🔰 قاعدهی نفی سبیل در شاهنامهی حکیم فردوسی
1⃣ قسمت نخست
🔹 حماسهها و اسطورههای بزرگی مانند ایلیاد و ادیسه، مهابهاراتا، رامایانه و ... همگی مربوط به بخشی از وقایع یک سرزمین یا مردم هستند.
🔹 حکیم فردوسی، نخستین بار در شاهنامه، وقایع ایران و شرق و غرب زمین را از ابتدای بشریت تا حملهی اعراب به ایران به نظم درآورد.
🔹 شاهنامهی حکیم فردوسی از نظر گسترهی زمانی و گسترهی مکانی در میان دیگر حماسهها و اسطورهها بینظیر است.
🔹 او در این اثر گرانسنگ برخی دیرینگونههای حقیقی و اصیل مانند دیرینگونهی پسرکشی حضرت ابراهیم (ع) را در قالب داستان رستم و سهراب، دیرینگونهی کودکی حضرت موسی (ع) را در قالب داستان داراب و دیرینگونهی حیای حضرت یوسف (ع) در عشق مثلثی را در قالب داستان سیاوش به نظم در آورده است.
🔹 حکیم فردوسی همواره موحد بودن ایرانیان را ستوده است؛ از اینرو همانگونه که در قرآن، رابطهی مؤمنان و کفار بر اساس قاعدهی نفی سبیل شکل گرفته و خداوند هرگز براى كافران، راه تسلطى بر مؤمنان قرار نداده است: وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا (نساء/۱۴۱) رابطهی ایرانیان و غیرایرانیان نیز بر همین قاعده استوار است.
🔹 در شاهنامهی حکیم فردوسی در سطح کلان، پهلوانان با یاری پروردگار، اجازهی دستدازی به خاک ایران را نمیدهند؛ و در سطح خُرد، زنان ایرانی به میل خود با مرد غیرایرانی ازدواج نمیکنند؛ در ادامه خواهیم دید هرگاه زن ایرانی به دست غیرایرانیان بیافتد یا مردان ایرانی برای نجات او و دخترش اقدام میکنند یا خودش با ترفندی میگریزند.
🔻 بر این اساس، زنان شاهنامه به دو دسته تقسیم میشوند:
زنان ایرانی
زنان غیر ایرانی
🔸 در شاهنامه، مردان ایرانی، زنان ایرانی و غیرایرانی داشتند؛ فهرست ازدواج مردان ایرانی با زنان غیر ایرانی چنین است:
۱) سلم، تور و ایرج (سه پسر فریدونشاه) با دختران سرو (شاه یمن) ازدواج کردند. (داستان فریدون)
۲) زال (پهلوان سیستانی) با رودابه (دختر مهراب، شاه کابل) ازدواج کرد. (داستان منوچهر)
۳) کیکاووس (شاه ایرانی) با سودابه (دختر شاه هاماوران) ازدواج کرد. (داستان کیکاووس)
۴) رستم (پهلوان سیستانی) با تهمینه (دختر شاه سمنگان) ازدواج کرد. (داستان رستم و سهراب)
۵) کیکاووس (شاه ایرانی) با مادر سیاوش (نوادهی گرسیوز، برادر افراسیاب) ازدواج کرد. (داستان سیاوش)
۶) سیاوش (پسر کیکاووس) با جریره (دختر پیران، وزیر افراسیاب) و فرنگیس (دختر افراسیاب) ازدواج کرد. (داستان سیاوش)
۷) بیژن (پهلوان ایرانی) با منیژه (دختر افراسیاب) ازدواج کرد. (داستان بیژن و منیژه)
۸) گشتاسپ (پسر لهراسپشاه) با کتایون (دختر قیصر روم) ازدواج کرد. (داستان لهراسپ)
۹) داراب (شاه ایرانی) با ناهید (دختر فیلقوس، قیصر روم) ازدواج کرد؛ اما پس از مدتی، داراب، ناهید را به خاطر بوی دهانش، پس فرستاد. ناهید باردار بود و پسری به دنیا آورد که اسکندر نامیده شد؛ فیلقوس این امر را پنهان کرد و او را پسر خود خواند. پس از حملهی اسکندر به ایران، دارا (پسر داراب) کشته شد؛ اما در هنگام مرگ از اسکندر که برادرش بود خواست با دخترش، روشنک ازدواج کند. حکیم فردوسی، اسکندر را دارای رگ و ریشهی ایرانی معرفی کرده است تا روشنک، همسر یک غیرایرانی نباشد. (داستان داراب)
۱۰) بهرام گور (شاه ایرانی) با سِپینود (دختر شاه هند) ازدواج کرد. (داستان بهرام گور)
۱۱) انوشیروان (شاه ایرانی) با دختر خاقان چین ازدواج کرد. (داستان انوشیروان)
۱۲) خسرو پرویز با مریم (دختر قیصر روم) ازدواج کرد. (داستان خسرو پرویز)
۱۳) بهرام چوبینه (فرماندهی سرکش سپاه هرمزدشاه) با دختر خاقان چین ازدواج کرد. (داستان خسرو پرویز)
@dirin_goune_ha
اندیشه جویان استاد حسن عباسی
📡
@Hasanabbasi_students