⭕️ #صمد
«صمد». صمد است و در معنیِ صمد سخـن بسیار گفته‌اند.
گروهی چنین گفته‌اند که صمد را معنی مصموداليه بالحوائج بُوَد، یعنی همه را بدو حاجت بُوَد و او را به کس حاجت نَبُوَد. همه‌ی حاجت‌ها به او بردارند.
سؤال همه بشنود، و بسیاریِ سؤال‌ها او را مشغول نگردانَد.
و مراد همه بداند و بسیاریِ مرادها بر وی پوشیده نگردد، و بسیاریِ خواهندگان او را به غلط نیفکند.
همه را حاجت روا کند و او را هیچ چیز کم نیاید.
و نیز گفته‌اند:
الصمدالذی لاجوف له.
یعنی خورنده نیست و او را به خوردن نیاز نیست.
خورانَد و خود نخورد.
چنانکه گفت: و هو يطعم و لايطعم. بخواباند و خود نخسبد.
نگه دارد و او را به نگهداشت حاجت نیاید.
و نیز گفته‌اند: الصمد الذی يستغنى و لايستغنى عنه.
صمد آن باشد که بی‌نیاز باشد و از او بی‌نیاز نباشند.
تا جعفرصادق رضی‌الله عنه گوید: محبت عارفان از صمدی خیزد که همه را بدو نیاز بُوَد و او را به کس نیاز نبُوَد.
اگر نیازمندان بی‌نياز را خواهند هیچ عیب نباشد. عجب آن باشد که بی‌نیاز نیازمندان را خواهد.
و چون بی‌نیاز باشد دوست داشتن را سزاوار باشد که نیازمند، نیازمندان را بی‌نیاز نتواند کردن به سبب آنکه خود به نیازمندیِ خـود مشغول باشد، دیگران را بی‌نیاز چگونه گرداند؟!
باز چون خود بی‌نیاز باشد، همه نیازمندان را بی‌نیاز گرداند.
همچنانکه ذلیل، ذلیلان را عزیز نتواند گردانیدن، از آنکه به ذلِّ خویش مشغول باشد. اما چون عزیز باشد ذلیلان را عزیز تواند گردانیدن.
ضعیف نیز همچنین به ضعف خویش مشغول باشد، ضعیفان را قوی نتواند گردانیدن.
باز چون قوی باشد ضعیفان را قوی تواند گردانیدن.
عاجز همچنین به عجز خویش مشغول باشد، عاجزان را قادر کی تواند گردانیدن؟!
معنی صمد این است که یاد کردیم بر سبیل اختصار، والله المستعان.
📕 شرح التعرّف لمذهب التصوّف
✍ خواجه امام ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری
جلد۱، الباب الثالث، ص۲۴۳
@TAMASHAGAH