناسی علوم انسانی و سردبیر نشریه جناب آقای دکتر حمیدرضا حسنی مورخ پنجشنبه 27 آذر 99 ساعت 10-12 لینک ورود به جلسه: https://webinar.ihcs.ac.ir/b/ihc-g6r-ved

با عرض سلام و احترام خدمت تمامی اساتید اساتید بزرگوار می توانند پرسشهای خود را در ارتباط با گذشته، حال و آینده فصلنامه روش شناسی علوم انسانی در جلسه مطرح نمایند یا در قالب پیامی پرسش خود را برای ادمین کانال ارسال کنند تا در جلسه مطرح گردد

آیدی ادمین کانال: @mirhoseiniraveshshenasi

گزارش نشست "نقد کتاب قانون اخلاق؛ تالیف آیت الله علی عابدی شاهرودی"

❇️ «همکاری علمی حوزه و دانشگاه در بازسازی و تحول علوم انسانی» بررسی می‌شود ✍️ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به مناسبت گرامیداشت ۲۷ آذر روز «وحدت حوزه و دانشگاه» نشست تخصصی «همکاری علمی حوزه و دانشگاه در بازسازی و تحول علوم انسانی» را برگزار می‌کند. 🔻 سخنرانان: 🔹 آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور 🔹 دکتر غلامحسین رحیمی شعرباف، معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری. 🔹 دکتر علی حکیمیان، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 🔹 آیت‌الله سیدمحمد غروی، رئیس پژوهشکده علوم رفتاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 🔹 دکتر مجید کافی، معاون پژوهشی، آموزشی و فناوری. 🔹 دکتر محمد فتحعلیخانی، رئیس پژوهشکده علوم اسلامی. 📆 زمان برگزاری: پنج شنبه ۲۷ آذرماه، ساعت ۹ صبح 🌐 لینک ورود به جلسه: https://conf.rihu.ac.ir/webinar ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #حوزه_علمیه #نشست_علمی #قم 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

گزارش نشست "گفتگو درباره کارنامه پژوهشی نشریه روش شناسی علوم انسانی به مناسبت انتشار صدمین شماره آن"

‏عکس از العبد

گروه روش شناسی علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با همکاری دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام برگزار میکند: «تأملات روش شناختی ساحت های نظری و عینی تاریخ پژوهی» ارائه توسط «دکتر محسن الویری» عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام