✍️ کنترل ریسک نکول؛ ماهیت بانکداری ربوی 🔸برای کسانی که در حوزه تحلیل نظام بانکی کار میکنند روشن است که بخش مهمی از عملیات بانکداری به کنترل ریسک نکول مربوط می شود. عمده ابزارهایی که در فضای رابطه بانک با مردم، با بانک مرکزی و با سایر بانکها استفاده میشود حول محور کنترل ریسک نکول میگردد. حتی وقتی که بانکهای مرکزی میخواهند یک بانک را ورشکسته اعلام کنند به آثارِ عملکردهای آن بانک در شاخصهای اقتصاد کلان همچون تورم، رشد اقتصاد و کاهش فاصله طبقاتی توجهی ندارند، بلکه شاخص عمده در وارد کردن یک بانک در عملیات گزیر شاخصهای سلامت بانکی همچون حجم تسهیلات غیرجاری (شامل تسهیلات مشکوک الوصول، معوق و سررسید گذشته)، کفایت سرمایه و... است. به همین تناسب هنگام وام دهی نیز آنچه برای بانکها بیش از همه اهمیت دارد، نرخ سود، مدت بازدهی و مبلغ تسهیلات و همچنین ابزارهای کنترل ریسک نکول همچون حجم و نوع تضامین است. در این میان نوع و اثر وامها برای بانکها محل بحث نیست. اموری همچون اشتغال زا بودن، مولد بودن یا تسهیلات حمایتی ای همچون ازدواج، فرزندآوری و... هیچ گاه به خاطر ماهیت و نقششان در اقتصاد کلان برای یک بانک محل توجه نبوده و نیستند. 🔸این در حالی است که در ادبیات اسلامی اساسا می توان گفت مساله کنترل ریسک نکول فرع بر بازدهی تسهیلات است. در واقع در نظام اقتصادی اسلام به دلیل ماهیت تسهیم ریسکی که در سرمایه گذاری های اسلامی نهفته شده آنچه در درجه اولِ اهمیت قراردارد اهتمام نهاد سرمایه گذار بر بازدهی واقعی تسهیلات است. این اهتمام در نظارت، هدایت و حمایت از عامل در فرآیند عملیات اقتصادی به ظهور میرسد. سپس در صورت شکست عملیات اقتصادی مساله نکول مطرح میشود. به همین جهت در ادبیات اسلامی، نکول، عمدتا مساله ای است که در نظام قضائی طرح و بحث میشود. صدالبته ابزارهای پیشینی جلوگیری از نکول همچون اعتبارسنجی در فرآیندهای اجتماعی، اخذ وثایق در دیون و... نیز در نظام اقتصادی و اجتماعی اسلام وجود دارد لکن نقش آنها در مقابل عملیات واقعی سرمایه گذاری که مبتنی بر تسهیم ریسک است نقشی کمرنگ و کم فروغ می نماید. 🔸بنابراین بانکداری اسلامی زمانی محقق می شود که جدی ترین شاخص تفاوت ماهوی سرمایه گذاری اسلامی با سرمایه گذاری ربوی یعنی تسهیم ریسک وارد عملیات بانکی شود. تنها در این صورت است که اهتمام بانک از مدیریت ریسک نکول به امور دیگری معطوف می شود و آرزوهایی همچون نظارت بر رفتار تسهیلات گیرندگان، هدایت تسهیلات در فعالیت مولد اقتصادی یا تخصصی شدن بانکها و... در واقعیت محقق میشود. 👤 احمد ارشاد ----------------------------------------------- 💠 گروه حکمرانی و اقتصاد | مرکز راهبری برهان بله | ایتا 💠 مرکز راهبری برهان بله | ایتا .