فرق رفتار گله‌ای و حباب نویسنده مهمان: دکتر بهرنگ کمالی، دانش‌گاه خاتم توضیحات چای داغ: در ادامه مطلبی که در مورد تاثیرپذیری شدید قیمت دارایی‌ها از تخمین نرخ رشد نوشتیم، دوست عزیزم بهرنگ این توضیحات مفید را در مورد پدیده معروف «رفتار گله‌ای» یا Herd Behavior در بازار مالی ارسال کرده است. خلاصه حرف این است که وقتی بازی‌گران عقلانی عقلانی مقدار دقیق یک پارامتر را نمی‌دانند، سعی می‌کنند از تصمیمات و رفتار بقیه بیاموزند و در نتیجه باور عمومی در بازار شکل می‌گیرد که هر چند در سطح فردی عقلانی است و سعی می‌کند از حداکثر اطلاعات موجود استفاده کند (و در نتیجه جنبه رفتاری در آن نیست) ولی در کل می‌تواند منجر به رفتارهای کلان ناپایدار یا ناکارآمدی شود. توضیحات بیش‌تر را از زبان دکتر کمالی و با اندکی ویرایش و توضیحات تکمیلی توسط چای داغ بخوانید. *** هرچند براساس اسم رفتار گله‌ای شاید به نظر برسد که این رفتار حتما غیرعقلایی است ولی در علم اقتصاد از اوایل دهه ۹۰ میلادی رفتار گله‌ای عقلایی مطرح شد و مقالات بسیار در این زمینه نوشته شدند. مثال برای رفتار گله‌ای در رشته‌های مختلف علوم انسانی زیاد است ولی مثال‌ مورد بحث ما در این نوشته محدود به رفتار گله‌ای عقلایی است که در آن افراد به ترتیب باید تصمیم بگیرند و هر کس انتخاب تمامی افراد قبل از خودش را می‌بیند (مثلا رفتار خرید سهام). نکته کلیدی این است که انتخاب صحیح طبق اطلاع هر فرد مشخص نیست بلکه هر فرد با اطلاعات شخصی خودش به درست بودن هر گزینه یک احتمال می‌دهد. علاوه بر این، هر فرد اطلاعات شخصی متفاوتی با افراد دیگر می‌تواند داشته باشد. پس دسترسی به این اطلاعات برای فرد تصمیم گیرنده مهم است. در نتیجه این شرایط، هر فرد براساس انتخاب‌های افراد قبل از خودش سعی می‌کند به روش تخمین بیزی (روشی مشابه مهندسی معکوس) اطلاعات افراد قبلی را محاسبه کند و سپس تصمیم بگیرد. مثال معروفی از این قضیه که در زندگی روزمره هم زیاد می‌بینیم. فرض کنید وارد یک شهر جدید شده‌اید و در وقت نهار از بین دو رستوران کنار هم که تقریبا از نظر ظاهری شبیه هستند می‌خواهید یکی را انتخاب کنید. اگر هر دو رستوران خالی باشند سعی می‌کنید با اطلاعات شخصی خودتان (مشاهده دکور و منو یا جستجو در اینترنت) تصمیم بگیرید. ولی اگر در یکی از این رستوران‌ها ۳ میز پر باشد و در دیگر رستوران تمامی میزها خالی باشد چه می‌کنید؟ شما براساس انتخاب‌های افرادی که قبل از شما تصمیم گرفته‌اند با روش مهندسی معکوس حدس می‌زنید که احتمالا رستوران شلوغ کیفیت بهتری دارد. در اکثر مواقع حدس شما درست است و شما درست انتخاب کرده‌اید. حال فرض کنید نفر اول که بین دو رستوران در ظهر روز مورد بحث تصمیم گرفته است بدون اطلاع خاصی و براساس ظاهر تصمیم گرفته باشد. نفر دوم براساس دیدن نفر اول در یک رستوران و مشابهت ظاهری دو رستوارن فکر کرده است شاید فرد داخل رستوران بومی همان محل است و هر دو رستوران را می‌شناسد پس انتخابش را طبق مهندسی معکوس برمبنای تصمیم فرد اول می‌گیرد. همین‌طور نفر سوم و نفر چهارم و ... براساس انتخاب نفر اول و دوم تصمیم می‌گیرند. این مثالی ساده از رفتار گله‌ای عقلایی است. مشکل کجاست؟ ممکن است رستوران خالی از نظر کیفیت خیلی بهتر از رستوران شلوغ باشد و تا زمانی که اطلاعات خاصی منتشر نشود (مثل حضور فرد مشهوری که تعداد زیادی دنبال‌کننده در اینترنت دارد و کارش بازخورد نوشتن در مورد رستوران‌هاست) این رفتار ادامه دارد. اما روزی که این اطلاعات جدید و معتبر پخش شود، تمامی مشتریان تصمیم خود را عوض می‌کنند. توجه کنید که هرچند در زمینه حباب عقلایی بازارهای مالی - یا Rational Bubble - مقالات زیادی وجود دارد که مبتنی بر همین فرض اطلاعات نامتقارن و غیر عمومی است ولی مکانیزیم اثر رفتار گله‌ای با مکانیزم اثر حباب متفاوت است. یک مثال ساده با سه نفر برای تشکیل حباب عقلایی را در نظر بگیرید: همه افراد امروز می‌دانند که قیمت دارایی که دارند در حال حاضر از قیمت بنیادی آن بیشتر است ولی چون احتمال بالایی می‌دهند که یکی دیگر از افراد این را نمی‌داند و در دوره بعد این دارایی را با قیمت بالاتری می‌خرد دارایی خود را امروز نمی‌فروشند و حتی امروز مقدار بیشتری از این دارایی را می‌خرند به امید آن‌که در دوره بعد یک نفر آن را گران‌تر بخرد. برخلاف شهود ساده ما، زمانی هر سه نفر ضرر می‌کنند که هر سه دقیقا در دوره اول می‌دانستند که قیمت دارایی بیش از ارزش بنیادی است و در دوره اول نمی‌فروشند. زمانی که یکی از این افراد نداند دارایی قیمتش بیش از ارزش است افراد دیگر سود می‌کنند. (ادامه را بخوانید ...) 🔗 منبع: @hamedghoddusi #مبانی ____ 🚨پویش مبارزه با قمار سازمان‌یافته 🎲 @Qomar_ir