#علامه_طباطبائی جمله مشهوری دارد که می گوید: رایحه توحید از #اوپانیشادها شنیده می شود. این نقل قول نادرست نیست اما نیاز به فهم و درک عمیق تر دارد. با مطالعه «جلد دهم #المیزان» و «بحث پیرامون تاریخ بت پرستی» می فهمیم که دقیقا نظر علامه طباطبایی در مورد عرفان هندی چیست؟ افرادی مانند #هانری_کربن و #داریوش_شایگان و دیگران طوری دیدگاه علامه طباطبایی در مورد کتاب اوپانیشادها را نقل می کنند که گویی او شیفته عرفان هندو و دیگر عرفان ها بود. شایگان درمورد پژوهش تطبیقی علامه طباطبائی در ادیان و مذاهب جهان چنین در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفته بود: «علامه طباطبایی به همه حرفی گوش می داد، کنجکاو بود و نسبت به جهان های دیگر معرفت حساسیت و هشیاری بسیار داشت...ترجمه¬های انجیل،ترجمه فارسی اوپانیشادها،سوتراهای بودایی وتائوته چینگ رابررسی می¬کردیم. استاد با چنان حالت کشف و شهودی به تفسیر متون می پرداخت که گویی خود در نوشتن این متون شرکت داشته است.هرگز در آنها تضادی با روح عرفان اسلامی نمی¬دید،با فلسفه هند همان¬قدر اخت و آمیخته بود که باجهان بینی چینی ومسیحی». برخی دیگر هم که این سخنان را شنیده اند نقل کرده اند که ایشان به خاطر علاقه به عرفان تا مرز تکفیر شدن پیش رفت! باید در مورد علامه طباطبایی از افراط و تفریط دوری کرد. او اهل تبعیت احسن بود و در المیزان می خوانیم که: آنچه از كتاب«اوپانيشاد» آمده با عقاید براهمه مطابقت ندارد. مطالب اوپانیشاد، حقايق عاليه‌اى است كه بعضى از افراد انگشت‌شمارى كه اهل ولايت اللَّه بوده‌اند آن را كشف و‌تحمل كرده اند‌. نکته مهم این است که همین عالی بودن به نوعی آفت عرفان هندو شده است! ایشان می فرماید: اشكالى هم كه به اين مذهب وارد است همين است كه (برخلاف اسلام که در عین مطالب عالی، به قدر عقول مردم سخن گفته است) نمى‌تواند براى كل جامعه قابل درک باشد... مصيبتى كه تمامى مجتمعات دينى در عالم بشريت را گريبانگير شده همین است که حقايق عالى حقه را بدون اينكه در قالب بيانى ساده بريزند بر مردم تحميل كردند و نتيجه‌اش اين شد كه ديديم (ترجمه المیزان، ج10، ص431). *** خلاصه ای از گزارش علامه از کتاب اوپانیشادها به این شرح است: عالم الوهى«برهم» ذاتى است مطلقه و متعالى از اينكه حد و تعريفى آن را محدود كند، منزه از صفات نقص و عوارض ماده و جسمانيت، ذاتى است كه مثل او چيزى نيست، و عين اين عبارت آمده«لم يولد منه شى‌ء و لم يتولد من شى‌ء و ليس له كفوا احد» و هيچ شريكى برايش نيست... نیز (برخلاف اعتقاد به تناسخ) تصريح شده به اينكه قيامتى هست و اينكه قيامت عالمى است و آنچه هيچ ديده نمى‌شود خبر از اوثان و اصنام و عبادت كردن براى آنها و تقديم قربانى به آنها است. #گروه_مطالعاتی_المیزان