♦️علم دینی از ديدگاه سعيد زیباکلام♦️ 🔹ذهن چون عادت کرده وقتی چنين شيئی با اين شکل و خصوصيات ببيند فورا به چيزی که با آن مانوس است تطبيق نمايد. 🔹اساسا فطرت آدمی بر آن است که در علم به دنبال جستجوی شواهدی بر فرضيه خود می گردد. حجت الاسلام ربانی گلپایگانی بخش پنجم ▫️حجت الاسلام علی ربانی گلپایگانی ( عضو شورای علمی کلام اسلامی، عضو هیئت علمی مؤسسه امام صادق(ع) ) در دروس خارج کلام خود که در سال ۹۵ - ۹۴ برگزار شده است به بررسی دیدگاههای موافقان و مخالفان علم دینی پرداختند. ایشان در سه جلسه از جلسات خارج علم کلام به بررسی و تحلیل دیدگاه یکی از موافقان علم دینی دکتر سعید زیباکلام پرداختند. 🔸اما خطايی که در اينجا صورت گرفته مربوط به حس نيست زيرا همان طور که مرحوم علامه طباطبايی فرموده است حس هرگز خطا نمی کند بلکه اين خطا مربوط به تطبيقی که ذهن انجام داده است. ذهن چون عادت کرده وقتی چنين شيئی با اين شکل و خصوصيات ببيند فورا به چيزی که با آن مانوس است تطبيق نمايد. در اينجا نيز آنچه چشم ديده درست است و صحيح است. 🔸شهيد بهشتی در مثالی می فرمايد سيبی که بعد از مسواک زدن خورده می شود و خلاف مزه واقعی سيب را می دهد بدان خاطر نيست که حس در تشخيص مزه خطا کرده است بلکه در واقع آنچه فرد خورده سيب به تنهايی نبوده بلکه ذراتی از سيب با ذرات مانده از خمير دندان مخلوط شده و چنين مزه ای ايجاد کرده است. 🔸بنابراين ما هم اين سخن را قبول داريم و هم نداريم. آنجا که در ادراکات حسی عنصر تطبيق وارد می شود احتمال خطا وجود دارد اما اگر تطبيقی در کار نباشد ديگر خطايی معنا ندارد. در مورد اول اگر چنين نقضی يافت شود حتی با وجود يک مورد، فرضيه گذشته باطل خواهد شد مثلا وقتی گفته می شود همه قوها سفيد است، اگر يک قوی سياه مشاهده شود، اين مشاهده آن فرضيه سابق را باطل می کند. 🔸وی گفته است دانشمندان راضی نيستند تا با يافتن يک مورد نقض دست از نظريه قبلی خود بردارند بلکه آن را مورد بررسی قرار می دهند. اگر فهميدند آن مورد درست است باز دست از فرضيه قبلی خود بر نمی دارند، اما اين بدان خاطر نيست که روش ابطال گرايی را صحيح نمی دانند بلکه معلوم می شود روش اثبات گرايی مطابق با فطرت بشر است. منتهی آنان قوانين علمی را دو گونه می دانند: قوانين جهان شمول و قوانين آماری. با پيدا شدن مورد نقض، قانون را حفظ کرده و تبصره ای بر آن می زنند. 🔸اساسا فطرت آدمی بر آن است که در علم به دنبال جستجوی شواهدی بر فرضيه خود می گردد. نظريه ابطال گرايی ارزش معرفتی علم را خيلی پايين می آورد و فقط آن را برای عمل مفيد می داند در حالی که اثبات گرا معتقد است به علم دست يافته است. 🔸ايشان در اين محور بر اساس سخن دو نفر از فلاسفه علم از اثبات گرايان و ابطال گرايان، بيان کردند که فرضيه ها و نظريه های علمی تحت تاثير عوامل مختلفی که خارج از علم هستند قرار می گيرند. اين عوامل برخی جنبه معرفتی داشته و برخی اعتقادی و برخی جنبه روانی و روحی دارند. تاثير اين عوامل هم در مرحله پيدايش فرضيه و هم مقام داوری و نظريه پردازی وجود دارد. با توجه به اين مطلب راه برای معرفت ها و باورها و احساس های دينی در علم امکان پذير است. ▫️در نقد اين محور دو نکته بيان شد: 🔸اول اينکه در باب فرضيه ها اين مقدار از تاثير گذاری، دغدغه پی جويان علم دينی را بر نمی دارد زيرا حتی منکران علم دينی نيز اين مقدار از تاثير گذاری را پذيرفته اند. 🔸ديگر اينکه اين مساله تحت هيچ قانون و ضابطه ای قرار ندارد و صرف يک احتمال است و لذا راه کار و درصد آن معلوم نيست. 🔸بخش دوم اين محور اين بود که می خواستند از موارد نقضی که توسط گزاره های حسی و مشاهدتی بر قانون های علمی رخ می داد، تاثير دين بر علم را اثبات کنند. گفتند در اينجا به لحاظ منطقی نمی توان کاری کرد و اين مساله به تعلقات و تمنيات و يا به تعبير ديگر ملاحظات مصلحت جويانه عالم تجربی باز می گردد. اين تعلقات و تمنيات فرد نيز تحت تاثير باورهای او شکل می گيرد و لذا دين در اين حوزه تاثير گذار است. اين مساله همانند سخن کانت است که می گفت چون نمی توانيم از عقل نظری بهره بگيريم به سراغ عقل عملی می رويم. ▫️اما اين سخن به دو دليل صحيح نيست: 1⃣ اول اينکه پاره ای از قضايای حسی، بديهی و قطعی هستند و در صورتی که اين دست گزاره ها محقق شود بايد نسبت به آنها تسليم بود. مگر اينکه آن گزاره های حسی خالص نبوده بلکه مشتمل بر نظريه هايی باشند که در آن صورت امکان خطا در آنها راه می يابد. ادامه دارد ... https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/rabani/kalam/94/941217/ ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami