🔹فارابی و متفکرین مسلمان، علوم انسانی و اجتماعی را در قبال علوم طبیعی قرار نمی ‏دهند، بلکه در قبال علوم نظری قرار می ‏دهند. از دیدگاه آنها، متافیزیک و موجودات فوق ‏طبیعی، حقایق عینی مستقل از خواست و فهم انسان ‏هاست. قرار گرفتن متافیزیک در متن علوم حقیقی، مانع از زوال رویکرد تبیینی علوم می ‏شود. 🔹 پوزیتیویست‏ها به دلیل اینکه هویت تبیینی علم را به قضایای تجربی و آزمون ‏پذیر محدود می ‏کردند، پس از آنکه دانستند علم تجربی با استفاده از گزاره ‏های غیرتجربی سازمان پیدا می ‏کند، هویت علم را در پیوند با قضایایی دیدند که از نظر آنها قابل تبیین علمی نبوده و به همین دلیل ارزش شناختی و تبیینی و روشنگرانه علم در معرض تردید وانکار قرارگرفت و جنبه رئالیستی و واقع‏گرایانه علم متزلزل شد؛اما رویکرد تبیینی در جهان اسلام،به این سرنوشت دچار نمی ‏شود و علم درهرحال وحتی هنگامی‌که به رفتارها و کنش ‏های فردی واجتماعی انسان ‏ها می ‏پردازد،هویت شناختی خود را حفظ می ‏کند. 🔹 حضور عقل به‌عنوان یک منبع معرفتی و توانایی عقل برای داوری و شناخت،مسائل مربوط به حکمت علمی و همچنین حضور وحی و نقل مستند به وحی،این ظرفیت را برای علم اسلامی پدید می ‏آورد تا قدرت شناخت قضایای تجویزی، هنجاری،اخلاقی وارزشی راداشته باشد و بدین ترتیب،علوم اجتماعی با حفظ هویت تبیینی وشناختی خود، علاوه‌ بر آنکه به فهم معانی و کنش‏ها و رفتار آدمیان نائل می ‏شود، قدرت داوری درباره صحت وسقم، خطا ویا صواب برای واقعیات اجتماعی وانسانی راپیدا می ‏کند. • • انجمن فلسفه علوم اجتماعی | دانشگاه باقرالعلوم 🆔 https://eitaa.com/Bou_PHSS