💠تفاوت تبیین و استدلال💠 با #استدلال ، صدق یا کذب ادعایی را اثبات می کنند ، اما تبیین بیان چگونگی و چرایی مطلب است . برای نمونه در مورد جوشیدن آب در ۱۰۰ درجه ی حرارت و فشار ۱ اتمسفر برای استدلال درباره این گزاره ، باید آزمایش و تجربه کرد ، با تکرار آزمایش و تجربه درستی قانون اثبات می‌شود ، اما برای تبیین این گزاره باید به سراغ نظریه ی جنبش مولکولی رفت و دید که به واسطه حرارت مولکولهای آب به جنبش و حرکت در می‌آید و آب می جوشد و ... ⭕️ اقسام تبیین 1⃣ تبیین فیزیکی: گاه برای تبیین به دنبال سلسله علل شی می روند ، برای مثال برای تبیین باران به سراغ قوانین هواشناسی می روند و می گویند هوا ابری بود ، نوع ابر ، دارای این ویژگی ها بوده ، درجه حرارت هوا چه مقدار بوده و غیره ...لذا باران آمده است. اگر یکی از این سلسله علت‌ها مورد سوال واقع شود، سراغ حلقه دیگر می‌روند، تا سرانجام این سوال‌ها در جایی قطع شود ، چون سلسله علل مادی پایان پذیر است . 2⃣ تبیین روانی (روانشناختی): برای بیان علت یک کار ، انگیزه ی عامل را بررسی می‌کنند. برای نمونه چرا برخی سیگار می‌کشند؟ در اینجا می‌توان سراغ انگیزه های گرایش به سیگار کشیدن رفت و آن را تبیین روانشناختی نمود. 3⃣ تبیین کارکردی: گاهی برخی پدیده ها را بر حسب کارکرد تبیین می کنند. برای مثال سوال می شود کاربراتور چیست؟ در پاسخ با توجه به نحوه کار آن گفته می‌شود که: کاربراتور وسیله ای است که هوا و سوخت را مخلوط می کنند و به داخل سیلندر می فرستد. ملاک ارزیابی تبیین‌ها ۱- آزمون پذیری بهترین #تبیین آن است که #آزمون_پذیر باشد. یعنی در تبیین قواعد کلی استناد شود. ۲- تبیین دوری نباشد ۳- ارتباط داشتن تبیین با مبین ۴- نداشتن ابهام ۵- تبیین هرچه بیشتر قدرت پیش‌بینی داشته باشد بهتر است. ۶- تبیین به پیش‌بینی و نتایج کاذب می نینجامد. مثل اینکه در یک کوچه همه برق داشته باشند و تنها یک خانه برق نداشته باشد، اگر کسی بگوید علت قطع برق فلان منزل . نقص فنی کارخانه برق است ، چنین تبیینی به نتایج کاذب می انجامد ، زیرا اگر کارخانه نقص فنی داشت برق کل خانه‌های کوچه قطع میشه شد ۷- از پیش فرض های غیر ضروری به دور باشد. تبینی که پیش فرض کمتری داشته باشد بهتر است. ۸-سازگاری با تئوری های رایج ۹-ملاحظه تبیین مشترک مثلاً اگر پدیده 'الف' را با 'ب' تبیین کنیم ، در صورتی که الف و ب ، هر دو معلول پدیده ی 'ج' باشد ، به همان پدیده 'ج' باید توسل جست.ط مانند اینکه کم اشتهایی کسی را با سردرد و تبیین کنیم ، این تبیین کافی نیست چون ممکن است کم اشتهایی و سردرد ، هر دو معلول بی‌خوابی باشد. پس باید در تبیین آنها ، به بی‌خوابی توسل جست که عامل مشترک است. #فلسفه_علم #روش_شناسی #منطق_مادی #مغالطه