🔖 در قسمت های قبل با جغرافیای طبیعی و انسانی افغانستان و همچنین با مرزها، جمعیت، نژاد و اقوام پشتون، تاجیک، فارسیوان، هزاره ها و ترک تبارها آشنا شدیم؛ قرقیزها پس از ازبک ها و ترکمن ها، قرقیزها سومین قوم ترک تبار افغانستان هستند و در شمال شرقی افغانستان در کوه های پامیر و تنگه واخان زندگی می کنند و بیشتر به پرورش دام (گوسفند و گاو کوهاندار) می پردازند؛ پیش ترها نیز به گله داری و بیابان گردی اشتغال داشته و صاحب رمه های بزرگ بوده اند. قرقیزها که تبار ترکی_مغولی دارند قبلاً مردم بومی دولت قره‌خانی بودند و در لوای آن می زیستند. روس ها در سال ۱۸۶۲ نیروهای خود را در پایتخت ازبکستان مستقر کردند و طی چهارده سال درگیری، مناطق اطراف از جمله مناطق قرقیزنشین ره به تصرف و کنترل خود در آوردند. با آمدن روس ها، عده ای از قرقیزها مهاجرت کرده و به طرف افغانستان و پامیر رفتند. اقدام روسیه برای سربازگیری از مردم آسیای مرکزی، سبب مهاجرت عده دیگری از قرقیزها شد؛ ولی این بار بیشتر به طرف چین رفتند. قرقیزها عمدتاً به دو قبیله " تی پت" و " کِسِک " تعلق دارند، حنفی مذهب اند و زبانشان قرقیزی از گویش های گروه زبان قپچاقی است. مغول تعداد افراد وابسته به قوم مغول یا دارای نژاد مغول، محدود است. ولی در سراسر افغانستان به ویژه در شمال و مرکز کشور پراکنده اند. اینان به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته، عدهدای از آنان نیز دارای کوچ فصلی یا نیمه کوچ روی هستند؛ مغول ها حنفی مذهب اند و بسته به منطقه ای که در آن زندگی می کنند به فارسی یا پشتو صحبت می کنند. زبان آن ها مخلوط از واژه ها و لغات زبان مغولی با زبان های دیگر به ویژه فارسی یا پشتو است. در غور و بادغیس به زبان فارسی یا پشتو صحبت می کنند. اویغور اویغورها از باستانی ترین ترکان در آسیای مرکزی اند؛ ولی در افغانستان اقلیت کوچکی هستند و به زبان اویغوری تکلم می کنند. گویش آن ها متأثر از فارسی کابلی و زبان ازبکی است. اویغورها نیز حنفی مذهب اند. کتاب جامعه و فرهنگ افغانستان/ ص ۹۸ ادامه دارد.... @KHURASANO_SISTAN