حرکت شطرنج و رفتار اخلاقی(۲) #بازی‌واخلاق ۱. هر بازی تاریخچه‌ای دارد که دانستن آن بازی را زنده می‌کند. تاریخچهٔ بازی ما را به فلسفهٔ آن نزدیک کرده، سرّ حرکات بازی را تا حدودی روشن می‌کند. وقتی بازی می‌کنید به دنبال فهم تاریخچه و به‌خصوص نحوه شکل‌گیری آن باشید. «برخی بازی‌ها وقایعی تاریخی و یا اسطوره‌ای هستند که با بازی کردن بازآفرینی می‌شوند.» ۲. در فرستۀ قبلی گفتم دو برادر «دو قاعده نسبتاً اخلاقی» برای لشگریانشان گذاشتند. واژه نسبتاً به این دلیل آورده شد که اولاً اصل جنگ و کشتار کاری ضد اخلاقی است مگر در زمانی که جلوی فساد بزرگتری را بگیرد. در این مثال هم که حاصل قدرت طلبی دو برادر بود و غلط اندر غلط بود. ثانیاً بقیه لشگریان مگر برادر و خانواده ندارند چرا فقط باید برادر پادشاه حفظ شود این هم خود تبعیضی ناروا است. اما این خصوصیت اخلاق است که اگر رفتاری ضداخلاق و ناپسند باشد باز برای خود اخلاقیاتی دارد که بهتر است رعایت شود. مثلاً غارت کاروان کاری ضداخلاقی است؛ اما همین غارت می‌تواند همراه با توهین و تحقیر کاروانیان باشد و می‌تواند عاری از تحقیر و توهین باشد. بنا به همین خصوصیت اخلاق است که خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب اخلاق ناصری بخشی در آداب شراب خوردن آورده است. سرّ نجات عیازها و رسول ترک‌ها همین رعایت اخلاق در کار ضداخلاقی است. یادمان باشد همه پل‌ها را پشت سرمان خراب نکنیم. ۳. هر رفتار اخلاقی مانند حرکات #شطرنج است. حرکات شطرنج چند خصوصیت دارند؛ أ. زمانی حرکتی معنادار و قابل فهم است که عملیات شطرنج روشن شود و حرکت هر کدام از مهره‌ها وابسته به دانستن کل بازی و فرایند آن است. فهم درست رفتار اخلاقی وابسته به فهم عملیات اخلاق است. کسی که با راستگویی می‌فریبد، با غیبت نکردن ظالم را تقویت می‌کند، با مهربانی ستمگر را بی‌پروا می‌سازد و با وفاداری به مجرم موجب فرار او از عدالت می‌شود، فهمی از کلیت و فرایند اخلاق ندارد. از سوی دیگر دروغی که اصلاح روابط کند، به ظاهر غیبتی که دست ظالمی را رو کند و ... عمل به این‌ها ناشی فهم از کلیت اخلاق است.(برای فهم بهتر این نکته کتاب ارزشمند در پی فضیلت نوشته مک اینتایر را بخوانید) ب. زمانی حرکت درست یک مهره نتیجه‌بخش است که همه حرکات درست انجام شود. رفتار اخلاقی زمانی به سعادت منتهی می‌شود که همه یا بیشتر رفتارها صحیح باشد. ج. مهارت در شطرنج با بازی کردن به دست می‌آید، فرمول‌ها و اصول موجود در کتب راهنمای شطرنج تنها برای شروع بازی خوبند. در اخلاق هم همین طور است هرکسی باید خودش تجربه کند و از مسیر تجربه شخصی راه‌های پیروزی و تکنیک آن را بیاموزد. د. یکی از راه‌های توجیه فضیلت ایثار، در بازی شطرنج اتفاق می‌افتد. یک مهره خود را فدا می‌کند تا حرکت مهره‌های دیگر تسهیل و تسریع شود و شکست تیم مقابل ممکن شود. ه. شطرنج به ما می‌آموزد زندگی مجموعه‌ای از حرکات است، کیش و مات شدن امروز ما حاصل ده‌ها حرکت اشتباه بوده و نباید تنها در تحلیل شکست به حرکت آخر نگاه کرد. در بسیاری مواقع ما چوب حرکات گذشته خود را می‌خوریم. 🖋سیدمحمدباقر میرصانع کانال #آسمان_دیگر 🆔https://eitaa.com/AnotherSky