#ماه_رمضان
📖تفسیر سوره حمد
به بیان استاد #امینینژاد
خلاصه جلسه پنجم و ششم
۸ رمضان ۱۴۴۵
🔰ادامه نکته چهارم در باب حقیقت "اسم"
🔸نظام اسمائی
بعد از اینکه حقیقت اسم روشن شد، این بحث توسط عرفا مطرح شد که اسماء دارای نظام است.
🔸عرفا قائل هستند نظام هستی شامل وجود، ماهیت و نیز #اسماء_الله است؛
اسماء الهی در عرض هم نیستند، بلکه هم در عرض یکدیگر هستند و هم در طول یکدیگر.
🔸در صدر همه اسماء، اسم "الله" است؛ یعنی آن حقیقتی از خداوند سبحان که متجلی در #الوهیت است. الوهیت یعنی تدبیر همه جانبه مخلوقین. هم کمالات اولیه مخلوقین و هم کمالات ثانیه آنها.
🔸اسم الله در سرسلسه اسماء است و عامترین، شاملترین و بالاترین اسم است. بعد از آن تکثر حاصل میشود. از جنبه الوهیت است که ویژگیهایی نظیر علم و قدرت و… شکل میگیرد و به تدریج این اسماء مبسوط میشود به حدی که امام صادق(ع) خطاب به فضل بن عباس میگوید: این فرش زیر پای منم اسم خداست.
اینگونه رابطه میان حق و خلق و وحدت و کثرت با اسماء الهی تبیین میشود.
🔸با این بیان، این چینش "بسم الله الرحمن الرحیم" نیز حکایت از یک واقعیت تکوینی دارد.
🔰اسماءالله، تنها مسیر رسیدن به لقاءالله
🔸ما برای توجه به خداوند سبحان و طی طریق لقاء الله، راهی جز اسماء الله نداریم.
🔸در حدیثی امام صادق میفرمایند معامله ما با اسماء الهی چندجور است؛ اگر خود اسم بصورت استقلالی مدنظر ما باشد، این #کفر است؛ اگر در عرض ذات باشد، این #شرک است. از طرفی خود ذات هم به خودی خود قابل دستیابی ما نیست. راه صحیحِ شناخت و عبادت ذات، از طریق اسماء است، و این #توحید است.
🔸اگر کسی غرق در اسماء شود و جزو محجوبین شود، آنوقت این اسماء و نظام هستی دیگر حقیقت اسمی و علامتی برای او ندارد. درحالی که ذات این عالم، اسم بودن و علامت بودن است. علامت آنوقتی علامت است که خودش دیده نشود.
🔸آیات و نشانه های الهی، اوایل خودشان بصورت استقلالی مورد توجه انسان است. بعد از مدتی حالت شرکآلود میگیرد، یعنی هم آیات را میبیند و هم خدا را.
توحید محض هنگامی رخ میدهد که آرام آرام انسان فقط خدا را در تمام نشانه ها و علامات ببیند.
🔰درباره اسم "الله"
🔸منظور از الله، ذات خداوند نیست. بلکه منظور، آن صفت حقیقی خداوند است که متجلی در #الوهیت است.
ذات خداوند در دسترس هیچ کس نیست. لذا اگر خداوند سبحان بخواهد با خلائق کار داشته باشد و بخواهد مخلوقاتی را شکل دهد، بایستی از ناحیه الوهیت خود اقدام کند.
تا خداوند سبحان حالت الوهیتی به خود نگیرد، هستی خلق نمیشود و اظهار وجود رخ نمیدهد.
🔸لفظ الله مشتق از اله است؛ اله را گفتند #متحیر_فیه، یعنی همگان واله شوند در آن.
هم معبود بودن و هم متحیر فیه بودن، بخاطر کمال بی نهایتی است که در آن هست.
🔸الله اسم عَلَم نیست، بلکه هرگاه الله میگوییم، صفت الوهیت را مدنظر داریم. اما این اسم صفت انحصاراً در خداوند سبحان است لذا میگوییم عَلَم است.
🔸اضافه کردن اسم به الله در اینجا برای تبیین هویت اسمی الله و الرحمن و الرحیم است.
🔰 درباره "الرحمن" و "الرحیم"
🔸به لحاظ لغوی هر دو از ماده #رحمت است، یکی صیغه مبالغه بر وزن فعلان که بر کثرت و گستردگی دلالت دارد و دیگری صفت مشبهه بر وزن فعیل بر بقاء و ثبات دلالت دارد.
🔸لذا رحمت خداوند سبحان دو قسم است:
الف) رحمت #رحمانی که گسترده است و به همگان میرسد، و در مقابلش غضب نیست، بلکه غضب خودش در دل این شکل از رحمت است.
ب) رحمت #رحیمی که رحمت خاص مومنین است و در مقابل غضب است.
🔸رحمانیت و رحیمیت خدا هم در دنیاست هم در آخرت. از جمله رحیمیت خداوند در دنیا، همین معنای مومنانهای است که در زندگی مومنین جاری است.
🔸عمومیت رحمت رحمانی به گونهای است که رحمت رحیمی را درون خود دارد. لذا این تقسیم، برآمده از دل نظام #تشکیک است. خداوند اساسا یک رحمت بیشتر ندارد. این رحمت به میزان شدت و ضعف به رحمانی و رحیمی تقسیم میگردد.
🔸اساسا تمام هستی بر اساس ترحم خداست و اگر ترحم نباشد، هستی بوجود نمیآید. (لذا در مقابل رحمت رحمانی، عدم است)
حتی شرّ نیز تا مورد رحمت خدا واقع نشود، اصلا ایجاد نمیشود.
حتی جهنم نیز با رحمت رحمانی است.
🔸در این بستر رحمانی هرگاه رحمتی مضاعف شود، رحمت رحیمی شکل میگیرد.
💠 تشکل طلبگی ربیون
🌐@rebbiion